شناسایی پیشران های موثر بر آینده صنعت نشر کتاب در ایران
محورهای موضوعی : آینده پژوهی
هامون شریفی میلانی
1
(دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز)
زهرا برومند
2
(دانشکده مدیریت دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز)
کلید واژه: صنعت نشر, فناوری اطلاعات و ارتباطات, آینده پژوهی, پیشران,
چکیده مقاله :
شناسایی پیشران های موثر بر آینده صنعت نشر کتاب در ایران. پژوهش حاضر با رویکرد آینده پژوهی، به شناسایی مهم ترین عوامل موثر بر آینده صنعت نشر کتاب در ایران پرداخته است. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و با بهره گیری ترکیبی از مدل‌های کیفی و کمی انجام گرفته است. در این پژوهش با استفاده از تکنیک دلفی به شناسایی پیشران های موثر بر آینده صنعت نشر در ایران پرداخته شده است. مشارکت کنندگان در این مقاله 16 خبره متخصص در حوزه صنعت نشر بودند و در دو دور اجرای دلفی درباره 24پیشران شناسایی شده، به اجماع رسیدند. این پیشران ها در شش دسته طبقه بندی شدند. عوامل اقتصادی- اجتماعی/ فرهنگی- سیاسی- فناورانه- حقوقی - حاکمیتی در پایان تحریمهای اقتصادی و فناوری اطلاعات و ارتباطات بالاترین درجه اهمیت را در بین پیشران های کلیدی آینده صنعت نشر کسب کردند.واژه های کلیدی: آینده پژوهی، پیشران، صنعت نشر، فناوری اطلاعات و ارتباطات
Identification of the driving forces behind the future of the book publishing industry in Iran. The present study identified the most important factors affecting the future of the book publishing industry in Iran using the future studies approach. This was an applied study employing a combination of qualitative and quantitative methods. Participants were 16 experts specialized in the publishing domain and achieved consensus over the 24 identified driving forces during two courses of implementation of the Delphi technique. The key future driving forces of the publishing industry in Iran were classified into six categories, with economic sanctions and the information and communication technology ranking the highest in terms of importance. Identification of the driving forces behind the future of the book publishing industry in Iran. The present study identified the most important factors affecting the future of the book publishing industry in Iran using the future studies approach. This was an applied study employing a combination of qualitative and quantitative methods. Participants were 16 experts specialized in the publishing domain and achieved consensus over the 24 identified driving forces during two courses of implementation of the Delphi technique. The key future driving forces of the publishing industry in Iran were classified into six categories, with economic sanctions and the information and communication technology ranking the highest in terms of importance.
_||_
شناسایی پیشران های موثر بر آینده صنعت نشر کتاب در ایران
چکیده
امروزه در محيط متغير، سازمان ها و صنایع تلاش مي ك‌نند توسط روش برنامه ریزی استراتژ كی به اهداف بلند مدت دست يابندصنعت چاپ و نشر امروزه نقش مهمی در انتشار دانش به همراه داشته است از طرفی ظهور فناوریهای نوین این صنعت را با مسائل و چالش های جدیدی روبرو کرده است ،بنابراین هدف از انجام این پژوهش شناسایی پیشران های موثر بر آینده صنعت نشر کتاب در ایران است. برای دستیابی به اهداف ذكر شده، روش دلفی که یک روش تحقیق کیفی است، براي اجراي اين بررسي انتخاب شده است. گروه دلفی متشکل از 16 نفر از افراد صاحب نظر در زمینۀ صنعت نشر هستند که با روش گلوله برفی انتخاب گردیدند. يافته ها بعد از سه دور دلفی نشان داد که 23 پیشران شناسایی شدند و در شش گروه پیشرانهای اقتصادی، فرهنگی- اجتماعی، سیاسی، حاکمیتی، فناورانه وحقوقی دسته بندی شدند.نتیجه پژوهش بیانگر این است که بنگاه های فعال در صنعت نشر کشور در صورتی میتوانند در فضای رقابتی و سخت اقتصادی دوام یافته و به ناشری پیشرو تبدیل شوند که با نگاهی فعال به شناخت آینده و برنامه ریزی برای آن بپردازند.
واژه های کلیدی: آینده پژوهی، پیشران، صنعت نشر، کتاب،ایران
مقدمه
نشر منابع اطلاعاتی در مفهوم عام و نشر کتاب در مفهوم خاص، یکی از مهمترین مؤلفه های توسعة فرهنگی کشورهای جهان محسوب میشود و به همین دلیل، همواره مورد توجه دولتمردان و تصمیم گیران بوده است (مطلبی،1398،ص206) بدون تردید، نشر کتاب مهمترین صنعت فرهنگی هرکشوراست؛صنعتی که رکود آن برفعالیتهای آفرینشی و حتی پژوهشی و مطالعات تأایر می گذارد. هیچ آفرینش و پژوهشی بدون مخاطب نیست و اگر صنعت نشرکشوری نتواند میان پدیدآورندگان ازیک سو ومخاطبان از سوی دیگر پیوند برقرار کند،داد و ستد میان ذهنهای مولّد جامعه آسیب جدی می بیند.به عکس، نشری که فعال است ومی تواند محصول فرهنگی خود را به درون جامعه ببرد، یا احیاناً موفق می شود خوانندگان تازه و تازه تری بیابد،نیازها و تقاضاهای جدیدی بر می انگیزد برآفرینش وتولید تاثیر مستقیم می گذارد(نوروزی،1395،ص 3) کاربرد گسترده رایانه، ایجاد شبکه ها و ساماندهی ارتباطی و اطلاع رسانی و تولد رقبای جدید در قالب های الکترونیکی در برابر کتاب کاغذی ، به عنوان بی بدیل ترین رسانه، صنعت نشر را با مسائل و چالشهای جدیدی روبرو ساخت که در تحولات صنعت نشر بی تاثیر نبوده است(اصغرنژاد قلعی،1396،ص 4).امروزه، فقط تعداد انگشت شماری ازدولتها، شرکتها، سازمان ها و... از عملکرد خود در محیط های مملو از آشفتگی و تلاطم کسب وکار، راضی هستند (رهنمای رودپشتی و شیرین بیان، 1395،ص34).با ظهور تغییرات و دگرگونی های در هزاره دوم و ظهور مسائل جدید پیاپی در جامعه جهانی اتکا به روش های مبتنی بر پیش بینی جوابگوی نیازمدیریت کلان کشورها نبوده و سایه سنگین عدم قطعیت ها و ظهور رویدادهای ناپیوسته وضعیت را به گونه ای دگرگون کرده بود که پیش بینی آینده در دنیای پر تحول برای برنامه ریزان امری مشکل به نظر می رسید.عدم توانایی در پیش بینی دقیق اینده و همچنین پیچیدگی های ناشی از تغییرات روزافزون باعث شد تا محققان از قابلیتهای دانش نوظهور آینده پژوهی بهره ببرند(کارگر اصل زنوزی و همکاران،1399،ص54). وضعیت کنونی صنعت نشر نشان میدهد افزایش رقابت، سرعت تغییرها در فرایندهای کاری و تکنولوژی، پیچیدگی و تنوع در کارها و در عین حال کمبود منابع مالی و اقتصادی، همگی محرک‌های مناسبی برای مطالعه آینده پژوهانه است.در این محیط سرشار از تغییر و بی ثباتی و آکنده از عدم قطعیتها، تنها رویکردی که احتمال موفقیتهای بیشتری دارد، تلاش برای معماری آینده است.(خزایی،1390) آینده پژوهشی واژه گستره وسیعی از رویکردهایی است که باعث بهبود فرایند تصمیم گیری می شوند(علی اکبری و همکاران،1397،ص157). مواجهه با محیطهای متلاطم و پویای کنونی سازمانها را وادار به استفاده و بکارگیری طیف وسیعی از روشهای آینده پژوهانه مانند: سناریونویسی، ارزیابی راهبرد، تصمیم گیری پابرجا، برنامه ریزی فرض پایه و ... می نماید. عدم قطعیت هاو نیروهای پیشران به عنوان ورودی اصلی روشهای مطروحه مورد استفاده قرار میگیرند..(پوپر،2008 ).در عصر پرشتاب امروز اگر به حوزه آینده پژوهی توجه نکنیم، مشکلات روز افزون گریبان ما خواهند بود، فرصتها، تهدیدها، ریسکها منتظر نمیمانند تا ما آماده شویم، بلکه کاملا بر عکس، در بیشتر اوقات در زمانی که ما کمترین آمادگی را داریم اتفاق میافتند.(صلواتیان، 1395) .
