طراحی مدل ارزیابی کارآفرینی دانشگاهی ، رویکردی نوین برای مقایسه‌پذیری دانشگاه‌های آینده مورد: دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد

محورهای موضوعی : آینده پژوهی

جواد توسلی نوقابی ¹ , حمیده رشادت‌جو ² , محمدعلی حسینی ³

1 - دانشجوی دکترای مدیریت آموزشی، گروه مدیریت آموزشی دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات. تهران.
2 - دانشیار مدیریت آموزش عالی، عضو هیأت علمی دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران.
3 - گروه مدیریت توانبخشی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1399/08/17 تاریخ پذیرش : 1400/03/31 تاریخ انتشار : 1401/09/01

کلید واژه: دانشگاه آینده, کارآفرینی دانشگاهی, مدل ارزیابی کارآفرینی دانشگاهی, دانشگاه آزاد اسلامی مشهد,

چکیده مقاله :

این پژوهش با هدف ارائه مدل ارزیابی کارآفرینی دانشگاهی با رویکرد مقایسه‌پذیری دانشگاه‌های آینده انجام گرفته‌است. روش تحقیق توصیفی، هدف کاربردی و به روش آمیخته بوده‌است. داده‌های بخش کیفی به روش اسنادی و مصاحبه‌ نیمه‌ساختاریافته با 20 نفر از خبرگان جمع‌آوری گردید. این افراد به روش نمونه‌گیری هدفمند تا اشباع نظری انتخاب شدند. داده‌ها در نرم‌افزار مکس‌کیودا تحلیل و کدگذاری و شاخص‌های اولیه شناسایی شد و بر اساس آن پرسشنامه‌ای با 5 بعد، 32 مؤلفه و 66 شاخص طراحی گردید. در بخش کمّی، از بین اعضای هیأت علمی دانشگاه آزاد مشهد تعداد 148 نفر به روش تصادفی ساده نمونه‌گیری شدند. داده‌های این بخش به روش معادلات ساختاری براساس حداقل مربعات جزئی با استفاده از نرم‌افزار حداقل مربعات جزئی اعتبارسنجی شدند. مطابق یافته‌ها، ارزیابی کارآفرینی دانشگاهی (با اعتبار سازه 90/0) شامل پنج مؤلفه ارزیابی محرک‌های کارآفرینی دانشگاهی (12 شاخص، 68/0)، توانمندسازها (10 شاخص، 83/0)، فعالیت‌های جریان سوم (28 شاخص، 93/0)، تأثیرات درونی (6 شاخص، 81/0) و تأثیرات بیرونی (10 شاخص، 88/0) است که هر یک از مؤلفه‌ها به ترتیب با 22، 21، 26، 24 و 23 درصد تغییرات سازه ارزیابی کارآفرینی دانشگاهی را تبیین می‌کنند. مقدار شاخص برازش ریشه میانگین مربعات باقیمانده استاندارد مدل اشباع 085/0 حاصل گردید. این مدل با ارائه چشم‌اندازی از بازیگران و مؤلفه‌های ارزیابی کارآفرینی دانشگاهی و شاخص‌های کلیدی آنها، درک مطلوبی از فرایند ارزیابی ایجاد کرده و امکان سنجش کارآفرینی دانشگاهی و مؤلفه‌های آن را فراهم‌کرده که می‌تواند مبنای مقایسه دانشگاه‌ها و معیاری برای تصمیم‌گیری و انتخاب راهبردهای استراتژیک و جهت‌گیری دانشگاه‌های آینده قرار گیرد.

چکیده انگلیسی:

This research is done to present the academic entrepreneurship evaluation model . The Descriptive research method is operational and through medley manner. Data of qualitative part were collected according to the documentary approach and a semi-structured interview with 20 professionals. These people have been chosen through purposive sampling style to theoretically saturate the information. The details were analyzed, coded in MAXQDA and based on the preliminary indicates which were identified, the form with 5 dimensions,32 components and 66 indicators was designed. In the quantitative part, a total of 148 people were sampled by simple random sampling among faculty members in the Azad University. The data of this part were validated by the method of structural equations based on partial least squares using the smart-PLS. According to the figures, evaluation of university entrepreneurship (with structural validity of 0.90) includes five components of evaluation of academic entrepreneurship stimuli (12 indicators,0.68), enables (10 indicators,0.83), third flow activities (28 indicates,0.93), effects internal (6 indicators,0.81) and external influences (10 indictors,0.88) that each of the components explains with 22,21,26,24 and 23% changes in the structure of academic entrepreneurship evaluation, respectively. The value of the SRMR fit index of the saturation model is 0.085. This model with presenting the view of actors and university entrepreneurship components and their key indicators creates an optimal understanding of measuring the academic entrepreneurship and its components which can be the basis of comparison of universities and can also be as a criterion for decision-making and selection of strategic of future universities.

منابع و مأخذ:

-

This research is done to present the academic entrepreneurship evaluation model . The Descriptive research method is operational and through medley manner. Data of qualitative part were collected according to the documentary approach and a semi-structured interview with 20 professionals. These people have been chosen through purposive sampling style to theoretically saturate the information. The details were analyzed, coded in MAXQDA and based on the preliminary indicates which were identified, the form with 5 dimensions,32 components and 66 indicators was designed. In the quantitative part, a total of 148 people were sampled by simple random sampling among faculty members in the Azad University. The data of this part were validated by the method of structural equations based on partial least squares using the smart-PLS. According to the figures, evaluation of university entrepreneurship (with structural validity of 0.90) includes five components of evaluation of academic entrepreneurship stimuli (12 indicators,0.68), enables (10 indicators,0.83), third flow activities (28 indicates,0.93), effects internal (6 indicators,0.81) and external influences (10 indictors,0.88) that each of the components explains with 22,21,26,24 and 23% changes in the structure of academic entrepreneurship evaluation, respectively. The value of the SRMR fit index of the saturation model is 0.085. This model with presenting the view of actors and university entrepreneurship components and their key indicators creates an optimal understanding of measuring the academic entrepreneurship and its components which can be the basis of comparison of universities and can also be as a criterion for decision-making and selection of strategic of future universities.

متن کامل:



طراحی مدل ارزيابي کارآفرینی  دانشگاهی، رویکردی نوین برای مقایسه‌پذیری دانشگاه‌های آینده

مورد: دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد  

 

 

Designing A Model of Academic Entrepreneurship Assessment, A New Approach for Comparability of Future Universities

(Case study: Mashhad Branch, Islamic Azad University)

 

 

 

 

 

چکیده

این پژوهش با هدف ارائه مدل ارزیابی کارآفرینی دانشگاهی با رویکرد مقایسه‌پذیری دانشگاه‌های آینده انجام گرفته‌است. روش تحقیق توصیفی، با هدف کاربردی و به روش آمیخته بوده‌است. داده‌های بخش کیفی به روش اسنادی (کتابخانه‌ای) و مصاحبه‌ نیمه‌ساختاریافته با 20 نفر از خبرگان جمع‌آوری گردید. این افراد به روش نمونه‌گیری هدفمند تا اشباع نظری داده‌ها انتخاب شدند. داده‌ها در محیط نرم‌افزار مکس‌کیودا تحلیل و کدگذاری و شاخص‌های اولیه شناسایی شد و بر اساس آن پرسشنامه‌ای با 5 بعد، 32 مؤلفه و 66 شاخص طراحی گردید. در بخش کمّی، از بین اعضای هیأت علمی دانشگاه آزاد مشهد تعداد 148 نفر به روش تصادفی ساده نمونه‌گیری شدند. داده‌های این بخش به روش معادلات ساختاری براساس حداقل مربعات جزئی با استفاده از نرم‌افزار حداقل مربعات جزئی¹ اعتبارسنجی شدند. مطابق یافته‌ها، ارزیابی کارآفرینی دانشگاهی (با اعتبار سازه 90/0) شامل پنج مؤلفه ارزیابی محرک‌های کارآفرینی دانشگاهی (12 شاخص، 68/0)، توانمندسازها (10 شاخص، 83/0)، فعالیت‌های جریان سوم (28 شاخص، 93/0)، تأثیرات درونی  (6 شاخص، 81/0) و تأثیرات بیرونی (10 شاخص، 88/0) است که هر یک از مؤلفه‌ها به ترتیب با 22، 21، 26، 24 و 23 درصد تغییرات سازه ارزیابی کارآفرینی دانشگاهی را تبیین می‌کنند. مقدار شاخص برازش ریشه میانگین مربعات باقیمانده استاندارد² مدل اشباع 085/0 حاصل گردید. این مدل با ارائه چشم‌اندازی از بازیگران و مؤلفه‌های ارزیابی کارآفرینی دانشگاهی و شاخص‌های کلیدی آنها، درک مطلوبی از فرایند ارزیابی ایجاد کرده و امکان سنجش کارآفرینی دانشگاهی و مؤلفه‌های آن را فراهم‌کرده که می‌تواند مبنای مقایسه دانشگاه‌ها بوده و به‌عنوان معیاری برای تصمیم‌گیری و انتخاب راهبردهای استراتژیک و جهت‌گیری دانشگاه‌های آینده قرار گیرد.

 

واژه‌های کلیدی: نظام آموزش عالی، کارآفرینی دانشگاهی، مدل ارزیابی کارآفرینی دانشگاهی، دانشگاه آزاد اسلامی مشهد

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه

همزمان با گذار از جوامع سنتی به جوامع صنعتی و جوامع اطلاعاتی، چالش ناتوانی دانشگاه‌ها در پاسخگویی به تقاضاهای اجتماعی، مشکلات تأمین مالی تحقیقات (صالحی‌امیری و حکمت‌پور، 1395) و پروژه‌های نوآورانه، ظهور مراکز علمی رقیب، ضرورت ثروت‌آفرینی در آموزش عالی (انتظاری، 1397)، دستیابی به نتایج مهم اجتماعی و فرصت آفرینی جدید (Crow at al, 2020)، مدیران و ذینفعان آموزش عالی را به ایجاد تغییرات زیربنایی در جهت‌گیری‌ها و اهداف، استراتژی‌ها، ماموریت‌ها، روش‌ها و فرایندها سوق داده‌است (نوری و همکاران، 1399). سناریویی که در نظام‌های آموزش عالی پیشرو برای برون‌رفت از این چالش‌ها طراحی و پیاده‌سازی شده است، پارادایم کارآفرینی دانشگاهی³ است (بهزادی، 1393، 698). تا چندی پیش رسالت اصلی دانشگاه‌ها عبارت از آموزش و تحقیق، بدون توجه به محیط اجتماعی و صنعتی بود اما همزمان با تحولات دهه‌های اخیر و ظهور نیازهای اقتصادی و توسعه دانش‌محور و نقش‌های اجتماعی، نقش و مأموریت دانشگاه‌ها نیز تغییر یافته و دانشگاه‌های امروزی منبع قدرت ملت‌ها در تولید، توزیع و انتقال دانش و تکنولوژی شناخته می شوند (Cabrita et al, 2015) و از آنها به موتور و پمپ دانش تعبیر می‌شود (کردنائیچ، 1391). فراتر از مأموریت سنتی دانشگاه، رسالت جدیدی برای آموزش عالی در توسعه اقتصادی و اجتماعی ترسیم شده و به اعتقاد اتزکوویتز مأموریت كارآفرینی به دانشگاه‌ها تحمیل شده است. (گودرزی، 1397). امروزه کارآفرینی دانشگاهی در مؤسسات آموزش عالی و دانشگاه‌های ایران نیز همسو با اقتضائات و نیازهای اجتماعی اخیر، مورد توجه قرار گرفته و به سرعت توسعه داده می‌شود (پاشا، 1393). دانشگاه آزاد اسلامی بعنوان بزرگترین دانشگاه حضوری جهان، تغییرات زیربنایی و چرخش‌های تحولی گسترده‌ای را در اهداف، چشم‌انداز، ماموریت‌ها، فرایندها و روش‌ها ایجاد کرده و گام‌های محکمی بسوی دانشگاه نسل سوم برداشته و فعالیت‌ها و رویدادهای جدیدی آغاز کرده که نویدبخش تحقق پارادایم کارآفرینی دانشگاهی است. اجرای طرح توسعۀ کارآفرینی «کاراد»، توسعه مراکز رشد و دفاتر ارتباط با صنعت، پارک‌های علمی و فناوری و رویدادهای کارآفرینی و ... در راستای هدف‌هایی است که یادآور عملی کردن ایده‌ها و دستاوردهای علمی، پژوهشی، فناوری و کارآفرینی، تولید ملی و توسعه مرزهای دانش و فرصتی شایسته برای ارتقای جایگاه نخبگان و قرارگرفتن در بین صد دانشگاه برتر جهان به عنوان یک دانشگاه نسل سوم است (نوریان، 1396). با وجود تلاش‌های زیادی که در راستای توسعه قابلیت‌های کارآفرینی دانشگاهی صورت ‌گرفته، اما وضعیت نامطلوب اشتغال فارغ‌التحصیلان، تجاری‌سازی تحقیقات و انتقال فنآوری و ثروت‌آفرینی در عمل بیانگر نامناسب بودن و یا ناکافی بودن فرایند کارآفرینی دانشگاهی است (خاکی‌صدیق، 1395، 5)، از این‌رو مؤسسات آموزش عالی برای پاسخگویی به تقاضاهای روزافزون اجتماعی و چالش‌های مأموریتی تعریف شده در اسناد بالادست، نیازمند پایش و ارزیابی مداوم فعالیت‌ها و قابلیت‌های کارآفرینی دانشگاهی هستند تا وضعیت و کیفیت فعالیت‌های جریان سوم را مشخص نموده و بتوانند در رقابت با دانشگاه‌های برتر به عنوان بازیگری مؤثر در تحولات منطقه، ایجاد درآمد و اشتغال‌زایی، ایفای نقش نمایند. (فضلعلی، 1394؛ اردبیلی، 1394؛ سیادت، 1391؛ صمدی، 1395). به اعتقاد محققان رقابت در بازار، فشارهای خارجی، فشارها برای افزایش بهره‌وری، کاهش بودجه، مدیریت‌گرایی و ... ضرورت وجود ابزارهای پایشی و ارزیابی‌های مدیریتی را در حوزه کارآفرینی دانشگاهی افزایش داده است (Shattock, 2009: 193).

