واکاوی رابطه کیفیت تجارب یادگیری و خلاقیت با رشد توانایی آینده پژوهی در دانشجویان
محورهای موضوعی : آینده پژوهی
1 - گروه مدیریت آموزشی واحد قایمشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قایمشهر، ایران. (نویسنده مسئول)
کلید واژه: کیفیت تجارب یادگیری, آینده پژوهی, خلاقیت, دانشجویان,
چکیده مقاله :
زمینه: یکی از وظایف دانشگاه ها، توانمند سازی دانشجویان در زمینه های مختلف از جمله شناخت و پژوهش درباره آینده است که این امر می تواند تحت تأثیر کیفیت تجارب یادگیری و خلاقیت آن ها باشد. هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه کیفیت تجارب یادگیری و خلاقیت با رشد توانایی آینده پژوهی در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری انجام شده است. روشها: روش تحقیق، همبستگی است و جامعه آماری تحقیق شامل کلیه دانشجویان دانشگاه آزاد ساری به تعداد 10527 نفر در سال تحصیلی 96-95 بودند که با استفاده از جدول مورگان نمونه ای با حجم370 بر اساس روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب گردید. جهت گردآوری داده ها از مقیاس های استاندارد کیفیت تجارب یادگیری نیومن (1990 )، خلاقیت تورنس (1990) و توانایی آینده پژوهی پارسا و همکاران(1390) استفاده گردید. اعتبار پرسشنامه ها با اعتبار محتوا و پایایی آن با آلفای کرونباخ بدست آمد. تجزیه و تحلیل داده ها با آزمون های آماری کولموگروف اسمیرنف، رگرسیون و همبستگی پیرسون انجام شد. یافته ها: نتایج نشان داد 68 درصد از واریانس نمره توانایی آینده پژوهی توسط کیفیت تجارب یادگیری و خلاقیت تبیین شده است و کیفیت تجارب یادگیری با ضریب بتا 725/0=β بیشترین رابطه را با توانایی آینده پژوهی دانشجویان دارد. مقدار همبستگی ابعاد منابع کتابخانه ای و کامپیوتری (601/0 =r)، محتوا و ارزشمندی دروس (729/0 =r)، انعطاف پذیری یادگیری (502/0 =r)، کیفیت روابط رسمی و غیررسمی استاد دانشجو (659/0 =r) با رشد توانایی آینده پژوهی با 05/0> Sig تایید گردید. ابعاد سیالی(168/0 =r)، انعطاف پذیری (733/0 =r)، ابتکار (38/0 =r)، بسط (614/0 =r)، با رشد توانایی آینده پژوهی با 05/0> Sig تایید گردید. نتیجه گیری: تجارب یادگیری و ابعاد آن شامل منابع کتابخانه ای و کامپیوتری ، محتوا و ارزشمندی دروس ، انعطاف پذیری یادگیری و کیفیت روابط رسمی و غیررسمی استاد دانشجو و همچنین خلاقیت و ابعاد آن شامل سیالی، انعطاف پذیری، ابتکار و بسط با رشد توانایی آینده پژوهی رابطه مستقیم و معناداری دارد.
Background: One of the duties of universities was to empower students in a variety of fields, including understanding the future which could be influenced by the quality of their learning experiences and creativity. Aim: The purpose of this study was to investigate the relationship between the quality of learning experiences and creativity with the growth of future ability among students in Islamic Azad University in Sari. Methods: The research method was correlation. 370 persons were selected as a sample from 10527 students in the academic year of 2016-2017 according to Chocran formula.. The sampling was done randomly. Data was collected by standard the quality of Newman's learning experiences (1990), Torrance's creativity (1990), and the prospect of future studies by Parsa et al. (2011) questionnaires that their validity were confirmed by related experts. To assess the reliability of the questionnaires, Cronbach's alpha was calculated. Data were analyzed using K-S, Pearson and Regression tests.
_||_
واکاوی رابطه کیفیت تجارب یادگیری و خلاقیت با رشد توانایي آینده پژوهي در دانشجویان
چکیده:
زمینه: یکی از وظایف دانشگاه ها، توانمند سازی دانشجویان در زمینه های مختلف از جمله شناخت و پژوهش درباره آینده است که این امر می تواند تحت تأثیر کیفیت تجارب یادگیری و خلاقیت آن ها باشد.
هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه کیفیت تجارب یادگیری و خلاقیت با رشد توانایي آینده پژوهي در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری انجام شده است.
روش ها: روش تحقیق، همبستگی است و جامعه آماری تحقیق شامل کلیه دانشجویان دانشگاه آزاد ساری به تعداد 10527 نفر در سال تحصیلی 96-95 بودند که با استفاده از جدول مورگان نمونه ای با حجم370 بر اساس روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب گردید. جهت گردآوری داده ها از مقیاس های استاندارد کیفیت تجارب یادگیری نیومن (1990 )، خلاقیت تورنس (1990) و توانایی آینده پژوهی پارسا و همکاران(1390) استفاده گردید. اعتبار پرسشنامه ها با اعتبار محتوا و پایایی آن با آلفای کرونباخ بدست آمد. تجزیه و تحلیل داده ها با آزمون های آماری کولموگروف اسمیرنف، رگرسیون و همبستگی پیرسون انجام شد.
