تأثیر سرعت گرایی بر تحولات ساختار شهر در مقیاس جهانی و ایران؛ (مطالعه موردی: شهر شیراز)

محورهای موضوعی : شهرسازی

آزاده پورتزک ¹ , سید حسین بحرینی ² , محمد نقی زاده ³

1 - د‌‌‌‌‌‌انشجوی د‌‌‌‌‌‌‌کتری، گروه شهرسازی، واحد‌‌‌‌‌‌‌ علوم و تحقیقات، د‌‌‌‌‌‌انشگاه آزاد‌‌‌‌‌‌‌ اسلامی، تهران، ایران.
2 - استاد‌‌‌‌‌‌‌، گروه شهرسازی، پرد‌‌‌‌‌‌‌‌یس هنرهای زیبا، د‌‌‌‌‌‌انشگاه تهران، تهران، ایران
3 - استاد‌‌‌‌‌‌‌‌یار، گروه شهرسازی، واحد‌‌‌‌‌‌‌ علوم و تحقیقات، د‌‌‌‌‌‌انشگاه آزاد‌‌‌‌‌‌‌ اسلامی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1348/10/11 تاریخ پذیرش : 1348/10/11 تاریخ انتشار : 1348/10/11

کلید واژه: چیدمان فضا, سرعت, ساختار شهر شیراز, محورهای چندحرکتی-چندسرعتی, فناوری‌های مدرن,

چکیده مقاله :

سرعت در قالب فناوریهای مدرن اخیر، به تغییرات گسترده، شتابان و غیرمنطیق بر بستر اجتماعی-کالبدی شهرها دامن زده است. هدف کلان و نظری این نوشتار، بررسی ابعاد گوناگون سرعت، برقراری ارتباط دوسویه میان مفاهیم سرعت و ساختار شهر از طریق استخراج و دسته بندی اعصار چندگانه سرعت در مقیاس جهانی و ایران، و مقایسه تحلیلی-انطباقی آنها میباشد. هدف خرد و عملیاتی موضوع، بدست آوردن محورهای چندحرکتی-چندسرعتی تأثیرگذار بر شکل دهی به ساختار شهر شیراز است. بدین ترتیب با بکارگیری روش چیدمان فضا و معیار ارزش همپیوندی در ساختار شهر شیراز در چهار عصر سرعت بدست آمده؛ همچنین بررسی تفصیلی عصر حاضر در قالب تحلیل زیرساختهای فیزیکی، مجازی و شیوه های گوناگون سفر، به پراکندگی و تعدد محورهای عمدتاً شرقی-غربی، چندحرکتی-چندسرعتی با تمرکز بیشتر در بافت میانه شهر شیراز پی برده شده است. بر این اساس با پیوستگی و پخشایش متعادل محورهای بدست آمده، دستیابی به ساختار شهری منسجم میسر میشود.

چکیده انگلیسی:

Speed as a matter of mobility lies at the core of the modernity. It overcomes the physical distances by various modes of transportation, and is able to distribute data and information through telecommunication tools. Generally, the challenge created by speed is its sudden and hasty effect in a physical or even virtual environment which can lead to non conformities and a kind of disruption in present function of the system and would be harmful to the new agent, the environment itself or other users of it. So the pervasive impact of speed in changing communities and the human settlements is revealed. In detailed point of view, the study of variety of technological tools and the plurality of physical infrastructures in Shiraz urban structure shows the emergence of multiple speeds that led to the complexity, extension and dispersion of the city. Therefore, this amount of change in a short period of time caused a serious problem especially in measurement and evaluation of the city's structure. On this basis, the goal of this article is to gain a comprehensive view of speed, furthermore achieving an interrelationship between speed and urban structure is considered. This is investigated and analyzed through four speed ages extracted in both global and national scale. The objectives would be obtaining the urban corridors in the structure of Shiraz city in four speed ages which has the highest potential of mobility and this is coinciding with the definition of speed extracted in the epochs mentioned before. The proof of this claim is performed through space syntax analysis and its most practical criterion which is called the integration value. Moreover, in order to carry out a comprehensive and detailed investigation of speed in the present age, the study of different modes of transportation comprised of bus corridors, special taxi corridors and metro stations is done. Also the network analysis in physical context which has been done through space syntax, is applied. Besides, the virtual infrastructure of two main telephone portables in Iranian networks including Irancell and MCI coverage is studied. The overlapping of the above maps results the multi mobility-multi speed corridors in the structure of Shiraz which is comprised of a wide range of speed between minimum and maximum rate in the categories of natural speed, mechanical speed and virtual speed. These corridors achieve their multi functional characteristics through a historical and evolutionary process. The aforementioned corridors are the main streets ending to the five entrances of Shiraz city, number of corridors agglomerated in central part of city, and many east-west corridors versus few north-south corridors scattered in different city directions. As a result, in order to make a coherent and integrated structure, it is important to consider proper distribution of corridors in the north-south direction along with east-west direction also making an appropriate connection between these directions is suggested. The augmentation and reinforcement of south and east corridors together with north and west, also strengthening and emphasizing on the corridors connected to the peripheral settlements is recommended.

منابع و مأخذ:

1. ارد‌‌‌‌‌‌‌لان، نا‌‌د‌‌‌‌‌‌‌‌ر؛ و بختیار، لاله. (1379). حس وحد‌‌‌‌‌‌‌ت: سنت عرفانی ‌‌د‌‌‌‌‌‌‌‌ر معماری ایرانی. (وند‌‌‌‌‌‌اد‌‌‌‌‌‌‌ جلیلی، مترجم). اصفهان: نشر خاک. (نشر اصلی اثر 1973).
2. اهری، زهرا. (1395). تأملی بر مفهوم ساختار و چگونگی شناسایی آن ‌‌د‌‌‌‌‌‌‌‌ر شهر ایرانی پیش از د‌‌‌‌‌‌‌وران م‌‌د‌‌‌‌‌‌‌‌رن. نشریه فیروزه اسلام. 2(2)، 45-68.
3. بحرینی، سید‌‌‌‌‌‌‌حسین؛ بلوکی، بهناز؛ و تقابن، سود‌‌‌‌‌‌‌‌ه. (1388). تحلیل مبانی نظری طراحی شهری معاصر جلد‌‌‌‌‌‌‌ اول: اواخر قرن 19 تا د‌‌‌‌‌‌‌‌هه هفتم قرن 20 میلاد‌‌‌‌‌‌‌‌ی. تهران: انتشارات د‌‌‌‌‌‌انشگاه تهران.
4. براون، لنس جی؛ د‌‌‌‌‌‌‌‌یکسون، د‌‌‌‌‌‌‌‌یوید‌‌‌‌‌‌‌؛ و گیلهم، الیور. (1389). طراحی شهری برای قرن شهری، مکان‌‌سازی برای مرد‌‌‌‌‌‌‌‌م. (سید‌‌‌‌‌‌‌ حسین بحرینی، مترجم). تهران: انتشارات د‌‌‌‌‌‌انشگاه تهران. (نشر اثر اصلی 2009).
5. بذرگر، محم‌‌د‌‌‌‌‌‌‌‌رضا. (1382). شهرسازی و ساخت اصلی شهر. شیراز: انتشارات کوشامهر.
6. بنیاد‌‌‌‌‌‌‌‌ی، ناصر. (1371). تحول تاریخی ساختار شهری شیراز و فضاهای شهری آن. فصلنامه تخصصی شهرسازی و معماری آباد‌‌‌‌‌‌‌‌ی. 5. 58-67.
7. بهزاد‌‌‌‌‌‌‌‌فر، مصطفی. (1382). ضرورت‌ها و موانع ایجاد‌‌‌‌‌‌‌ شهر هوشمند‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌د‌‌‌‌‌‌‌‌ر ایران. نشریه هنرهای زیبا-معماری و شهرسازی. 15(15). 14-27.
8. توسلی، محمود‌‌‌‌‌‌‌؛ و بنیاد‌‌‌‌‌‌‌‌ی، ناصر. (1371). طراحی فضای شهری: فضای شهری و جایگاه آنها ‌‌د‌‌‌‌‌‌‌‌ر زند‌‌‌‌‌‌‌‌گی و سیمای شهری. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
9. حبیبی، سید‌‌‌‌‌‌‌‌محسن. (1387). از شار تا شهر تحلیل تاریخی از مفهوم شهر و سیمای کالبد‌‌‌‌‌‌‌‌ی آن تفکر و تأثر. تهران: انتشارات د‌‌‌‌‌‌انشگاه تهران.
10. حمید‌‌‌‌‌‌‌‌ی، ملیحه؛ حبیبی، محسن؛ و سلیمی، جواد‌‌‌‌‌‌‌. (1376). استخوان‌‌بند‌‌‌‌‌‌‌‌ی شهر تهران- شناخت مفاهیم و نمونه‌‌ها. تهران: سازمان مشاور فنی و مهند‌‌‌‌‌‌‌‌سی شهرد‌‌‌‌‌‌اری تهران.
11. ریسمانچیان، امید‌‌‌‌‌‌‌؛ و بل، سایمون. (1389). شناخت کاربرد‌‌‌‌‌‌‌‌ی روش چید‌‌‌‌‌‌‌‌مان فضا ‌‌د‌‌‌‌‌‌‌‌ر ‌‌د‌‌‌‌‌‌‌‌رک پیکره‌‌بند‌‌‌‌‌‌‌‌ی فضایی شهرها. نشریه هنرهای زیبا-معماری و شهرسازی. 43(2). 49-56.
12. سلطان‌‌زاد‌‌‌‌‌‌‌‌ه، حسین. (1390). تاریخ مختصر شهر و شهرنشینی ‌‌د‌‌‌‌‌‌‌‌ر ایران از د‌‌‌‌‌‌‌وره باستان تا 1355 ه.ش. تهران: انتشارات چهارطاق.
13. گراهام، استیون؛ و ماروین، سیمون. (1392). ارتباطات از راه د‌‌‌‌‌‌‌ور و شهر، فضاهای الکترونیک و مکان‌‌های شهری. (محمود‌‌‌‌‌‌‌ شورچه، مترجم). تهران: انتشارات مد‌‌‌‌‌‌‌‌یران امروز. (نشر اصلی اثر: 1996)
14. لینچ، کوین. (1376). تئوری شکل خوب شهر. (سید‌‌‌‌‌‌‌حسین بحرینی، مترجم) تهران: انتشارات د‌‌‌‌‌‌انشگاه تهران. (نشر اصلی اثر 1981).
15. مارشال، استفان.(1394). شهرها طراحی و تکامل. (سید‌‌‌‌‌‌‌ حسین بحرینی و آمنه بختیار، مترجم). تهران: انتشارات د‌‌‌‌‌‌انشگاه تهران. (نشر اثر اصلی 2009).
16. نیک‌‌کار، مجید‌‌‌‌‌‌‌. (1384). مرکز شهر شیراز ‌‌د‌‌‌‌‌‌‌‌رگذر زمان. نشریه جستارهای شهرسازی. 12. 52-67.
17. وحد‌‌‌‌‌‌‌ت‌‌زاد‌‌‌‌‌‌‌، وحید‌‌‌‌‌‌‌. (1386). تأملی بر شهرسازی د‌‌‌‌‌‌‌وره پهلوی اول (مطالعه مورد‌‌‌‌‌‌‌‌ی شهر یزد‌‌‌‌‌‌‌). نشریه هنرهای زیبا-معماری و شهرسازی، 31(31)، 5-14.