با این که کارآفرینی دانشگاهی، پدیده‌ای چندوجهی با معانی و اشکال گوناگون است و سنجش و ارزیابی آن پیچیده و دشوار است با این‌حال به دلایل بسیاری ارزیابی عملکرد کارآفرینی دانشگاهی ضرورت دارد از جمله این‌که دسترسی به داده‌ها و اطلاعات مربوط به کارافرینی دانشگاهی، نیاز ذینفعان به شفافیت اطلاعات را برآورده می‌کند (Corcoles et al., 2011) و می‌تواند به عنوان معیاری برای تنظیم رقابت بین اساتید، محققین و دانشجویان مورد استفاده قرار گیرد. معیارهای ارزیابی کارافرینی دانشگاهی می‌تواند با افزایش پاسخگویی و بهبود فرایندهای تصمیم‌گیری مدیران، کارایی و اثربخشی عمومی دانشگاه را بهبود بخشد (secundo, 2014).

یکی از موانع و محدودیت‌های اصلی ارزیابی کارآفرینی دانشگاهی، عدم وجود پارامترهای قابل اندازه‌گیری و سنجه‌های مشخص است، از سوی دیگر فنون ارزیابی و ارزش‌سنجی فعالیت‌های دانشگاهی با فعالیت‌ها و مأموریت‌های جدید دانشگاه (مأموریت سوم کارآفرینی دانشگاهی) متناسب نیستند و با این که استراتژی دانشگاه‌ها و رویکرد آنها از نسل دو به نسل سه تغییر کرده است اما ابزارهای آنها تغییر نکرده است (حاجی‌حسینی و همکاران 1395: 7).

مسأله اصلی این پژوهش این است که امروزه دانشگاه‌ها وارد فاز سوم مأموریت خود شده اند، نقش آنها در توسعه اقتصادی و اجتماعی پررنگ تر شده و مأموریت آنها بسمت کارآفرینی دانشگاهی سوق پیدا کرده است، فعالیت‌های جدیدی شکل گرفته اند و رویدادهای کارآفرینانه فعالانه دنبال می شوند. تجاری‌سازی دانش مورد حمایت قرار گرفته و شرکت‌های نوپا و مشارکتی و شرکت های زایشی رو به فزونی نهاده است. سوال از چگونگی و چرایی کارآفرینی دانشگاهی نیست، مسأله اصلی سنجش کمیت و کیفیت کارآفرینی دانشگاهی است. چگونه می توان تشخیص داد کدام دانشگاه کارآفرین است و میزان کارآفرینی در آن چقدر است؟ چگونه می توان دو دانشگاه همسان را از نظر میزان کارآفرینی دانشگاهی با یکدیگر مقایسه کرد؟ فعالیت های کارآفرینی دانشگاه را چگونه می توان از نظر کمی مطالعه، ارزشیابی و سنجش کرد؟ آیا مدل مناسبی برای سنجش میزان کارآفرینی دانشگاه‌ها وجود داد؟ چه ابزار و مدلی برای ارزیابی کارافرینی دانشگاه مناسب است. این موضوع از آن جهت نیاز به پیگیری و تحقیق دارد که علاوه بر این که به شناسایی دقیقتر موضوع و ابعاد آن کمک می نماید، به فعالیت برنامه ریزی ، توسعه کارآفرینی و درک بهتر روابط و اجزای هر مؤلفه کمک می نماید. از این‌رو در این پژوهش با هدف «ارائه مدل ارزیابی کارآفرینی دانشگاهی»، تلاش شده ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌های ارزیابی کارآفرینی دانشگاهی شناسایی و مدلی جهت ارزیابی کارآفرینی دانشگاهی ارائه گردد. پیشنهاد موضوع این تحقیق و "ارائه مدل ارزیابی کارآفرینی دانشگاهی"، برای اولین بار در دانشگاه آزاد اسلامی انجام شده و می‌تواند زمینه‌ساز تحقیقات آینده محققان بوده و به‌عنوان مشارکت نظری پژوهش در بسط و انتشار موضوع در جامعه علمی تلقی شود. در این پژوهش، گستره وسیعی از متغیرهایی که در پژوهش‌های قبلی نادیده گرفته شده، در نظر گرفته شده است. چارچوب مفهومی ارائه شده، در برگیرنده رویکردهای مختلف آموزش عالی و ناظر بر سه نسل دانشگاه شامل نسل اول (رویکرد آموزش)، نسل دوم (رویکرد پژوهش)، نسل سوم (رویکرد کارآفرینی و نوآوری) است.

 

 مروری بر مبانی نظری و پیشینه تحقیق

کارآفرینی دانشگاهی 

تغییرات در بازار آموزش و نیاز جدید جامعه به دانش و مهارت‌های جدید و از سوی دیگر نیاز به استقلال مالی و بودجه‌های جایگزین و تقاضاهای سهامداران برای شفافیت در هزینه‌های عمومی، دانشگاه‌ها را به سمت استفاده از ابزارهای جدید، نوآوری در روش‌ها، توجه به بازارها و سرمایه‌گرایی و ثروت‌آفرینی، کشانده است. (cabrita et al., 2015). به اعتقاد انتظاری (1397) تنها سناریویی که در نظام‌های آموزش عالی پیشرو برای برون‌رفت و خلاصی از این چالش‌ها قابل طراحی و پیش‌بینی است، پارادایم کارآفرینی دانشگاهی می‌باشد. پیشینه تحقیقات کارآفرینی دانشگاهی مملو از تنوع نظریات و پراکندگی دیدگاه‌هایی است که هر یک از صاحبنظران بر جنبه‌ای خاص از آن تأکید داشته‌اند که نشانه گستره وسیع کارآفرینی دانشگاهی فراتر از نقش‌های آموزشی و تحقیقاتی است و شامل هر فعالیتی که دارای عناصر نوآوری و ریسک باشد و منجر به پاداش‌های مالی برای دانشگاه یا فرد شود، می‌گردد (Abreua & Grinevichb, 2013). به طور کلی به کلیه فعالیت‌ها و دارایی‌های یک دانشگاه کارآفرین شامل، اما نه محدود به ثبت اختراع، صدور مجوز، ایجاد شرکت‌های جدید، تسهیل انتقال فناوری از طریق انکوباتورها⁴ و پارک‌های علمی، مراکز رشد، اسپین‌آف‌ها⁵ (شرکت‌های زایشی و مشارکتی) و فرآیندهای دیگری که در راستای ماموریت سوم دانشگاه قرار دارد و باعث تسهیل توسعه اقتصادی منطقه می‌شود کارآفرینی دانشگاهی می‌گویند (Rothaeermel et al. 2007: 693). برخی نویسندگان کارآفرینی دانشگاهی را به عنوان کسب‌وکار آغاز شده توسط دانشگاه‌ها از جمله اسپین‌آف‌های دانشگاهی تفسیر کرده‌اند (Shane, 2004 & Wright et al., 2009).

کارآفرینی دانشگاهی یک فرایند یادگیری- تکاملی است که در دانشگاه (کارآفرینی فردی) یا توسط دانشگاه (کارآفرینی سازمانی) شکل می‌گیرد. در دانشگاه‌های پیشرفته هر دو حالت از کارآفرینی وجود دارد. کارآفرینی دانشگاهی به عنوان ابزاری جهت توسعه انتقال دانش به بازار است. کارآفرینی دانشگاهی به "استفاده از ما (دانشگاهیان)" برای افزایش درآمد شخصی و یا نهادی با استفاده از تخصص حرفه‌ای اشاره دارد. در ذیل این پارادایم، فعالیت‌های کارآفرینی دانشگاهی نرم و سخت معرفی می‌شوند، فعالیت‌های سخت مانند ثبت اختراع، مجوزدهی و اسپین‌آف‌ها و در انتهای دیگر طیف، فعالیت‌های نرم مانند نشریات دانشگاهی، تحقیقات، کمک‌هزینه و ... قراردارد (Cantaragiu, 2012: 686)

در طبقه‌بندی‌های دقیق‌تری از کارآفرینی دانشگاهی به عنوان کارآفرینی مبتنی بر تحقیق  یا کسب‌وکارهای مبتنی بر تحقیقات و فناوری‌های علمی نام برده شده است (Ortiz et al, 2017). علاوه بر این، کارآفرینی دانشگاهی به عنوان اعمال انجام گرفته با هدف انتقال دانش بین دانشگاه و محیط خارجی برای تولید ارزش اقتصادی و اجتماعی  برای هر یک از بازیگران خارجی  و اعضای دانشگاه تعریف شده‌است (Secundo & Elia, 2014).

كارآفرینی دانشگاهی به پرداختن دانشگاه‌ها و اعضای هیئت علمی آنها به فعالیت‌های تجاری مرتبط، مانند همكاری‌های دانشگاه و صنعت، سرمایه‌گذاری در شركت‌های مبتنی بر دانشگاه، حمایت از شركت‌های در مرحلة رشد مبتنی بر دانشگاه، تأسیس شركت‌های نوپا به كوشش دانشگاهیان و به كارگیری هم‌زمان اعضای هیئت علمی در دانشگاه‌ها و شركت‌ها، اشاره دارد (phan, 2016). كارآفرینی دانشگاهی به معنی توسعه تجاری‌سازی، فراتر از تمركز سنتی بر اعطای امتیاز دارایی‌های فكری و مشتمل بر اقدام به ایجاد شركت‌های انشعابی حاصل از فناوری و دانش تولید شده در دانشگاه‌هاست (Wright , 2009).

هم‌زمان با تکامل کارآفرینی دانشگاهی، بسیاری از دانشگاه‌ها در فعالیت‌های خود رویکردی استراتژیک به کارآفرینی دانشگاهی اتخاذ کرده‌اند، البته تحقیقاتی وجود ندارد که نشان دهند استراتژی‌های انتخابی هر دانشگاه به چه نتایجی دست یافته و بازخورد آن چه بوده است؟ با این حال با توجه به این که دانشگاه‌ها از لحاظ منابع مالی و پایگاه علمی ناهمگن هستند، اولویت‌های استراتژیک آنها نیز متناسب با منابع موجود، صورت می‌گیرد. سیگل و رایت در کتاب خود با اشاره به این موضوع، چارچوب سؤالات اساسی که در مورد کارآفرینی دانشگاهی وجود دارند را به صورت زیر تبیین کرده‌اند (Siegel & Wright 2015: 12)

مقایسه چشم‌انداز درحال ظهور با دیدگاه‌های سنتی در پاسخ به سوالات اساسی کارآفرینی دانشگاهی

سوال	دیدگاه سنتی	چشم‌انداز در حال ظهور و استراتژی مناسب آن
چرا؟	برای تولید درآمد مستقیم مالی	برای ارائه یک مزیت اجتماعی و اقتصادی گسترده‌تر برای اکوسیستم دانشگاه
چه؟	شرکت‌های زایشی دانشگاهی، صدور مجوز، پتنت ها	استارت‌آپ‌های دانشجویی و فارغ التحصیلان؛ دانش‌آموزان مجهز به مهارت‌های کارآفرینانه؛ ایجاد اشتغال در منطقه یا استان
که؟	اعضای هیئت علمی و پست دکترا	دانشجویان؛ فارغ‌التحصیلان همکاری‌های صنعت در دانشگاه؛ کارآفرینان جایگزین
چگونه؟	مراکز انتقال فناوری (TTOها)، پارک‌های علم	شتاب‌دهنده ها؛ گاراژهای کارآفرینی؛ مسابقات طرح کسب‌وکار دانشجویی؛ شبکه‌های همکاری با صنعت و فارغ التحصیلان؛ تحرک کارکنان؛ انکوباتورهای عمومی و خصوصی

منبع: (Siegel & Wright 2015: 12)

امروزه در کشورها و سازمان‌های پیشرو، بجای واحد تحقیق و توسعه (R&D)، راه‌اندازی واحد  E&I  (واحد کارآفرینی و نوآوری) در اولویت قرار دارد (Graham, 2014, 2) که نشانگر اهمیت و درک ضرورت کارآفرینی دانشگاهی است. موفقیت در کارآفرینی دانشگاهی، فرصتی برای دانشگاه‌ها، دانشکده‌های پژوهشی، کارآفرینان و رهبران کسب‌وکار فراهم می‌کند تا مزایای مالی، اعتباری و اجتماعی خود را بهبود بخشند (Wood, 2011, 159).