یافته ها: نتایج نشان داد 68 درصد از واریانس نمره توانایی آینده پژوهی توسط کیفیت تجارب یادگیری و خلاقیت تبیین شده است و کیفیت تجارب یادگیری با ضریب بتا 725/0=β بیشترین رابطه را با توانایی آینده پژوهی دانشجویان دارد. مقدار همبستگی ابعاد منابع کتابخانهای و کامپیوتری (601/0 =r)، محتوا و ارزشمندی دروس (729/0 =r)، انعطافپذیری یادگیری (502/0 =r)، کیفیت روابط رسمی و غیررسمی استاد دانشجو
(659/0 =r) با رشد توانایی آینده پژوهی با 05/0> Sig تایید گردید. ابعاد سیالی(168/0 =r)، انعطافپذیری (733/0 =r)، ابتکار (38/0 =r)، بسط (614/0 =r)، با رشد توانایی آینده پژوهی با 05/0> Sig تایید گردید.
نتیجه گیری: تجارب یادگیری و ابعاد آن شامل منابع کتابخانهای و کامپیوتری ، محتوا و ارزشمندی دروس ، انعطافپذیری یادگیری و کیفیت روابط رسمی و غیررسمی استاد دانشجو و همچنین خلاقیت و ابعاد آن شامل سیالی، انعطافپذیری، ابتکار و بسط با رشد توانایی آینده پژوهی رابطه مستقیم و معناداری دارد.
واژگان کلیدی: کیفیت تجارب یادگیری ، خلاقیت، آینده پژوهي، دانشجویان
مقدمه:
آینده با عدم اطمینان روبروست و اغلب غیر قابل پیش بینی است، پیشرفت روزافزون فن آوری نیز به این عدم اطمینان دامن زده و موجب گردیده تا جوامع با تغییرات سریع مواجهه گردند، بنابراین این تغییرات و عدم اطمینان بایستی مدیریت گردد در نتیجه آینده پژوهی و شناخت آینده از ملزومات سازمان های هزاره ی سوم می باشد (راث، روبین و فرانک1، 2017). در این میان با توجه به ظهور مفاهیم جدید آموزش اجتماعی، ارزش های فرهنگی در حال تغییر، سرعت تغییرات ناشی از رشد فن آوری های ارتباطی، آموزش و پرورش و آموزش عالی نیز از این امر مثتثنی نمی باشند و رسالت آنها تحت تأثیر قرار گرفته است. از طرفی اثربخشی نظام آموزشی همراه با رشد پژوهش های هر کشور، از جمله شاخص های سنجش توسعه یافتگی محسوب می شود. نظام های آموزشی هر کشوری از جمله نظام آموزش عالی، برای تحقق شایسته اهداف خود باید بتواند ضمن شناسایی این تحولات و برنامه ریزی برای مواجهه با آن ها، دانشجویان را نیز به دانش و مهارت هایی مجهز سازد که بتوانند تحولات و مسایل آینده را شناسایی کنند و برای آن آماده گردند؛ چرا که اولین و مهم ترین وظیفه نظام آموزشی، آماده سازی دانشجویان برای نیازها، چالش ها و تقاضاهای آینده است (راسول و همکاران2، 2010). بنابراین یکی از وظایف دانشگاه ها، توانمندی دانشجویان در عرصه های مختلف از جمله آینده نگری، شناخت آینده و آینده پژوهی است (پارسا و همکاران، 1390) زیرا آینده نگری نیازمند آینده شناسی است و آینده شناسی با اتکاء بر پیش فرض هایی در خصوص وجود گونه ای ارتباط و توالی رویداد ها، نیازمند آینده پژوهی است (نیازآذری، 1391) اگر چه اشتیاق بشر براي دانستن در باره آینده از عهد باستان وجود داشته است پیشگویان و کاهن ها نمونه هایی از کسانی هستند که در گذشته تلاش داشتند به نحوي به این اشتیاق در نزد خاص و عام پاسخ دهند (یداللهی و همکاران، 1392)، اما واژه آینده پژوهی در تحقیقات آکادمیک برای اولین بار در سال 1966 به وسیله فلچتیم3 مطرح گردید و شناخت آینده در دهه های پایانی قرن بیستم در قالب علم آینده شناسی یا آینده پژوهی بنیان گذاری شد. اصطلاح مذکور به معنای پیش بینی و تجسم آینده های محتمل و نه قطعی با استفاده از تجزیه و تحلیل منابع، شرایط و اقتضائات زمان حال و برنامه ریزی جهت آمادگی مواجهه با آن ها است (سردار4، 2010)، افرادی که به پژوهش درباره آینده می پردازند و کسانی که می آموزند چگونه با استفاده از ارزش ها و اهداف، وضعیت حال را بررسی و با تحلیل اطلاعات حاصل شده، وضعیت های محتمل آینده را شناسایی نمایند، آینده نگر هستند (تولون5، 2011).
