بازشناسی مفهوم و اصول هویت در اثر معماری

محورهای موضوعی : معماری

محمدرضا سلیمانی ¹ , ایرج اعتصام ² , فرح حبیب ³

1 - دانش آموخته دوره دکترای معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران.
2 - استاد دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.
3 - استاد دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1391/10/04 تاریخ پذیرش : 1392/02/16 تاریخ انتشار : 1395/03/01

کلید واژه: هویت, معنا, انسان, ارتباط, کنش متقابل,

چکیده مقاله :

مفهوم هویت یکی از پیچید ه ترین مباحث حوزه علوم انسانی است که ریشه های آن را بایستی در علومی چون فلسفه،روانشناسی و جامعه شناسی جستجو کرد. از طرفی مفهوم هویت در آثار معماری نیز ارتباط عمیقی با تعریف مفهوم هویت درانسان داشته به گون های که یک اثر، به عنوان نمادی از شخصیت فرد به شمار می آید. علی ر غم تناقضات گوناگون در رابطه باکاربرد این مفهوم در حوزه معماری، اغلب نظریه پردازان تعریف آن را به عنوان معنا یا سطحی از معنا پذیرفت هاند. این معنا، مرتبطبا میزان تعامل میان فرد و محیط مصنوع بوده و در کنش متقابل میان آنها تعریف م یگردد. در پژوهش حاضر، این کنش متقابلدر یک مدل ارتباطی میان معمار، اثر معماری و مخاطب تعریف گردیده و بر مبنای تحلیل محتوای متون ب هدست آمده از روشکتابخانه ای، معیارهایی مشخص به عنوان اصولی برای هویت بخشی به آثار معماری تعیین گردیده است.

چکیده انگلیسی:

The concept of identity is one of the most complex issues in the humanities such that its roots can be tracedon the philosophy, psychology and sociology. The application of this concept in the field of architecture wasexpanded after World War II, in the 50's and after the outbreak of the criticism of modern architecture. Despiteextensive discussions that have taken place, this concept is still a matter of concern, especially in developingcountries. Vernacular architecture in these countries is a symbol of cultural identity in contrast with the pressuresof globalization and Invasion of Western Civilization. The main question of this study is the recognition of theconcept and effective principles of identity in architecture that is done through the analysis of the viewpointsof theorists.The views of theorists with the concept of identity and architecture can be seen in two total forms. The first oneis a process that architecture is considered as a symbol of self or society and in the second form, building’sidentity is known as the features or meanings of built environment. Anyway, the identity of built environmenthas deep relation with human identity and is considered as a pa rt of an individual's personality.Definition of architecture as identity, associated with concepts such as personalization, territory or senseof belonging. In contrast, analyzing the Identity in a building is a challenging issue that theorists have useddifferent terms to describe it. They have used from different terms like character of space, sense of place,meaning of built environment or physical features. A number of theories have considered identity as a part ofmeaning or sense of place, while some others have defined meaning or sense of place as a part of identity.Although these terms have different meaning, but all of them have mentioned some special features of builtenvironment that make meaning, cause uniqueness and distinguish a place from the other environment.Therefore, in this study the concept of meaning has used as the identity of built environment and the distinctionsbetween definitions are explained as the levels of meaning. Accordingly, four levels of meaning have defined,including basic meaning and form, functional meaning, symbolic and reference meaning, emotional andsentimental meaning. Perception of identity and meaning occurs by common significance and the level ofmeaning is related to the level of connection between the human and built environment and is defined in theprocess of interaction between these two elements.The interactive process is defined in a communication model between architect, built environment and user.Base on this model and theorist’s viewpoints, some principles have defined like oneness, continuity, innovation

منابع و مأخذ:

1. ابل، کریس. (1387). معماری و هویت. (فرح حبیب، مترجم). تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات. (نشر اثر اصلی 1997).


2. آریانپور کاشانی، منوچهر. (1389). فرهنگ بزرگ یک جلدی پیشرو آریان پور. تهران: نشر الکترونیکی و اطلاع رسانی جهان رایانه امین.


