تبیین مبانی عوامل موثر بر شاخص‌های کیفی مسکن

محورهای موضوعی : شهرسازی

مریم قلمبر دزفولی ¹ , محمد نقی زاده ² , حمید ماجدی ³

1 - دانش آموخته دکترى، گروه شهرسازى، دانشکده عمران، معمارى، هنر، دانشگاه آزاد اسﻼمی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
2 - استادیار گروه شهرسازى، دانشکده عمران، معمارى، هنر، دانشگاه آزاد اسﻼمی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
3 - استاد گروه شهرسازى، دانشکده عمران، معمارى، هنر، دانشگاه آزاد اسﻼمی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1395/08/29 تاریخ پذیرش : 1395/10/14 تاریخ انتشار : 1397/12/01

کلید واژه: شاخص کیفی مسکن, الگوی مسکن, شاخص,

چکیده مقاله :

به دنبال رشد فزاینده شهرنشینی انتخاب و تامین مسکن به یکی از مهمترین مسائل برنامه‌ریزان و نیز مردم تبدیل گشته است. در میان سیاست ها و برنامه‌ریزی های‌صورت گرفته به علت غلبه عوامل اقتصادی و همچنین عدم تدقیق شاخص مسکن مطلوب، شاخص های کیفی مسکن نسبت به بعد کمی آن مهجور مانده و برنامه ریزان بیشتر توجه‌هاشان به تامین مسکن بوده‌است. مسکن یک نیاز است اما نه هر مسکنی، آنچه که ایده آل آدمی است دسترسی به مسکنی مطلوب است. این پژوهش از نوع کیفی همبستگی و هدف آن تدقیق شاخص‌های کیفی مسکن در بین آراء نظریه پردازان و تجارب است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که قلمرو مطالعاتی مسکن مطلوب، شامل بررسی کیفیت ها در واحد مسکونی، ساختمان و محیطی است که واحد مسکونی در آن قرار دارد. همچنین شاخص کیفی مسکن شامل کیفیت‌هایی است که ابعاد مسکن را شکل داده و آن را به یک مسئله چند بعدی تبدیل می‌کند.

چکیده انگلیسی:

Abstract Following the growing urbanization, providing housing has become one of the most important issues for both people and planners. Among housing policies, due to the dominance of economy factors, as well as lack of proper housing indexes, quantitative indexes of housing have overcome qualitive indexes. So, planners have focused on providing housing. Although housing is one of the needs of human beings, each type of housing is not considered. In fact, desirable housing is the ideal need of human beings. Thus, the aim of this article is the explanation of housing qualitive indexes in according to comments of experts and analyzing experiences of housing. The finding suggest that for explanation desirable housing both characteristics of building of housing and the neighborhood which the house is located must be considered. In addition, housing qualitive indexes includes multidimensional characteristics. Following the growing urbanization, providing housing has become one of the most important issues for both people and planners. Among housing policies, due to the dominance of economy factors, as well as lack of proper housing indexes, quantitative indexes of housing have overcome qualitive indexes. So, planners have focused on providing housing. Although housing is one of the needs of human beings, each type of housing is not considered. In fact, desirable housing is the ideal need of human beings. Thus, the aim of this article is the explanation of housing qualitive indexes in according to comments of experts and analyzing experiences of housing. The finding suggest that for explanation desirable housing both characteristics of building of housing and the neighborhood which the house is located must be considered. In addition, housing qualitive indexes includes multidimensional characteristics. Following the growing urbanization, providing housing has become one of the most important issues for both people and planners. Among housing policies, due to the dominance of economy factors, as well as lack of proper housing indexes, quantitative indexes of housing have overcome qualitive indexes. So, planners have focused on providing housing. Although housing is one of the needs of human beings, each type of housing is not considered. In fact, desirable housing is the ideal need of human beings. Thus, the aim of this article is the explanation of housing qualitive indexes in according to comments of experts and analyzing experiences of housing. The finding suggest that for explanation desirable housing both characteristics of building of housing and the neighborhood which the house is located must be considered. In addition, housing qualitive indexes of includes multidimensional characteristics. Although housing is one of the needs of human beings, each type of housing is not considered. In fact, desirable housing is the ideal need of human beings. Thus, the aim of this article is the explanation of housing qualitive indexes in according to comments of experts and analyzing experiences of housing. The finding suggest that for explanation desirable housing both characteristics of building of housing and the neighborhood which the house is located must be considered. In addition, housing qualitive indexes includes multidimensional characteristics.

