تحلیل فرایند اقتباس در فیلم سینمایی و کتاب شب‌های روشن بر مبنای گفتمان روایی ژنت
محورهای موضوعی : مدیریت رسانهمحسن مراثی 1 , محمد جواد بورقانی فراهانی 2
1 - استادیار، گروه پژوهش هنر، دانشگاه شاهد، تهران، ایران
2 - دانش‌آموخته کارشناسی ارشد پژوهش هنر، دانشگاه شاهد، تهران، ایران
کلید واژه: شب‌های روشن, ژنت, اقتباس, داستایوفسکی, گفتمان روایی,
چکیده مقاله :
اقتباس از متون ادبی یکی از شیوه‌های قدیمی روایت در عرصه سینما به شمار می‌آید. در اقتباس متنی با یک شکل از زبان به متنی در شکلی دیگر از زبان تبدیل می‌شود. یکی از راه‌های شناخت این شکل از روایت، گفتمان روایی ژرار ژنت است. ژنت در این نظریه متون را از حیث روایت به پنج بخش، نظم و ترتیب، تداوم زمانی، بسامد، وجه و صدا تبدیل می‌کند. بر این اساس، مقاله حاضر با هدف پژوهش در ساختار اقتباس، قصد دارد با تکیه بر الگوی تحلیل روایت ژنت، فیلم سینمایی شب‌های روشن (۱۳۸۱) ساخته فرزاد مؤتمن که از رمان شب‌های روشن نوشته فئودور داستایوفسکی اقتباس شده است مورد تحلیل قرار دهد. روش تحقیق این پژوهش، توصیفی - تحلیل محتوا، از منظر هدف بنیادین، بر اساس گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای و بر اساس رویکرد، تطبیقی است. شیوه ارائه پژوهش بدین شکل است که ابتدا مؤلفه‌های رویکرد گفتمان روایی در ادبیات که در آرای ژرار ژنت اهمیت دارد ذکر می‌شوند و سپس سازوکار و نقش و اهمیت این مؤلفه‌ها تبیین می‌شود. نتایج پژوهش بیان‌گر این نکته است که بارزترین مشخصه شباهت میان رمان و فیلم شب‌های روشن داستایوفسکی، در مؤلفه بسامد رخ می‌نماید و بارزترین دلیل اصلی تفاوت را می‌توان در مقوله زمان‌پریشی جست‌وجو کرد. در واقع می‌توان گفت که فیلم‌نامه شب‌های روشن اگر چه اقتباس وفادارانه‌ای از رمان به شمار می‌آید، اما به واسطه برخی از خصیصه‌های ذاتی مدیوم سینما، شاهد تمایزهایی در زیرمؤلفه‌هایی چون کانونی‌پردازی و روایت هستیم که درصد شباهت رمان و فیلم را به عدد ۴۷ درصد کاهش می‌دهد.
Adaptation is one of the old methods of narration in the field of cinema. In text adaptation, one form of language is transformed into text in another form of language. The second text has its own narrative tool that can change the expressive spectra of the first work. One way of recognizing this form of narrative is Gerard Genette narrative discourse. Genet divides texts into five parts in terms of narrative: order, temporal continuity, frequency, aspect, and sound. This view illuminates the backbone of the text, showing the similarities and differences, and helps the researcher to see the change in linguistic relations in the text as well. With the aim of researching the structure of the adaptation, this article intends to examine the film and the novel Bright Nights, relying on the narrative analysis model of Genet. Farzad Motman makes the film White Nights (2002), which is adapted from the novel White Nights by Fyodor Dostoevsky. This research, which is based on the collection of library and documentary information and comparative nature from the perspective of its basic purpose, raises the question of how the film discussed in this article, based on Genette views, has been able to organize its visual narrative based on written text. The conclusion is that due to the application of the model of narrative analysis proposed by Genet in the book of narrative discourse, there is a 47% similarity and a 53% difference between the novel and the film White Nights.
_||_