به طور کلی در وضعیت کنونی جهان که تغییرات در همه زمینه ها به سرعت انجام می شود، آینده پژوهی و سازماندهی فعالیت های علمی برای پیش بینی آینده ضرورتی انکارناپذیر است(پارسا و همکاران، 1390) در این راستا می توان ادعا نمود که اگر نظام آموزشی هر کشور مبتنی بر آینده پژوهی نباشد (و توانایی آینده پژوهی اعضای خود را ارتقا ندهد) ، قادر نخواهد بود تا برون داد چندان مفیدی ارایه دهد؛ چرا که با عدم بهره گیری از اصل آینده پژوهی بسیاری از فرصت های خود را بدون ارایه دستاورد قابل عرضه ای از دست می دهد. بنابراین بایستی مهارت تفکر درباره آینده و شناخت آن را در دانشجویان ایجاد نمود؛ یعنی دانشجویان باید بتوانند توانایی تصور آینده مطلوب در رشته خود، مسایل و تغییرات محتمل و باور به توانایی خود در پاسخ به این آینده و تغییر در آن را داشته باشند (فرید و مک لاگلین6، 2011). از جمله متغیرهای تاثیر گذار بررشد توانایی آینده پژوهی دانشجویان، خلاقیت می باشد. سازمان آموزشی بایستی در محتوای درسی ، آموزشی و فرایند یادگیری خود بر ارتقا کیفیت یادگیری و در نتیجه ارتقا خلاقیت تاکید نمایند. اصطلاح کیفیت تجارب یادگیری اولین بار توسط نیومن 7 مطرح گردید. از نظر او، کیفیت تجارب یادگیری به ادراك دانشجویان از درون دادهای مستقیم و غیر مستقیمی که از دانشکده خود دریافت می کنند، گفته می شود. طبق دیدگاه وی کیفیت تجارب یادگیری تحت تأثیر محتوای آموزش، منابع، انعطاف پذیری برنامه های درسی، یادگیری و کیفیت روابط استاد دانشجو می باشد (نیومن، 1990) خلاقیت نیز از جمله متغیرهایی است که در فرایند یادگیری و تعلیم و تربیت بسیار تاثیرگذار می باشد. از آن جا که از اهداف مهم آموزش عالی، پرورش استعدادهای خلاق است، توجه به این توانایی دانشجو و تاثیر آن بر فرایند یادگیری و متغیرهای میانجی آن ضروری به نظر می رسد. از دیدگاه برخی از محققان از جمله بارون(2003) خلاقیت سازه ای است که با مولفه های هیجانی و شناختی در هم آمیخته است. همچنین هارمون خلاقيت را فرايندي مي‌داند كه به وسيله آن چيزي مثل فكر، ايده يا يك شي جديد توليد شود (كينگ واندرسون، 1386).
پژوهش های صورت گرفته پیرامون موضوع آینده پژوهی بسیار نادر است و در رابطه با موضوع پژوهش تحقیقات اندکی صورت گرفته است . سارا و کری8 (2017) در پژوهش شان یادگیری آینده را به عنوان رویکردی نوظهور در پیش بینی های ضروری در آموزش مطرح نمودند (سارا و کری، 2017) در این میان ماسینی9 (2011 ) نیز معتقد است که رشد توانایی آینده پژوهی دانشجویان می تواند از طریق آموزش در طی سال های تحصیل بهبود یابد؛ بنابراین می توان ادعا نمود که یکی از متغیرهای مهم که می تواند بر رشد توانایی آینده پژوهی دانشجویان تأثیرگذار باشد، کیفیت تجارب یادگیری آنان است(ماسینی، 2011). کلاتی سیفری، محمدی و قاسمی (1395) پژوهشی با عنوان تدوین مدل تاثیر توانمندی های آینده پژوهی در رابطه مهارت های فردی مدیریت زمان و ایجاد خلاقیت و نوآوری در سازمان در اصحاب رسانه شبکه رادیو ورزش ایران انجام دادند، این پزوهش بر روی یک نمونه 51 نفری انجام شد و نتایج نشان داد که توانمندی های اینده پزوهی می تواند بر مدیران و کارکنان جهت انجام برنامه ریزی های بهتر به منظور بهبود مهارت های فردی مدیریت زمان و ایجاد خلاقیت و نوآوری در سازمان و یافتن فرصت های مناسب تاثیر گذار باشد(کلاتی سیفری، محمدی و قاسمی، 1395). کنار کوهی، هوشنگ (1394) در پژوهشی نشان داد که رابطه معنی دار بین ابعاد آینده شناسی با پیشرفت عملکرد سازمان، هریک از این ابعاد توانایی پیش بینی پیشرفت عملکرد سازمان را دارا می باشند. (کنار کوهی، 1394) مرزوقی و همکاران (1392) در پژوهش خود بیان نمودند که کیفیت تجارب یادگیری می تواند با رشد توانایی آینده پژوهی دانشجویان رابطه داشته باشد؛ بنابراین بهبود کیفیت تجارب یادگیری و رشد توانایی آینده پژوهی دانشجویان توسط دانشگاه ها باید مورد توجه قرار گیرد (مرزوقی و همکاران، 1392). از طرفی تحقیقات انجام شده در حوزه کیفیت تجارب یادگیری دانشجویان بیشتر به رابطه بین کیفیت تجارب یادگیری با کاهش استرس، ارتقای سطح دستاوردهای دانشجویان، افزایش عزت نفس، افزایش خوداثربخشی تحصیلی، رشد علمی و اجتماعی و موفقیت تحصیلی و کاهش فرسودگی تحصیلی دانشجویان می پردازند (ماسینی، 2011؛ نیومن، 1990؛ کنگ10، 2008؛ فیو همکاران11، 2003؛ کول و همکاران12، 1999 ) در تحقیقات پیرامون خلاقیت می توان به تحقیقات آیجریم و همکاران13 (2016) اشاره نمود که به بررسی تجربی خلاقیت در دانشجویان پرداختند و یافته ها حاکی از وجود همبستگی بین خلاقیت و انگیزش بوده است و اکثریت پاسخ دهنده گان تمایل به تقویت خلاقیت را داشته اند، همچنین رابطه معناداری بین هوش هیجانی و خلاقیت نیز بدست آمد. همچنین شو و چاک14 (2014) در پژوهشی به مطالعه سطوح خلاقیت در دانشجویان پرداختند، و بیان نمودند که خلاقیت عامل مهمی در موفقیت می باشد و نشان داد سن، دانشگاه و موقعیت آن و نوع مدارسی که دانشجویان از آن فارغ التحصیل شدند با عملکرد خلاقیت انها رابطه دارد.