3. برودبنت، جفری. (1388). با برادبنت، درباره معماری، (نیلوفر رضوی هدیه نوربخش و کیوان جورابچی، مترجمان). تهران: دانشگاه شهید بهشتی. (نشر اثر اصلی 2008).


4. پاکزاد، جهانشاه. (1386). هویت و این همانی با فضا در الهام سوری (گردآورنده)، مقالاتی در باب معماری و طراحی شهری. تهران: انتشارات شهیدی.


5. تاجیک، محمدرضا. (1384). انسان مدرن و معمای هویت.  فصلنامه مطالعات ملی، 21، 7- 28.


6. تنهایی، حسین ابوالحسن. (1379). درآمدی بر مکاتب و نظریه های جامعه شناسی. مشهد: نشر مرندیز.


7. جنکینز، ریچارد. (1381). هویت اجتماعی. (تورج یاراحمدی، مترجم). تهران: موسسه نشر و پژوهش شیرازه. (نشر اثر اصلی 1952).


8. حبیب، فرح؛ نادری، سید مجید؛ و فروزان گهر، حمیده. (1387). پرسمان تبعی در گفتمان کالبد شهر و هویت. هویت شهر، 2 (3) ، 13- 23.


9. حبیب، فرح. (1385). کندوکاوی در معنای شکل شهر، هنرهای زیبا، 25، 5- 14.


10. دهخدا، علی اکبر. (1344). لغت نامه دهخدا. تهران: چاپ سیروس.


11. راپاپورت ، آموس. (الف1391). فرهنگ، معماری و طراحی. (ماریا برزگر و مجید یوسف نیا پاشا، مترجمان). ساری: انتشارات شلفین. (نشر اثر اصلی 2005).


12. راپاپورت ، اموس. (ب1391). معنی محیط ساخته شده (رویکردی درارتباط غیرکلامی). ( فرح حبیب، مترجم). تهران: انتشارات شرکت پردازش و برنامه ریزی شهری. (نشر اثر اصلی 1982).


13. رحیم زاده، محمدرضا. (1375). مفهوم هویت در باقر آیت الله زاده شیرازی. (ویراستار). مجموعه مقالات (جلد سوم).  اولین کنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران، کرمان، ارگ بم. اسفند 7- 12، (ص261- 273). تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.


14. رلف، ادوارد. (1389). مکان و بی مکانی. (محمدرضا نقصان محمدی، کاظم مندگاری و زهیر متکی، مترجمان). تهران: نشر آرمانشهر. (نشر اثر اصلی 1976)


15. سجادی، سید جعفر. (1379)، فرهنگ اصطلاحات فلسفی ملاصدرا، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.


16. شولتز، دوان. (1377). نظریه های شخصیت. (یحیی سید محمدی، مترجم). تهران: نشر هما. (نشر اثر اصلی 1976).


17. ضیمران، محمد. (1383). مدرنیسم چیست؟، معماری و فرهنگ، 18و 19، 62- 65.


18. ضیمران، محمد. (1389). میشل فوکو، دانش و قدرت. تهران: انتشارات هرمس.


19. فرامپتون، کنت. (1385). منطقه گرایی انتقادی. (ایمان رئیسی، مترجم). معماری و فرهنگ، 26، 108- 120.


20. فروغی، محمدعلی. (1344). سیر حکمت در اروپا. تهران: چاپ تهران مصور.


21. فروید، زیگموند. (1373). خود و نهاد، (حسین پاینده، مترجم). ارغنون، 3 ، 229- 252.


22. فن مایس، پی یر. (1384). عناصر معماری از صورت تا مکان. (فرزین فر دانش، مترجم). تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی. (نشر اثر اصلی 1938).


23. کالن، گوردن. (1390). گزیده منظر شهری. (منوچهر طبیبیان، مترجم). تهران: دانشگاه تهران. (نشر اثر اصلی 1991).