بیان مساله
مقولۀ چاپ و نشر از مهمترین مباحث و عوامل فرهنگ آفرین و فرهنگساز و از سرچشمه های رویدادهای فرهنگی است که پرداختن به آن از اهمیت وافری برخوردار است.(بادینلو،1395،ص 133 )به طور سنتی، صنعت چاپ و نشر که امروزه به عنوان کسب و کار مبتنی بر دانش شناخته میشود، قرنها نقش مهمی را در انتشار دانش به عهده داشته است (کالانتیز و کپی1،2002) صنعت چاپ و نشر بر اساس یکی از بزرگترین پیشرفتهای تکنولوژیکی در تمام دوران شناخته میشود، و از آنجایی که از اولین روزها وابستگی بسیار به تغییرهای تکنولوژیکی داشته، به عنوان اختراعی از نوع متحرک و پویا پدیدار شده است(تیان2 و همکاران،2008) . صنعت چاپ و نشر و بازار آن از زمان ظهورش در قرن 14 میلادی تاکنون شاهد تغییرات بسیاری بوده است با توجه به نقش تعیین کننده و محوری که بر علم و دانش بشر داشته است ، رسالت خطیرارتقا علم و آگاهی را در جامعه را انجام داده و تاثیرات بسیارزیادی را از جامعه ، اقتصاد، /فرهنگ، تاریخ وصنایع دیگر گرفته است و برآنها نیز تاثیر فراوان گذاشته است.این صنعت در ایران صنعتی مادر و سنتی تلقی می شود .اما فناوری های جدید در ایران نتوانسته است همانند برخی کشورها تاثیرات چندانی بر تولید، بازاریابی و غیره بگذارد و این ویژگی را بهمراه عدم توان رقابت در این صنعت با تولید کنندگان جهانی بلحاظ /فنی وساختاری ،حمایت ضعیف و ناکافی دولت به این صنعت ،پذیرفته نشدن قانون کپی رایت می توان از عوامل اصلی مشکلات دیرین این صنعت باشد(رجبی،1396،ص4-5). خادمی (1392)بیان می کند که جایگاه کتاب در عصر اطلاعات و ارتباطات تغییر یافته و به کیی از رسانه های اطلاعاتی در کنار رسانه های دیگر تبدیل شده است. بنابراین، همانگونه که مخاطبان این حوزه دچار تغییر شده اند،بنابراین ناشران نیز بایستی برنامه ها سیاستها، اهداف ، و کاربردهای حوزة کاری خود را تغییر بدهند؛ این تغيیرات به دانش، آگاه، تأمل، تجربه، و راهیابی نیاز دارد. با پیروی از قواعد کهن ,و ذهنیت ایستا نمیتوان در وضع کنونی نشر تحولی به وجود آورد.ونا3 (2015) استدلال می کند که وقتی چیزی برای تولید هیچ هزینه ای ندارد ، مانند کتاب الکترونیکی بعد از انتشار ، عرضه از تقاضا فراتر خواهد رفت.فرج پهلو و همکاران( 1395 )بیان می کنند که شواهد تجربی اخیر نشان می دهد که گرایش نیرومندی به سمت فناوری اطلاعات و ارتباطات و سرمایه گذاری خرد و کلان در نشر الکترونیکی به وجود آمده است با این حال بسیاری از ناشران در ایران مشغول استفاده از همان راهبردهای کسب و کار نشر سنتی هستند.بررسی وضعیت موجود بازار نشر نشان می دهد که کاهش تقاضا در بازار از سویی و افزایش بنگاههای نشر و به تبع آن کاهش درآمد با توجه به قیمتهای رقابتی از سویی دگرسبب شده است که ناشران به انتشار کتاب با تیراژهای پایین اقدام نمایند. روشهای مرسوم نشر که در تیراژهای بالا به سوددهی میرسند، مناسب برای رقابت در بازار کنونی نیست. هم چنین از بعد کیفی نیز سلایق مصرف کنده به سمت مصرف محصولات با کیفیت و جذابیت بالاتر گرایش یافته که دراین خصوص نیز تکنولوژی دیجیتال نقش مهمی ایفا می نمایند(حسنوند،1396،ص4). از دیگر مسائلی که که این صنعت با آن روبرو می باشد عبارتند از عدم هماهنگی اقدامات و فعالیتها بین نهادهای فعال و تصمیم گیرنده درصنعت چاپ و نشر،جهانی شدن و حذف مرزهای جغرافیایی و بازارهای داخلی و تغییرات متعدد مدیریتی در سطح سازمان متولی ،نبود متولی مشخص برای هدایت و نظارت بر فعالیتهای جاری در این صنعت ( بهرامی کمیل،1396، ص83 ) همچنین قرارگرفتن کشور در 5 رتبه پایین‌تر از جایگاه مطلوب در منطقه در سال 1395 و گردش مالی سالانه 150 تا 200 میلیارد تومان، در حالی که قیمت پشت جلد کتاب‌ها بیش از 1350 میلیارد تومان است و اختصاص 4 درصد بازار چاپ خاورمیانه به ایران در سال 2014، در حالی که رژیم اشغالگر 23 و ترکیه 44 درصد را در اختیار دارند می باشد(ملکی فر و همکاران،1397)، همچنین سعدیان(1398) از مطالعه پدیدارشناسی در خصوص آسیب‌ها و چالشهای موجود صنعت نشر مفاهیم، به نتایجی نظیر عدم حمایت دولت از صنعت نشر و عدم مهارت مدیران ناشران، فقدان تشکل‌های صنفی، عدم کنترل بازار ارز، عدم توجه به عوامل مخیط داخلی کشور احصا ءشده و ، بی توجهی دولت به مسائل فرعنگی در حوزه نشر دست یافت . با تکامل صنعت چاپ و نشر کتاب ، چندین تغییر آشکار شد.تغییرات در ساختار صنعت سه مورد به شدت تحت تأثیر قرارگرفت(1) تغییر فن آوری؛(2) تغییر تقاضا ، و(3) فعالیت های ادغام و کسب(تاتکن4،1998،ص110).. مطالعات انجام شدة پیشین همچون سند آمایش صنعت چاپ به عنوان یک سند مرجع که از نتیجة مطالعات کتابخانه ای و میدانی در صنعت چاپ به دست آمده، تأکید راهبردی بر بازمهندسی ساختار حاکمیتی صنعت چاپ داشته است و از آن به عنوان یکی از سیاستهای کلیدی در مسیر تحقق اهداف راهبردی صنعت چاپ در افق 1404یاد میکند ( بهرامی کمیل،1396،ص67) با بررسی وضعیت نشر کشور میتوان اینگونه جمع بندی کرد که آینده نشر کتاب در دنیا و به خصوص در ایران هنوز ناشناخته است. هر چند رشد کتابهای الکترونیک در طی سالهای اخیر افزایش داشته است اما نمیتوان به طور یقین درباره آینده این صنعت اظهار نظر کرد چون شرایط شهرهای کوچک و دور افتاده و روستاها به شدت با شهرهای بزرگ و پایتخت متفاوت است. در ضمن در کشورمان عوامل بسیاری بر این ابهام میافزاید که از جمله میتوان به دوران اقتصادی پساتحریم، نپیوستن به قانون کپی رایت جهانی، عدم وجود زیر ساختهای حقوقی مناسب، تغییرهای جمعیتی، تغییر در سبک زندگی، افزایش توجه به مسائل زیست محیطی، تغییر شکل آموزش و ... اشاره کرد.