دستیابی به الگوی مناسب و اولویت‌بندی اصول TOD در مناطق مرکزی شهرها (نمونه مورد مطالعه: شهر بسطام)

محورهای موضوعی : طراحی شهری

فاطمه درخشان ¹ , اسلام کرمی ² , الهام سرکرده‌یی ³

1 - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه معماری و شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه صنعتی شاهرود.
2 - استادیار گروه معماری و شهرسازی، گروه معماری و شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه صنعتی شاهرود.
3 - استادیار گروه معماری و شهرسازی، گروه معماری و شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه صنعتی شاهرود.

تاریخ دریافت : 1401/02/17 تاریخ پذیرش : 1402/01/18 تاریخ انتشار : 1402/05/01

کلید واژه: TOD, اولویت‌بندی, پراکندگی, توسعه حمل‌ونقل همگانی محور,

چکیده مقاله :

TOD به‌عنوان راهبردی برای تسکین پراکنده‌رویی و توسعه پایدار، توجه بسیاری را جلب کرده و دستیابی به TOD تا زمانی که برنامه‌ریزی‌ها و توسعه‌های شهری بر مبنای حرکت اتومبیل تهیه و اجرا گردند، امکان‌پذیر نخواهد بود. در این پژوهش جهت دستیابی به الگوی TOD در شهر بسطام از روش توصیفی تحلیلی استفاده شده است، همچنین در بخش گردآوری اطلاعات با استفاده از روش کتابخانه‌ای و میدانی به بررسی مبانی نظری پژوهش پرداخته شده است، سپس معیارها بر اساس نظریۀ TOD مشخص و به‌منظور اولویت‌بندی اصول TOD در شهر بسطام از رویکرد AHP استفاده شده است. با توجه به اطلاعات به‌دست‌آمده، اصل اختلاط با وزن ۲۹۹/۰ دارای اولویت اول جهت بهبود شرایط شهر بسطام است و بعد از آن به ترتیب اصل نفوذپذیری، دوچرخه مداری، تغییر عملکرد، حمل‌ونقل عمومی، پیاده مداری، تعدیل تراکم و اصل یکپارچگی در اولویت‌های بعدی می‌باشند.

چکیده انگلیسی:

Background and Objective: The physical growth and development of the city are affected by various factors, including social, economic, natural, political, cultural, and environmental factors, all of which have a significant impact on the process, speed, direction, and direction of urban development. Therefore, one of the important factors influencing the success rate of city planners and officials is the awareness of the spatial form and the rate of expansion and development of cities. In the absence of proper control and planning of the physical growth and expansion of the city, a phenomenon called urban spiral or irregular horizontal distribution occurs. In the last two decades, development based on public transportation (Transit Oriented Development) has attracted a great deal of attention as a strategy for dispersal of surface dispersion, and as long as urban-based development and plans are developed and implemented according to car movement, many problems and issues will be created in cities and it will not be possible to achieve Transit Oriented Development. The Transit Oriented Development model was proposed by Peter Caltrop, whose philosophy is to facilitate spatial communication and thus achieve high social solidarity. The main purpose of this study is to present strategies for the development of Bastam city with an emphasis on the TOD approach. In the present study, to achieve the creation of a Transit-oriented development model in Bastam city due to having landmarks and focus of uses in the city center, this model has been used to create a humane environment and increase sustainability and reduce environmental challenges in Bastam city.Methods: The method of descriptive-analytical research and data collection was done by the documentary, questionnaire, and interview. To create the mentioned features, in the data collection section, using the library and field methods, the theoretical foundations of the research have been examined. In the data analysis section, using AHP technique with the help of Expert Choice software, the factors that can be used in the development of public transportation in Bastam city have been leveled based on the opinions of experts.

منابع و مأخذ:

1. بحرینی، سید حسین. (۱۳۸۲). فرآیند طراحی شهری. (چاپ ششم). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.


2. بهزادفر، مصطفی؛ و ذبیحی، مریم. (۱۳۹۰). راهنمای برنامه­سازی حوزه­های شهری در چارچوب توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل عمومی. باغ نظر، ۸(۱۸)، ۳۹-۵۰.


3. پوراحمد، احمد؛ زیاری، کرامت الله؛ حاتمی نژاد، حسین؛ و پارسا پشاه آبادی، شهرام. (۱۳۹۷). تبیین مفهوم و ویژگی‌های شهر هوشمند. باغ نظر، ۱۵(۵۸)، ۵-۲۶.


4. تندیس، محسن؛ رضایی، محمدرضا. (۱۳۹۲). برنامه‌ریزی راهبردی حمل‌ونقل پایدار شهری در کلانشهرهای ایران (مطالعه موردی: شهر مشهد). مهندسی حمل‌ونقل، ۵(۱)، 1-۱۸.