در يك جمع بندي از پژوهش هاي انجام شده مي توان گفت، قدرت خلاقیت در دانشجویان و کیفیت تجارب یادگیری دانشگاهی می تواند در رشد علمی و حرفه ای دانشجویان و رشد قابلیت آینده پژوهی تأثیر بسزایی داشته باشد. لازم به ذکر است که تجارب از طریق یادگیری فعال، منجر به فراگرفتن نحوه یادگیری در دانشجویان و علاقه مندی آن ها به یادگیری همیشگی و تقویت قوه خلاقیت می شود و تقویت قوه خلاقیت خود، از پیش نیازهای قابلیت آینده پزوهی می باشد. بنابراین توجه به این مهم از سوی مسؤولان دانشگاه اهمیت بسزایی دارد؛ چرا که داشتن توانایی آینده پژوهی می تواند به دانشجویان در شناخت آینده و الزام و ایجاب آن کمک نماید و زمینه ساز رشد علمی و حرفه ای آن ها گردد و حتی می توان ادعا نمود که این امر می تواند به توسعه جامعه نیز کمک کند. به واسطه کمبود پژوهش هایی که رابطه کیفیت تجارب یادگیری و خلاقیت با رشد توانایي آینده پژوهي بررسی کرده باشد و از طرفی اغلب این پژوهش ها به صورت جداگانه این متغیرها را بررسی کرده اند. لذا، پژوهش حاضر سعي كرده است، متغیرها را به صورت تلفیقی بررسی کند. در این راستا پژوهش حاضر به این سوال پاسخ می دهد که آیا کیفیت تجارب یادگیری و خلاقیت با رشد توانایي آینده پژوهي در دانشجویان رابطه دارد؟ بر این اساس مدل مفهومی پژوهش مطابق با شکل شماره 1 می باشد.
رشد توانایی آینده پژوهی توانایی محاسبه درک مفهومی روحیه آینده نگری |
کیفیت تجارب یادگیری منابع محتوا انعطاف پذیری یادگیری روابط استاد دانشجو |
خلاقیت سیاسی انعطاف ابتکار بسط با جزییات |
شکل شماره 1: مدل مفهومی پژوهش
در این راستا سوالات فرعی پژوهش عبارتند از:
1- آیا ابعاد کیفیت تجارب یادگیری با رشد توانایي آینده پژوهي در دانشجویان رابطه دارد؟
2- آیا ابعاد خلاقیت با رشد توانایي آینده پژوهي در دانشجویان رابطه دارد؟
روش پژوهش:
پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی- تحلیلی از نوع همبستگی است و جامعه آماری تحقیق شامل کلیه دانشجویان دانشگاه آزاد ساری به تعداد 10527 نفر در سال تحصیلی 96-95 بودند که با استفاده از جدول مورگان نمونه ای با حجم370 بر اساس روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب گردید. برای بررسی متغیرهای پژوهش از ابزارهایی زیر استفاده گردید:
الف: پرسشنامه سنجش توانایی آینده پژوهی: به منظور بررسی توانایی آینده پژوهی دانشجویان از سه زیر مقیاس درك مفهومی (8 گویه) ، توانایی محاسبات (14 گویه) و روحیه آینده نگری (11 گویه) از زیر مقیاس های پرسشنامه سنجش توانایی آینده پژوهی دانشجویان پارسا و همکاران (1390) استفاده شد. که نمره گذاری هر سؤال از پنج تا یک (بسیار زیاد 5 و بسیار کم 1) و بیشترین نمره 165 (بیشترین میزان توانایی آینده پژوهی)، میانگین نمره 99 و کمترین نمره 33 (کمترین میزان توانایی آینده پژوهی) بود. روایی و پایایی این مقیاس در پژوهش پارسا و همکاران (1390) تایید شده است. همچنین پایایی آن نیز با استفاده از ضریب آلفا کرونباخ برای کل پرسشنامه برابر 0/89 و برای هر یک از زیر مقیاس های توانایی محاسبات، درک مفهومی و روحیه آینده نگری به ترتیب 0/74، 0/64، 0/63 توسط نویسندگان گزارش شده است (پارسا و همکارن، 1390).
ب) پرسشنامه خلاقیت : پرسشنامه خلاقیت تورنس (1979) حاوي 60 سؤال است كه به صورت استاندارد و در 4 بعد سیاسی (گویه های 1-15)، انعطاف (گویه های 16-30)، ابتکار ( گویه های 31-45) و بسط با جزئيات (گویه های 46-60) طراحی گردیده است. و پایایی و روایی آن ها بارها مورد آزمایش قرار گرفته است. در این پرسشنامه هر سؤال مشتمل بر سه گزينه يا پاسخ مي‌باشد. با استفاده از روش بازآزمایی ضریب پایایی بخش سیالی 85/0، ابتکار 82/0، انعطاف پذیری 84/0 و بسط 80/0 به دست آمده است. به علاوه، عابدی(1363) برای اعتبار یابی آزمون خلاقیت، از آزمون تفکر خلاق تورنس(1972) استفاده کرده و با ضریب اعتبار 46/0 دست یافته است.