ابهامی که درباره آینده نشر کتاب و سرعت تحولات در عصر دیجیتالی ایجاد شده است، نوعی سردرگمی بین ناشران و نهادهای دست‌اندرکار حوزه نشر ایجاد کرده که آنها را در تصمیمگیری درباره شیوههای سرمایه گذاری و ورود به بازار آینده دچار مشکل کرده است.مطالعه عدم قطعیتها و نیروهای پیشران در حوزه نشر، از آن جهت حایز اهمیت است که میتوان راهبردهای اساسی این حوزه را با در نظر گرفتن عدم قطعیت ها و پیشرانهای فن آوری، زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی که ممکن است به طور مستقیم یا غیر مستقیم بر حوزه مرتبط اثرگذار باشند، تدوین و ارزیابی نمود. حال سوالات اصلی پژوهش این است که پیشران های موثر بر آینده صنعت نشر کتاب در ایران کدامند؟
مبانی نظری
آینده پژوهی
رویکرد آینده پژوهی از اوایل دهة 70 میلادی به منزلة ابزار سیاستگذاری به طور رسمی در چندین کشور محدود به ویژه در ژاپن به کار گرفته شد؛ ولی از اوایل دهة 90 میلادی به طور گسترده با همکاری نهادهای بین المللی برای توانمندسازی کشورها مورد استفاده قرار گرفت تا جایی که امروزه از آن به مثابة رویکرد غالب برنامه ریزی ها در بیشتر کشورهای توسعه یافته ، یاد می شود(ده ده زاده سیلابی و احمدی فرد، 1398 ،75) آینده پژوهی ابزاری است برای حساس ساختن مدیران سازمانها درباره موضوعات خارج از سازمان و در حال پیدایش، پیش از آنکه سازمانها مغلوب آن حوادث شوند و تغییرات احتمالی ممکن است از نوع اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، فناوری، جمعیتی و یا زیست محیطی باشد(منطقی، 1390). آینده پژوهی یک فرآیند سیستماتیک و مشارکتی است که فراهم کننده اطلاعات در خصوص آینده و ایجاد کننده چشم اندازهای میان مدت تا بلند مدت می باشد، به گونه ای که تصمیمگیری و بسیج اقدامهای مشترک را هدف قرار داده است(هاوس5،2003). آینده پژوهی در 50 سال اخیر از پیشبینی آینده به سوی نگاشت آیندههای بدیل و شکل بخشیدن به آینده مطلوب گذار کرده است. هم در سطح فردی و داخلی و هم در سطح خارجی و جمعی این ارتقا در دانش آیندهپژوهی رخ داده است(عنایت اله،2013) در ادبیات آینده پژوهی چهار محرک برای مطالعات آینده پژوهی آورده شده است:
1. افزايش رقابت6؛2. افزايش محدوديتها بر هزينه بخش عمومي7؛3. افزايش پيچيدگي8؛4. افزايش اهميت توانش9 علم و تكنولوژي؛(احمدی،1395).
پیشرانها
پیشرانها مجموعهای از نیروهای شکل دهنده به آیندهاند که به صورت جهانی یا محلی، بر آیندههای مختلف تاثیر میگذارند. پیشرانها به صورت غیر مستقیم بر آینده حوزه های اجتماعی، فناورانه، اقتصادی، زیست محیطی و سیاسی تاثیر میگذارند.(هاشمیان اصفهانی، 1389). برخلاف پیش نگری که در سده های گذشته در برنامه ریزی ها مورد استفاده قرار می گرفت، در آینده پژوهی فرض می شود که آینده های بدیل متعددی می تواند تحقق یابد. به همین دلیل، آينده به طور كامل از پيش تعيين شده نیست ؛ از همين رو آينده، باز، بدون مرز و تکاملي است؛ درنتيجه، ذاتاً داراي عدم قطعيت است. به عبارت دیگر، آن دسته از نیروهای پیشران که تحقق یا عدم تحقق شان وابسته به سایر عوامل دیگر باشد و نتوان از پیش در خصوص تحقق یا عدم تحقق آ نها بااطمینان بالایی سخن گفت، عدم قطعیت هستند.عدم قطعیت ها به ميزان پيش بيني ناپذير بودن تحولات و نتايج آينده اشاره دارند .عدم قطعیت های آینده، دوگانه ها یا چندگانه هایی هستند که در مورد پیشرا نها و عوامل کلیدی یک موضوع بیان می شوند و هریک از وضعیت های پیش روی آن پیش ران یا عامل کلیدی می تواند آیندة آن موضوع را تحت تأثیر قرار دهد.(رشید زاده و خزائی،1395،ص76). باید دقت داشت که در آینده پژوهی با دو گونه عدم قطعیت مواجه هستیم. نوع اول ناشی از فقدان اطلاعات، فقدان تحلیل و تفکر است؛اما عدم قطعیت نوع دوم ربطی به ضعف دانشی ما ندارد و حالت یا این، یا آن برای متغیر قابل تشخیص نیست(جهانشاهی و همکاران،1398،ص45).جیمز دیتور آینده را حاصل وقوع نیروهای پیشران میداند که این نیروها حاصل ترکیب عوامل زیر می باشند. روندها10، رویدادها11، تصاویر12 و اقدام ها13 هستند.روند اشاره به پیوستگی تاریخی و زمانی دارد و رویداد بر گسستگی تاریخی تاکید می ورزد. روند" تغییرات منظم در داده ها یا پدیدهها در خلال زمان" است. روندها از گذشته آغاز میشوند و تا آینده ادامه مییابند. اما رویدادها بر خلاف روندها حاصل یک اتفاق یا حادثه هستند که به شدت بر روندها و به طور کل بر آینده تاثیر میگذارند. تصاویر حاصل برداشت یا خواست افراد و گروههای گوناگون در مورد آینده است و در نهایت اقدامها که بر اساس تصاویر بازیگران گوناگونی انتشار مییابد، از جمله در سخنرانیها، گفتگوها و سناریوهایی که از طرف بازیگران تهیه می شود(کنیا و یورا14،2002). عدم قطعیت ها تقریبا بر همه سوالات سیاست های عمومی سایه افکنده است(ایکمن15 و همکاران2011). یادگیری چگونگی مواجعه یک شرکت با عدم قطعیت هایش یک توانایی مهم در جهان امروزی است(چرماک16،2011). نیروهای پیشران، نیروهایی هستند که آینده جهان را میسازند. این نیروها مستقل از مساله، موضوع یا سازمانی هستند که بر روی آن تاثیر میگذارند. به بیان دیگر، نیروهای پیشران به صورتی غیر مستقیم بر حوزههای دیگر تاثیر گذارند ( شوارتز17،1996) .
