بررسی تأثیر مخارج بهداشتی دولت بر رشد اقتصادی در کشورهای منتخب خاورمیانه و شمال آفریقا (منا)

محورهای موضوعی : اقتصاد کاربردی

منیژه اسدی ¹ (دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد دانشگاه بجنورد)
مسعود نیکوقدم ² (استادیار اقتصاد دانشگاه بجنورد)
جواد هراتی ³ (استادیار اقتصاد، دانشگاه بجنورد، ایران)

تاریخ دریافت : 1396/04/15 تاریخ پذیرش : 1396/06/12 تاریخ انتشار : 1396/06/01

کلید واژه: مخارج بهداشتی, رشد اقتصادی, کشورهای منطقه منا,

چکیده مقاله :

سلامت از طریق افزایش توان نیروی انسانی ملی بر رشد اقتصادی تأثیر مهمی دارد. ارتقای سلامت، انسان‎های سالم‎تر و مولد تری به بار می‎آورد. از این رو یکی از مسائل مهمی که دولت ها با آن رو به رو هستند، سهم مخارج سلامتیِ تخصیص یافته به بخش بهداشت است. در مقاله حاضر، با استفاده از روش داده های تابلویی به بررسی تأثیر مخارج بهداشتی دولت بر رشد اقتصادی کشورهای منتخب منطقه منا (شامل ایران، الجزایر، فلسطین، اردن، لبنان، قبرس، مصر، مراکش و ترکیه) در بازه زمانی سال های 1995 تا 2014 پرداخته شده است. نتایج حاکی از آن است که یک درصد افزایش در هر یک از متغیرهای مخارج بهداشتی دولت، امید به زندگی و تشکیل سرمایه ثابت ناخالص، به ترتیب باعث افزایش 02/0، 02/0 و 31/0 درصد در رشد اقتصادی این کشورها شده است. همچنین، یک درصد افزایش در متغیر نرخ رشد جمعیت، رشد اقتصادی آنها را 01/0 درصد کاهش داده است. بنابراین، با توجه به تأثیر مثبت مخارج بهداشتی دولت بر رشد اقتصادی، پیشنهاد می‎شود که برنامه ریزان اقتصادی در کشورهای منطقه منا، مخارج بهداشتی را به جای هزینه یک نوع سرمایه‎گذاری تلقی کرده است. به علاوه، آنها می توانند با اتخاذ سیاست‎های مناسب و با اولویت بخشی به سرمایه گذاری در بخش بهداشت، گامی موثر در جهت رشد اقتصادی بردارند.

منابع و مأخذ:

آصف‎زاده، س. (1371). اقتصادسلامت. نشردانشامروز، تهران.

برجی، م. (1389). بررسی تأثیر شاخص‎های سلامت بر رشد اقتصادی ایران. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی، مشهد.

بهبودی، د؛ باستان، ف؛ و فشاری، م. (1390). بررسی رابطه بین مخارج بهداشتی سرانه و درآمد سرانه در کشورهای با درآمد پایین و متوسط (رهیافت علیت در داده‎های تابلویی). فصلنامه‎ی مدلسازی اقتصادی، سال پنجم، شماره 3، پیاپی 15، صص 96- 81.

بهشتی، م؛ و سجودی، س. (1386). تحلیل تجربی رابطه بین مخارج بهداشتی و تولید ناخالص داخلی در ایران. فصلنامه بررسی­های اقتصادی، شماره 4، صص 135-115.

پناهی، ح؛ و آل­عمران، س. ­ع. (1394). بررسی تأثیر مخارج بهداشتی دولت بر رشد اقتصادی در کشورهای سازمان همکاری­های اقتصادی گروه D8. مجله بهداشت و توسعه، سال چهارم، شماره 4، صص 336-327.

پناهی، ح؛ و آل­عمران، س. ع. (1395). بررسی تأثیر تورم، مخارج بهداشتی و شهرنشینی بر امید به زندگی در کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا. نشریه پایش، سال پانزدهم، شماره 4، صص 351-346.

حسنی­صدرآبادی، م. ح؛ آذرپیوند، ز؛ و فیروزی، ر. (1389). تأثیر مخارج بهداشتی دولت بر رشد اقتصادی و اثر غیرمستقیم آن بر مصرف خصوصی در ایران (بررسی مدل طرف عرضه­ی اقتصاد). مدیریت سلامت، 13(42)، صص 57-64.

دهقانیان‎فرد، ز. (1391). آثار توزیعی مخارج بهداشتی دولت مطالعه بین استانی (1388- 1379). پایان‎نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.

رئیس‎پور، ع؛ و پژویان، ج. (1392). آثار مخارج بهداشتی دولت بر رشد اقتصادی و بهره‎وری در ایران: رویکرد منطقه‎ای. فصلنامه‎ علمی - پژوهشی، سال هجدهم، شماره 4، صص 68- 43.

سرلک، ا. (1394). تأثیر شاخص­های سلامت بر رشد اقتصادی استان­های کشور. مدیریت بهداشت و درمان، 6 (1)، صص 8-17.

سلمانی، ب؛ و محمدی، ع. (1388). بررسی اثر مخارج بهداشتی دولت بر رشد اقتصادی ایران. فصلنامه‎ی پژوهش‎های اقتصادی ایران، سال سیزدهم، شماره 39، صص 73- 93.