ج) کیفیت تجارب یادگیری: به منظور سنجش کیفیت تجارب یادگیری دانشجویان از پرسش نامه نیومن (1990) استفاده شد. این پرسش نامه چهار حیطه منابع کتابخانه ای و کامپیوتری (2 گویه)، محتوا و ارزشمندی دروس (4 گویه)، انعطاف پذیری یادگیری (2 گویه) و کیفیت روابط رسمی و غیر رسمی استاد دانشجو ( 4 گویه) را پوشش می دهد. نمره گذاری هر سؤال از پنج تا یک (بسیار ضعیف 5 و بسیار خوب 1) انجام می شود؛ بنابراین حداکثر نمره 60 (بیشترین میزان کیفیت تجارب یادگیری)، میانگین نمره 36 و کمترین نمره 12 (کمترین میزان کیفیت تجارب یادگیری) است. نیومن روایی این ابزار را مطلوب و ضریب پایایی هر یک از زیرمقیاس ها را به ترتیب 0.71، 0.76، 0.86 و 0.91گزارش نمود (نیومن، 1990).
لازم به ذکر است که به منظور اجرای این پژوهش پرسش نامه ها به صورت حضوری و در پایان کلاس های درس بین دانشجویان توزیع گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS 21 و روش آمار توصیفی و آمار استنباطی ( آزمون K-S ، رگرسیون و همبستگی پیرسون ) استفاده گردید.
یافته های پژوهش:
- آزمون نرمال بودن توزیع دادهها
جدول 1: نتایج آزمون کولموگروف- اسمیرنوف برای بررسی نرمال بودن توزیع دادهها
متغیرهای پژوهش | ميانگين | انحراف معيار | حجم نمونه | آماره z | سطح معناداری |
کیفیت تجارب یادگیری | 186/36 | 028/9 | 370 | 358/1 | 069/0 |
خلاقیت | 078/113 | 659/16 | 097/1 | 095/0 | |
توانایی آینده پژوهی | 764/93 | 496/24 | 251/1 | 078/0 |
مطابق جدول 1؛ چون در سطح اطمينان 95% و خطاي اندازه گيري 05/0=
، سطح معناداری برای همه متغیرها 05/0Sig> محاسبه شده است، لذا دادهها از توزیع نرمال پیروی میکنند و جهت تجزیه و تحلیل استنباطی دادهها، استفاده از آزمونهای آماری پارامتریک مجاز است.
- بررسی سوالهای پژوهش
سوال اصلی پژوهش: آیا کیفیت تجارب یادگیری و خلاقیت با رشد توانایي آینده پژوهي در دانشجویان رابطه دارد؟
برای بررسی سوال مورد نظر، از آزمون رگرسیون چندمتغیره استفاده شده است که نتایج آن در جدول 2 ارائه شده است.
جدول 2: نتايج آزمون رگرسيون در سوال شماره یک
متغيرهای مستقل | F | Sig | R | R2 | β | T | Sig |
عدد ثابت | 271/396 | 000/0 | 827/0 | 683/0 | - | 163/0 | 87/0 |
کیفیت تجارب یادگیری | 725/0 | 578/16 | 000/0 | ||||
خلاقیت | 131/0 | 989/2 | 003/0 |
مطابق جدول 2؛ با توجه به اینکه سطح معناداری آماره F ، کوچکتر از 05/0 (000/0= Sig)، محاسبه شده، حاكي از اعتبار مدل رگرسیون مورد نظر است. مطابق یافته این جدول؛ چون در سطح اطمينان 95% و خطاي
اندازهگيري 05/0= سطح معناداری برای همه متغیرها (کیفیتتجاربیادگیری و خلاقیت) 05/0>Sig محاسبه شده است، بنابراین با 95 درصد اطمینان میتوان نتیجه گرفت که: کیفیتتجاربیادگیری و خلاقیت بارشدتوانایيآیندهپژوهي دردانشجویان رابطه معناداری دارد. همچنین مقدار R2 نشان میدهد که حدود 68 درصد از واریانس نمره توانایی آینده پژوهی توسط کیفیت تجارب یادگیری و خلاقیت تبیین شده است. نتایج آزمون رگرسیون نیز نشان میدهد که: کیفیت تجارب یادگیری با ضریب بتا 725/0=β بیشترین رابطه را با توانایی آینده پژوهی دانشجویان دارد.
1- آیا ابعاد کیفیت تجارب یادگیری با رشد توانایي آینده پژوهي در دانشجویان رابطه دارد؟
برای بررسی سوال مورد نظر، از آزمون همبستگی پیرسون استفاده شده است که نتایج آن در جدول 3 ارائه شده است.