صنعت نشر
با تولید فراوان کاغذ در اروپا، ب هویژه در قرن پانزدهم، بشر به وسیلۀ دیگری نیاز داشت تا بتواند با استفاده از این ماده و رسانۀ مناسب به تولید انبوه کتاب بپردازد. این تحول عظیم که نقش اساسی در تاریخ تمدن بشر داشت در سال 1439 به وقوع پیوست و یوهان گوتنبرگ آلمانی با اختراع حروف فلزی متحرک، تحولی عظیم در چاپ و نشر کتاب و توسعۀ دانش بشری به وجود آورد.از قرن هفدهم و هجدهم به بعد با ظهور انقلاب صنعتی، در فنون چاپ نیز تغییراتی روی داد. در سال1803ماشینی اختراع شد که کاغذ را به شکل رول و به دور یک استوانه تولید می کرد.در قرن بیستم و بعد از آن با ظهور انواع رایانه ها و به کارگیری فناوری، تحولات شگرفی در نشر کتاب به وجود آمد که این روند ب هسرعت در حال تکامل ودگردیسی است.دورۀ قاجار سرآغاز ورود بسیاری از پدی ده های نوین اجتماعی به ایران بوده و در همین راستا گسترش فرهنگ چاپ نیز از تحولات فرهنگی مهم این عصر است.حروف چاپی نخستین باردر سال 1038 ق از اروپا وارد ایران شد و نخستین کتاب به زبان ارمنی 180 سال پس از اختراع گوتنبرگ در سال 1051 ق در جلفای اصفهان منتشر شد که شرح حال مقدسان و عده ای از روحانیان مسیحی بود. سرانجام در سال 1098 ق چاپخانۀ کلیسای ارامنه راه افتاد و چند کتاب در آن به چاپ رسید و بدین ترتیب صنعت چاپ در ایران متولد شد.(بادینلو،1396،ص134).نشر فرایند تولید و توزیع اطلاعات و دانش و به عبارتی فعالیت دسترس پذیرکردن اطلاعات برای مردم تعریف میشود. محصولات صنعت نشر در دنیای امروز در شکل ها و قالب های مختلفی نظیر کتابهای چاپی و الکترونیکی، نشریات ادواری، رسانه های دیداری و شنیداری و نظایر آن عرضه میشود. نشر کتاب چاپی، با وجود توسعه و گسترش رسانه های جدید ـ متأثر از فناوریهای جدید ـ به علت استقبال مردم از آن همواره یکی از مهمترین محصولات صنعت نشر بوده و خود یك صنعت بسیار عمده در جهان محسوب میشود و سرمایه گذاریهای وسیعی در راستای توسعة آن از سوی کشورهای مختلف جهان صورت میگیرد(مطلبی،1398،ص206 ). قرن هاست که ناشران کتاب هستند که دروازه بانان بازار کتاب هستند(هوید18 و همکاران،2017،ص6).سنتی ترین راه فروشندگان کتاب برای فروشندگان ، استفاده ازمدل عمده فروشی بود این بدان معنی است که ابتدا عمده فروش کتاب را انتشاراتی می خرید و به خرده فروش می فروخت و. پس از آن خرده فروش می تواندبا تخفیف یا پیشنهادهای مختلف ، قیمت را مطابق دلخواه خود تنظیم کنید(نیر19،2017).یکی دیگر از مدلها مدل آزانس هست به این صورت که مدل آژانس آمازون برای سایر خرده فروشانی که بصورت آنلاین کالا می فروشند ، رقابت آنلاین سختی را ایجاد کرده است همانطور که در حال دنبال کردن مدل عمده فروشی ضرر و زیان است ، با این حال ، بازیکنان بزرگ دیگری نیز در بازار وجود دارند و اپل یکی از این موارد است. در سال 2010 هنگامی که اپل فروشگاه آنلاین خود را برای کتابهای الکترونیکی ، راه اندازی کرد ، همچنین یک مدل تجاری جدید را با پنج ناشر مختلف معرفی کرد(فیلوکس20،2012)
پیشینه
ورتگر21(2017) پزوهشی با عنوان آینده صنعت کتاب دیجیتالی یا فیزیکی مطالعه موردی آمازون انجام است. این پژوهش بیان می کند که نامه نویس گوتنبرگ زمانی ابزاری انقلابی برای صنعت کتاب بود. بشر می توانست کتاب ها را در مقیاس های بزرگتر تولید کند و در مقیاس بیشتر از قبل توزیع کند. با این حال ، از آن زمان تاکنون اخیراً پیشرفت چندانی در صنعت کتاب ارائه نشده است.انقلاب دیجیتالی اینترنت بخش بزرگی از صنعت سرگرمی را تغییر داد.ابزارهای دیجیتالی جدید ظهور کردند و ناگهان خوانندگان اینترنتی ظهور پیدا کرد همراه با اینترنت روشهای جدید توزیع کتاب ،هم فیزیکی و هم کتابهای الکترونیکی. بازیگران جدیدی مانند آمازون که از آن ظاهر شده اند . در حدود سال 2012 فروش کتابخوان الکترونیکی به اوج خود رسیددیجیتالی شدن صنعت کتاب برخلاف بقیه صنایع فرهنگی نظیر سرگرمی ، پیشرفت کندی داشت.هوید و همکاران(2017) پژوهشی با عنوان از ناشران گرفته تا خود انتشاراتی:اثرات مخرب دیجیتال سازی در صنعت کتاب انجام داده اندر این مقاله ساختار صنعت چاپ و نشر کتاب پس از دیجیتال سازی بررسی شده است. تغییرات فناوری پیچیدگی های کلی یک نویسنده را کاهش داده است.پتانسیل عرضه بیش از حد کتاب با دشوارتر کردن جستجوی مصرف کنندگان ، مشکل جدیدی را ایجاد کرده است. چی22(2014) در پژوهش خود رویدادهای الکترونیکی و دیجیتالی را در عرصه نشر مورد بررسی قرارداده است. این رویدادها شامل تحکیم و تقویت نقش سنتی ناشران- توسعه نقش ناشران برای استقبال از نوآوری و شبکه های اطلاعاتی، تجربه با استفاده از محتوای تعاملی بیشتر و الگوهای جدید تجاری، و تعهد داشتن به مردم برای به نمایش گذاشتن ارزش نشر می شود و چالش های موجود بر سر راه ناشران در سرعت بالای پیشرفتهای تکنولوژیکی، انفجار محتوا و مسئله تصویر صنعت نشر بر میشمارد. . طوفانی و منتظر(2011) در مطالعه خود وضعیت شرکتهای انتشاراتی ایرانی را در مواجهه با نشر الکترونیک با یک روش انتقادی مورد بررسی قرار داده اند. نتایج این پژوهش بیانگر آن است که بهبود نشر الکترونیک نزد ناشران ایرانی نیازمند یک چشم انداز کلی بر اساس مدلی است که ترسیم کننده راهی باشد که تمام ملاحظههای مهم نشر الکترونیکی را در بر بگیرد.