جایگاه دولت (قوه مجریه) در نظام جمهوری اسلامی ایران

محورهای موضوعی : آینده پژوهی

سید علی اصغر کاظمی ¹ (ندارد)
ابراهیم گلشن ² (ندارد)

تاریخ دریافت : 1393/12/12 تاریخ پذیرش : 1393/12/12 تاریخ انتشار : 1380/03/01

کلید واژه: حقوق اساسی, اختیارات, مسؤولیت ها, مشروعیت, پاسخگویی,

چکیده مقاله :

دولت (قوه مجریه) به عنوان بازوی اجرای سیاست ها، خط مشی ها و برنامه های کشور، همواره در کانون توجه عموم مردم، نهادها و مؤسسات قرار دارد؛ به ویژه آنکه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مسئولیت اجرای قانون اساسی را نیز به رئیس آن قوه یعنی رئیس جمهور واگذار نموده است. حال این پرسش مطرح می شود که رئیس جمهور با دارا بودن صلاحیت های سه گانه که به ترتیب از مردم، با انتخاب مستقیم، از مقام رهبری، با امضای حکم ریاست جمهوری و هیأت مؤسسین قانون اساسی به عنوان رئیس هیأت دولت، نشأت می گیرد تا چه حد بر اندام های حکومت، از یک سو احاطه و اختیار دارد، و از سوی دیگر در مقابل مردم، نهادها و سار قوا از موقعیت مناسب پاسخگویی برخوردار است؟ بدیهی است پاسخگویی و مسئولیت پذیری دولت (قوه مجریه) در قبال تصمیمات و اقدامات خویش به پاسخی بستگی دارد که به پرسش اخیر داده می شود. تحقیق حاضر نیز همین موضوع را از زوایای محتلف، به کمک نظریه های سیاسی، حقوقی و اداری بررسی کرده است. هدف از این بررسی آن است که ضمن تبیین جایگاه دولت(قوه مجریه) در نظام جمهوری اسلامی ایران سازو کارهایی به دست آید که با آنها بتوان کارایی و اثر بخشی عملکرد دولت (قوه مجریه) را ارتقا بخشید. برای این منظور روابط نهادی و اساسی نظام جمهوری اسلامی ایران تا آن جا که به نقش دولت (قوه مجریه) مربوط می شود، با توجه به نظریه های علمی مورد بررسی قرار گرفته و با برخی آرا و نظرات صاحب نظران مقایسه و تحلیل شده است. حاصل تحقیق نشان می دهد دستیابی به دولتی پاسخگو و مسئولیت پذیر مستلزم به کارگیری سازو کارهای مدیریتی و اداری از جمله اعتماد و پذیرش صلاحیت ها، واگذاری اختیارات متناسب و سرانجام حمایت گسترده در عمل است؛ تا بدین ترتیب دولت (قوه مجریه) با توانمندی و استقلال بتواند به وظایف و تکالیف خویش عمل نماید.

چکیده انگلیسی:

Government as the executive branch, which implements national policies and programs, is always under people’s, and institutions narrow attentions. Especially in our country, in which Constitution of Islamic Republic has levied the responsibility of the execution of Constitution to the chief of government, the president. Now, it is worthwhile to ask, if the president, who is the chief cabinet, and the representative of the people too, can be accountable to his duties, and accepts responsibility against parliament and people. This is the theme of the present research. Here the accountability and responsiveness of the government is discussed from political, judicial, and administrative concerns. This research intends to discover the factors which hinder government accountability and responsiveness, through which the efficiency and effectiveness of government performances increases. The conclusion is that, government accountability and responsibility is conditioned delegation of power to the president in executive functions, which according to Constitution is levied to the leader. Nevertheless, some experts have suggested institutional amendments in constitution article.