جدول 3: نتایج آزمون همبستگی پیرسون در سوال شماره دو
ابعاد کیفیت تجارب یادگیری | توانایی آینده پژوهی | ||
ضریب همبستگی (r) | سطح معناداری (sig) | تعداد نمونه (n) | |
منابع کتابخانه ای و کامپیوتری | **601/0 | 000/0 | 370 |
محتوا و ارزشمندی دروس | **729/0 | 000/0 | 370 |
انعطاف پذیری یادگیری | **502/0 | 000/0 | 370 |
کیفیت روابط رسمی و غیر رسمی استاد دانشجو | **659/0 | 000/0 | 370 |
**در سطح 99/0 معنی دار شد. *در سطح 95/0 معنی دار شد. -ns همبستگی معنیدار نشد.
مطابق جدول 3؛ مقدار همبستگی برای ابعاد منابع کتابخانهای و کامپیوتری (601/0 =r)، محتوا و ارزشمندی دروس (729/0 =r)، انعطافپذیری یادگیری (502/0 =r)، کیفیت روابط رسمی و غیررسمی استاد دانشجو
(659/0 =r)، و سطح معناداری نیز برای همه ابعاد (05/0> Sig) محاسبه شد. با توجه به اینکه سطح معناداری برای آزمون رابطه ابعاد کیفیت تجارب یادگیری با رشد توانایي آینده پژوهي 05/0> Sig محاسبه شده است، بنابراین با 99 درصد اطمینان میتوان نتیجه گرفت که: «ابعاد کیفیت تجارب یادگیری (منابع کتابخانهای و کامپیوتری، محتوا و ارزشمندی دروس، انعطاف پذیری یادگیری و کیفیت روابط رسمی و غیر رسمی استاد دانشجو) با رشد توانایي آینده پژوهي در دانشجویان رابطه مثبت و معناداری دارد».
2- آیا ابعاد خلاقیت با رشد توانایي آینده پژوهي در دانشجویان رابطه دارد؟
برای بررسی سوال مورد نظر، از آزمون همبستگی پیرسون استفاده شده است که نتایج آن در جدول 4 ارائه شده است.
جدول 4: نتایج آزمون همبستگی پیرسون در سوال شماره سه
ابعاد خلاقیت | توانایی آینده پژوهی | ||
ضریب همبستگی (r) | سطح معناداری (sig) | تعداد نمونه (n) | |
سیالی | **168/0 | 001/0 | 370 |
انعطاف پذیری | **733/0 | 000/0 | 370 |
ابتکار | **38/0 | 000/0 | 370 |
بسط | **614/0 | 000/0 | 370 |
**در سطح 99/0 معنی دار شد. *در سطح 95/0 معنی دار شد. -ns همبستگی معنیدار نشد.
مطابق جدول 4؛ مقدار همبستگی برای ابعاد سیالی(168/0 =r)، انعطافپذیری (733/0 =r)، ابتکار (38/0 =r)، بسط (614/0 =r)، و سطح معناداری نیز برای همه ابعاد (05/0> Sig ) محاسبه شد. با توجه به اینکه سطح معناداری برای آزمون رابطه ابعاد خلاقیت با رشد توانایي آینده پژوهي 05/0> Sig محاسبه شده است، بنابراین با 99 درصد اطمینان میتوان نتیجه گرفت که: «ابعاد خلاقیت (سیالی، انعطاف پذیری، ابتکار و بسط) با رشد توانایي آینده پژوهي در دانشجویان رابطه مثبت و معناداری دارد».
بحث و نتیجه گیری:
آینده پژوهی در پی آن است تا با بهره گیری از تحلیل وضعیت موجود، شناسایی ساز وکارهای تغییر و تعریف سناریوهای مختلف، توسعه و بهبود را در آینده های محتمل و ممکن پیش بینی کند. ما می خواهیم با استفاده از دانش آینده پژوهی، تصمیمات بهتری را اتخاذ نمود و قادر به اثرگذاری بیشتری بر آینده باشیم، آینده پژوهی در آموزش عالی نیز، به دلیل ارتباط آن با نسل در حال تربیت جامعه و تاثیر کارکرد آن بر کارایی سازمان ها در آینده و موفقیت سازمان های مختلف کشور در بلند مدت و همچنین مرجعیت آن در تامین نیروی انسانی متعهد و متخصص حایز اهمیت می باشد، در این پژوهش به بررسی رابطه کیفیت تجارب یادگیری و خلاقیت با رشد توانایي آینده پژوهي در دانشجویان پرداختیم و نتایج نشان داد کیفیت تجارب یادگیری و خلاقیت با رشد توانایي آینده پژوهي در دانشجویان دانشگاه آزاد ساری رابطه مثبت و معناداری دارد و شدت رابطه کیفیت تجارب یادگیری با رشد توانایي آینده پژوهي بیشتر از شدت رابطه خلاقیت با رشد توانایي آینده پژوهي در دانشجویان می باشد. با توجه به نتایج، ابعاد کیفیت تجارب یادگیری نیز رابطه مثبت و معناداری با رشد توانایي آینده پژوهي در دانشجویان دارد و از میان ابعاد کیفیت تجارب یادگیری با توجه به میزان ضریب همبستگی به ترتیب اولویت، محتوا و ارزشمندی دروس، کیفیت روابط رسمی و غیر رسمی استاد دانشجو، منابع کتابخانهای و کامپیوتری و انعطاف پذیری یادگیری با رشد توانایي آینده پژوهي در دانشجویان ارتباط دارد. این نتیجه نشان می دهد که محتوا و ارزشمندی دروس نسبت به دیگر ابعاد کیفیت تجارب یادگیری تاثیر بیشتری در رشد توانایی آینده پژوهی در دانشجویان دارد به طوریکه با افزایش و ارتقا ارزش در محتوای درسی دانشجویان بهتر می تواند به پیش بینی آینده در حوزه فعالیت خود