از طرف دیگر بیان شده هر چند که در بعضی زیر ساختها مانند زیر ساخت فناوری جامعه و ساختارهای تجاری و اقتصادی ناشران ایرانی از یک پایه خوب برخوردار نیستند،اما در عاملهای دیگر از وضعیت بهتری برخوردار بودند. سعدیان(1389)پژوهشی با عنوان آسیب شناسی صنعت نشر استان و ارائه الگوی مناسب بازاریابی خدمات در صنعت نشر استان آذربایجان شرقی انجام داده است. نتایج نشان داد که در خصوص آسیب‌ها و چالشهای موجود صنعت نشر مفاهیم، عدم حمایت دولت از صنعت نشر و عدم مهارت مدیران ناشران، فقدان تشکل‌های صنفی، عدم کنترل بازار ارز، عدم توجه به عوامل مخیط داخلی کشور احصا ءشده و مضمون اصلی، بی توجهی دولت به مسائل فرهنگی در حوزه نشر بدست آمد .اصغرنژاد قلعه یی(1396) در پژوهش خود یک الگوی مفهوم ساز فرآیند و چرخه نشر کتاب ارائه نموده است. این پژوهش پدیدار صنعت نشر را در سیر تحول خود از سنتی به مدرن و پسامدرن و چگونگی این تحول را نشات گرفته از اثرات فناوری های نوین اطلاعاتی است از زوایای محتلف مورد مطالعه قرار داده و تاثیرات آن را بر زنجیره صنعت نشر بررسی می کند..انصاری موحد(1393)، با تحلیل سوات، فرصتها، تهدیدها را در صنعت نشر ایران که پیامد به‌کارگیری فناوری اطلاعات است را بررسی نمودهاندنتایج نشان داد که در نشر سنتی به عنوان تهدید و به کار گیری فناوریهای اطلاعاتی و امکانات و تجهیزات مدرن صنعت نشر به عنوان فرصت جایگاه داده شده است.
روش پژوهش
این تحقیق با توجه به هدف آن، یک پژوهش کاربردی است، زیرا میتواند برای دستیابی به اطلاعاتی در مورد آینده صنعت نشر و کمک در حوزه تصمیم گیری برای آینده این صنعت مفید باشد.همچنین این پژوهش چون به دنبال کشف پیشرانهای موثر بر آینده صنعت نشر کتاب در کشور است، پژوهشی اکتشافی است.روشهای زیادی برای آینده پژوهی وجود دارند که با در نظر گرفتن ماهیت پژوهش و هدف این تحقیق ، روش دلفی برگزیده شد. روش دلفی مبتنی بر هوش جمعی و طوفان فکری و در واقع اجماع صاحب نظران روی مسئلهای خاص است که از آن میتوان برای دستیابی به بهترین گزینه محتمل بهره برد(کنا23،2002) این روش فرایندی دارای ساختار برای پیش بیني و کمک به تصمیم گیری طي راندهای پیمایشي، جمع آوری اطلاعات و در نهایت، اجماع گروهي است.اعضای مشارکت کننده در پنل دلفی شامل مدیران مسئول نشر کتاب و همچنین پژوهشگران تخصصی در این صنعت که دارای سابقه و شناخت کافی از صنعت نشر و همچنین توانایی تصور و تامل در آینده هستند، از طریق روش گلوله برفی تا رسیدن به اشباع انتخاب 16 نفر از خبرگان انتخاب گردیدند.
جدول شماره 1 - مشخصات اعضای پنل دلفی
ردیف | نام مشارکت کننده | درجه تحصیلی | سابقه/ سمت |
1 | مشارکت کننده یک | دکترا | مدیر مسئول انتشارات گسترش، رئیس انجمن فرهنگی ناشران آموزشی |
2 | مشارکت کننده دو | دکترا | مدیر کل سابق اداره کتاب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، رئیس پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات |
3 | مشارکت کننده سه | کارشناسی ارشد | مدیر مسئول انتشارات تعالی |
4 | مشارکت کننده چهار | کارشناسی ارشد | مدیر انتشارات فرمنش، عضو هیات مدیره انجمن فرهنگی ناشران دانشگاهی |
5 | مشارکت کننده پنج | دکترا | مدیر مسئول انتشارات شیرازه |
6 | مشارکت کننده شش | کارشناسی ارشد | مدیر اجرایی انتشارات جهاددانشگاهی دانشگاه تهران |
7 | مشارکت کننده هفت | دکترا | معاون سابق خانه کتاب، معاون پژوهشی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات |
8 | مشارکت کننده هشت | کارشناسی | مدیر مسئول انتشارات پرگار |
9 | مشارکت کننده نه | دانشجوی دکتری | انتشارات جهاددانشگاهی، عضو هیات مدیره انجمن فرهنگی ناشران دانشگاهی |
10 | مشارکت کننده ده | کارشناسی | مدیر انتشارات پیدایش |
11 | مشارکت کننده یازده | کارشناسی ارشد | انتشارات آها، عضو کارگروه آموزش و پژوهش انجمن ناشران دانشگاهی |
12 | مشارکت کننده دوازده | کارشناسی ارشد | مدیر اسبق انتشارات جهاددانشگاهی واحد مشهد، مدیر کل اسبق پست استان تهران |
13 | مشارکت کننده سیزده | دکترا | مدیر مسئول انتشارات مجد، عضو هیات مدیره اتحادیه ناشران |
14 | مشارکت کننده چهارده | کارشناسی ارشد | مدیر اجرایی انتشارات رادنواندیش |
15 | مشارکت کننده پانزده | کارشناسی ارشد | مدیر انتشارات مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران(ایسپا) |
16 | مشارکت کننده شانزده | کارشناسی ارشد | مدیر انتشارات پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات |
روش جمع آوری داده ها
در دور اول دلفی با 16 خبره عضو پنل مصاحبه های باز حضوری انجام شد. هدف این مرحله اکتشاف پیشرانهای محتمل از نگاه کارشناسان بود. در این مصاحبه ها ضمن تشریح موضوع و ضرورت و اهمیت اجرای آن، از مصاحبه شوندگان در خصوص پیشران های موثر بر آینده صنعت نشر کتاب در ایران سوال شد . متن مصاحبه ها پیاده شد و به کمک کدگذاری کیفی، تعداد 25 پیشران(مقولات محوری) شناسایی و در شش گروه پیشرانهای اقتصادی، فرهنگی- اجتماعی، سیاسی، حاکمیتی، فناورانه وحقوقی دسته بندی شدند.هدف فازهای بعدی دلفی دستیابی به اجماع مشارکت کنندگان پیرامون میزان تاثیر پیشرانهای شناسایی شده در آینده صنعت نشر بود. در فاز دوم به کمک سرویس کافه پردازش پرسش نامه ای الکترونیکی شامل بیست و پنج سوال با پاسخ طیف لیکرت(5 گزینهای) تهیه و از طریق ایمیل و اپلیکشن های تلفن همراه برای اعضای پانل ارسال شد.در فاز سوم دلفی مجددا پرسش نامهای با همان سوالات قبلی طراحی شد. در این پرسشنامه پاسخ متخصص در دوره قبلی و همچنین بیشترین گزینه که دیگر متخصصان انتخاب کرده بودند، آورده و از ایشان درخواست شد در صورت موافقت رای اکثریت را تایید کنند. در نهایت خبرگان مشارکت کننده پیرامون تاثیر زیاد یا خیلی زیاد 23 پیشران بر آینده صنعت نشر کتاب در ایران اجماع پیدا کردند.