24. کوپر، کلیر. (1388). خانه همچون نمادی از خود در آرش ارباب جلفایی. (گردآورنده و مترجم) در؛ مبانی فلسفی و روانشناختی ادراک فضا (ص51- 101). تهران: نشر خاک. (نشر اثر اصلی 1974).


25. گل محمدی، احمد. (1389). جهانی شدن، فرهنگ، هویت. تهران: نشر نی.


26. گیدنز، آنتونی. (1388). تجدد و شخصیت (جامعه و هویت شخصی در عصر جدید). (ناصر موفقیان، مترجم). تهران: نشر نی. (نشر اثر اصلی 1991).


27. لنگ، جان. (1390). آفرینش نظریه معماری (نقش علوم رفتاری در طراحی محیط). (علیرضا عینی فر، مترجم). تهران: دانشگاه تهران. (نشر اثر اصلی 1987).


28. لینچ، کوین. (1390). تئوری شکل شهر. (سید حسین بحرینی، مترجم). تهران: دانشگاه تهران. (نشر اثر اصلی 1981).


29. لینچ، کوین. (1389). سیمای شهر. (منوچهر مزینی، مترجم). تهران: دانشگاه تهران. (نشر اثر اصلی1960).


30. مدنی پور، علی. (1389). فضاهای عمومی و خصوصی شهر. (فرشاد نوریان، مترجم). تهران: انتشارات سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری. (نشر اثر اصلی 2003).


31. معین، محمد. (1387). فرهنگ فارسی معین (یک جلدی). تهران: انتشارات فرهنگ نما با همکاری انتشارات کتاب آراد.


32. معینی علمداری، جهانگیر. (1381). تجلی وجدان تاریخی در بوم: هایدگر و سرچشمه های تاریخی – مکانی هویت. فصلنامه مطالعات ملی. 14، 7- 28.


33. مهدوی نژاد، محمدجواد؛ بمانیان، محمدرضا؛ و خاکسار، ندا. (1389). هویت معماری؛ تبیین معنای هویت در دوره های پیشامدرن، مدرن و فرامدرن، هویت شهر، 7، 113- 122.


34. نصر، سید حسین. (1361). سه حکیم مسلمان. (احمد آرام، مترجم). تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی (چاپخانه سپهر).


35. نوربرگ شولتز، کریستیان. (1382). گزینه ای از معماری: معنا و مکان. (ویدا نوروز برازجانی، مترجم). تهران: نشر جان جهان. (نشر اثر اصلی 1988).


36. نوربرگ شولتز، کریستیان. (1387). معماری: حضور، زبان و مکان. (علیرضا سید احمدیان، مترجم). تهران: انتشارات نیلوفر. (نشر اثر اصلی 2000).


37. نوذری، حسینعلی. (1385). نگاهی تحلیلی به روند مفهوم هویت در قالب های سه گانه ی هویت سنتی، مدرن و پست مدرن. فصلنامه مطالعات ملی، 26، 127- 148.


38. وینترز، ادوارد. (1388). معماری، معنا و دلالت، در مبانی فلسفی و روانشناختی ادراک فضا. (آرش ارباب جلفایی، مترجم). تهران: نشر خاک (نشر اثر اصلی 1996).


39. هرشبرگر، رابرت جی. (1378). مطالعه ای درباره معنا و معماری، (زینب چاوش زاده، مترجم). معماری و فرهنگ، 3و 2، 99- 102.


40. یونگ، کارل گوستاو. (1387). انسان و سمبلهایش. (محمود سلطانیه، مترجم)، تهران: نشر جامی. (نشر اثر اصلی 1964).
    
    
    1. American Heritage. (1975). The American Heritage dictionary of the English language. United States: American Heritage Pub. Co.
    
    
    2. Correa, C. (1983). Architecture and Identity. Singapore: Concept Media Pte Ltd.
    
    
    3. Hague, C., & Jenkins, P. (2005). Place identity, participation and Planning. London: Routledge.
    
    
    4. Oxford. (2005). Oxford advanced learner's dictionary. New York: Oxford University Press.