حکمروایی چندسطحی منطقه‌ی کلان‌شهری در راستای رویکرد نومنطقه گرایی* (مطالعه موردی: منطقه کلانشهری مشهد)

محورهای موضوعی : معماری

مظفر صرافی ¹ , ناصر نجاتی ²

1 - دانشیار، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
2 - کارشناس ارشد برنامه ریزی منطقه‌ای، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1396/10/02 تاریخ پذیرش : 1396/10/02 تاریخ انتشار : 1396/09/01

کلید واژه: نومنطقه‌گرایی, حکمروایی چندسطحی, منطقه‌ی کلان‌شهری, مشهد,

چکیده مقاله :

ریشۀ بسیاری از مشکلاتی که کلان شهرها با آن ها مواجه هستند خارج از مرزهای سیاسی و محدوده ی تحت قلمروی آن ها می باشد. کلان شهر مشهد از این امر مستثنی نبوده و با مشکلاتی روبرو می باشد که منشا آن در سطحی بالاتر، یعنی منطقه ی کلان شهری مشهد اتفاق می افتد. از این رو، هدف از این پژوهش بررسی نظام کارآمد مدیریت منطقه ای بر اساس رویکرد نومنطقه گرایی جهت رسیدگی به مشکلات منطقه ی کلان شهری مشهد می باشد. در بخش بررسی ادبیات نومنطقه گرایی و مدیریت منطقه ای از روش تحقیق بازنگری پژوهش، و در بخش بررسی نظام کارآمد مدیریت منطقه ای برای منطقه ی کلانشهری مشهد از روش تحقیق توصیفی-تحلیلی از نوع مطالعه موردی بهره گرفته شده است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که نظام حکمروایی دوسطحی با مشارکت همه کنشگران منطقه ای مبتنی بر اصل واگذاری امور به پایین ترین سطح قابل اجرا، می تواند موجب کارآمدی نظام مدیریت منطقه ای منطقه ی کلان شهری مشهد گردد

چکیده انگلیسی:

The roots of many problems that cities nowadays face are the outside of their realm. In fact, different studies on cities and their suburbs in the entire world indicates that cooperation between central city and their suburbs are absolutely necessary to address these regional problems such as urban sprawl, unemployment, devastation of agriculture and open spaces, social injustice, and environmental injustice. Mashhad metropolitan is not an exception in this paradigm and faces with many and various problems such as urban sprawl, devastation of agriculture and open spaces which are originated at a higher level in the metropolitan region of Mashhad. The metropolitan region of Mashhad consists of four different and separate counties; Mashhad, Fariman, Chenaran and lastly Binalud. The regional management in metropolitan region of Mashhad is not well integrated and thus, manifested in the chaotic and somehow win-lose competitions within the aforementioned regions. New regionalism approach has the capability to reduce the rivalries and establishing collaborative milieu. For applying new regionalism, it is needed to apply multilevel governance approach in the regional scale.   This article aims to study regional management system based on the new regionalism approach to address the problems of metropolitan region in Mashhad. Thus, firstly, the shortcomings of new regionalism and regional management methods are analyzed. After that, current regional management system of metropolitan region of Mashhad is carefully studied. Therefore, the best regional management method for covering the shortcomings in the metropolitan region of Mashhad is deliberated. Research review method is used and explained in the literature review of new regionalism and regional management. Also, in studying regional management system of metropolitan region of Mashhad, descriptive-analytical research method is used. The research method is based on analyzing secondary data and formal related documents about Mashhad’s spatial management system. In addition, the academic sources with regards to regional management and new regionalism have been reviewed neatly and carefully to provide the necessary theoretical framework for the problems. New Regionalism is an approach which recognizes certain regions that are capable of cooperation and integration among their intra-regional institutions in pursue of political, socio-economic, cultural, and environmental synergies. The best way for applying new regionalism is through governance. In fact governance is complement of new regionalism. New regionalism should be implemented step by step and carefully to ease the resistance to change as well as to give it sufficient time for tailoring the most appropriate institutional arrangement. Also, the most efficient way for cooperation between regional actors is multilevel governance which mostly is based on subsidiarity. Research findings suggests that multilevel governance system with the participation of all regional actors based on subsidiarity can be an effective regional management system of metropolitan region of Mashhad. For the metropolitan region of Mashhad two-level governance is recommended: the first level is in the territory of metropolitan region with participation of state, public and private sector and civil society. The second level is in the territory of the formerly introduced and aforementioned counties (Mashhad, Fariman, Chenaran and Binalud). 

منابع و مأخذ:

1. آخوند‌ی، عباس؛ و برک‌پور، ناصر. (1389). راهبرد‌های استقرار نظام حکمروایی د‌ر منطقۀ کلان‌شهری تهران. فصلنامه راهبرد. سال نوزد‌هم (57)، 297-324.
2. اسد‌ی، ایرج؛ و زبرد‌ست، اسفند‌یار. (1389). گونه‌شناسی مناطق شهر-بنیاد د‌ر مطالعات شهری و منطقه‌ای: با نظری بر واکاوی مفهوم مجموعه شهری د‌ر ایران. نشریه هنرهای زیبا، 2 (43)، 17-30.
3. حافظ‌نیا، محمد‌رضا. (1391). مقد‌مه‌ای بر روش تحقیق د‌ر علوم انسانی. (چاپ هجد‌هم). تهران: سازمان مطالعه و تد‌وین کتب علوم انسانی(سمت).
4. سروری، هاد‌ی؛ و ماجد‌ی، حمید. (1394). بررسی تاثیر جهانی‌شد‌ن بر مد‌یریت فضای شهری (مطالعه مورد‌ی: نظام مد‌یریت شهری مشهد). هویت شهر، 9 (23)، 17-26.
5. صرافی، مظفر؛ و نجاتی، ناصر. (1393). رویکرد نومنطقه‌گرایی د‌ر راستای ارتقای نظام مد‌یریت توسعه فضایی د‌ر ایران. مجله پژوهش‌های جغرافیای انسانی، د‌انشگاه تهران. 46 (4)، 857-874.
6. صرافی، مظفر؛ شریف‌زاد‌گان، محمد‌حسین؛ و نجاتی، ناصر. (1395). واکاوی پد‌ید‌ۀ شهر-منطقه و الزامات مفهومی آن برای نواحی شهری ایران مطالعه مورد‌ی: منطقه کلان‌شهری مشهد. فصلنامه جغرافیا و توسعه، (45)، 1-18.
7. کاظمیان، غلامرضا. (1383). تبیین رابطۀ ساختار حاکمیت و قد‌رت شهری با سازمان‌یابی فضا، تلاش برای طراحی مد‌ل (نمونه منطقۀ کلان‌شهری مشهد). پایان‌نامه د‌کتری. د‌انشگاه تربیت مد‌رس.
8. کرسول، جان. (1391). پویش کیفی و طرح پژوهش. (حسن د‌انایی‌فرد و حسین کاظمی، مترجمان). ویرایش د‌‌وم، تهران: انتشارات صفار. (نشر اثر اصلی 2007).
9. ماجد‌ی، حمید. (1391). نظریه تهیه طرح‌های ساختاری-راهبرد‌ی (ناحیه‌ای و محلی). مجله هویت شهر. 6 (11)، 17-26.
10. مهند‌سین مشاور فرنهاد. (1384). طرح توسعه و عمران (جامع) ناحیه مشهد، سازمان مسکن و شهرسازی خراسان.
11. نجاتی، ناصر. (1392). امکان‌سنجی به‌کارگیری رویکرد نومنطقه‌گرایی د‌ر برنامه‌ریزی فضایی منطقه‌ای د‌ر ایران (مورد پژوهی: شهرستان مشهد). پایان‌نامه کارشناسی ارشد. د‌انشگاه شهید بهشتی. د‌انشکد‌ه معماری و شهرسازی.
12. وزارت مسکن و شهرسازی. (1378). آیین‌نامه نحوۀ بررسی و تصویب طرح‌های توسعه و عمران محلی، ناحیه‌ای، منطقه‌ای و ملی و مقررات شهرسازی و معماری کشور، مصوب هیات وزیران.

13. Acharya, A. (2012). Comparative Regionalism: A Field Whose Time has come. The International Spectator: Italian Journal of International Affairs. 47(1), 3-15.
14. Farrell,M; Hettne,B; Langenhove, L. (2005). GLOBAL POLITICS OF REGIONALISM Theory and Practice, Pluto Press.
15. Grugel, J. (2004). New Regionalism and Modes of Governance — Comparing US and EU Strategies in Latin America, ECPR-European Consortium for Political Research, Vol. 10(4): 603–626.
16. Hutchison, R. (2009). Encyclopedia of Urban Studies, Sage publication.
17. JONAS, A., WARD, K. (2007). Introduction to a Debate on City-Regions: New Geographies of Governance, Democracy and Social Reproduction , International Journal of Urban and Regional Research, Volume 31(1), 169–78.
18. Lackowska, M., Zimmermann, K. (2011). German comparison -New forms of territorial governance in metropolitan regions? A Polish, European Urban and Regional Studies, 18: 156.
19. Park, C. (2006). Japan's Policy Stance on Eas‌t Asian Neo-Regionalism: From Being a “Reluctant”, to Becoming a “Proactive” State, Global Economic Review: Perspectives on Eas‌t Asian Economies and Indus‌tries, 35(3), 285-301.
20. Peterson, A; Mcalpine, C; Ward, D; Rayner, S. (2007). New regionalism and nature conservation: Lessons from South Eas‌t Queensland, Aus‌tralia, Landscape and Urban Planning, 82, 132–144.
21. Provo, J. (2009). Risk-averse Regionalism: The Cautionary Tale of Portland, Oregon, and Affordable Housing, Journal of Planning Education and Research,28: 368.
22. Ras‌t, j. (2006). Environmental Jus‌tice and the New Regionalism, Journal of Planning Education and Research, 25: 249-263.
23. Savitch, S; Vogel, R. (2000). Introduction: Paths to New Regionalism, State and Local Government Review, 32(3), 158–68.
24. Scott, J. (2007). mart Growth as Urban Reform: A Pragmatic 'Recoding' of the New Regionalism, Urban Studies, 44: 15.
25. Scott, J. (2009). De-coding New Regionalism Shifting Socio-political Contexts in Central Europe and Latin America, Ashgate Publishing Limited, England.
26. Visser, J. (2004). Voluntary Regional Councils and the New Regionalism : Effective Governance in the Smaller Metropolis, Journal of Planning Education and Research, 24:51-63.
27. Ye, L. (2009). Regional Government and Governance in China and the United States, Public Adminis‌tration Review, December, Special Issue.
28. Yrynen, R. (2003). Regionalism: Old and New, International Studies Review,5,25–51.