یافته های پژوهش
در دور اول دلفی با توجه به نتایج حاصل از مصاحبه تعداد 25 پیشران(مقولات محوری) شناسایی و در شش گروه پیشرانهای اقتصادی، فرهنگی- اجتماعی، سیاسی، حاکمیتی، فناورانه وحقوقی دسته بندی شدند. این پیشرانها در جدول شماره 1 آورده شده اند.
جدول شماره 2- پیشرانهای شناسایی شده در مرحله اول دلفی(مصاحبه)
پیشرانهای اقتصادی | پیشرانهای سیاسی | پیشرانهای فناورانه | پیشرانهای فرهنگی- اجتماعی | پیشرانهای حاکمیتی | پیشرانهای حقوقی |
رونق اقتصادی | موقعیت ایران در جامعه جهانی | فناوری اطلاعات و ارتباطات | ذائقه فرهنگی و سبک مصرف کالاهای فرهنگی | شیوه ارزیابی و ممیزی کتاب | سرقت علمی اثر |
بهره وری صنعت نشر | مداخلات سیاسی در محیط نشر | فضای مجازی و اپلیکیشن های کتابخوان | سرانه مطالعه | حمایت های دولتی | تکثیر غیر مجاز |
مواد اولیه و مصرفی | فضای سیاسی داخلی | نشر الکترونیک | چالش های اجتماعی | کارامدی نهادهای حاکمیتی | رعایت حقوق مصرف کننده |
مدیریت بنگاه های نشر |
|
| توسعه فرهنگی(بعد کمی) | تشکل های صنفی |
|
تحریم های اقتصادی |
|
| حضور افراد متخصص در صنعت | استراتژی صنعت نشر |
|
|
|
| تعداد ناشران |
|
|
در دور بعدی دلفی در نهایت خبرگان مشارکت کننده پیرامون تاثیر زیاد یا خیلی زیاد 23 پیشران بر آینده صنعت نشر کتاب در ایران اجماع پیدا کردند. اجماع درباره هر پیشران به این معنی بود که بیش از شصت درصد خبرگان بر سر میزان تاثیر آن پیشران اتفاق نظر داشته باشند.جدول پیشرانهای کلیدی در جدول شماره 2 آورده شده است.با بررسی پیشرانهای کلیدی مشخص گردید دو پیشران "تحریمهای اقتصادی" و "فناوری اطلاعات و ارتباطات" بالاترین درصد اجماع را کسب کردهاند.
جدول شماره 3- درصد اجماع پیشرانهای با تاثیر زیاد و خیلی زیاد
دسته بندی | پیش ران ها | درصد اجماع نظر |
عوامل اقتصادی | رونق اقتصادی | 87% |
بهره وری صنعت نشر | 75% | |
مواد اولیه و مصرفی | 87% | |
مدیریت بنگاه های نشر | 87% | |
تحریم های اقتصادی | 93% | |
عوامل سیاسی | موقعیت ایران در جامعه جهانی | 81% |
مداخلات سیاسی در محیط نشر | 68% | |
فضای سیاسی داخلی | 56% (عدم اجماع) | |
عوامل فناورانه | فناوری اطلاعات و ارتباطات | 93% |
فضای مجازی و اپلیکیشن های کتابخوان | 87% | |
نشر الکترونیک | 81% | |
عوامل فرهنگی- اجتماعی | ذائقه فرهنگی و سبک مصرف کالاهای فرهنگی | 75% |
سرانه مطالعه | 81% | |
چالش های اجتماعی ایران | 68% | |
توسعه فرهنگی( بعد کمی) | 75% | |
حضور افراد متخصص در صنعت | 62% | |
تعداد ناشران | 56% (عدم اجماع) | |
عوامل حاکمیتی | شیوه ارزیابی و ممیزی کتاب | 75% |
حمایت های دولتی | 68% | |
کارامدی نهادهای حاکمیتی | 81% | |
تشکل های صنفی | 81% | |
استراتژی صنعت نشر | 87% | |
عوامل حقوقی | سرقت علمی اثر | 87% |
تکثیر غیر مجاز | 75% | |
رعایت حقوق مصرف کننده | 75% |
بحث و نتیجه گیری
در دور اول دلفی 25 پیشران شناسایی و در شش دسته پیشرانهای فناوری، پیشرانهای سیاسی، پیشرانهای حقوقی، پیشرانهای فرهنگی- اجتماعی، پیشرانهای حاکمیتی و پیشرانهای اقتصادی دسته بندی گردید. در این مرحله با توجه به نتایج به دست آمده از پیاده سازی مصاحبه ها پیشرانی در دسته بندی زیست محیطی شناخته نشد. همچنین دو دسته ابعاد قانونی و اخلاقی با هم ادغام و در پیشرانهای حقوقی آورده شدند. در دوره های دوم و سوم اجرای دلفی، برای دستیابی به اجماع نظر خبرگان پیرامون میزان تاثیرگذاری این پیشرانها بر آینده صنعت نشر از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. در نهایت در خصوص تاثیر زیاد یا خیلی زیاد 23 پیشران در آینده صنعت نشر اجماع نظر پدید آمد. اگر جنگ نظامی به عنوان سلسله اقدامات سازمان یافته و خشونت آمیز به منظور تسخیر و نابودی نظام سیاسی ایران تعبیر شود، آنگاه میتوان تحریم اقتصادی را به سلسله اقدامهای سازمان یافته و خصومت آمیز بر علیه این کشور در نظر گرفت. در تحریم اقتصادی بر خلاف جنگ نظامی، نیروی نظامی رویت نمیشود و عملیاتهای تهاجمی آن پنهان و نرم بوده و بر عملکرد اقتصادی ایران تاثیر سوء میگذارد(کریمی پور، 1393). با توجه به عدم تغییر نگرش سیاسی کشورهای تحریم کننده نسبت به ایران و از سویی برهم خوردن توافق برجام، به نظر میرسد که لغو یا عدم لغو تحریمهای اقتصادی یک عامل تاثیر گذار در اقتصاد ایران در آینده خواهد بود. قطعا این پیشران را یکی از پیشرانهای تاثیر گذار بر روی سایر پیشرانهای میتوان قلمداد کرد چرا که رونق اقتصادی، تهیه مواد اولیه مناسب و مواد مصرفی در صنعت نشر از جمله کاغذ و زینک، توسعه کمی فرهنگی کشور، میزان حمایتهای دولتی از صنعت همگی در گرو چگونگی تحریمهای اقتصادی هستند.