بررسی تطبیقی نقش رویه قضایی در تحقق امنیت قضایی و اقتصادی در حقوق ایران و مصر

محورهای موضوعی : جامع الفقهیه

غلامعلی سیفی زیناب ¹ (استادیار گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران)
ریما امیراقدم ² (دانش‌آموخته دکتری حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1394/11/05 تاریخ پذیرش : 1395/03/12 تاریخ انتشار : 1395/06/01

کلید واژه: رویه قضایی, امنیت قضایی, امنیت اقتصادی, حقوق ایران, حقوق مصر,

چکیده مقاله :

امنیت قضایی و اقتصادی از لوازم یک نظام حقوقی کارآمد محسوب می‌شوند اصل امنیت حقوقی به عنوان اصلی پویا که ایستایی نظام حقوقی را از میان می‌برد مطرح می‌شود و از پیشینه‌ای طولانی برخوردار است. فقه اسلامی به عنوان ریشه نیرومند حقوق موضوعه ما در موارد بسیاری به مصادیق این اصل اشاره دارد. مرحله اصلی در نظام قضایی کشور، انجام گرفتن فعالیتی است که آن را قضاوت می‌نامیم. رویه قضایی به واسطه عوامل مهمی چون استقلال قاضی، قضاوت عادلانه، احترام به حقوق مکتسبه، درک مشترک از قانون، عملکرد بدون تبعیض نقش بسیار مهمی در تحقق امنیت قضایی دارد. در تحقق امنیت اقتصادی زمانی که تفسیر ارائه شده از قانون منطبق با واقعیات اقتصادی، اجتماعی و ... نباشد، با توجه به طولانی بودن روند تغییر و اصلاح قانون، رویه قضایی می‌تواند با ارائه یک تفسیر منطبق با واقعیات آن مقطع زمانی هدف قواعد حقوقی را در راه رسیدن به کارآیی برآورده سازد، بنابراین نقش بسزایی در تحقق آن دارد. در این مقاله سعی شده است مفاهیم امنیت قضایی و اقتصادی و سپس نقش رویه قضایی در تحقق آنها در دو به صورت تطبیقی بین دو نظام حقوقی ایران و مصر مورد بررسی قرار گیرد.

چکیده انگلیسی:

Judicial and economic security appliances are preparations of an efficient legal system. The main principle of legal security arises as it eliminates the stability of the legal system and has a long history. Islamic law as our strong root of law gives many examples of this principle. The main stage in the judicial system is an activity that we call it judgment. Jurisprudence due to important factors such as independence of judges, respect for acquired rights, common understanding of the law, without discrimination performance has a very important role in the realization of judicial security. The realization of economic security when interpretation of the law is not comply with social and economic realities due to the long process of change and reform of law, jurisprudence can provide an interpretation consistent with the realities of that time and meet the purpose of legal rules to achieve “efficiency”, So important role in achieving it. In this paper, legal security and economic concepts and the role of jurisprudence in their realization with comparative study in the  Iranian law and Egyptian law to be examined.

منابع و مأخذ:

منابع

اخوان کاظمی، بهرام، «امنیت، ابعاد و ساز و کارهای تأمین آن در روایات»، حکومت اسلامی، شماره56،  1389ش.

اَشراقی حمید رضا، «‌امنیت قضایی بر مبنای شرف و کرامت انسانی»، دادرسی، سال یازدهم، شماره66، 1386ش.

امینیان، کاظم، «رابطه امنیت قضایی یا امنیت اجتماعی»، حقوق مردم، شماره24 و 25، 1350ش.

پروازی، سیاوش، «امنیت قضایی و آسیب شناسی آن در ایران»، وکالت، شماره9، 1380ش.

تمیمی آمدی، عبدالواحد، شرح غررالحکم و درر الکلم، تصحیح میر جلال الدین ارموی، ج5، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1360ش.

دادگر، یداله، «پیش درآمدی بر سنتز حقوق و اقتصاد»، مجله تحقیقات حقوقی،‌ شماره43، 1385ش.

رهبر فرش پیرا، ناصر، «امنیت  قضائی و حقوق شهروندی»، کانون وکلای دادگستری، شماره3 و 4، 1385ش.

زارعی، محمد حسین، «امنیت قضایی به مثابه حق»، مجلس و راهبرد، سال 14، شماره56، 1386ش.

ساداتی، سید محمود، «امنیت قضائی در جمهوری اسلامی ایران»، دادرسی، شماره76، 1389ش.

سلامه، احمد، المدخل لدراسه القانون، الکتاب الاول، 1975م.

صادقیان، سید جلال، «در آمدی بر امنیت و ابعاد گستره آن»، دانش انتظامی، شماره 16، 1382ش.

عصفور، محمد، «استقلال السلطه القضائیه»، مجله القضاه، العدد الثالث، 1986م.

علینقی، امیرحسین، «امنیت قضایی»، فصلنامه راهبردی، سال سوم، شماره4، 1379ش.

فتحی سرور، احمد، الضمانات الدستوریه للحریه الشخصیه فی الخصومه الجنائیه، مصر المعاصره، 1972م.

همو، استقلال القضاء حق من الحقوق الانسان فی القانون المصری، القانون و الاقتصاد، السنه الخمسین،1980م.

فتحی، والی، الوسیط فی قانون القضاء المدنی، دارالنهضه العربیه، 2008م.

کاتوزیان، ناصر، اعتبار امر قضاوت شده در دعوای مدنی، چ5، تهران، نشر دادگستر، 1376ش.

کلانتریان، سپیده، «حق بر دادرسی عادلانه»، مجله وکالت، شماره6، 1380ش.

محبی، ابوالفضل، «بررسی مؤلفه‌های حقوقی قضائی امنیت اقتصادی»، فصلنامه دیدگاه حقوقی، شماره 53،1390ش.

محمد هاشم، محمود، المحاماه، السنه الحادیه و الستون، العدد 5 و 6، 1981م

محمدزاده وادقانی، علیرضا، «رویه قضایی و نقش سازنده آن در حقوق»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 38،1376ش.

مصطفی منصور، منصور، المدخل للعلوم القانونیه، 1970م.

نوروزی، کامبیز، «امنیت قضایی و سازمان قضا در جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال سوم، شماره4، 1379ش.

هاشمی، سید محمد، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران حاکمیت و نهادهای سیاسی، ج2، چ3، تهران، نشر دادگستر، 1377ش.

ویژه، محمدرضا، اصل امنیت قضایی، کانون وکلا، شماره 183،1382ش.

همو، «امنیت حقوقی به مثابه شرط تحقق امنیت قضایی»، فصلنامه راهبرد، سال بیستم، شماره 58، 1390ش.

Commission internationale de juristes, Primauté du droit et droits de l’homme, Genève, 1966.

Mathieu, B., Réflexions enguise de conclusion sur le principe de sécurité juridique, Les Cahiers du Conseil constitutionnel, N.11, 2001.

René, Morel, Traitéélémentaire de droit de procédure civile, 3 éd, 1949.

قوانین

اصل 2 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

بند 14 اصل 3 و اصل 156 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

بند 4 سیاست‌های کلی نظام در خصوص امنیت قضائی

بند 9 سیاست‌های کلی نظام در خصوص امنیت قضائی

بند 6 سیاست‌های کلی نظام در خصوص امنیت قضائی

مواد 65 و 66/2 قانون اساسی مصر

ماده 64/3  قانون قوه قضائیه مصر