5. حق شناس، ساناز. (۱۳۸۷). TOD راهکاری جهت دستیابی به توسعه شهری هوشمندانه، شارستان، ۲۳(۲۲)، ۱۰۶-118.


6. دفتر پژوهش‌های استان سمنان. (۱۳۹۰). جاذبه‌های استان سمنان. سمنان: مرکز پژوهش‌های جمهوری اسلامی ایران.


7. درگاهی، محمد مهدی؛ رضویان، محمد تقی؛ و توکلی نیا، جمیله. (۱۳۹۹). بازآفرینی سکونت گاه های غیررسمی با بهره گیری از الگوی توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل TOD نمونه موردی: شهر همدان. پژوهش‌های دانش زمین، ۱۲(۲)، 74-92.


8. قدسی­پور, حسن. (۱۳۸۷). فرایند تحلیل سلسله مراتبیAHP . (چاپ اول). تهران: انتشارات دانشگاه صنعتی امیرکبیر.   


9. موسی کاظمی, سید مهدی؛ و شکویی, حسین. (۱۳۸۱). سنجش پایداری اجتماعی توسعه شهر قم. پژوهش‌های جغرافیایی، 34(۴۳)، ۲۷-۴۱.


10. مهندسین مشاور طرح معماری محیط. (۱۳۹۰). طرح جامع- تفصیلی شهر بسطام. سمنان: اداره کل مسکن و شهرسازی استان سمنان.


11. میرمقتدایی ، مینا؛ و باریکانی، مرضیه. (۱۳۹۷). راهنمای ملی توسعه حمل‌ونقل همگانی. تهران: وزارت راه و شهرسازی.


12. میرآقایی، سید هادی. (۱۳۸۵). ستاره ای بر کرانه خاک شرح حال امامزاده محمد فرزند امام جعفر صادق (ع) و آرامگاهش در بسطام. مشهد: رستاخیز اندیشه.


13. هاشم زاده همایونی، مهرداد. (۱۳۹۲). تاریخ طراحی شهری. (چاپ اول). تهران: نشریه تفکر و معماری.


14. رهبرقاضی، مهدی. (قرایی، فریبا). (۱۳۹۳). توسعه مرکز شهر تبریز بر مبنای رویکرد توسعه حمل‌ونقل محور (TOD)، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه هنر، تهران.


15. کریمی رهنما، ارزو؛ فرامرزی، مهسا؛ جمالی، سیروس؛ و ستارزاده، داریوش. (۱۳۹۹). تدوین الگوی توسعۀ حمل‌ونقل محور (TOD) با ملاحضۀ ساختار کلان شهری (مورد: تبریز). جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای، ۱۰(۲-3)، ۷۱۹-۷۳۹.


16. Cervero, R. (1998). The Transit Metropolis: A Global Inquiry. Washington: Island Press.


17. Cervero, R., & Day, J. (2008). Suburbanization and transit-oriented development in China. Transport Policy , 15(5), 315-323.


18. Calthorpe, P. (1993). The Next American Metropolis: Ecology, Community, and the American Dream. New York: Princeton Architectural Press.


19. (2017). TOD Standard. (3^thed.). New York: ITDP.


20. Jamme, H., Rodriguez, J., Bahl, D., & Banerjee, T. (2019). A Twenty-Five-Year Biography of the TOD . Journal of Planning Education and Research , 39(4), 409-428.


21. Li, Z., Han, Z., Xin, J., Luo, X., Su, S., & Weng, M. (2019). Transit oriented development among metro station areas in Shanghai, China: Variations, typology, optimization and implications for land use planning. Land Use Policy, 82(26), 269-282.


22. Loo, B. P. Y., Chen, C., & Chan, E. TH. (2011). Rail-based transit-oriented development: Lessons from New York City and Hong Kong. Landscape and Urban Planning , 97(3), 202-212.


23. Tong, X., Wang, Y., Chan, E., & Zhou, Q. (2018). Correlation between Transit-Oriented Development (TOD), Land Use Catchment Areas, and Local Environmental Transformation. Sustainability , 10(12), 2-21.


24. Mirzahossein, H., Rassafi, A., Sadeghi, K., & Najafi, P. (2021). Land-Use Modification Based on Transit-Oriented Development Adjacent to Historical Context (Case Study: Qazvin City). Civil-Transportation Planning , 10(3), 67-79.


25. Sung, H., & Oh, J. (2011). Transit-oriented development in a high-density city: Identifying its association with transit ridership in Seoul. Cities , 28(1), 70–82.


26. Thomas, R., Pojani, D., Lenferink, S., & Bertolini, L. (2018). Is transit-oriented development (TOD) an internationally transferable policy concept. Regional Studies , 52(5), 1-13.


27. Deakin, E., Duduta, N., Shirgaokar, M., & Tal, G. (2010). Transit-Oriented Development (TOD) Design Proposals for Fresno- Final Report. Institute of Transportation Studies , 48(29), 80-97.