شجاعی، س. (1386). اثر مخارج بهداشتی، نیروی کار و سرمایه بر رشد اقتصادی در کشور ایران طی سال‎های 1382-1358.  پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی ایران.

صادقی، س. ک. (1393). بررسی رابطه‎ی بلندمدت بین مخارج آموزشی، بهداشتی، امنیت اجتماعی و رشد اقتصادی در کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی (رهیافت حداقل مربعات پویا). فصلنامه مجلس و راهبرد، سال بیست و یکم، شماره 80، صص 136-114.

عابد، د. (1389). بررسی رابطه علیت بین مخارج دولت و رشد اقتصادی (مقایسه قانون واگنر و فرضیه کینز). پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه سیستان و بلوچستان.

فتاحی، ش؛ سهیلی، ک؛ رشادت، س. و کریمی، پ. (1390). رابطه سرمایه انسانی بهداشت و رشد اقتصادی در کشورهای اوپک (OPEC). مدیریت بهداشت و درمان، 3 (3و4)، صص 51-37.

 قدس، ف.(1378). سرمایه‎گذاریدرنیرویانسانیوتوسعهاقتصادی. تازه‎هایاقتصاد، شماره 85.

قنبری، ع؛ و باسخا، م. (1387). بررسی اثرات تغییر هزینه بهداشتی دولت بر رشد اقتصادی ایران (سالهای 1383- 1338). مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 83، صص 187- 224.

 کریمی،ا. (1384). اقتصادسلامت. نشرگپ،جلددوم، ص 144.

لطفعلی‎پور، م. ر؛ فلاحی، م. ع؛ وبرجی،م. (1390). بررسیتأثیرشاخص‎هایسلامتبر رشداقتصادیایران. مدیریتسلامت، (46)14.

مجتهد، ا؛ و جوادی‎‎‎پور، س. (1383). بررسی اثر مخارج بهداشتی بر رشد اقتصادی (مطالعه موردی کشورهای در حال توسعه). فصلنامه پژوهش‎های اقتصادی ایران، شماره 19، صص 31- 54.

مرادی، س. (1394). بررسی اثرات مخارج بهداشت و درمان دولت بر رشد اقتصادی و توسعه انسانی در ایران. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه رازی.

مهرآرا، م؛ سبحانیان، س. ­م. ­ه؛ و بیات، س. (1392). بررسی اثرات درآمد بر مخارج بهداشتی در ایران به روش غیرخطی خود­رگرسیونی انتقال همجوار لجستیک. سیاست­های اقتصادی، 99، ج 9، ش 2.

هادیان، م؛ شجاعی، س؛ و رجب زاده، د. (1385). اثر مخارج بهداشتی بر رشد اقتصادی در کشور ایران طی سال­های 83-1358. فصلنامه‎ علمی – پژوهشی مدیریت سلامت، دوره 9، شماره 24، صص 44-39.

Aisa, R., and Pueyo, F. (2005). Government Health Spending and Growth in a Model of Endogenous Longevity. Economic Letters, Forthcoming, 90(2): 249-253.

Arrora, S. (2001). Health, human productivity, and long-term economic growth. The Journal of Economic History, 61(3), 699-749.

Becker, G.S. (1964). Human Capital: A Theoretical and Empirical Analysis, with Specia Reference to Education. New York, Columbia University Press, 493-517.

Bhargava, A., Jamison, D.T., Lau, L.J. and Murray, C.J.L. (2001). Modeling the effects of health on economic growth. Journal of Health of Economics, 20, 423-440.

Bukhari, S. A. H. A., & Butt, M. S. (2007). The direction of causality between health spending and GDP the Case of Pakistan. Pakistan Economic and Social Review, 45,125-140.

Fogel, R.W. (1994). Economic Growth, Population theory, and physiology: the bearing of long-term processes on the making ofeconomic policy. American Economic Review, No, 84, 369-395.

Grossman, M. (1972). On the Concept of Health Capital and the Demand for Health. Journal of Political Economy, 82,223-255.

Hartmann, A.M. (2010). Fertility and economic growth: how dose fertility rate influence economic growth in developing country? [Dissertation]. Denmark: Aarhus School of Business, University of Aarhus.

Hitiris, T., & Posnett, J. (1992). The determinants and effects of the health expenditure in developed countries. Journal of Health Economics, 11, 173-181.

Kleiman, E. (1974). The determinants of national outlays on health. In: Perlman, M. (Ed.), the Economics of Health and Medical Care, Macmillan, London.

Knowles, S., & Owen, D. (1995). Health capital and cross - country variation in income per capita in the Mankiw – Romer - Weil model. Economics Letters, 30(1): 99-106.

Leu, R.E. (1986). The public-private mix and international health carecosts. In: Culyer, A.J, Jonson, B. (Eds.), Public and Private Health Care Services: Complementarities and Conflicts. Basil Blackwell, Oxford.

Rivera, B., and Currais, L. (1999). Economic growth and health: direct impact or reverse causation?. Applied Economics Letters, 6, 761-764.

Zuven، M.Z. (2014). Impact of health expenditure on economic growth: a comparative study of developed and developing countries [dissertation]. USA, Eastern Illinois University, Department of Economics.