تحلیل فقهی مشروعیت کسب درآمد از انجام فعل واجب

محورهای موضوعی : جامع الفقهیه

مصطفی بروجردی ¹ (استادیار حقوق اسلامی، دانشکده روابط بین الملل وزارت خارجه، تهران، ایران.)

تاریخ دریافت : 1400/04/22 تاریخ پذیرش : 1400/07/26 تاریخ انتشار : 1400/06/01

کلید واژه: اجیر, نیابت, واجبات نظامیه, کسب درآمد, عمل واجب,

چکیده مقاله :

کسب درآمد ازطریق انجام واجبات، از موضوعاتی است که بطور پراکنده در سخنان فقها وجود داشته و در این زمینه دیدگاه‌های متفاوتی ابراز شده است. هرچند تمرکز اصلی بر عقد اجاره بوده، اما اختصاصی به آن نداشته و این پدیده را می‌توان در سایر عقود معاوضی لحاظ کرد. چگونگی تبیین ارتباط میان امر واجب که تکلیفی الهی است با کسب درآمد که اقدامی اقتصادی است، چالشی جدی است. این مقاله ضمن طرح موضوع و اشارۀ فشرده به اقوال، به واکاوی ادلّه پرداخته و می‌کوشد تا مشروعیت آن را تبیین کند. در این راستا مستندات و آراء فقیهانی که به تنافی ذاتی میان وجوب و کسب درآمد قائلند، مورد نقد قرار گرفته و نیز ادلۀ کسانی که میان اقسام واجب تفصیل می‌دهند بررسی می‌شود. در ادامه به موضوع اخذ اجرت برای انجام عمل عبادی شخص اجیر اشاره و در پایان ابعاد ثبوتی و اثباتی مشروعیت عمل عبادی نیابتی مورد بحث قرار می‌گیرد.

چکیده انگلیسی:

Getting income through performing obligatory religious duty (Farḍ or farīḍah) is one of the issues that has been taken into consideration by jurists for a long time and about which different views have been expressed. Although the main focus was on the lease contract, it does not seem to be specific to it, and it can be taken into account in other barter contracts. In any case, how to make clear the relationship between what is obligatory, which is a religious duty (Farḍ), and earning, as an economic action, is a serious challenge. Presenting the subject with intensive reference to jurisprudential opinions, this article analyzes the arguments and tries to explain its jurisprudential legitimacy. In this regard, the opinions of jurists who believe in the inherent contradiction between obligation and earning income is concerned critically, and the arguments of those who expand the types of Farḍ is examined. Next, the issue of receiving remuneration for performing the act of worship of a hired is discussed, and finally, the factual and evidential dimensions of the legitimacy of the act of proxy (Niyabah) worship are debated.