اگر چه مراکز آموزش عالی ایران از دهه 1380، همسو با برنامه سوم توسعه کشور به فعالیت‌های مربوط به جریان سوم دانشگاه‌ها توجه نشان داده و استراتژی‌های کارآفرینی دانشگاهی را در فرایندهای خود لحاظ کرده‌اند، با این‌حال مطالعات میدانی نشان داده‌اند دانشگاه‌های کشور، در پرورش ذهن‌های خلاق و کارآفرین و سرمایه انسانی مورد نیاز صنایع مدرن توفیق نداشته و فارغ‌التحصیلان تنها برای پر کردن شكاف‌های شغلی از پیش تعریف شده آموزش دیده‌اند (محمدپور، 1398).

 

 

پیشینه ارزیابی کارآفرینی دانشگاهی

ادبیات غالب ارزیابی کارآفرینی دانشگاهی، بر پایه معیارهای "خروجی" کارآفرینی دانشگاهی شامل عوامل قابل اندازه‌گیری مانند ثبت اختراعات و مجوزها، متکی بوده‌است. مهمترین مؤلفه‌های ارزیابی کارآفرینی دانشگاهی بر اساس مدل گیب و هانون⁶(2012) شامل مؤلفه‌های چشم‌انداز، مأموریت و راهبرد دانشگاه، حاكمیت و ادارة دانشگاه، ساختار سازمان، چندرشته‌ای بودن، قدرت نفوذ، مدیریت ارزش‌های جامعه و ذینفعان، دانش‌آموختگان، انتقال دانش، مراكز رشد، تأمین مالی مخاطرات شرکت‌های مشتق، بین‌المللی‌سازی و آموزش كارآفرینانه هستند (صمدی میارکلائی، 1395).

مدل بلوغ کارآفرینی دانشگاهی در دانشگاه‌های اسپانیا، مجموعه‌ای از ابزارهای مدیریتی جهت ارزیابی سطح کارآفرینی دانشگاه‌ها ارائه کرده است. بر اساس این مدل، سه مقوله کارآفرینی دانشگاهی شامل عوامل محیطی، منابع و فرآیندها در قالب 13 مؤلفه قابل ارزیابی است. (Markuerkiaga et al, 2017).

در تحقیق دیگری با هدف بهبود سیستم عملکرد دانشگاه و نظارت بر فعالیت‌های کارآفرینانه دانشگاهی، مدل مانیتورینگ کارآفرینی دانشگاهی متشکل از هفت زیرمجموعه ارائه شده‌است. چهار بعد ورودی که به منابع و توانایی‌های داخلی مربوط می‌شوند (سیاست‌ها و استراتژی‌ها، سهم تکنولوژی، منابع و ابتکارات، سرمایه انسانی) و سه بعد خروجی که با فعالیت راه اندازی و ایجاد ثروت داخلی و خارجی ارتباط دارد و تأثیرات کارآفرینی دانشگاهی را شامل می‌شود (Gómez, 2015).

در تحقیقی که در بین 64 دانشگاه فعال و برتر چین در حوزه کارآفرینی اجرا شد، چارچوبی جهت ارزیابی دانشگاه‌های کارآفرین ارائه شد و معیارهای دانشگاه کارآفرین شناسایی و تعیین گردید. یافته‌ها نشان داد یک دانشگاه کارآفرین باید دارای پنج شاخص توانایی نوآوری، ثبت اختراع، صدور مجوز، تقسیم کردن، و همکاری با صنعت باشد و در همه آنها عالی عمل کند. بر این اساس، چهار سطح از دانشگاه‌های کارآفرین قابل تشخیص و تمیز است (Fana & Wub, 2015).

والشك و شاپیرو⁷ (2013) چارچوبی برای ارزیابی میزان توسعه فعالیت‌های کارآفرینی دانشگاهی و تأثیرات آن ارائه کرده‌اند که حاوی مجموعه‌ای از ابعاد و فعالیت‌های کارآفرینی دانشگاهی با تاکید بر نقش فعال دانشگاه‌ها در مشارکت با جامعه و توسعه منطقه‌ای است. آنها پنج شکل متمایز از فعالیت‌های کارآفرینی دانشگاهی شامل فعالیت‌های انتقال فناوری، ارتباط با صنعت، توسعه استعدادها، حمایت از تجاری‌سازی و فرهنگ کارآفرینی را معرفی و اندازه‌گیری کردند. 

 

روش‌شناسی پژوهش

این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت کیفی – کمّی است. روش کلی مورد استفاده در این تحقیق، روش ترکیبی از نوع طرح اکتشافی به شیوه متوالی (کیفی به کمی) است. استفاده از روش آمیخته زمانی که هر کدام از روش‌های کمّی و کیفی به تنهایی برای فهم روشن و عمیق مسأله کافی نباشند و درصدد هستیم تصویر جامع و قدرتمندی از پدیده نشان دهیم، توصیه شده است (دانائی‌فرد، 1392: 151) و از این نظر که در مورد ارزیابی کارآفرینی دانشگاهی مطالب زیادی به نگارش درنیامده و به دنبال جمع‌آوری نظرات شرکت کنندگان و درک موضوع و ابعاد آن هستیم، از روش اکتشافی استفاده شد.

استراتژی محقق در بخش کیفی، استفاده از روش تحلیل محتوا با رویکرد استقرائی (از جزء به کل) است. به این صورت که ابتدا با مطالعه کتابخانه‌ای ادبیات موجود و اسناد مکتوب و مصاحبه نیمه‎‌ساختاریافته ابعاد کلی، مؤلفه‌ها و شاخص‌های ارزیابی کارآفرینی دانشگاهی استخراج شد. سوالات مصاحبه برگرفته از پیشینه تحقیقات کارآفرینی دانشگاهی و عمدتاً نظریات (Erdős, 2014)؛ (Gomes, 2015)؛ (ACEEU, 2019)؛ (Secundo & Elia, 2014) و (Markuerkiaga, 2017)، شامل 7 سوال اساسی از ابعاد مسأله شامل چگونگی ارزیابی کارآفرینی دانشگاهی در بخش آموزش‌های کارافرینانه، منابع انسانی، پژوهش‌های دانشگاهی، تجاری سازی تحقیقات، شرکت های زایشی، ارتباط با صنعت و انتقال فناوری بود. مشارکت کنندگان شامل 20 نفر از اعضای هیأت علمی دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد بودند که به روش نمونه‌گیری هدفمند متوالی گلوله برفی تا اشباع نظری انتخاب شدند. در انتخاب مشارکت‌کنندگان جهت مصاحبه، کیفیت و صلاحیت علمی (داشتن مقاله مرتبط یا تدریس کارآفرینی) و زمینه فناوری (مشارکت در پروژه های کارآفرینی و اجرای طرح‌های پژوهشی کارآفرینانه، ثبت اختراع، فعالیت در دفاتر کارآفرینی، مراکز رشد و پارک‌های علمی فناوری) و سایر فعالیت‌ها و تجربیات کارآفرینی دانشگاهی مدنظر بوده‌است. علاوه بر مطالعه ادبیات نظری و پیشینه تحقیق و داده‌های مصاحبه، محقق با شرکت در جلسات دفاتر کارآفرینی دانشگاه و جلسات ارزیابی ایده‌های دانشجویی، روند ارزیابی فعالیت‌های کارآفرینانه دانشجویان و ملاک‌های سنجش اختراعات و سیاست‌های حمایتی دانشگاه مورد مشاهده مستقیم قرار گرفت. در نهایت داده‌های جمع‌آوری شده از سه منبع مشاهده، مطالعه کتابخانه‌ای و مصاحبه با استفاده از نرم افزار MAXQDA 12 در طی سه مرحله فرایند کدگذاری (باز، محوری،گزینشی) مورد تحلیل و طبقه‌بندی قرار گرفت و پس از بازبینی مستمر و اصلاح مکرر، در نهایت 66 کد از شاخص‌های کلیدی ارزیابی کارآفرینی دانشگاهی در قالب 32 مؤلفه و 5 بعد اساسی شناسایی و استخراج گردید. به منظور کاهش سوگیری در یافته‎های بخش کیفی، از طریق روش مثلث سازی و استفاده از ابزارها و منابع مختلف جهت جمع‌آوری داده‌ها، اعتبار بخش کیفی مورد توجه بوده است. 

در مرحله بعد به منظور توصیف آماری روابط بین اجزا و اعتبارسنجی مدل بدست آمده و قابلیت تعمیم‌بخشی یافته‌ها، از روش کمی استفاده شد. روش تحقیق در بخش کمی پیمایشی - توصیفی است. جامعه آماری در بخش کمی با توجه به هدف تحقیق که در راستای ارزیابی کارآفرینی دانشگاهی است کلیه اساتید و اعضای هیأت علمی دانشکده‌های فنی مهندسی، علوم پایه و پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد به تعداد 280 نفر بودند که بر اساس جدول کرجسی و مورگان، به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده 148 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها در بخش کمی پرسشنامه محقق‌ساخته بسته‌پاسخ بود. جهت طراحی سؤالات پرسشنامه از شاخص‌های استخراج شده در مرحله کیفی استفاده شد که پس از بازبینی و اصلاحات مکرر توسط محققین، در نهایت پرسشنامه نهائی با ۶۶ گویه حاصل شد. با توجه به بازخوردها و نظرات و پیشنهادات دریافتی از اساتید و خبرگان و اصلاح چند باره گویه‌های پرسشنامه، تطابق محتوایی سؤالات با موضوع تحقیق حاصل شد و روایی صوری پرسشنامه مورد تایید قرار گرفت. جهت بررسی پایایی پرسشنامه، از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد (جدول 3). داده‌های حاصل از پرسشنامه با استفاده از روش­های آماری به دو شكل توصیفی و استنباطی مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل استنباطی داده‌ها با رویکرد مدل‌سازی معادلات ساختاری (SEM)⁸ با استفاده از تکنیک حداقل مجذورات جزئی به کمک نرم‌افزار Smart PLS انجام شد.         

 

یافته‌های پژوهش

این پژوهش با استناد به داده‌های جمع‌آوری شده از ادبیات نظری، مصاحبه با خبرگان و پرسشنامه انجام گرفت. آمار توصیفی نمونه تحقیق نشان می دهد خبرگان مشارکت‌کننده در این پژوهش 20 نفر از اعضای هیأت علمی دانشگاه هستند که سالها در زمینه علمی و کاربردی، دانش و تجربیات ارزنده‌ای در کارآفرینی دانشگاهی داشته‌اند.

در بخش تحلیل داده های کیفی، طی سه مرحله فرایند کدگذاری (باز، محوری، گزینشی) و بازبینی مستمر و تغییر، حذف یا جایگزینی و اصلاح، در نهایت  66 کد از شاخص‌های کلیدی ارزیابی کارآفرینی دانشگاهی در قالب 34 مؤلفه و 5 بعد اساسی شناسایی و استخراج گردید که جدول کدگذاری نهایی ارائه شده است.

