تبیین نقش مدل‎های تجاری دیجیتال و محیط پویا در استفاده از سیستم حسابداری مدیریت با تاکید بر نقش میانجی ریسک پذیری مدیرعامل

محورهای موضوعی : حسابداری مدیریت

حسن پورتقی ¹ , نعمت رستمی مازوئی ² , محمود صمدی لرگانی ³ , محمدرضا پورعلی ⁴

1 - دانشجوی دکتری حسابداری، گروه حسابداری، واحد تنکابن، دانشگاه آزاد اسلامی، تنکابن، ایران
2 - استادیار حسابداری، گروه حسابداری، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران. (نویسنده مسئول).
3 - استادیار حسابداری، گروه حسابداری، واحد تنکابن، دانشگاه آزاد اسلامی، تنکابن، ایران
4 - دانشیار حسابداری، گروه حسابداری، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران

تاریخ دریافت : 1401/11/19 تاریخ پذیرش : 1402/03/13 تاریخ انتشار : 1402/05/01

کلید واژه: حسابداری مدیریت, ریسک پذیری مدیرعامل, محیط پویا, مدل‎های تجاری دیجیتال,

چکیده مقاله :

این تحقیق با هدف تبیین نقش مدل‎های تجاری دیجیتال و محیط پویا در استفاده از سیستم حسابداری مدیریت با تاکید بر نقش میانجی ریسک پذیری مدیرعامل اجرا شد. جامعه آماری تحقیق مدیران عامل، مدیران مالی و حسابداران شرکت‎های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بودند که بر اساس جدول مورگان تعداد 387 نفر به عنوان نمونه انتخاب و پرسشنامه تحقیق میان آنان توزیع و گردآوری شد. اطلاعات گردآوری‌شده توسط پرسشنامه‌ها به‌وسیله نرم‌افزار SPSS24 و Smart PLS3 با استفاده از مدل یابی معـادلات ساختاری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. محیط پویا رابطه مثبت و معناداری با استفاده از سیستم حسابداری مدیریت و ریسک پذیری مدیرعامل دارد. مدل‎ تجاری دیجیتال رابطه مثبت و معناداری با استفاده از سیستم حسابداری مدیریت و ریسک پذیری مدیرعامل دارد. ریسک پذیری مدیرعامل در رابطه میان محیط پویا و استفاده از سیستم حسابداری مدیریت نقش میانجی و مثبتی دارند. ریسک پذیری مدیرعامل در رابطه میان مدل‎ تجاری دیجیتال و استفاده از سیستم حسابداری مدیریت نقش میانجی و مثبتی دارد.

چکیده انگلیسی:

This research carried out with the aim of explaining the role of digital business models and dynamic environment in the use of management accounting system, emphasizing the mediating role of CEO's risk taking. The statistical population of the research was the managing directors, financial managers and accountants of the companies admitted to the Tehran Stock Exchange, based on the Morgan table, 387 people selected as a sample and the research questionnaire was distributed and collected among them. The information collected by questionnaires analyzed by SPSS24 and Smart PLS3 software using structural equation modeling. The dynamic environment has a positive and significant relationship with the use of the management accounting system and the CEO's risk taking. The digital business model has a positive and significant relationship with the use of the management accounting system and the CEOs risk-taking. CEO's risk-taking has a mediating and positive role in the relationship between the dynamic environment and the use of management accounting system. CEO's risk-taking has a mediating and positive role in the relationship between digital business model and the use of management accounting system.

منابع و مأخذ:

رضایی دولت‌آبادی، حسین و مهرآذین، سمیرا. (1392). تحلیل نقش حسابداری مدیریت در ایجاد مزیت رقابتی برای سازمانها، در محیط‌های متغییر و پویا. فصلنامه پژوهش حسابداری، 2(4)، 89-99.

محمدی رمضانی، محمدرضا؛ رضایی، فرزین و کاظمی، حسین. (1402). ارزیابی تاثیر تکنیک های حسابداری مدیریت بر رابطه رقابت بازار محصول با عملکرد مدیریت. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 12(46)، 329-344.

سعیدی، هادی؛ تاتاری، نازگل و محمدی، شعبان. (1398). بررسی نقش میانجیگری حسابداری مدیریت بر رابطه بین طراحی سیستم هزینه و عملکرد شرکت با استفاده معادلات ساختاری مبتنی بر کوواریانس. حسابداری مدیریت، 12(41)، 37-51.

صدری، ندا؛ رنجبر، محمدحسین و رستمی جاز، حمید. (1401). سیستم ارزیابی مؤثر مبتنی بر اطلاعات حسابداری مدیریت جهت کنترل استراتژی با استفاده رویکرد اکتشافی. حسابداری مدیریت، 15(55)، 41-61.

