تاریخ قبچاق خانی، تاریخ عمومی ناشناخته‌ای از قرن دوازدهم هجری

محورهای موضوعی : تاریخ و تمدن اسلامی

اسماعیل چنگیزی اردهایی ¹ ( ندارد )

تاریخ دریافت : 1393/02/17 تاریخ پذیرش : 1393/05/14 تاریخ انتشار : 1393/06/01

کلید واژه: تاریخ قبچاق خانی, قبچاق خان, تاریخ‌نگاری در هند, تاریخ‌نگاری دوره تیموری/بابُری, تاریخ تیموریان هند, تاریخ شیبانیان,

چکیده مقاله :

چکیده دوره دوم تیموریان هند (1118-1274هـ) از جمله دوره‌هایی است که تألیف کتب تاریخی در آن رونق داشته و به لحاظ کمی، بسیار پرشمار است. کتاب تاریخ قبچاق خانی به دست قبچاق خان، از امرای نظامی دستگاه تیموری/بابُری، در همین دوره نوشته شده و در بردارنده اطلاعاتی نو از رویدادهای روزگار اوست. کتاب در زمره تاریخ‌های عمومی است و سبکی ساده، روان و بی تکلف دارد و به زبان فارسی نگاشته شده است. نویسنده تلاش کرده است با مختصرنویسی، چکیده‌ای از تمامی تاریخ بشری را در یک مجموعه تاریخی تک جلدی بگنجاند. در تاریخ پس از اسلام، نگاه او بیشتر به شرق معطوف است و به‌ویژه رویدادهای سه منطقه همسایه، یعنی، ایران، آسیای میانه و هند، پر اهمیت‌تر به شمار می‌رود. از این کتاب، اطلاعاتی مفید درباره قزاقان، قرقیزها و ازبکان به دست می‌آید. مخصوصا، با توجه به قلت منابع در باره حکومت شیبانیان، گزارش‌های دقیق قبچاق خان از دو شعبه ایشان (ابوالخیریان و عربشاهیان/جانیان) که در ماوراء النهر حکمرانی داشتند، اهمیت تاریخی بسیاری دارد.

چکیده انگلیسی:

The second period of Indian Tiymuri dynasty(1118 -1274 AH.), is flourished by numerous historical works. The book History Of  Kibchak Khani has been written by kibchak Khan, a Tiymuri commander  and including new information about the events of his time. It is a general history in Persian and its style of writing is simple, smooth and unpretentious. The author has attempted to write all of the human history in a brief single volume. In the history of Islam, author has oriented his look toward the East, and especially has focused on the events of three neighbouring areas: Iran, Central Asia and India. The book includes useful information about the Kazaks, Kirgiz and Uzbeks. In spite of the paucity of sources about the Shiybani government, he demonstrated the detailed reports about its two branches (Abu- al Khiyriyan and Arab-shahiyan / Djaniyan), who had ruled in Transoxiana and consequently, it makes his work significant.  

منابع و مأخذ:

کتابشناسی

جز تاریخ قبچاق خانی سایر منابع تحقیق عبارتند از:

ارادت خان، مبارک الله واضح، تاریخ ارادت خان، چاپ غلام رسول مهر، لاهور، دانشگاه پنجاب، 1971م.

استوری، چارلزآمبروز، ادبیات فارسی بر مبنای تألیف استوری، ترجمه آرین­پور و دیگران، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی ،1362ش.

جهانگیر شاه بن اکبرشاه، جهانگیرنامه، چاپ محمد هاشم، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، 1359ش.

خوافی­خان نظام الملکی، محمد هاشم، منتخب اللباب، چاپ مولوی کبیرالدین احمد، کلکته، انجمن آسیایی بنگاله، 1869ش.

خواندمیر، غیاث الدین محمد، قانون همایونی، چاپ محمد هدایت ­حسین، کلکته، انجمن سلطنتی بنگال، 1940م.

ریاض‌الاسلام، تاریخ روابط ایران و هند در دوره صفویه و افشار، ترجمه محمدباقر آرام و عباسقلی غفاری فرد، تهران، امیرکبیر، 1373ش.

سلیم زیدپوری، ریاض السلاطین(تاریخ بنگاله)،کلکته، انجمن آسیایی بنگاله،1890م.

سیف­ بن محمد هروی، تاریخنامة هرات، چاپ محمد آصف فکرت، تهران، بنیاد موقوفات افشار،1381ش.

غالب دهلوی، اسدالله بن عبدالله، مهرنیمروز، چاپ عبدالشکور احسن، لاهور، دانشگاه پنجاب، 1969 م.

فدایی اسپهانی، نصرالله خان، داستان ترکتازان هند، چاپ ع. قویم، تهران، 1341ش.

قندهاری، محمد عارف، تاریخ اکبری، تصحیح و تحشیه معین الدین ندوی واظهر علی دهلوی، رامپور،  مطبوعات کتابخانه رضا. [؟]

کاستیکوا، گ. ی.، فهرست نسخه‌های خطی فارسی موجود در کتابخانه عمومی دولتی سالتیکوف شدرین(سنت پترزبورگ)، ترجمه عارف رمضان، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1375ش.

کنبو، محمدصالح، عمل صالح(شاه­جهان­نامه)، چاپ وحید قریشی، لاهور، مجلس ترقی ادب، 1967م.

لاهوری، ملاعبدالحمید، بادشاهنامه،چاپ مولوی کبیرالدین احمد، کلکته، کالج پریس، 1867م.

منزوی، احمد، فهرست نسخه‌های خطی فارسی، ج6، تهران، [بی تا] .

هاشمی، محموده، تحول نثر فارسی در شبه قاره، اسلام­آباد، مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان، 1375ش.

یوسف میرک بهکری، تاریخ مظهر شاهجهانی، کراچی، انجمن ادبی سندهی، 1962م.