 

جدول 2. نتایج کدگذاری نهائی ارزیابی کارآفرینی دانشگاهی (ابعاد و مؤلفه‌های استخراج شده)

ابعاد	مؤلفه‌ها	شاخص‌ها	ابعاد	مؤلفه‌ها	شاخص‌ها
ارزیابی ملزومات	جهت‌گیری	q1, q2	ارزیابی فعالیتها (ادامه)	تحقیق و توسعه	q35, q36
	منابع مالی	q3, q4		دوره‌های آموزش خارجی	q37, q38
	سرمایه انسانی	q5, q6		ایجاد مرکز رشد و دفاتر	q39, q40
	زیرساخت	q7, q8		مشارکت و سرمایه‌گذاری	q41, q42
	حمایت و پشتیبانی	q9, q10		جذب منابع	q43…q46
	فرهنگ کارآفرینی	q11, q12		استارت‌آپ‌ها	q47, q48
ارزیابی توانمندسازها	برنامه درسی کارآفرینانه	q13, q14		پارک‌ها	q49, q50
	آموزش کارآفرینی	q15, q16	ارزیابی تاثیرات درونی	افزایش بهره‌وری	q51, q52
	بین‌المللی شدن	q17, q18		رضایت	q53, q54
	سرمایه‌گذاری مخاطره‌آمیز	q19, q20		حقوق معنوی	q55, q56
	نظام پاداش و انگیزه	q21, q22		انگیزه	q57, q58
ارزیابی فعالیتها	تحقیقات کاربردی	q23, q24		تخصیص منابع	q59, q60
	نوآوری و اختراع	q25, q26		تأمین مالی	q61, q62
	انتقال دانش	q27, q28	ارزیابی تاثیرات بیرونی	تاثیرات اقتصادی	q63, q64
	تجاری‌سازی	q29, q30		تأثیرات اجتماعی و فرهنگی	q65, q66
	ایجاد شرکت زایشی	q31, q32		تأثیرات آموزشی	q35, q36
	قرارداد و امتیازدهی	q33, q34		تأثیرات زیستی	q37, q38

 

مطابق یافته‌ها، «ارزیابی کارآفرینی دانشگاهی» از 5 بعد تشکیل شده است. «ملزومات و محرک‌ها» به عنوان اولین بعد، به پیش‌نیازهایی اشاره دارد که برای استارت کارآفرینی دانشگاهی ضروری است. مؤلفه‌های کلیدی آن عبارتند از: جهت‌گیری‌ها و استراتژی‌های سازمانی، منابع مالی و انسانی، زیرساخت‌ها، حمایت و پشتیبانی، فرهنگ کارآفرینی که هر کدام توسط تعدادی شاخص قابل ارزیابی است. دومین بعد «توانمندسازها و توسعه‌دهنده‌ها» است. مؤلفه‌های این بعد نیاز به حمایت دارند و باید تقویت شوند و از مؤلفه‌هایی مانند برنامه درسی کارآفرینانه، آموزش کارآفرینی، بین‌المللی‌‌شدن، سرمایه‌گذاری مخاطره‌آمیز، نظام پاداش و انگیزه تشکیل شده‌است. سومین بعد «فعالیت‌های کارآفرینی» است. این بعد به تبیین آنچه که سرمایه‌گذاری شده‌است می‌پردازد و تحقیقات کاربردی، نوآوری و اختراع، انتقال دانش، تجاری‌سازی، شرکت‌های زایشی، قراردادها و مجوزها، تحقیق و توسعه، دوره‌های آموزشی، مراکز رشد و دفاتر، مشارکت و سرمایه‌گذاری، جذب منابع، استارت‌آپ‌ها، پارک‌ها را مورد توجه و پایش قرار می‌دهد. بعد چهارم و پنجم «تأثیرات درونی و بیرونی» هستند و ناظر بر دستاوردهای مورد انتظار و قابل پیش‌بینی و حتی نتایج غیرقابل پیش‌بینی کارآفرینی دانشگاهی هستند. افزایش بهره‌وری، رضایت‌مندی، رعایت حقوق معنوی، ارتقای انگیزه، بهبود در تخصیص منابع و تأمین مالی، از جمله مؤلفه‌های کلیدی «تاثیرات درونی» هستند و تاثیرات اقتصادی، تأثیرات اجتماعی و فرهنگی، تأثیرات زیستی و آموزشی مؤلفه‌های «تاثیرات بیرونی» به شمار می‌روند. 

فاز دوم این پژوهش (بخش کمی) مربوط به برازش مدل است که به روش حداقل مربعات جزئی به وسیله نرم‌افزار Smart PLS انجام شد. این فرایند شامل اجرای سه آزمون Algorithm برای تعیین ضرایب مسیر و اعتبارسنجی مدل اندازه‌گیری، آزمون Bootstrapping برای تعیین بارهای عاملی و مقادیر T و اعتبارسنجی مدل ساختاری و آزمون Blindfolding برای اعتبارسنجی مدل کلی می باشد. انجام این آزمون‌ها منجر به ایجاد سه گزارش شد که جهت اعتبارسنجی مدل مورد استناد قرار گرفتند. به منظور تعیین پایایی ابعاد و مؤلفه‌های مدل تحقیق، به ترتیب از ضرایب آلفای کرونباخ (شرط بالاتر از 7/0) و ضرایب بارهای عاملی (شرط بالاتر از 5/0) استفاده شد. مطابق این گزارشات، ابعاد و مؤلفه‌های مدل تحقیق اعتبار و پایایی مطلوبی هستند (جدول 3).

 

جدول3. مقادیر آلفای کرانباخ ترکیبی سازه‌ها و ضرایب بارهای عاملی معرف‌ها

سازه اصلی	ابعاد	مؤلفه‌های ارزیابی کارآفرینی دانشگاهی (آلفای کرانباخ)
ارزیابی کارآفرینی دانشگاهی (901/0)	ملزومات و محرک‌ها (683/0)	جهت‌گیری (313/0)؛ منابع مالی (438/0)؛ سرمایه انسانی (372/0)؛ زیرساخت (825/0)؛ حمایت و پشتیبانی (878/0)؛ فرهنگ کارآفرینی (805/0)
	توانمندسازها (832/0)	برنامه درسی کارآفرینانه (791/0)؛ آموزش کارآفرینی (800/0)؛ بین‌المللی‌ ‌شدن (622/0)؛ سرمایه‌گذاری مخاطره آمیز (810/0)؛ نظام پاداش و انگیزه (831/0)
	فعالیت‌های کارآفرینی (933/0)	تحقیقات کاربردی (691/0)؛ نوآوری و اختراع (738/0)؛ انتقال دانش (708/0)؛ تجاری‌سازی (721/0)؛ شرکت‌های زایشی (791/0)؛ قراردادها و مجوزها(757/0)؛ تحقیق و توسعه (731/0)؛ دوره‌های آموزشی (763/0)؛ مرکز رشد و دفاتر (758/0)؛ مشارکت و سرمایه‌گذاری (828/0)؛ جذب منابع(732/0)؛ استارت‌آپ‌ها (793/0)؛ پارک‌ها (663/0)
	تاثیرات درونی (816/0)	افزایش بهره‌وری (863/0) رضایت، حقوق معنوی، انگیزه (844/0)؛ تخصیص منابع و تأمین مالی (858/0)
	تاثیرات بیرونی (883/0)	تاثیرات اقتصادی (865/0)؛ تأثیرات اجتماعی و فرهنگی (874/0)؛ تأثیرات زیستی (717/0)؛ تأثیرات آموزشی (836/0)

 

مطابق جدول، تمامی متغیرها و معرف‌ها (بجز جهت‌گیری، منابع مالی، سرمایه انسانی) دارای بار عاملی بالاتر از مقدار حداقلی 5/0 هستند که بیانگر پایایی مناسب معرف‌ها است. با توجه به بار عاملی ضعیف سه معرف «جهت‌گیری، منابع مالی، سرمایه انسانی» شاخص‌های 1 تا 6 حذف گردید و این سه معرف از گردونه مدل کنار گذاشته شدند. جهت ارزیابی روایی سازه‌ها و متغیرها، از میانگین واریانس استخراج شده (AVE) برای بررسی روایی همگرا و روایی افتراقی سازه‌ها، از آزمون فرنل و لاکر استفاده شد. مطابق آزمون فرنل و لاکر ضریب بدست آمده برای هر سازه، باید از ضریب همبستگی آن سازه با سایر سازه‌ها بیشتر باشد (محسنین و اسفیدانی، 1396). با توجه به جدول 4 مقادیر AVE تمامی سازه‌ها (بجز ملزومات و محرک‌ها) از روایی همگرایی مناسب برخوردارند. هر مقدار که روایی همگرایی متغیر بیشتر باشد قدرت پیش‌بینی آن بیشتر است. بنابراین قدرت تبیین «تأثیرات داخلی» بیشتر از سایر سازه ها است. در جدول خروجی، مقدار جذر متوسط واریانس استخراج شده هر متغیر در قطر اصلی ماتریس، باید از مقادیر همبستگی بین آن متغیر با سایر متغیرها (اعداد سمت راست هر ردیف) بیشتر باشد تا روایی افتراقی آن مطلوب باشد. مطابق اطلاعات جدول 4 میانگین واریانس متغیر «ملزومات و محرک‌ها» کمتر از سایر سازه‌های هم‌ردیف خود است لذا روایی آن تایید نشد و در مدل نهایی اقدام به اصلاح یا حذف شاخص‌های آن گردید.

 

 

جدول 4. میانگین واریانس (AVE) و ماتریس همبستگی جهت بررسی روایی سازه‌ها  

سازه‌	AVE	تأثیرات بیرونی	تأثیرات درونی	توانمندسازها	فعالیت‌ها	محرک‌ها	ارزیابی کارآفرینی دانشگاهی
تأثیرات بیرونی	683/0	827/0
تأثیرات درونی	731/0	662/0	855/0
توانمندسازها	600/0	533/0	565/0	775/0
فعالیت‌ها	555/0	700/0	742/0	741/0	745/0
ملزومات و محرک‌ها	421/0	513/0	559/0	756/0	737/0	649/0
ارزیابی کارآفرینی دانشگاهی	718/0	800/0	840/0	844/0	938/0	829/0	847/0

 

در تحقیقاتی که از روش حداقل مربعات جزئی برای تجزیه و تحلیل داده‌ها استفاده می‌شود؛ برای بررسی روایی افتراقی معرف‌ها از آزمون بارهای عاملی در گزارش الگوریتم پی.ال.اس استفاده می‌گردد که در آن باید بار عاملی هر یک از معرف‌ها برای سازه خودش بیشتر از بار عاملی آن معرف برای سایر سازه‌ها باشد. نتایج بررسی بارها عاملی معرفها نشان داد تمامی معرف‌ها دارای بار عاملی بالاتری برای سازه خود در مقابل بار عاملی آنها برای سازه‌ها هستند لذا روایی افتراقی معرف‌ها مطلوب و مورد تایید است. برای اعتبارسنجی مدل تحقیق، تعداد 13 فرضیه ضمنی بر اساس اجزا و روابط بین اجزای مدل تدوین و مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج این آزمون در نمودار 1 و جدول 5 زیر نشان داده شده است.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل 1. مقادیر آماره t برای تعیین معناداری روابط بین اجزای مدل

 

 

 

 

 

 

جدول 5. آزمون تعیین معنی‌داری رابطه بین متغیرهای مدل پژوهش

روابط بین اجزای مدل	آماره t	مقدارخطا sig.	ضریب استاندارد	معنی‌داری
H1. ملزومات و محرک‌ها  ßتوسعه و توانمندسازی	107/28	000/0	756/0	تایید رابطه
H2. ملزومات و محرک‌ها ß فعالیت‌های کارآفرینی	551/5	000/0	352/0	تایید رابطه
H3. ملزومات و محرک‌ها ß تاثیرات درونی	332/0	000/0	021/0-	عدم تایید
H4. ملزومات و محرک‌ها ß تاثیرات بیرونی	473/1	000/0	100/0	عدم تایید
H5. ملزومات و محرک‌ها ß ارزیابی کارآفرینی دانشگاهی	636/27	000/0	220/0	تایید رابطه
H6. توسعه و توانمندساز ß  فعالیت‌های کارآفرینی	360/8	000/0	509/0	تایید رابطه
H7. توسعه و توانمندساز ß  تاثیرات بیرونی	150/2	032/0	169/0	تایید رابطه
H8. توسعه و توانمندساز ß  ارزیابی کارآفرینی دانشگاهی	047/22	000/0	218/0	تایید رابطه
H9. فعالیت‌های کارآفرینیß  تاثیرات درونی	095/14	000/0	787/0	تایید رابطه
H10. فعالیت‌های کارآفرینß ارزیابی کارآفرینی دانشگاهی	239/19	000/0	260/0	تایید رابطه
H11. تاثیرات درونی ß تاثیرات بیرونی	940/9	000/0	511/0	تایید رابطه
H12. تاثیرات درونی ß ارزیابی کارآفرینی دانشگاهی	307/27	000/0	242/0	تایید رابطه
H13. تاثیرات بیرونی   ß  ارزیابی کارآفرینی دانشگاهی	735/25	000/0	229/0	تایید رابطه

 

مطابق جدول مقدار آماره t در همه آزمون‌ها (بجز در فرضیه سوم و چهارم) بالاتر از استاندارد 96/1 حاصل شد که نشان‌دهنده صحت ارتباط بین متغیرها و تایید اعتبار روابط بین اجزای مدل است. البته رابطه بین متغیر ملزومات با متغیرهای تاثیرات درونی و تاثیرات بیرونی توسط داده‌های آماری تایید نشد و لذا خط اتصال این مسیرها در مدل نهایی حذف گردید. مقادیر ضرایب استاندارد، نشان‌دهنده میزان تبیین سازه‌ها توسط متغیرها است. با توجه به اطلاعات جدول، تغییرات سازه کارآفرینی دانشگاه به میزان 22 درصد توسط متغیر ملزومات‌و محرک‌ها، 21 درصد توسط متغیر توسعه و توانمندسازی، 26 درصد توسط متغیر فعالیت‌های کارآفرینی، 24 درصد توسط متغیر تاثیرات درونی و 23 درصد توسط متغیر تاثیرات بیرونی قابل تبیین و پیش‌بینی است.