بپردازند. این نتایج در راستای نتایج تحقیق مرزوقی و همکاران (1394) که نشان دادند بین کیفیت تجارب یادگیری و رشد توانایي آینده پژوهي دانشجویان رابطه وجود دارد، می باشد، در تحقیقات خارج از کشور نیز با نتایج تحقیقات ماسینی (2011) همسو می باشد. همچنین نتایج تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد، ابعاد خلاقیت به ترتیب شامل انعطاف پذیری، بسط ، ابتکار و سیالی دارای بیشترین شدت رابطه با رشد آینده پژوهی در دانشجویان می باشد، این نتیجه به نوعی در راستای نتایج تحقیق آیجریم و همکاران (2016) می باشد که نشان بین خلاقیت و متغیر اصلی دیگر تحقیق در دانشجویان رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین با نتایج پژوهش کلاتی سیفری، محمدی و قاسمی (1395) که نشان دادند آینده پژوهی بر ایجاد خلاقیت و نوآوری تاثیر گذار است به نوعی همخوانی دارد. با توجه به نتایج فوق، ضرورت بهبود کیفیت تجارب یادگیری و خلاقیت در دانشجویان و رشد توانایی آینده پژوهی آنان توسط مؤسسات آموزش عالی باید مورد توجه قرار گیرد. در این راستا آموزش گیرندگان بایستی با شیوه های یادگیری آشنا گردند، زیرا دانشجویان زمانی بهتر یاد می گیرند که شیوه یادگیری خود را درک کنند، از آموزش عالی نیز انتظار می رود که ضمن رشد علم و دانش موردنیاز جامعه، نیروهای متخصصی تربیت کند که توانایی برنامه ریزی و پیش بینی آینده را داشته باشند تا بتوانند تهدیدها را به فرصت تبدیل کنند در این راستا بایستی، در محتوای ارایه شده به دانشجو بر اهمیت فهم آینده پژوهی تأکید شود و با برگزاری دوره های آینده پژوهی و با آموزش تکنیک های یادگیری در قالب برنامه ها، حرکت ها، تمرین ها، مباحث و شبیه سازی و امثال آن تمامی حواس دانشجویان را درگیر نمایند. استادان نیز در روابط خود با دانشجو بر این امر تأکید کنند و تکالیف و وظایفی که بتواند درك مفهومی دانشجویان را از آینده پژوهی بیشتر کند، تعیین نمایند؛ درك آنان از آینده بهبود می یابد. همچنین با توجه به تاثیر خلاقیت بر رشد توانایی آینده پژوهی در دانشجویان، با ایجاد نمودن روحیه پژوهش و ایجاد انگیزه، ابتکار و تشویق دانشجویان به فعالیت های غیر کلاسی و طرح موضوعات در افزایش خلاقیت تاثیرگذار باشند و همواره آماده شنیدن ایده های نو از طرف دانشجویان و حتی به جستجوی این گونه ایده ها باشند و با ایجاد انگیزش بستر را برای به فعل درآوردن ایده های نو و خلاقیت فراهم نمایند. همچنین با توجه به اهمیت موضوع آینده پژوهی در دانشگاه، به مدیران پیشنهاد می گردد، به برآورد و تعیین نیازمندی های جدید آموزشی متناسب با آینده بپردازند. ایجاد مهارت سازگاری با تغییر را در دانشجویان تقویت نمایند، برای ایجاد چنین مهارتی بایستی در کلاس های درس پیش فرض هایی در مورد موضوعات مختلف آینده، از جمله مشاغل و حرفه های مورد نیاز، الگوهای کاری آینده، اشکال جدید روابط خانوادگی و اجتماعی، مسایل اخلاقی و غیره را در اختیار دانشجویان قرار دهند تا جهت تطبیق با تغییرات در آینده آمادگی بیشتری ایجاد شود. دانشجویان را بایستی جهت بهره برداری از فرصت ها و زمینه های نوظهور در سطح آموزشی آماده نمود و دستیابی به این مهم با راهکارهایی از جمله پرورش خلاقیت و تفکر انتقادی در دانشجویان بویژه استفاده از روش مباحثه گروهی و مناظره در کلاس و کاربرد وسیع فن آوری اطلاعات و ارتباطات میسر می گردد.
منابع:
1. پارسا، عبد الله، کشاورزی، فهیمه، دهقان، نجمه. (1390). سنجش میزان اثربخشی آموزش عالی بر توانمندی های آینده شناسی و موقعیت تحصیلی دانشجویان ( مطاله موردی: دانشگاه شهید چمران)، اولین همایش بین المللی مدیریت آینده نگری، کارآفرینی و صنعت در آموزش عالی،کردستان.
2. کنار کوهی، هوشنگ. (1394). آینده شناسی مدیران و رابطه آن با پیشرفت عملکرد سازمان در شهرداری شهرستان دیلم در سال 1392، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 40، صص353-364.
3. کلاتی سیفری، محمدی و قاسمی. (1395). تدوین مدل تاثیر توانمندی های آینده پژوهی در رابطه مهارت های فردی مدیریت زمان و ایجاد خلاقیت و نوآوری در سازمان در اصحاب رسانه شبکه رادیو ورزش ایران، فصلنامه آینده پژوهی مدیریت، سال 27، شماره 107، صص 75-87.
4. کینگ و اندرسون(1386)، نوآوری و تغییر در سازمانها،(نجف بیگی، مترجم)، تهران: انتشارات ترمه.