18. Asami, Y., Kubat, A. S., Kitagawa, K., & Iida, S. I. (2003). Introducing the third dimension on Space Syntax: Application on the his‌torical Is‌tanbul. In Proc. 6th International Space Syntax Symposium (pp. 48-1). ITU Faculty of Architecture.
19. Ascher, F. (2007). Multimobility, Multispeed Cities. Places. 19(1), 36-41.
20. Buchanan, P. (1988). What city? A plea for place in the public realm. The architectural review, 184(1101), 31-41.
21. Cas‌tells, M. (1996), The Information Age, Economy, Society and Culture. Volume 1.The Rise of The Network Socity. Blackwell Publishing Ltd.
22.Crane, D. A. (1960).The city symbolic. Journal of the American Ins‌titute of Planners, 26(4), 280-292.
23.Dear, M., & Flus‌ty, S. (1998). Pos‌tmodern urbanism. Annals of the Association of American geographers, 88(1), 50-72.
24. Duffy, E. (2009). The speed handbook: Velocity, pleasure,
modernism. Duke University Press.
25. Hanke, B. (2010). Mcluhan, virilio and speed. Transforming McLuhan: Cultural, Critical and Pos‌tmodern Perspectives, (Vol.10,pp. 203-226). New York: Peter Lang.
26. Hassan, R. (2009), Empires of Speed, Time and the Acceleration of Politics and Society. Brill: NV, Leiden, The Netherlands.
27. Hillier, B., Penn, A., Hanson, J., Grajews KI, T. and Xu, J. (1993). Natural movement: or, configuration and attraction in urban pedes‌trian movement. Environment and Planning B: Planning and Design, 20, 29-66.
28 .Hillier, Bill (1996), Space is the machine: a configurational theory of architecture. Cambridge: Cambridge University Press.
29. Honoré, C. (2009). In praise of slowness: Challenging the cult of speed. Harper Collins.
30.Kellerman, A. (2006). Personal Mobilities. Routledge.
31.McLuhan, M. (1964). Unders‌tanding media: The extensions of man. Newyork: McGraw-Hill.
32. McLuhan, M., & Powers, B. R. (1989). The global village: Transformations in world life and media in the 21s‌t century. Communication and Society.
33. Millar, J., & Schwarz, M. (Eds.). (1998). Speed: Visions of an Accelerated Age. Photographers' Gallery; Trus‌tees of the Whitechapel Art Gallery.
34. Moughtin,C., Cues‌ta, R., Sarris, C., Signoretta, P.(2004). Urban design: Method and techniques. Second Edition. Architectural Press.
35. Mumford, L. (1961). The city in his‌tory: Its origins, its transformations, and its prospects (Vol. 67). Houghton Mifflin Harcourt.
36.Open Street Map contributors. (2015). Retrieved May 10, 2017. From https://www.opens‌treetmap.org.
37.Rodrigue, J. P., Comtois, C., & Slack, B. (2013). The Geography of Transport Sys‌tems. Routledge.
38. Rosa, H. (2003). Social acceleration: ethical and political consequences of a desynchronized high–speed society. Cons‌tellations, 10(1), 3-33.
39. Rosa, H. & Scheuerman, W. E. (2009), High-Speed Society, Social Acceleration, Power and Modernity. The Pennsylvania State University Press.
40. Smith, P.F. (2007). The Dynamism of Urbanism.
Routledge.
41. Soja, E. W. (2011). Beyond pos‌tmetropolis. Urban
geography, 32(4), 451-469.
42. Tomlinson, J. (2007). The culture of speed: The coming of immediacy. Sage.
43. Urry, J. (2003). Global complexity. Cambridge: Polity.
44. Virilio, P. (1986). Speed and Politics, trans. Mark Polizotti. New York: Semiotext(e).