جهت حصول اطمینان از معناداری مدل و درجه تطابق و تناسب آن با واقعیت از شاخص‌های نیکویی برازش استفاده می‌شود. شاخصی که جهت برازش مدل در نرم‌افزار اسمارت پی.ال.اس مورد استفاده قرار می‌گیرد شاخص SRMR است که ریشه مربعات حاصل از تفاوت بین ماتریس کواریانس نمونه باقی مانده و مدل کواریانس فرض شده می‌باشد. دامنه این شاخص بین صفر تا یک بوده و چنانچه کمتر از 1/0 باشد برازش مدل مطلوب است (حبیبی و عدن‌ور 1396، 21) (کلاین، 2005).

 

 

جدول 6. مقادیر شاخص‌های آزمون نیکویی برازش جهت ارزیابی تناسب مدل

	مدل اشباع	مدل برآورد شده
شاخص SRMR	085/0	087/0
d_ULS	095/5	356/5
d_G	364/268	142/270
مربع کا	27360	27385
ان اف ای	178/0	177/0
rms Theta	142/0

 

 

 

با توجه به عدم تایید برخی از رابطه‌ها و عدم اعتبار برخی نشانگرها تغییرات اصلاحی در مدل انجام و مدل نهایی پژوهش ارائه شد. تنها سازه‌ای که روایی آن مورد تردید واقع گردید متغیر ملزومات و محرک‌ها بود که نشانگرهای آن اصلاح گردید. همچنین تأثیر متغیر ملزومات و محرک‌ها بر متغیر «تأثیرات درونی» و متغیر «تأثیرات بیرونی» معنی‌دار  نبود و لذا مسیر ارتباطی بین آنها حذف گردید و بدین ترتیب مدل نهایی ارزیابی کارآفرینی دانشگاهی تدوین شد.

این مدل شبیه به یک کشتی بادبانی بر روی آب شناور است. آب دریا همان زمینه‌ها هستند و بدنه کشتی نهاده‌ها و زیرساخت‌ها، قوانین، ساختار، فرهنگ کارآفرینی و سرمایه انسانی دانشگاه هستند. دکل و برج و بادبان‌ها حمایت‌کننده‌ها و توانمندسازها هستند و آثار و نتایج فرایند کارآفرینی دانشگاهی در بالاترین بخش کشتی نمایان است. نتایج و تاثیرات کارآفرینی دانشگاهی در دو نظام درونی و بیرونی شامل دانشگاه و جامعه قابل ملاحظه هستند. تاثیرات در محیط داخلی دانشگاه و فضای بیرونی (جامعه) پخش می‌شوند یعنی این که اولا میزان آنها نامشخص است، دوماً قابل ارزیابی دقیق نیستند، سوماً بیشتر از آن چه که به نظر می‌رسند هستند، چهارم در فضای درون و بیرون منتشر می‌شوند و بر دیگر سیستم‌ها و اجزای آنها اثر می‌گذارند و باعث تغییرات در سطوح مختلف سیستم‌ها (اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی) می‌شوند.

این مدل ابزاری کلیدی و استراتژیک در ارزیابی کارآفرینی دانشگاهی محسوب می شود که می تواند درک مطلوبی از پیش‌نیازها، توسعه‌دهنده‌ها (توانمندسازها) و فعالیتهای کارآفرینی در دانشگاه‌ها ارائه کرده و عوامل کلیدی موفقیت در مأموریت‌های سه‌گانه دانشگاه (آموزش، پژوهش، کارآفرینی) و تأثیرات رویکرد کارآفرینی دانشگاهی را برای ذینفعان دانشگاه برجسته نماید. بر اساس این مدل می‌توان هر یک از سازه‌های کارآفرینی دانشگاهی شامل ملزومات، توانمندسازها، فعالیت‌ها، تأثیرات درونی و بیرونی را مورد سنجش قرار داد بنابراین این مدل ذینفعان را در ارزیابی میزان کارآفرینی دانشگاهی توانمند می‌سازد و امکان مقایسه‌گری و رتبه‌سنجی را فراهم می‌آورد. این مدل به تصمیم‌گیرندگان، رهبران آموزش عالی و مدیران دانشگاه‌ها کمک می‌کند تا بازیگران و عوامل دخیل در کارآفرینی دانشگاهی را شناسایی کنند، فعالیت‌های توانمندساز و توسعه‌دهنده کارآفرینی دانشگاهی را درک کنند و از تأثیرات درونی و بیرونی آگاهی بیشتری کسب نمایند. همچنین مدل کارآفرینی دانشگاهی، با ارائه یک چشم‌انداز استراتژیک از ابعاد و مؤلفه‌های دانشگاه‌های آینده به مدیران و مسؤولان نظام آموزش عالی، در تصمیم‌گیری و انتخاب راهبردهای استراتژیک کمک خواهد نمود تا بتوانند ماموریت‌ها و رسالتهای جدیدی برای دانشگاه خود ترسیم نمایند و به مقاصد و اهداف بلندمدت و استراتژیک سازمان دست یابند. همچنین بر اساس ابعاد و مؤلفه‌های بدست‌آمده در این پژوهش، می‌توان معیارهایی برای سنجش میزان، شدت، عمق یا کیفیت کارآفرینی دانشگاهی در دانشگاه‌ها تعیین نمود.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل 2. مدل ارزیابی کارآفرینی دانشگاهی

 

 

بحث و نتیجه‌گیری

این پژوهش با هدف ارائه مدل ارزیابی کارآفرینی دانشگاهی انجام گرفت، مطابق یافته‌ها، ارزیابی کارآفرینی دانشگاهی مشتمل بر پنج بعد اساسی و کلیدی است که عبارتند از:        

1. ملزومات و محرک‌ها که پیش‌نیازهای کارآفرینی دانشگاهی را فراهم می‌کنند و برای استارت کارآفرینی دانشگاهی ضروری هستند. معرف‌های مورد نظر جهت ارزیابی این متغیر عبارتند از جهت‌گیری، منابع مالی، سرمایه انسانی، زیرساخت، حمایت و پشتیبانی، فرهنگ کارآفرینی. این موضوع با یافته‌های تحقیقات مارکوئرکیاگا (2017)، گیب (2013)، گومز (2013)، موسسه اعتبارسنجی اروپا (ANDE) (2013)، ژوپا و همکاران (2013) همخوانی دارد. مارکوئرکیاگا (2017) با بیان این که شرایط و زمینه‌های کارآفرینی دانشگاهی شامل زمینه‌های سازمانی و صنعتی است به متغیرهای قانون گذاری، زیرساخت، ملزومات و بخش‌های پیشرو اشاره کرده است. ژوپا و همکاران (2013) نیز اهداف دانشگاه، توانمندی‌های اعضای هیئت علمی و موقعیت‌ جغرافیایی دانشگاه، سوابق و تجربیات محققان، شایستگی‌ها و انگیزه‌های اساتید و دانشجویان را به عنوان نهاده‌های اساسی در کارآفرینی دانشگاهی نام برده است. موسسه اعتبارسنجی اروپا (2013) مؤلفه‌های پشتیبانی، سیاست‌ها و قوانین، زیرساخت‌ها، فرهنگ کارآفرینی، دسترسی به مخابرات، برق، زیرساخت‌های ارتباطی، دسترسی به وام، اعتبارات VC، گرانت و بورسیه، خدمات حقوقی و حسابداری، حقوق معنوی و مالکیت فکری اختراعات و نوآوری‌ها و انگیزه کارآفرینی را به عنوان عوامل تعیین‌کننده کارآفرینی دانشگاهی استخراج نموده است. در پژوهش گیب (2013) ماموریت، حکمرانی و استراتژی، تبادل و پشتیبانی، به عنوان ابعاد سنجش کارآفرینی دانشگاهی تعیین شدند. یافته‌های گومز (2013) نشان دادند که توانایی‌ها و منابع شامل 1. سیاست‌ها و استراتژی‌ها، 2. سهم در تکنولوژی، 3. منابع و ابتکارات، 4. سرمایه ی انسانی، به عنوان یکی از کلیدی‌ترین عوامل موثر در کارآفرینی دانشگاهی است. یوسف و همکاران (2012) نشان داد که سیستم‌های کنترل، فرهنگ سازمانی، منابع انسانی، سیستم مدیریتی و رفتار رهبری کارآفرینی، پیشگوها و پیش‌آیندهای کلیدی کارآفرینی دانشگاهی هستند. پژوهش یوسف و جیان (2011) نیز به شناسایی سبک و استراتژی‌های رهبری و تاثیر ایجاد چشم‌انداز و ذهنیت کارآفرینی به عنوان یکی از ملزومات کارآفرینی دانشگاهی تأکید کرده است.

2. توانمندسازها یا توسعه‌دهنده‌ها عواملی هستند که برای رشد و توسعه کارآفرینی دانشگاهی نیاز به حمایت و توسعه دارند و باید تقویت شوند. توانمندسازها اشاره به برنامه درسی کارآفرینانه، آموزش کارآفرینی، بین‌المللی‌ ‌شدن، سرمایه‌گذاری مخاطره آمیز، نظام پاداش و انگیزه دارد که با نتایج یافته‌های تحقیقات گومز (2013)، موسسه اعتبارسنجی اروپا (ANDE) (2013)، ژوپا و همکاران (2013) همخوانی دارد. ژوپا و همکاران (2013) نشان دادند انگیزه‌های دانشگاه و سیستم پاداش، آموزش، مدیریت و اثربخشی، مزایای آکادمیک به عنوان توانمندسازهای کارآفرینی دانشگاهی می‌توانند توانمند ساز یا به عنوان مانع و بازدارنده کارآفرینی دانشگاهی عمل نمایند. همچنین گومز (2013) توانمندی‌ها و منابع دانشگاه شامل سیاست‌ها و استراتژی‌ها، سهم در تکنولوژی، منابع و ابتکارات و سرمایه ی انسانی را مورد شناسایی قرار داده است. این مؤلفه‌ها بر شاخص‌هایی مانند سیاست‌ها، استراتژی‌ها، پشتیبانی، ارزیابی، پایش، فرصت‌سازی، منابع سازمانی و استفاده بهینه از آن در حمایت از استارتاپ‌ها، تعداد کارمندان با تجربه، منابع اقتصادی، کارآفرینان بالقوه، استعدادها، سرمایه‌های فکری و ارتباطی در کارآفرینی دانشگاهی مبتنی است. همچنین در چارچوب استانداردهای اعتباربخشی کارافرینی دانشگاهی (ACEEU) (2016) که توسط موسسه بین‌المللی اعتبارسنجی آموزش عالی انگلستان ارائه شده نیز سه مؤلفه توانمندسازهای کارآفرینی دانشگاهی شامل فرهنگ سازمانی، سازه‌های حمایت داخلی، توازن خدمات معرفی شده‌است که با یافته‌های این پژوهش همخوانی دارند. مرادی (1392) نشان داد برنامه درسی کارآفرینانه در ارتقای مهارت‌های کارآفرینی، تحریک انگیزه و پرورش ویژگی‌های کارآفرینانه دانشجویان موثر است.