به عنوان پیشران موثر دیگر، فناوری های اطلاعات و ارتباطات(ICT) به دلیل توانایی و ظرفیت بالا در پردازش و انتشار سریع اطلاعات لازم برای انجام فعالیتهای سازمانی، نقش تاثیرگذاری در سازمانها دارند. استفاده از فناوریهای روز در بنگاهها و موسسات اقتصادی است که آنها را در یک وضعیت برتر رقابتی و استراتژیک قرار میدهد. به بیان دیگر، تاثیر این فناوری ناشی از اهمیت و قدرت بالای آن به منزله یک عامل خارجی است که به طور جبری بر متغیرهای سازمان تاثیر میگذارد. همانطور که گرانت و مدو 24(2008) اشاره کردهاند، این "جبر تکنولوژیکی"25 نتیجه اعتقاد به جبری بودن اثرگذاری عوامل خارجی است. بی تردید ناشران نیز خواه ناخواه از این امتیاز رقابتی در بازار کسب و کار نشر بهرهمند میشوند. چرا که با وجود افزایش کاربران اینترنت و شبکه های اطلاعاتی و استفاده روزافزون از منابع الکترونیکی به یقین دیر یا زود باید تسلیم این جبر تکنولوژیکی شده و با آن همپا شوند. ناشران با درک این واقعیت مهم و ضرورت و اهمیتی که فناوری اطلاعاتی می توانند در بهرهوری اقتصادی آنان داشته باشند به عرصهای وارد میشوند که شاید با محیط آن غریبه بوده و تبعات کار در محیطی متفاوت و الکترونیکی آنان را غافلگیر نماید و به آن به عنوان تهدید نگریسته شود. هر چند بسیاری از پژوهشگران این حوزه اعتقاد دارند که درک ما از این پدیده و شناخت جنبه های گوناگون آن نباید موجب شود که به این فرصت صرفا از وجه تهدید آمیز و منفی بنگریم.(اصغر نژاد قلعه یی، 1396) بنگاه های فعال در صنعت نشر کشور در صورتی میتوانند در فضای رقابتی و سخت اقتصادی دوام یافته و به ناشری پیشرو تبدیل شوند که با نگاهی فعال به شناخت آینده و برنامه ریزی برای آن بپردازند. در محیطهای پرتلاطم و متغیر کنونی به فکر امروز بودن یعنی شکست. پس باید با نگاهی بلندنگرانه پیشرانهای موثر بر آینده را رصد کرده و بر اساس آنها به شناسایی و طراحی سناریوهای ممکن، محتمل و مطلوب برای خود پرداخت.
شکل (1)مدل پیشران های تاثیرگذار برآینده صنعت نشر کتاب در ایران بر اساس نتایج پژوهش
منابع
احمدی، امید و قائدی، زینت و خوشحال، ابوالفضل(1395). آینده پژوهی: مفاهیم، روش ها، کاربردها. تهران، انتشارات جهاددانشگاهی.
اصغرنژاد قلعه یی، حسین(1396). شناسایی و تحلیل اثرات فناوری های نوین اطلاعاتی بر فرایند صنعت نشر کتاب در ایران و ارائه الگوی فرایند نشر مدرن و پسامدرن در کشور، پایان نامه دکتری، دانشکده علوم تربیتی، دانشگاه چمران اهواز
انصاری موحد،صدیقه.هنرمند ساری،محمد جواد(1393)تدوین و گزینش راهبردهای مناسب بر اساس تحلیل سوات در صنعت نشر ایران،مجله کتاب مهر،شماره چهاردهم،صص34-55.
بادینلو،الهام(1396)تاریخ و تحول نشر ایران: درآمدی به بررسی نشر کتاب در ایران از آغاز تا انقلاب اسلامی،اینه پژوهش،سال بیست و هشتم ،شماره اول،ص133-137.
بهرامی کمیل، نظام (1396) آسیب شناسی ساختاری صنعت چاپ در ایران،تهران:خانه کتاب.
جهانشاهی،امید.قنبر،روحانی،علی(1398) شناسایی عوامل کلیدی و پیشران های مؤثر بر آینده صنعت سینما در ایران،فصلنامه جامعه و فرهنگ و رسانه، سال هشتم،شماره سی ویک،صص43-65.
حسنوند،مجید(1396) مقایسه اقتصاد نشر الکترونیکی کتاب با نشر فیزیکی،پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه بین‌المللی امام رضا علیه‌السلام، دانشکده هنر و معماری اسلامی.
خادمی،مریم.بحیرایی،فرزاد(1392)ناشران و مخاطبان کتاب در مواجهه با نشر پسامدرن،فصلنامه تحلیلی پژوهشی مهر،شماره هشتم،صص102-115.
خزایی، سعید(1390)، آینده پژوهی، مفاهیم و ضرورت ها. بازیابی از پایگاه اینترنتی آینده پژوهی.
ده ده زاده سیلابی، پروین.احمد ی فرد، نرگس(1398) تعیین پیشران های کلیدی مؤثّر بر توسعة گردشگری با رویکرد آینده پژوهی )مطالعة موردی: شهرستانهای استان مازندران(،فصلنامه جغرافيا و پايداري محيط، شمارة 30، صص73-89
رجبی،محمد(1396 )بررسی اثربخشی استراتژیهای بازاریابی در صنعت چاپ و نشر ( مطالعه موردی : انتشارات مبلغان)پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشگاه آزاد اسلامی واحدعلوم دارویی،دانشکده علوم و فناوری های نوین.
رشیدزاده ،حبیب اله.خزائی،سعید(1395)شناسایی عوامل مؤثر راهبردی بر آینده صنعت بانکداری فصلنامه فرایند مدیریت و توسعه،دوره بیست و نه،شماره سوم،صص71-104.
رهنمای رود پشتی، فریدون؛ شیرین بیان، ندا(1395) طراحی سبد سرمایه گذاری با استفاده از رویکرد سناریو نگاری با بکارگیری روش برنامه ریزی بر پایه فرض،فصلنامه: مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار،شماره بیست و هشتم،صص23-40
سعدیان، فاطمه (1398) آسیب شناسی صنعت نشر استان و ارائه الگوی مناسب بازاریابی خدمات در صنعت نشر استان آذربایجان شرقی موسسه آموزش عالی چرخ نیلوفری آذربایجانکارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی، گروه مدیریت
صلواتیان، سیاوش، مسعودی، سارا(1395). فصلنامه مطالعات فرهنگ- ارتباطات، سال هفدهم، شماره سی و چهارم.
علی اکبری،اسماعیل.پور احمد،احمد.جلال آبادی،لیلا(1397)شناسایی پیشرانهای موثربر وضعیت آینده گردشگری پایدار شهر کرمان با رویکرد آینده پژوهی،فصلنامه علمی پژوهشی گردشگری و توسعه،سال هفتم،شماره اول،صص156-177.