منابع و مأخذ:

1. پورمحمدی، محمدرضا. (1379). برنامه‌ریزی مسکن. ت‍ه‍ران‌: س‍ازم‍ان‌ م‍طال‍ع‍ه‌ و ت‍دوی‍ن‌ ک‍ت‍ب‌ ع‍ل‍وم‌ ان‍س‍ان‍ی‌ دان‍ش‍گ‍اه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها (س‍م‍ت‌).
2. پیرنیا، محمدکریم. (1378). آشنایی با معماری اسلامی ایران. تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران.

3. جنکز، مایک؛ و جونز، کولین. (1391). ابعاد شهر پایدار. (مجتبی رفیعیان و هانیه هودسنی، مترجمان). تهران: دانشگاه تربیت مدرس. (نشر اصلی2009)
4. چ‍رم‍ای‍ف‌، س‍رج‍ی‍وس‌ ای‍وان‌؛ و ال‍ک‍س‍ان‍در، ک‍ری‍س‍ت‍وف‍ر. (1376). عرصه‌های زندگی جمعی و زندگی خصوصی به جانب یک معماری انسانی. (منوچهر مزینی، مترجم). تهران: دانشگاه تهران.
5. حائری، محمدرضا. (1388). خانه،فرهنگ، طبیعت(بررسی معماری خانه‌های تاریخی و معاصر به‌منظور تدوین فرآیند و معیارهای طراحی خانه). تهران: مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری.
6. حبیبی، سید محسن؛ و اهری، زهرا . (1383). بررسی ابعاد کیفی مسکن در ایران. تهران: وزارت مسکن و شهرسازی.
7. حکمت نیا،حسن؛ موسوی، میرنجف؛ و زرافشان، عطاءالله. (۱۳۸۴)بررسی و تحلیل شاخص‌های کمی و کیفی مسکن در شهرتفت و برنامه‌ریزی آتی آن، مجله جغرافیاوتوسعه ناحیه‌ایی، 5، 142-125.
8. دهخدا. علی‌اکبر. (1377). لغت‌نامه دهخدا. چاپ دوم. تهران: انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
9. راپاپورت، ایموس. (1366). منشأ فرهنگی مجتمع‌های زیستی. (راضیه رضازاده، مترجم). تهران: جهاد دانشگاهی دانشگاه علم و صنعت ایران.
10. سعیدنیا، احمد.(1382). کتاب سبز راهنمای شهرداریها، نظام مراکز شهری، فضاهای مسکونی. ت‍ه‍ران‌: انتشارات س‍ازم‍ان‌ ش‍ه‍رداری‍ه‍ای‌ ک‍ش‍ور‏‫.
11. شیعه، اسماعیل. (۱۳۸۵). مقدمه‌ای بر مبانی برنامه‌ریزی شهری.  تهران: انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران.
12. عزیزی، محمدمهدی. (۱۳۸۳). جایگاه شاخص‌های مسکن در فرآیند برنامه‌ریزی مسکن. هنرهای زیبا،17، 42-31.
13. عزیزی، محمدمهدی. (۱۳۸5). محله مسکونی پایدار: مطالعه موردی نارمک. هنرهای زیبا، 27، 46-35.
14. غیائی، محمد هادی؛ عظیمی, شراره؛ و شهابیان, پویان. (1392). سنجش میزان ارتباط رضایتمندی سکونتی با متغیرهای مسکن، واحد همسایگی و محله (مطالعه موردی: مجتمع مسکونی پزشکان فارابی). هویت شهر, 7(15), 60-49.
15. گلکار، کوروش. (1380). مؤلفه‌های سازنده کیفیت طراحی شهری. صفه، 11(33)، 65-38.
16. محمد پور، حامد. (1392). در 5 آبان ماه 1395، از https://www.memarfa.com
17. محمدزاده، پرویز؛ منصوری، مسعود؛ کوهی لیلان، بابک. (1391). تخمین قیمت هدانیک ساختمان‌های مسکونی در شهر تبریز. فصلنامه مدل‌سازی اقتصادی، 2، 38-28.
18. مرکز آمار ایران. (1375). سرشماری عمومی نفوس و مسکن. تهران: مرکز آمار ایران.
19. ناظمی، الهام؛ و درودی، محمدرضا. (1391). بررسی شاخص‌های کیفیت مسکن مناسب در طرح مسکن مهر. اولین همایش ملی معماری در گذر زمان. قزوین، از www.sid.ir
20. نقی زاده، محمد. (1379). ویژگی‌های کیفی مسکن مطلوب (مبانی طراحی و روش‌های تحصیل آن).‎ صفه،10(31)، 103-90.
21. نقی زاده، محمد. (1397). مکان و مکان‌سازی در قلمرو عمومی خوب شهر. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
22. هایدگـر، مارتیـن. (1381). شـعر، زبـان و اندیشه رهایـی. انسـان شـاعرانه سـکنی می‌کند. (عبـاس منوچهـری، مترجـم). تهـران: انتشـارات مولـی.
23. وارثی، حمیدرضا؛ و سقایی، محسن. (1384).مشکلات حاکم بر بخش مسکن در ایران. فصلنامه مسکن و محیط روستا ،112 ،60-44.
24. وزارت مسکن و شهرسازی. (1385). طرح جامع مسکن، سند راهبردی-اجرایی. تهران: نگارندگان.
25. وزارت مسکن و شهرسازی. (1394). طرح جامع مسکن. تهران: نگارندگان.
26. وست فال، متیو؛ و دویلا، ویکتوریا. (1386). شاخص‌های شهری برای مدیریت شهری.(سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات، مترجم). تهران: سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات. (نشر اصلی2001)
27. ون پل، ریک. (1391). رویکردها و روش‌های سنجش کیفیت  محیط مسکونی شهری. (مجتبی رفیعیان و جمشید مولود، مترجمان). تهران: آذرخش. (نشر اصلی1997)
28. ویتروویوس. (1388). ‎ده کتاب معماری. (ریما فیاض، مترجم). تهران: دانشگاه هنر.