3. فعالیت‌های کارآفرینی: این متغیر به تبیین اقداماتی که در مسیر کارآفرینی دانشگاهی انجام شده و برای آن سرمایه‌گذاری شده‌است می‌پردازد و با ارزیابی تحقیقات کاربردی، نوآوری و اختراع، انتقال دانش، تجاری‌سازی، شرکت‌های زایشی، قراردادها و مجوزها، تحقیق و توسعه، دوره‌های آموزشی، مرکز رشد و دفاتر کارآفرینی، مشارکت و سرمایه‌گذاری، جذب منابع، استارت‌آپ‌ها و راه‌اندازی پارک‌های علمی و فناوری سنجش می شود. در پژوهشی مارکوئرکیاگا (2017) فعالیت‌ها و روندهای کارآفرینی مانند پشتیبانی مدیریت، طراحی سازمانی، آموزش و تحصیلات، روشهای آموزشی فعال، بین‌المللی شدن، ارتباط بین آموزش و پژوهش، استراتژی کارآفرینانه، عدم تمرکز در تصمیم‌گیری، همکاری تجاری دانشگاهی، ایجاد شرکتهای زایشی، برنامه درسی کارآفرینانه، برنامه برای کارآفرینان، پژوهش، آگاهی بخشی کارآفرینی، شناسایی فرصت‌ها، توسعه طرح کسب‌وکار، ایجاد شرکتهای زایشی، توسعه مواد آموزشی، یاد گرفتن از طریق انجام دادن، مشارکت کارآفرینان، اشتراک اسناد و مدارک، پژوهش‌های کاربردی را به عنوان عوامل و مؤلفه‌های کارآفرینی دانشگاهی شناسایی و معرفی کرده است. همچنین مطابق تحقیق کاتز و کوربت (2014) فعالیت‌هایی مانند انتقال فناوری، ثبت اختراع، مجوزها و امتیازدهی، ایجاد شرکت‌های مشارکتی، تعداد و درآمد قراردادها، ارتباطات با صنعت و حمایت از تحقیقات، مشاوره، خیرات و کمک‌ها، تحقیقات بین رشته ای، نرخ مشارکت، برنامه‌های کارآموزی، سمینارهای کارآفرینی، مراکز کارآفرینی، خدمات کسب‌وکار، حمایت از تجاری‌سازی، انکوباتورها و پارک‌های علمی در راستای کارآفرینی دانشگاهی قرار دارند و باعث توسعه و ارتقای آن می‌شوند که این نتایج با یافته‌های این پژوهش همخوانی دارند. همسو با یافته‌های این پژوهش کابریتا (2016) نیز در مانیتورینگ و اندازه‌گیری کارآفرینی دانشگاهی، شش سطح کارآفرینی دانشگاهی مبتنی بر سرمایه فکری را معرفی و تبیین نموده‌است که اولین فاز فرایند کارآفرینی دانشگاهی شامل طیف وسیعی از فعالیت‌های کارآفرینی مانند پروژه‌های علمی در مقیاس بزرگ، ایجاد پارک فناوری، تحقیقات قراردادی، مشاوره، ثبت اختراع / صدور مجوز، شرکت‌های زایشی، دوره‌های آموزشی صنعت، انتشار نتایج دانشگاهی، تربیت فارغ‌التحصیلان با مهارت بالا می‌شود. یافته‌های فانا و ووب (2014) برای سطح بندی دانشگاه‌های کارآفرین به شناسایی پنج شاخص شامل توانایی نوآوری، ثبت اختراع، صدور مجوز، تسهیم دانش و همکاری با صنعت انجامید. حلاج یوسفی (1390) نیز با تاکید بر این که روش‌های سنتی ارزشیابی و رتبه بندی دانشگاه‌ها غیر کارامد هستند به این نتیجه رسید که می‌توان از عملکرد کارآفرینی دانشگاه‌ها مانند تعداد شبکه‌های کارآفرینی، تعداد پارک‌های علمی و فناوری ایجاد شده، میزان همکاری و حضور فارغ‌التحصیلان دانشگاه در پروژه‌ها، برنامه‌ها و سمینارهای حرفه ای، وجود رشته کارآفرینی و برنامه درسی کارآفرینانه، دوره‌های آموزشی، کارگاه‌های خود اشتغالی، تعداد شرکت‌های ایجاد شده و پروژه‌های تحقیقاتی انجام شده و فعالیت‌های مأموریت سوم برای اعتبارسنجی و رتبه بندی دانشگاه‌ها استفاده کرد.

4. تاثیرات درونی: این متغیر به نتایج و دستاوردهای مورد انتظار و یا غیرقابل پیش‌بینی حاصل از فرایند کارآفرینی دانشگاهی بر محیط داخلی دانشگاه اشاره می‌کند. معرف‌هایی که میزان تاثیرات درونی کارآفرینی دانشگاهی را نشان می‌دهند عبارتند از: افزایش بهره‌وری، رضایت، حقوق معنوی، انگیزه، تخصیص منابع و تأمین مالی. در پژوهش گومز (2013) نیز نتایج مشابه حاصل گردید. او نشان داد آثار و نتایج و تاثیرات داخلی کارآفرینی دانشگاهی و شاخص‌های اندازه‌گیری و نظارت بر این تاثیرات داخلی، شامل شرایط اقتصادی-مالی و کسب درآمد و ایجاد شغل برای جامعه دانشگاهی است که این امر با یافته‌های این پژوهش همخوانی دارد. مطابق پژوهش کابریتا (2016) در مرحله پنجم و آخرین مرحله از مراحل کارآفرینی دانشگاهی و در مرحله مانیتورینگ و اندازه‌گیری کارآفرینی دانشگاهی، خروجی‌های فرآیند کارآفرینی دانشگاهی قرار دارند که شامل طیف وسیعی از نتایج کارآفرینی می‌شود. این مرحله در واقع مرحله برداشت سود و منافع حاصل از اجرای سرمایه‌گذاری‌ها و خروجی فعالیت‌ها و عملکرد کارآفرینی دانشگاهی است. در پژوهش آبرئوا و گرینویچب (2014) پاداش‌های مالی برای نهاد دانشگاه و یا فرد و حقوق مالکیت معنوی به عنوان نتایج کارآفرینی دانشگاهی معرفی شده که همسو با یافته‌های این پژوهش است.

5. تاثیرات بیرونی: نتایج بیرونی و دستاوردهای مورد انتظار یا غیرقابل پیش‌بینی کارآفرینی دانشگاهی است که بر نظام‌های بیرونی دانشگاه متصور است. مؤلفه‌ها و معرف‌های این متغیر عبارتند از: تاثیرات اقتصادی، تأثیرات اجتماعی و فرهنگی، تأثیرات زیستی، تأثیرات آموزشی.  یافته‌های گومز (2013) نیز این نتایج را تایید می‌کند. او نشان داد جهت ارزیابی تاثیرات خارجی می‌توان از شاخص اعتماد و اطمینان اجتماعی به دانشگاه، تأثیر فعالیت‌های دانشگاه در جامعه، مشارکت در توسعه اقتصادی و اجتماعی، شاخص‌های کمک به تولید ناخالص داخلی و شاخص اشتغال استفاده کرد که با یافته‌های این پژوهش مطابقت دارند. همچنین در پژوهش ژوپا و همکاران (2013) ابعاد مثبت خروجی کارآفرینی دانشگاهی شامل تقویت و توسعه ثبات اقتصادی، بهبود کیفیت زندگی، رشد دانش، نوآوری‌های صنعتی، ایجاد اشتغال معرفی شده‌است که این مؤلفه‌ها با یافته‌های این پژوهش سازگار است. پارکمان (2011) در تایید نتایج این پژوهش در ارائه یک سیستم اندازه‌گیری آینده نگر و چند بعدی عملکرد دانشگاهی، بر ورودی‌ها، فعالیت‌های درون فرایند، خروجی‌ها و تاثیرات تاکید کرده است.

پژوهش‌های ACEEU (2019)، Kliewe (2019) جباری (1399)، Ortiz (2017)، Hafman (2008)، صمدی میارکلائی (1395)، امیریان‌زاده (1395)، فیروزجائیان و همکاران (1394)، بهزادی و همکاران (1393)، اخوان هزاوه (1391) و رضایی و همکاران (1392) نوری و همکاران (1398) و ضیا. و همکاران (1398) نیز در راستای یافته‌های این پژوهش، مؤلفه‌های مشابهی شناسایی و معرفی کرده‌اند. 

 

پیشنهادات کاربردی

با توجه به یافته‌های پژوهش که نشان دادند جهت ارزیابی کارآفرینی دانشگاهی باید پنج بعد ملزومات و محرک‌ها، توسعه و توانمندسازی، فعالیت‌های کارآفرینی، تاثیرات درونی، تاثیرات بیرونی مورد ارزیابی قرار گیرند، به تناوب و تناسب هر قسمت پیشنهادات پژوهش تبیین می‌گردد.

در باب ارزیابی ملزومات و محرک‌ها یافته‌های این پژوهش نشان دادند که متغیرهای جهت‌گیری، منابع مالی، سرمایه انسانی، زیرساخت‌ها، حمایت و پشتیبانی و فرهنگ کارآفرینی، پیش‌نیازهای کارآفرینی دانشگاهی را فراهم می‌کنند و به عنوان عوامل ایجادکننده، زمینه‌ساز و ملزومات اولیه حرکت بسوی کارآفرینی دانشگاهی و استارت کارآفرینی دانشگاهی در هر دانشگاه، نقش آفرین و موثر می‌باشند از این رو به عنوان گام اول در کارآفرینی دانشگاهی مورد توجه مدیران دانشگاه‌های برتر بوده و هستند. لذا به مدیران دانشگاه‌ها، اعضای هیات علمی و مدرسان و دانشجویان و محققان دانشگاه‌ها بخصوص دانشگاه آزاد اسلامی پیشنهاد می‌گردد علاوه بر ماموریت‌های سنتی و گذشته خود (آموزش و پژوهش)، بر ماموریت سوم دانشگاه‌ها تمرکز بیشتری نموده و با منطق و برنامه‌ریزی آینده‌نگرانه، تدابیر و سیاست‌ها و خط مشی‌های الزام‌آور، برانگیزاننده، مهیج و محرک، همسو با کارآفرینی دانشگاهی اتخاذ نمایند. با جذب و توسعه منابع مالی و توانمندسازی و حمایت از سرمایه‌های انسانی نیل به اهداف کارآفرینی دانشگاهی را تسهیل کنند و با ایجاد فرهنگ کارآفرینی از طریق پی‌ریزی و تبیین ارزشهای کارآفرینانه، باور به خودکارآمدی و توانمندی، ایمان به کار تیمی و تعمیق نگرش‌های توسعه‌ای و کارافرینانه اساتید و دانشجویان، ثروت‌آفرینی و روحیه ارزش‌آفرینی را در ایشان ارتقا داده و مجموعه دانشگاه را بسوی نوآوری و کارآفرینی سوق دهند.

یافته‌های این پژوهش در باب ارزیابی توانمندسازها وتوسعه‌دهنده‌ها نشان دادند که جهت ارزیابی این متغیر، پنج مؤلفه کلیدی برنامه درسی کارآفرینانه، آموزش کارآفرینی، بین‌المللی‌ ‌شدن، سرمایه‌گذاری مخاطره آمیز، نظام پاداش و ارتقای انگیزه به عنوان توانمندسازها و توسعه دهنده‌های سازه کارآفرینی دانشگاهی شناسایی شدند. از این رو این یافته‌ها به مدیران، اعضای هیات علمی و مدرسان و دانشجویان و محققان دانشگاه‌ها بخصوص دانشگاه آزاد اسلامی پیشنهاد می‌نماید برای رشد و توسعه هر چه بیشتر کارآفرینی دانشگاهی باید بر مؤلفه‌ها و شاخص‌های شناسایی شده در بعد دوم کارآفرینی دانشگاهی که توانمندسازها یا توسعه‌دهنده‌ها هستند تاکید ویژه‌ای نمود. این شاخص‌ها نیاز به حمایت و توسعه دارند و باید تقویت شوند. یکی از مهمترین این مؤلفه‌ها برنامه درسی دانشگاه در هر رشته و دوره تحصیلی است. برنامه درسی دانشگاه آزاد اسلامی باید کارآفرینانه و همراه با آموزش‌های خوداشتغالی و مهارت‌های کارآفرینی باشند. سیاست‌های آموزشی باید به طور مداوم و مستمر بازبینی شوند. آموزش عالی باید با اتخاذ سیاست‌های آموزشی نوآورانه و برنامه درسی کارآفرینانه بین جامعه، علم و دانش فنی ارتباط موثری ایجاد نماید. بدون توجه به این امر نمی‌توان تغییری در اشتغال بوجود آورد. برنامه درسی کارآفرینانه در تحریک انگیزه‌ها؛ پرورش ویژگی‌ها و قابلیت‌ها و مهارت‌های کارآفرینی، تحریک انگیزه‌های کارآفرینانه و پرورش ویژگی‌های کارآفرینانه دانشجویان موثر است. اینکه فارغ‌التحصیلان دانشگاهی قادر به یافتن شغلی مناسب نمی‌باشند با وجود آموزش‌های نظری زیاد و مدارک علمی بالایی که دارند به علت فقدان مهارت‌های لازم و حرفه‌ای برای نقش افرینی در جامعه است. برنامه درسی باید قابلیت‌ها و ویژگی‌های کارآفرینانه (مانند آگاهی، انگیزه، اعتماد به نفس، توفیق طلبی، استقلال طلبی، تمایل به فعالیت‌های کارآفرینانه، تفکر خلاق، ریسک پذیری، تحمل ابهام، فرصت‌شناسی) را در دانشجویان ایجاد کند. پیشنهاد می‌گردد دانشگاه‌ها با شناسایی افراد دارای انگیزه و ذوق کارافرینی ضمن آگاهی بخشی و تحریک انگیزه آنها، زمینه فعالیت‌های نوآورانه را برداشته و با آموزش مهارت‌های کارآفرینی، دانشجویان را در مسیر کارآفرین شدن قرار دهند. پیشنهاد می‌گردد با آموزش مهارت‌های اساسی هم چون مسائل مالی، شناخت بازار، اصول مدیریت، بیمه، قوانین کار و امور اجتماعی، توانایی مدیریت توسعه و رشد شرکت و یافتن بازارهای جدید به اساتید و دانشجویان، کارآفرینی دانشگاهی را افزایش دهند. پیشنهاد می‌شود در تنظیم برنامه درسی رویکردی چندرشته‌ای و مولتی دیسیپلینی حاکم بوده و پیچیدگی علوم در ارتباطی هماهنگ و هویتی واحد تنظیم گردد.

