تئوری دفاع مشروع در سقط جنین
محورهای موضوعی : جامع الفقهیه
1 - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، گروه فقه و حقوق، تهران، ایران
کلید واژه: سقط, جنین, دفاع مشروع, سقط درمانی,
چکیده مقاله :
سقط جنین امروزه نه فقط به عنوان یک بزه، بلکه در مواردی یک ضرورت (حداقل از دیدگاهمرتکبین سقط) اجتماعی است که منشا آن اقتضائات فرهنگی اجتماعی یا تحولات سیاسی اقتصادی است. اما ضرورت اجتناب ناپذیر آن در حوزهی پزشکی و درمانی است که گاهی ادامهبارداری، جنین یا مادر و یا هر دو را در معرض تهدید جانی قرار م یدهد. در صورت ولوج روح درجنین و تهدید سلامت مادر، فقهای شیعه و سنی بر جواز سقط جنین اتفاق نظر دارند و در صورتتحقق عسر و حرج شدید والدین، این امر از سوی عموم فقها جایز شمرده شده است. برخی از فقهایاهل سنت حتی قول به اباحه را اختیار کردهاند.اما در صورت ولوج روح در جنین (شروع حیات انسانی)، از قدمای شیعه و سنی، قول به جوازسقط اختیار نشده و امر موکول به قضای الهی گشته است. درعین حال برخی از متأخرین ومعاصرین با شرایطی قائل به جواز شدهاند. نکتهی مورد توجه در این مقاله، توجه به موضوع سقط ازسوی مادری است که ادامهی حیات جنین، جان وی را به مخاطره میاندازد. لذا موضوع در ظرفدفاع مشروع، قابل طرح خواهد بود که علاوه بر ادلهی شرعی، بنای عقلا نیز به جواز، بلکه وجوبدر فرض تخییر، الأهم فالأهم سقط حکم م یکند. در قول به تحقق تزاحم نیز با توجه به قاعدهیگزینهی طبیعی مادری مبادرت به دفع خطر از خود و تقدم جان خویش است. به این ترتیب سقطدر هر مرحله، توجیه شرعی و قانونی خواهد داشت و به تبع آن معاونین (پزشک و پرستار) صرفاً درصورت تحقق معاونت (نه مباشرت) فاقد مسئولیت جزایی و مدنی خواهند بود. اگرچه برخی از فقهاقبل از ولوج روح، در موارد خاصی مانند ناهنجاری های شدید جنینی قائل به جواز شدهاند. اما درمقابل، گروهی با عبارات مختلفی حکم به جواز را نپذیرفته و در آن تردید جدی کردهاند. با اینوجود بنای عقلا برجواز سقط است.
Abortion is considered both as a crime and a social necessity (atleast according to those committing the termination) which roots insocio-cultural and politico-economic conditions. However, abortionmight become medically inevitablety, since continuation of thepregnancy may hurt fetus, mother or both of them. Beforeensoulment, if the mother’s life is in dander, all Sunni and Shiafaqihs (jurisprudents) permit abortion. In case of hardship for themother, most of the faqihs allow it. Some Sunni faqihs have gone sofar as consider it mobah (halal).In case of ensoulment (beginning of human life in the fourthmonth), traditional Sunni and Shia faqihs do not permit abortion,while some of the contemporary ones authorize it in some specialconditions. My article will focus on the case of danger for mother,which, in my opinion, is permitted, as a case of legitimized selfdefense,by Sharia and common sense. In case of conflict betweentwo wajibs (obligations), mother has the right to protect herself. Soabortion in this case is authorized, and the physician and the nursewill have no civil and penal liability. Although some faqihs do notpermit abortion in such cases, some others, with special emphasison common sense, allow it.