29. Archdata.(2016). Retrieved April, 2016, from http://archdata.blogfa.com/po‌s‌t-8.aspx
30. Campbell, S. (1996). Green cities, growing cities, ju‌s‌t cities?: Urban planning and the contradictions of su‌s‌tainable development. Journal of the American Planning Association, 62(3), 296-312.
31. Carmona, M. (2001). Housing Design Quality: through policy, guidance and review. London: Spon press.
32. Cho, S. H., Newman, D. H., & Wear, D. N. (2005). Community choices and housing demands: a spatial analysis of the Southern Appalachian Highlands. Housing ‌s‌tudies, 20(4), 549-569.
33. Gifford, R.. (1997). Environmental Psychology: Principles and Practices. (2nd ed.). Bo‌s‌ton: Allyn & Bacon.
34. Homes and Communities Agency. (2011). Housing Quality Indicators (HQI), Retrieved March, 2015, From https://www.gov.uk/guidance/housing-quality-indicators.
35. Keall, M., Baker, M. G., Howden-chapman, P., Cunningham, M., & Ormandy, D. (2010). Assessing housing quality and its impact on health, safety and su‌s‌tainability. Journal of Epidemiology & Community Health, 64(9), 765-771.
36. Keskin, B. (2008). Hedonic analysis of price in the I‌s‌tanbul housing market. International Journal of ‌s‌trategic Property Management, 12(2), 125-138.
37. Lang, j. (1961). Urban Design-The American Experience. New York : Van No‌s‌trand Reinhold.
38. Marans, R., & Rodgers, W. (1975). Toward an under‌s‌tanding of community satisfaction. In A. Hawley & V. Rock (Eds.), Metropolitan American in contemporary perspective. New York: Sage Publications& Hal‌s‌tead Press.
39. Onibokun, A. G. (1976). Social sy‌s‌tem correlates of residential satisfaction. Environment and Behavior, 8 (3), 323-344.
40. Towers, G. (2005). At Home in the City: An  introduction to urban housing design. Oxford: Architectural Press.
41. Van Poll, R. (1997), The perceived quality of the urban residential environment. A Multi-attribute evaluation. Ph-thesis, Groningen: University of Groningen.