با توجه به یافته‌های این پژوهش 12 مؤلفه شامل تحقیقات کاربردی، نوآوری و اختراع، انتقال دانش و فناوری، تجاری‌سازی، شرکت‌های زایشی، قراردادها و مجوزها و امتیازات، تحقیق و توسعه، دوره‌های آموزشی، مرکز رشد و دفاتر کارافرینی، مشارکت و سرمایه‌گذاری، جذب منابع و توسعه پردیس‌ها، استارت‌آپ‌‌ها و پارک‌ها، جهت ارزیابی بعد سوم کارآفرینی دانشگاهی یعنی ارزیابی فعالیت‌های کارآفرینی مورد نظر هستند. لذا به مدیران دانشگاه‌ها، اعضای هیات علمی و مدرسان و دانشجویان و محققان دانشگاه‌ها بخصوص دانشگاه آزاد اسلامی پیشنهاد می‌گردد:

·       رویکرد دانشگاه و مدیران و سیاست‌گذاران دانشگاه در راستای پیشبرد اهداف کارآفرینی باید بر روی سرمایه‌گذاری مناسب بر روی تحقیقات کاربردی، افزایش سرمایه انسانی و ارتقای کیفیت و نوآوری و تولید دانش و فناوری باشد.

·       مدیران و سیاست‌گذاران دانشگاه باید با ایجاد سازو کارهای مناسب تشویقی و ایجاد مشوق‌های مالی و غیرمالی، انگیزۀ اساتید و دانشجویان در انجام فعالیت‌های کارآفرینی و مشارکت و همراهی در این روند را تسهیل و تسریع نمایند.

·       دانشگاه‌ها باید با جذب و تخصیص منابع کافی در ایجاد و توسعه فضاهای فناورانه، پارک‌ها و پردیس‌ها و دفاتر کارافرینی و ... فعال و متعهد باشند

·       دانشگاه باید با اصلاح قوانین و ارائه دستورالعمل‌های مناسب، در تأمین مالی و سرمایه‌گذاری مناسب و اختصاص تسهیلات مقرون به صرفه، به رشد و توسعه فعالیت‌های کارآفرینی مانند انتقال دانش و فناوری، مشارکت و همکاری، مشاوره و منتورینگ، تجاری‌سازی ایده‌ها و دانش، کمک نموده و درآمدهای حاصله را بین ذینفعان به درستی توزیع نماید.

·       مطالعات نشان می دهند اغلب فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها، با وجود کسب مدارج علمی، فاقد مهارت و شایستگی حرفه‌ای در شغل و رشته تخصصی خود هستند (پاشا 1393، 224). یکی از ماموریت‌های دانشگاه، آموزش نیروی انسانی ماهر و کاربلد است. توسعه دوره‌های آموزشی کارآفرینانه منجر به توسعه انسانی شده و دانشگاه از این طریق می‌تواند در اقتصاد و بازار نقش آفرین بوده و سهم مناسبی به خود اختصاص دهد. بدون تردید این دوره‌های آموزشی علوه بر نیازسنجی بازار، باید از هر نظر کارشناسی شده و با برنامه و محتوا و روش‌های مناسب ارائه گردند تا سرمایه کارآفرینی دانشگاه را ارتقا دهند.

·       دانشگاه باید با تسهیل شرایط و حذف موانع، زمینه‌ای فراهم آورد که تمامی کارکنان، اعضای هیات علمی و دانشجویان بتوانند فعالیت‌های کسب‌وکار و کارآفرینی را در محیط پردیس‌ها، مراکز رشد یا پارک‌ها با آرامش، همدلی و صمیمیت تا کسب نتیجه به انجام برسانند.

یافته‌های این پژوهش در باب ارزیابی تأثیرات درونی کارآفرینی دانشگاهی نشان دادند که میزان افزایش بهره‌وری، رضایت، ارتقای جایگاه حقوق معنوی، انگیزه، تخصیص منابع و تأمین مالی، به عنوان عوامل موثر بر محیط داخلی دانشگاه، محسوب شده و بر میزان کارآفرینی دانشگاهی اثربخش است لذا به مدیران دانشگاه‌ها، اعضای هیات علمی و مدرسان و دانشجویان و محققان دانشگاه‌ها بخصوص دانشگاه آزاد اسلامی پیشنهاد می‌گردد:

·       در سنجش و ارزیابی عملکرد کارآفرینی دانشگاهی، یکی از مؤلفه‌های کلیدی و ابعاد استراتژیک این سازه، سنجش شاخص‌های مربوط به تاثیرات درونی است از آنجا که ابعاد تاثیرات درونی کارآفرینی دانشگاهی در افزایش رضایتمندی و انگیزه کارکنان، میزان کارایی و بهره‌وری و نیز در تخصیص منابع و تأمین مالی دیده می‌شود لذا مدیران باید به این مؤلفه‌ها توجه کنند تا در ارزیابی جایگاه کارآفرینی دانشگاهی رتبه و سنجه دانشگاه به درستی سنجش شود و جایگاه دانشگاه در رتبه مناسبی قرار گیرد

·       هر دانشگاه می‌تواند و باید با اتخاذ سیاست‌های مشخص و ایجاد روحیه تیمی و همدلی و همکاری، از قابلیت‌های همه کارکنان در افزایش بهره‌وری استفاده کند لذا توصیه می‌شود که دانشگاه‌ها در این زمینه با برنامه و هدفمند عمل نمایند.

·       رضایت کارکنان مطابق تحقیقات به عوامل فردی، ماهیت کار و عوامل سازمانی وابسته است در این زمینه می‌توان به مؤلفه‌هایی مانند ایجاد ارتباطات مناسب، خدمات رفاهی و حقوق مکفی، ایجاد امکانات و تسهیلات، مشارکت در تصمیم‌گیری و ضابطه‌مندی، حمایت مدیران، شایسته‌سالاری، چالش‌پذیری و تمرکززدایی اشاره کرد. مدیران دانشگاه باید هر یک از پارامترهای فوق را در اولویت برنامه‌ها و سرلوحه کارها و فعالیتها قرار دهند تا با افزایش رضایتمندی کارکنان، اعضای هیات علمی و دانشجویان، ضمن ایجاد یک محیط امن به ارتقای کارآفرینی دانشگاهی کمک کنند.

یافته‌های این پژوهش در باب ارزیابی تأثیرات بیرونی نشان دادند که ارزیابی این متغیر وابسته به ارزیابی تاثیرات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، صنعتی، آموزشی و تأثیرات زیستی است،

·       کارآفرینی دانشگاهی قطعاً بر اقتصاد، صنعت، آموزش و فرهنگ و حتی محیط زیست تاثیر دارد و نتایج و تاثیرات قابل پیش‌بینی و غیر قابل پیش‌بینی ایجاد می‌کند که لازم است مدیران دانشگاه‌ها، سیاستگذاران و تصمیم گیران در این زمینه به جزئیات دستاوردها و تاثیرات هم درونی و هم بیرونی توجه داشته باشند. 

·       از آنجا که عمده تاثیرات بیرونی نظام کارآفرینی دانشگاهی ناشناخته است و به قدر کافی مورد مطالعه و پژوهش قرار نگرفته است و گفته‌ها و شنیده‌ها بر اساس معیارهای شهودی و عقلی ارائه می‌شود لذا پیشنهاد می‌شود در این زمینه مطالعات جامع و گسترده‌تر علمی انجام گیرد تا مدیران با شناسایی عمق و ابعاد این تاثیرات، چشم‌انداز روشن‌تری بدست آورند و بتوانند تصمیمات و سیاست‌های مناسب‌تری اتخاذ نمایند.

 

سایر پیشنهادات

بدون‌شک کارآفرینی دانشگاهی نه تنها در توسعه خود دانشگاه بلکه نقش عمده‌ای در توسعه جامعه نیز ایفا خواهد کرد بنابراین در سیاستگذاری کلان نظام آموزش عالی باید سیاست‌های کارآفرینی دانشگاهی تبیین و به دانشگاه‌ها ابلاغ گردد

·       دانشگاه‌ها دیر یا زود باید به سمت ماموریت سوم خود، یعنی کارآفرینی دانشگاهی نه فقط جهت‌گیری نمایند بلکه با اتخاذ سیاست‌های دقیق علمی با تمام وجود و با استفاده از تمام قابلیت‌ها و پتانسیل‌های خود به سمت ایجاد نوآوری و تاثیرگذاری بر نظام‌های پیرامونی خود اهتمام ورزند.

·       مدیران دانشگاه باید با تمام ابعاد و مؤلفه‌ها و شاخص‌های کارآفرینی دانشگاهی آشنا باشند و ارتقای تک تک این مؤلفه‌ها و شاخص‌ها را در تصمیمات خود در نظر داشته باشند.

·       هر دانشگاه با توجه به مدل کارآفرینی دانشگاهی و شاخص‌های ارائه شده باید به خوارزیابی مستمر کارآفرینی دانشگاهی پرداخته و در هر واحد و پردیس دانشگاهی به طور شفاف، ابعاد مختلف کارآفرینی دانشگاهی را به تفکیک مورد ارزیابی قرار دهند.

·       مقایسه کارآفرینی دانشگاهی دانشگاه‌های مختلف به خصوص دانشگاه‌های تراز اول و پیشرو می‌تواند الگوی عملیاتی مناسب و کارامدی را به مدیران نشان دهد و آن‌ها را در ارتقای مؤلفه‌های کارآفرینی دانشگاهی یاری دهد.

 

تشکر و قدردانی

این مقاله برگرفته از رساله دکترای اینجانب با همین نام است. شایسته است از زحمات اساتید گرانقدری که راهنما و مشاور من بوده و اساتیدی که در فرایند جمع‌آوری داده‌ها و مصاحبه‌ها کمال همکاری نموده‌اند تشکر و سپاسگذاری نمایم.

 

 

 

---

[1]  Smart-PLS

[2]  SRMR

[3]   Academic Entrepreneurship

[4]   Incubators

[5]   Spin-Offs

[6]   Gibb & Hannon

[7]   Walshok & Shapiro

[8]  Structural Equation Model

 

منابع 

 

1.       اخوان هزاوه، فاطمه (1391). «بررسي تاثير آموزش عالي بر توسعه كارآفريني دانشگاهي (دانشگاه شهيد بهشتي)» پايان نامه براي دريافت درجه كارشناسي ارشد گرايش مالي دانشكده مديريت – گروه مديريت دولتي. دانشگاه آزاد اسلامي - واحد تهران مركزي

2.       اردبيلي‌فرد، زهره. (1394)، «طراحي مدل ارزيابي عملکرد کارآفريني دانشگاهي»، پايان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شاهد.

3.       امیریان زاده، مژگان (1395) «نقش دانشگاه در تربیت کارآفرین». پرتال راسخون [https://rasekhoon.net/article/show/1229085/]

4.       انتظاری، یعقوب. (1397)، «تحلیل تأثیر دانشگاه بر توسعه منطقه‌اي در ایران». پژوهش و برنامه‌ریزي در آموزش عالی، (2) 24، صص 25-1

5.       بهزادي، نازنين؛ رضوي، سيدمصطفي؛ حسيني، سيدرسول. (1393)، «طراحي الگوي مفهومي دانشگاه کارآفرين با رويکرد کارآفريني سازماني»، توسعه کارآفريني، (4)7: صص 697-713

6.       پاشا، حمید؛ موسوی میرکلایی، محبوبه سادات؛ دلفانی، ساناز. (1393)، «کارافرینی در دانشگاه‌های نسل سوم و چالش منابع انسانی»، همایش بین المللی مدیریت، تهران، ایران.