فرج پهلو ،عبدالحسین.مطلبی،داریوش.اصغر نژاد،حسین( 1395 ) کتابداری و اطلاع رسانی،شماره نوزده،جلد چهارم،صص86-109.
کارگر اصل زنوزی ،قربانعلی.عزت زاده،بخیار.ولیزاده ،رضا(1399)شناسایی و تحلیل پیشرانهای موثر در توسعه آینده صنعت گردشگری تجاری با رهیافت گردشگری(مطالعه موردی شهر جلفا)،فصلنامه نگرشهای نو در جغرافیای انسانی،سال دوازده،شماره دوم،ص153-170.
مطلبی،داریوش(1398)مشکلات صنعت نشر کتاب ايران: مبتني بر مرور متون داريوش مطلبي فصلنامه علمی مطالعات فرهنگ ارتباطات/ سال بیستم / شماره چهل و هشتم، صص233-205.
ملکی فر،سیاوش. قاضی نوری،سید سپهر.قانعی راد،محمد امین.موسوی،ارش(1397) شناسایی و تحلیل رویکردهای موجود و مطلوب در صنایع فرهنگی کشور مبتنی بر دیدگاه ذینفعان،فصلنامه مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی،دوره هشتم،شماره بیست ششم،صص 17-39.
منطقی، محسن(1390) آینده پژوهی: ضرورت آینده مطالعات فرهنگی و علمی. نشریه اسلام و پژوهش های مدیریتی، شماره یک.
نوروزی،لیلا(1395) بررسی نقش، جایگاه اقتصادی و آینده صنعت نشر الکترونیک کتاب ایران(از دیدگاه متخصصان و ناشرانپایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه هنر اصفهان، دانشکده پژوهش‌های عالی هنر و کارآفرینی
هاشمیان اصفهانی، مسعود(1389). آینده نگاری علم و فناوری، آینده نگاری و ارزیابی رقبای منطقه و پیشگامان جهانی در حوزه علم و فناوری. تهران:مرکز نشر دانشگاهی.کریمی پور، داود(1393). ظرفیت های دیپلماسی انرژی جمهوری اسلامی ایران در جنگ اقتصادی. مجله پدافند اقتصادی، شماره یک.
Aikman, D., Barrett, P., Kapadia, S., King, M., Proudman, J., Taylor, T., ...& Yates, T. (2011) Uncertainty in macroeconomic policy-making: art or science?. Philosophical Transactions of the Royal Society of London A: Mathematical, Physical and Engineering Sciences, 369(1956), 4798-4817.
Chermack, T. J. (2011) Scenario planning in organizations: how to create, use, and assess scenarios. Berrett-Koehler Publishers.
Chi, Youngsuk(2014) The E-volution of Publishing: Challenges and Opportunities in Companions). Lodon:Routledge.
Filloux, F( 2012) EBooks: Defending the agency model. The Guardian, [online] 12 March. Available at: [Accessed 11 October 2017].
Grant, A. E. and Meadows, J.H. (2008) Communication Technology Update and Fundamentals 11th Edition, Focal Press, USA.
Havas, Attila. (2003). Socio-economic and developmental needs: Focus of foresight programs, technology foresight for organizers. Ankara, Turkey.
Hviid ,Morten. Sabine, Anglia. Sanchez ,Sofia Izquierdo (2017 )From publishers to self-publishing: The disruptive effects of digitalisation on the book industry Authors CREATe Working Paper Series DOI:10.5281/zenodo.321609 This release was supported by the RCUK funded Centre for Copyright and New Business Models in the Creative Economy (CREATe), AHRC Grant Number AH/K000179/1 pp1-55.
Inayatullah, S.(2013)Futures Studies:theories and methods. There sa future:Visions for better world” , Madrid,BBVA,pp 36-66
Kalantzis, Mary; Cope, Bill; Fehring( 2002) Heather TITLE PEN: Multiliteracies: Teaching and Learning in the New Communications Environment. INSTITUTION Primary English Teaching Association, Marrickville (Australia). REPORT NO PETA-PEN-133 ISSN ISSN-1442-603X PUB DATE 2002-00-00
Keenan, M., &Uyarra, E. (2002) Why regional foresight. An Overview of Theory and Practice, www. regional-foresight. de/download/WhyRegionalForesight. pdf (dostęp: 3.04. 2005).
Keenan, Michael. (2003) Technology Foresight: An Introduction, Technology Foresight for Organizers. Ankara, Turkey.
Nair, P( 2017) Amazon Prime Day: the biggest loss leader in history? Growth Business, [online] Available at: [Accessed 11 October 2017].
Popper, R. (2008). How are foresight methods selected?.foresight, 10(6), 62-89.
Schwartz, P. (1996) The art of the long view: paths to strategic insight for yourself and your company. Crown Pub.
Tat Keh Hean, (1998)Evolution of the book publishing industry Structural changes and strategic implications Journal of Management History,Vol. 4 No. 2, , pp. 104-123.
Tian,X. and Martin,B.2008.Value chaind& e-business models in Australian book publishing proceeding of IADIS international conference on e-commerce,Amsterdam, netherland,25-27 july
Toufani,S. Montazer,G(2011) Epublishing readiness assessment in Iranian publishing companies, The Electronic Library ,29(4),pp470-487.
Vena, M.( 2015) Revisiting the long tail theory as applied to EBooks. [online] Publishing Perspectives. Available at: [Accessed 16 October 2017].
Vrethager ,Robin (2017)The future of the book industry, digital or physical? Case study: Amazon 31 pages 3 November , pp1-31
Identifying the drivers affecting the future of the book publishing industry in Iran
Abstract
Today, in a changing environment, organizations and industries are trying to achieve long-term goals through strategic planning. Today, the publishing industry has played an important role in disseminating knowledge. On the other hand, the emergence of new technologies in this industry with new problems and challenges has faced .Therefore, the purpose of this study is to identify the affecting drivers on the future of the book publishing industry in Iran. To achieve these goals, the Delphi method, which is a qualitative research method, has been selected to perform this study. Delphi Group consists of 16 experts in the field of publishing industry who were selected by snowball method. The findings showed that after three rounds of Delphi, 23 drivers were identified and categorized into six groups: economic, cultural - social, political, governance, technological and legal. The research results show that Active companies in the country's publishing industry can survive in a competitive and difficult economic environment if they become a leading publisher with an active vision of future knowledge and planning.
Keywords: Futurism, driver, Publishing Industry, Books, Iran
[1] . Cope and Kalantzis
[2] . Tian , Martin and Deng, 2008
[3] . Vena
[4] .
[5] . Havas
[6] 1. Competition
[7] 2 .Constraints on Public Expenditure
[8] 3 .Complexity
[9] 4 .Competency
[10] Trends
[11] Events
[12] .Images
[13] .Actions
[14] . Keenan & Uyarraa:
[15] . Aikman
[16] . Chermack
[17] . Schwartz
[18] . Hviid
[19] . Nair
[20] . Filloux
[21] . Vrethager
[22] .chi
[23] . Kenna
[24] . Grant and Meadows
[25] Information Inertia