5. مرزوقی، رحمت الله، حیدری، الهام، حیدری، معصومه. (1392). بررسي رابطه بین کیفیت تجارب یادگیری با رشد توانایي آینده پژوهي دانشجویان، مجله گام هاي توسعه در آموزش پزشكي، دوره 11، شماره 2، صص 131-138.
6. نیاز آذری، مرضیه . (1391). تعیین مولفه های آینده پژوهی جهت طراحی مدل در آموزش عالی، فصلنامه پژوهش های مدیریت، سال 23، شماره 97، صص 55-64.
7. یداللهی، نرگس، نجفی برنا، غلامرضا، مرادی، مینا. (1392). بررسی و تعیین مولفه هاي آینده پژوهی جهت طراحی مدل در آموزش هاي مهارتی، پنجمین همایش ملی و چهارمین همایش بین المللی مهارت آموزی و اشتغال، تهران.
8. Aigerim Mynbayeva , Anastassiya Vishnevskaya , Zukhra Sadvakassova , (2016), Experimental Study of Developing Creativity of University Students, Social and Behavioral Sciences, 217 , Pp. 407 – 413
9. Cole DA, Peeke L, Dolezal S, Murray N, Canzoniero A. (1999). A longitudinal study of negative affect and self-perceived competence in young adolescents. J Pers Soc Psychol, 77(4): 851-62.
10. Fave A, Bassi M, Massimini F. (2003). Quality of experience and risk perception in high-altitude rock climbing. J Appl Sport Psychol, 15(1):82–98.
11. Freed PE, Mclaughlin DE. (2011). Future thinking: Preparing Nurses to Think for Tomorrow. Nurs Educ Perspec, 32(3): 173-8.Rasul S, Bukhsh Q, Akram M. (2010). Opinion of Teachers and Students about Futurology of Higher Education in Pakistan. Int J Cross-Disciplinary Subjects Educ, 1(4): 255-9.
12. Kong CK. (2008). Classroom learning experiences and students ‘perceptions of quality of school life. Learn Environ Res, 11(2): 111–29.
13. Masini EB. (2011). How to Teach Futures Studies: Some Experiences. J Futures Stud, 15(4): 111 –20.
14. Neumann Y. (1990). Quality of learning experience and students college outcomes. Int J Educ Manag, 7(1): 1-16.
15. Ruth Ji, Robin K and Frank T. (2017). Predicting the future of additive manufacturing: A Delphi study on economic and societal implications of 3D printing for 2030, Technological Forecasting and Social Change, 117, 84-97.
16. Sardar Z. (2010). The Namesake: Futures; futures studies; futurology; futuristic; foresight—What's in a name? Futures, 42(3): 177-84.
17. Sarah A & Keri F. (2017). Introduction to ‘Learning the Future Otherwise: Emerging Approaches to Critical Anticipation in Education, Futures, Available online 4 October 2017, In Press.
18. Shu-Ying Lina, Chak-Keung Simon Wong. (2014). The creativity level of Taiwan hospitality undergraduate students , Social and Behavioral Sciences, 144, Pp. 54 – 59
19. Tolon K. (2011). (dissertation). The American futures studies movement (1965-1975); its roots, motivations, and influences. Ames: Iowa State University.
20. Torrance.E.P.(1990). Creativity. What Research Says To The Teacher. Series no 28. National education association. Washingtion DC.
Examining the relationship between the quality of learning experiences and creativity with the development of student future study ability
Abstract:
Background: One of the duties of universities was to empower students in a variety of fields, including understanding and research about the future which could be influenced by the quality of their learning experiences and creativity.
Aim: The purpose of this study was to investigate the relationship between the quality of learning experiences and creativity with the growth of future- study ability among students in Islamic Azad University in Sari.
Methods: The research method was correlation. 370 persons were selected as a sample from 10527 students in the academic year of 2016-2017 according to Chocran formula. The sampling was done randomly. Data was collected by standard the quality of Newman's learning experiences (1990), Torrance's creativity (1990), and the prospect of future study by Parsa et al. (2011) questionnaires that their validity were confirmed by related experts. To assess the reliability of the questionnaires, Cronbach's alpha was calculated. Data were analyzed using K-S, Pearson and Regression tests.
Finding: The results showed that 68% of the variance in the ability of futures study was explained by the quality of learning and creativity experiences. And the quality of learning experiences with the beta coefficient of β = 725/0 has the greatest relationship with development of student future study ability. Correlation between the dimensions of library and computer resources (r = 0.601), content and value of the courses (r = 0.729), learning flexibility (r = 0.502), the quality of formal and informal relations between the student's professor (R = 0.659) was confirmed with development of student future study ability with Sig> 0.5. Fluid (r = .168), flexibility (r = 0.733), initiative (r = 0.38), expansion (r = 0.614), with development of student future study ability with Sig> 0.5 Confirmed.
Conclusion: Learning experiences and their dimensions include library and computer resources, the content and value of the courses, the learning flexibility and the quality of the formal and informal relationships of the student's professor, as well as creativity and its dimensions including fluidity, flexibility, initiative and expansion had meaningful and positive relationship with development of student futures study ability.
Keywords: Quality of learning experiences, creativity, future study, students
[2] . Rasul et al
[3] . Flechteim
[4] . Sardar
[5] . Tolon
[6] . Freed and Mclaughlin
[7] .Neuman
[9] .Masini
[10] . Kong
[11] . Fave et al
[12] . Cole et al
[13] .Aigerim et al
[14] .Shu And Chak