7.       جباری، فهیمه و محمد عزیزی، محمد جواد صالحی و بهرام نوازنی. (1399). «طراحی مدل کارآفرینی دانشگاهی بین المللی». پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، شماره ۳ دوره ۲۶ صفحه ۱۹ تا ۳۶

8.       حاجي‌حسيني، حجت اله. رمضانپورنرگسي، قاسم. حسن‌نژاد، زهره (1395) «پایش فناوری در شرکتهای مبتنی بر فناوریهای پیشرفته» . رهیافت، 61. ص 7

9.       حلاج یوسفی، محمدرضا و حکیمه نیکی اسفهلان. (1390). «کارآفرینی، معیاری نوین برای ارزشیابی دانشگاه ها». اولین همایش بین المللی مدیریت، آینده نگری، کارآفرینی و صنعت در آموزش عالی. تهران

10.       دانائی‌فرد،  حسن (1392) «استراتژی های نظریه پردازی» سمت، تهران

11.       دانائی‌فرد،  حسن (1392) «نظریه پردازی، مبانی و روش شناسیها» سمت، تهران

12.       سیادت، علی؛ صادقی‌فر، نیلوفر؛ غنوی، راضیه؛ خضرزاده، اسمعیل. (1391)، «کارآفرینی دانشگاهی و دانشگاه کارآفرین و نقش آن در پرورش قابلیتهای کارآفرینی»، همایش کلی کارآفرینی و مدیریت کسب و کارهای دانش‌بنیان. تهران 

13.       صالحی امیری، سید رضا (1395). «پیامدهای خصوصی سازی در آموزش عالی» کنگره ملی آموزش عالی ایران، تهران

14.       صمدي ميارکلائي، حسين؛ صمدي ميارکلائي، حمزه. (1395)، «تبيين وضعيت شاخص‌هاي دانشگاه کارآفرين در آموزش عالي با طرح پژوهشي تجربي»، مهندسي فرهنگي، (86)10: صص 152-127

15.       ضیاء، بابک و مهران رضوانی، محمد حسن مبارکی، مهدی تاج پور. (1398). «تأثیر مولفه های شرکت های زایشی دانشگاهی بر توسعه بین المللی سازی دانشگاه». آموزش عالی ایران. ۱۳۹۸; ۱۱ (۳) :۲۷-۴۸

16.       طباطبایی امیر , پرخیده حسنی، حامد مرتضوي، محبوبه طباطبایی چهر. (1392) «راهبردهایی براي ارتقاء دقت علمی در تحقیقات کیفی روایی و اعتبار به روش لینگلن و گوبا» مجله دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی. 5 (3)، 663-670

17.       صالحی امیری، فاطمه و حسین اله نوری (1395)،

18.       فضلعلي، بهشته (1395)، «مقايسه وضعيت مؤلفه‌هاي کارآفريني دانشگاهي از ديدگاه اعضاي هيات علمي دانشگاه علم و فرهنگ». پايان‌نامه کارشناسي ارشد رشته مديريت و برنامه‌ريزي آموزش عالي دانشگاه علم و هنر، تهران.

19.       فیروزجائیان و همکاران (1394). «بررسی تاثیر فرهنگ سازمانی بر توسعه كارآفرینی دانشگاهی (مورد مطالعه: دانشگاه مازندران)». مطالعات منابع انسانی. دانشگاه مازندران

20.       کردنائیچ، اسدا... . احمدي، پرويز، قرباني، زهرا. نياكان لاهيجي، نازيلا (1391) «بررسي ويژگي هاي دانشگاه كارآفرين در دانشگاه تربيت مدرس». توسعه كارآفريني، دوره پنجم، شماره سوم، پاييز 1391 ، ص 47

21.       کرسول، جان دبلیو ترجمه حسن دانایی فرد و علی صالحی (1396). «طرح پژوهش (رویکردهای کمی، کیفی و شیوه ترکیبی)» مهربان نشر. تهران

22.       گودرزی، ریحانه. حسینی، سیدرسول. طبائیان، سیدکمال. (1397). «چارچوبی براي توسعه کارآفرینی دانشگاهی در رشته هاي علوم انسانی در ایران» توسعه کارآفرینی، 11 (4). دانشگاه تهران.

23.       محسنین، شهریار و اسفیدانی، محمدرحیم. (1396)، «معادلات ساختاری مبتنی بر رویکرد حداقل مربعات جزئی به کمک نرم‌افزار PLS»، چاپ اول، تهران: نشر کتاب مهربان.

24.       محمدپور، سمانه و حبیب الله سالارزهی، زهرا وظیفه، نورمحمد یعقوبی، امین رضا کمالیان (1398) «طراحی و تدوین الگوي جامع دانشگاه کارآفرین با رویکرد فرا ترکیب». مدیریت در دانشگاه اسلامی 18 سال هشتم، شماره 2، 388-370

25.       مرادی، محمدعلی و جهانگیر یداللهی فارسی، قنبر الیاسی، رضا فریدزاده (1399). «واکاوی عوامل نهادی زیست بوم کارآفرینی دانشگاهی: مطالعه موردی دانشگاه تهران». اندیشه های نوین تربیتی دوره (4)16. دانشگاه الزهرا

26.       مرادي شهربابک، محمدرضا. (1393) «گامهاي اصلی تحقق کارآفرینی سازمانی». همایش بین المللی مدیریت.

27.       نوری، میثم و سیدمحمدحسین رضوی، سعید تابش، مرتضی دوستی. (1398) «راهکارهای تجاری‌سازی تحقیقات دانشگاهی در حوزه ورزش». آموزش عالی ایران. ۱۳۹۸; ۱۱ (۴) :۹۵-۱۳۲

28.       نوریان، علی‌محمد. (1396)، «سخنرانی در دفتر پارک علم و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی». گزارش روابط عمومی دانشگاه آزاد اسلامی، شماره 88649 نقل از سایت دانشگاه آزاد اسلامی به نشانی: [https://www.iau.ac.ir/fa/News/1396.06]

 

 

29.       Abreua, Maria & Grinevichb, Vadim. (2013), “The nature of academic entrepreneurship in the UK: Widening the focus on entrepreneurial activities.’ Research Policy, 42(2): 408-422

30.       ACEEU (2017). "Standards & Guidelines, Entrepreneurial University Accreditation". pp 1-16

31.       Cabrita, Maria do Rosário; Secundo, Giustina; Passiante, Giuseppina; Matos, F. (2016), “Intellectual Capital in Academic Entrepreneurship: Moving Beyond Measurement”. Proceedings of the 16th European Conference on Knowledge Management. University of Udine, Italy

32.       Cantaragiu, ramona. (2012), “Towards a conceptual delimitation of academic entrepreneurship”. Management & marketing, challenges for the knowledge society. 7(4): 683-700

33.       Corcoles, Y.R., Penalver, J.F.S. and Ponce, A.T. (2011), “Intellectual capital in Spanish public universities: stakeholders’ information needs”, Journal of Intellectual Capital, Vol. 12 No. 3, pp. 356-376.

34.       Crow, Michael M. Whitman, Kyle. Anderson, Derrick M. (2020). Rethinking Academic Entrepreneurship: University Governance and the Emergence of the Academic Enterprise. SYMPOSIUM VIEWPOINT. Volume80, Issue3. Pages 511-515. [https://doi.org/10.1111/puar.13069Citations: 3]

35.       Erdős, Katalin. (2013), Academic Entrepreneurship in Hungary. The Case of Biotechnology. Theses of a Doctoral Dissertation. University of Pécs, Faculty of Business and Economics, Doctoral School in Regional Policy and Economics. Pécs, Hungary.

36.       Etzkowitz, H. Ranga, M. Benner, M. et al (2009), “Pathways to the entrepreneurial university: towards a global convergence”. Science and Public Policy, 35(9): 681-695

37.       Fana, H. & Wub, W. (2015), “The norm and assessment indicator system of entrepreneurial university. A case study on East China”, University of Science and Technology. triple helix's confrences. Shanghai, China.

38.       Gibb, Allan (2012), “Exploring the synergistic potential in entrepreneurial university development: towards the building of a strategic framework”. Durham University, Durham, UK.

39.       Gómez-Gras, José María. Pastor-Ciurana, Jesús Tadeo. (2015), “Indicators of Academic Entrepreneurship: Monitoring Determinants, Start-Up Activity and Wealth Creation, Governance, Research, and Teaching the Case of the University of Vienna”. 13th International Winelands Conference. Austria

40.       Graham, Ruth. (2014). Creating university-based entrepreneurial ecosystems evidence from emerging world leaders. MIT skoltech initiative. US.

41.       Hoffmann, A. Vibholt, N.M. Larsen, M. Moffett, M.L. (2008), “Benchmarking Entrepreneurship Education across US, Canadian and Danish Universities: Entrepreneurship and Higher Education, OECD “.1(7): 139-164.

42.       Katz, Jerome A. & Andrew C. Corbett. (2014) "Academic Entrepreneurship Creating an Entrepreneurial Ecosystem". Emerald Group Publishing, Business & Economics.

43.       Kliewe, Thorsten & Tobias Kesting, Carolin Plewa, Thomas Baaken (2019). "Developing Engaged and Entrepreneurial Universities: Theories, Concepts and Empirical Findings" Springer Singapore

44.       Markuerkiaga, L. Errasti, N. Ochoa, C. Arcelus, M. (2017), “UNEK, an Academic Entrepreneurship Maturity Model for Technological Faculties”. Dirección y Organización, 61:12-18

45.       Ortiz, Marta Peris. Gómez, Jaime Alonso. Lindahl, José M. Merigó. Armengot, Carlos Rueda. (2017). “Entrepreneurial Universities: Exploring the Academic and Innovative Dimensions of Entrepreneurship in Higher Education”. Springer International Publishing. Switzerland

46.       Perkmann, M. Neely, A. Walsh, k. (2011), “How Should Firms Evaluate Success in University-Industry Alliances? A Performance Measurement System”. R&D Management. 41(2): 202-216

47.       Phan, Phillip H. Alonzo. Decker, Virginia (2016) Academic Entrepreneurship Translating Discoveries to the Marketplace. The Johns Hopkins University series on Entrepreneurship. Johns Hopkins University, US

48.       Rothaermel, Frank T. Agung, Shanti D. and Jiang, Lin. (2007), “University entrepreneurship: a taxonomy of the literature”. Industrial and Corporate Change, 16 (4): 961-791

49.       Secundo, G. and Elia, G. (2014), "A performance measurement system for academic entrepreneurship: a case study", Measuring Business Excellence, Vol. 18 No. 3, pp. 23-37. https://doi.org/10.1108/MBE-11-2013-0061

50.       Shane, Scott Andrew. (2004) Academic Entrepreneurship: University Spinoffs and Wealth Creation (New Horizons in Entrepreneurship Series), Cheltenham, UK and Northampton, MA, USA: Edward Elgar Publishing

51.       Shattock, Mmichael. (2009) Entrepreneurialism in Universities and the Knowledge Economy, Diversification and Organizational Change in European Higher Education. The Society for Research into Higher Education. UNESCO.

52.       Siegel, Donald S. & Wright, Mike. (2015), Academic entrepreneurship: time for a rethink. British Journal of Management, 26(4): 582–595

53.       Szopa, Anna & Waldemar Karwowski, Patricia Ordóñez de Pablos. (2013). "Academic Entrepreneurship and Technological Innovation: A Business Management Perspective". University of Central Florida, USA

54.       Walshok, M. L. Shapiro, J. & Owens, N. (2013), “Beyond Tech Transfer: A More Comprehensive Approach to Measuring the Entrepreneurial University”, Busines and Economics, 16(1): 3-17

55.       Wood, Matthew S. (2011). A process model of academic entrepreneurship. Cameron School of Business, UNC Wilmington, 601 S. College Road, Wilmington, U.S.A.

56.       Wright, Mike. (2009). Academic Entrepreneurship in Europe. Edward Elgar Cheltenham, UK. Northampton, MA, USA

57.       Yusof Mohar & Kamal Kishore Jain. (2011). "Entrepreneurial Leadership and Academic Entrepreneurship in Malaysian Public Research Universities"Bhavan’s International Journal of Business. V 5(2). Tun Abdul Razak University, Malaysia

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Designing A Model of Academic Entrepreneurship Assessment, A New Approach for Comparability of Future Universities

(Case Study: Azad University Mashhad Branch)

 

 

 

 

 

 

Abstract

 

 

     This research is done to present the academic entrepreneurship evaluation model with the comparability approach of future universities. The Descriptive research method is operational and through medley manner. Data of qualitative part were collected according to the documentary(library) approach and a semi-structured interview with 20 professionals. These people have been chosen through purposive sampling style to theoretically saturate the information. The details were analyzed, coded in MAXQDA software, and based on the preliminary indicates which were identified, the form with 5 dimensions,32 components, and 66 indicators was designed. In the quantitative part, a total of 148 people were sampled by simple random sampling among faculty members in the Azad University of Mashhad. The data of this part were validated by the method of structural equations based on partial least squares using the smart-PLS application. According to the figures, evaluation of university entrepreneurship (with structural validity of 0.90) includes five components of evaluation of academic entrepreneurship stimuli (12 indicators,0.68), enables (10 indicators,0.83), third flow activities (28 indicates,0.93), effects internal (6 indicators,0.81) and external influences (10 indictors,0.88) that each of the components explains with 22,21,26,24 and 23% changes in the structure of academic entrepreneurship evaluation, respectively. The value of the SRMR fit index of the saturation model is 0.085. This model with presenting the view of actors and university entrepreneurship evaluation components and their key indicators creates an optimal understanding of measuring the academic entrepreneurship and its components which can be the basis of comparison of universities and can also be as a criterion for decision-making and selection of strategic and orientation of future universities.

Keywords: Higher education system, university entrepreneurship, university entrepreneurship evaluation model, Islamic Azad University of Mashhad.

 

 

 

---