صفرزاده، محمدحسین؛ شریف، احمد و هوشمند کاشانی، عباس. (1400). بررسی ابعاد کیفیت خدمات حسابداری مدیریت از دیدگاه مدیران درون‌سازمانی. حسابداری مدیریت، 14(49)، 167-185.

کارمزدی، زهرا؛ غلامی جمکرانی، رضا؛ رهنمای رودپشتی، فریدون و دیانتی دیلمی، زهرا. (1400). پارادایم ارزش اقتصادی اطلاعات در حسابداری مدیریت با بهره‌برداری از مدل‌‌سازی معادلات ساختاری. حسابداری مدیریت، 14(51)، 19-41

محمدی محمد؛ یوسفوند داوود و خورشیدی، دلارام. (1400). بررسی استفاده از اطلاعات حسابداری مدیریت توسط هیئت مدیره برعملکرد مالی و غیر مالی. فصلنامه علمی تخصصی رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری، 5(78)، 87-102.

مهرآذین، علیرضا و صادقی، محمدصادق. (1395). اهمیت و نقش حسابداری مدیریت درافزایش کارایی سازمان، دومین کنفرانس بین المللی مدیریت و علوم انسانی.

ناصر ترابی، ارمغان؛ تالانه، عبدالرضا و منصوری، فردین. (1400). تدوین مدل بلوغ حسابداری مدیریت. حسابداری مدیریت، 14(49)، 69-96.

Aruah, G.C., Ugwueze, N.T. and Ojeh, A. (2023) Improving Management Accounting and Control System (Macs) For Sustainable Innovation and Performance of Manufacturing Companies in Nigeria. European Journal of Accounting, Auditing and Finance Research, 11 (1). pp. 45-54.

Bai, G. and Krishnan, R. (2012). Role ofmanagement accounting systems in the development and efficacy of transactive memory systems. Journal of Management Accounting Research, 24(1), 201–220.

Chesbrough, H. (2006). Open business models: How to thrive in the innovation landscape. Boston, MA: Harvard Business School Press.

Frezatti, F., Aguiar, A.B., Guerreiro, R. and Gouvea, M.A. (2011). Does management accounting play role in planning process? Journal of Business Research, 64, 242–249.

Gatautis, R., Vaiciukynaite, E. and Tarute, A. (2019). Impact of business model innovations on SME’s innovativeness and performance. Baltic Journal of Management, 14(4), 521-539.

Gyamera, E., Atuilik, W.A., Eklemet, I., Matey, A.H., Tetteh, L.A. and Apreku-Djan, P.K. (2023). An analysis of the effects of management accounting services on the financial performance of SME: The moderating role of information technology. Cogent Business & Management, 10(1), 1-23.

Harting, R.C., Reichstein, C. and Schad, M. (2018). Potentials of digital business models-Empirical investigation of data driven impacts in industry. Aalen, Elsevier Ltd, pp. 1496-1503.

Henri, J.F., Boiral, O. and Roy, M.J. (2016). Strategic cost management and performance: The case of environmental costs. The British Accounting Review, 48(2), 269–282.

Kumarasinghe, W.S.L. and Haleem, A. (2020). The Impact Of Digitalization On Business Models With Special Reference To Management Accounting In Small And Medium Enterprises In Colombo District. International Journal of Scientific & Technology Research, 9(03), 6654-665.

Lavia López, O. and Hiebl, M.R. (2014). Management accounting in small and mediumsized enterprises: Current knowledge and avenues for further research. Journal of Management Accounting Research, 27(1), 81–119.

Liem, V.T., Hien, N.N. and Ntim, C.G. (2020). Exploring the impact of dynamic environment and CEO’s psychology characteristics on using management accounting system. Cogent Business & Management, 7, 1-20.

Magnacca, F. and Giannetti, R. (2023). Management accounting and new product development: a systematic literature review and future research directions. Journal of Management and Governance, https://doi.org/10.1007/s10997-022-09650-9.

Massicotte, S. and Henri, J-F. (2021). the use of management accounting information by boards of directors to oversee strategy implementation, The British Accounting Review, 53(3), 1-43.

Pavlatos, O. and Kostakis, H. (2015). Management accounting practices before and during economic crisis: Evidence from Greece. Advances in Accounting. Incorporating Advances in International Accounting, 31(1), 150–164.

Schaltegger, S., Christ, K.L., Wenzig, J. and Burritt, R.L. (2022). Corporate sustainability management accounting and multi-level links for sustainability – A systematic review. International Journal of Management Reviews, https://doi.org/10.1111/ijmr.12288.

Teece, D.J. (2010). Business models, business strategy and innovation. Long range planning, 43(1), 172-194.

Walker, K.B., Fleischman, G.M. and Johnson, A. (2012). Measuring management accounting service quality. Management Accounting Quarterly, 13(3), 15–27.

Yigitbasioglu, O.M. (2017). Drivers of management accounting adaptability: the agility lens. Journal of Accounting & Organizational Change, Vol. 13 Issue: 2, pp. 262-281.