واکاوی ابعاد و مولفه های مدل عوامل کلیدی ارزش‌آفرینی پایدار در زنجیره‌‌های تامین: مطالعه موردی صنعت نفت و گاز ایران
محورهای موضوعی : مدیریت صنعتی
فيروز خدائی
1
(دانشجوی دکتری، گروه مديريت صنعتي، واحد تبريز، دانشگاه آزاد اسلامي، تبريز، ايران.)
هوشنگ تقی‌زاده
2
(استاد، گروه مدیریت صنعتی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.)
مجید باقرزاده خواجه
3
(استادیار، گروه مديريت صنعتي، واحد تبريز، دانشگاه آزاد اسلامي، تبريز، ايران.)
کلید واژه: عوامل کلیدی ارزش‌آفرینی پایدار پایدار, زنجیره تامین پایدار, صنعت نفت و گاز, صنعت نفت و گاز ایران. ,
چکیده مقاله :
هدف مطالعه حاضر طراحی مدل عوامل کلیدی ارزش‌آفرینی پایدار در زنجیره‌‌های تامین صنعت نفت و گاز ایران است. این پژوهش از گونه بنیادی و به لحاظ روش، ترکیبی (کیفی و کمی) است. ابتدا با مرور نظام‌مند سه مرحله‌ای اسناد علمی غربال و مدل مضامین با رویکرد کیفی تحلیل مضمون از داخل اسناد مزبور استخراج شد. بر همین اساس، ابتدا با جستجوی پایگاه‌های علمی معتبر، 1103 سند مشخص شد که در طی سه بار غربال بر اساس ارتباط عنوان، چکیده و بررسی متن کامل با رویکرد مرور نظام مند، به 62 فقره سند تقلیل یافت و بعنوان نمونه کیفی لحاظ گردید. یافته‌های تحلیل محتوای مضمونی پس از بررسی روایی و پایایی در 9 مضمون کلان و 50 مضمون فرعی از میان 850 فقره مشاهدات در قالب کدهای باز و در چندین مرحله بازبینی استخراج شد. در بخش کمی، مدل مضامین حاصل‌شده در گام قبلی به‌صورت پرسش‌نامه تنظیم و پس از بررسی روایی و پایایی مابین متخصصین فعال در زمینه صنعت نفت و گاز توزیع‌شده است. پس از گردآوری داده‌ها، مدل کیفی با رویکرد آماری تحلیل عاملی تأییدی ارزیابی و تایید شد. ابعاد مدل مزبور عبارتند از: کیفیت راهبری، قابلیت‌های زیربنایی، ساختاری و سازماندهی، ارزیابی و بازخوردگیری، کیفیت ارتباطات، کیفیت منابع، تسهیل کننده‌های مدیریت دانشی، آگاهی و حمایت اجتماعی، توانایی یکپارچه‌سازی فرایندها بین عوامل و اجزای زنجیره و تسهیل کننده‌های ارتقای پایداری در زنجیره. نهایتا بر مبنای یافته‌ها پیشنهادهای تحقیق ارائه شده است.
The purpose of this study is to design a model of key factors of sustainable value creation in the supply chains of Iran's oil and gas industry. This research is fundamental and in terms of method, it is combined (qualitative and quantitative). First, with a three-stage systematic review of the scientific documents, the content model was extracted from the mentioned documents with the qualitative approach of analyzing the content. Based on this, first by searching the reliable scientific databases, 1103 documents were identified, which were reduced to 62 documents during three times of screening based on the relevance of the title, abstract and full text review with a systematic review approach and considered as a qualitative sample. became The findings of the thematic content analysis were extracted after validity and reliability in 9 major themes and 50 sub-themes from among 850 observation items in the form of open codes and in several stages of review. In the quantitative part, the model of subjects obtained in the previous step has been organized in the form of a questionnaire and distributed among the specialists active in the field of oil and gas industry after checking the validity and reliability. After collecting the data, the qualitative model was evaluated and confirmed with the statistical approach of confirmatory factor analysis. The dimensions of the mentioned model are: quality of leadership, infrastructural, structural and organizational capabilities, evaluation and feedback, quality of communication, quality of resources, facilitators of knowledge management, awareness and social support.
ابراهیم پورازبری، مصطفی، مرادی، محمود، و مومنه، محسن. (1396). نقش فشار مشتری و نوآور بودن بر فعالیت های مدیریت زنجیره تامین پایدار و مزیت رقابتی پایدار. مطالعات مدیریت صنعتی، 15(47 )، 121-150.
امامیان، سیدامیرحسین، و خدابخش، محسن. (1395). ارائه چارچوبی برای توسعه پایدار زنجیره تامین با رویکرد پدافند غیر عامل. کنفرانس ملی پدافند غیرعامل و توسعه پایدار.
امین ناصری, فاطمه, خردیار, سینا, طهماسبی, حمزه امین, چیرانی, ابراهیم. (1401). بررسی و شناسایی مؤلفه‌های تأثیرگذار بر زنجیره تأمین پایدار از دیدگاه مالی با رویکرد متدولوژی سیستم‌های نرم(SSM): مطالعه موردی شرکت لبنی پگاه گیلان. پژوهش های مدیریت راهبردی, 28(86), 41-62.
تقی زاده, هوشنگ, محمدپور شاطری, مهرداد. (1388). بررسی دلایل عدم بکارگیری آنالیز ارزش و تفکرناب (مطالعه موردی). مدیریت بهره‌وری, 3(2(9)تابستان), 77-101.
تقی زاده مسن, مجتبی(۱۳۹۷)، مزیتهای نسبی استقرار سیستم مدیریت یکپارچه زنجیره تامین در صنایع بالادستی نفت و گاز، سومین کنفرانس بین المللی مدیریت، حسابداری و حسابرسی پویا، تهران، صالحان، (2) 10 : 55.
توکلی دهاقانی، محمدرضا، شاهوردیانی، شادی، و موسی پور، حجت اله. (1396). بررسی رابطه بین مدیریت زنجیره تامین پایدار با عملکرد زیست محیطی و عملکرد مالی. پژوهشنامه بازرگانی، 22(85 )، 171-194.
سرایی نیا، الهام، ایرانزاده، سلیمان، تقی زاده، هوشنگ، و باقرزاده، مجید. (1396). توسعه مدلی جهت بررسی تاثیر آینده نگری پایدار بر یکپارچگی استراتژیک زنجیره تامین با رویکرد خلق ارزش (مطالعه موردی: زنجیره تامین ایران خودرو). آینده پژوهی مدیریت (پژوهش های مدیریت)، 28(109)، 25-39.
صیادی تورانلو، حسین، و حفیظی اتابک، ریحانه. (1400). رابطه یکپارچگی زنجیره تامین سبز و عملکرد پایدار در مراکز خدمات درمانی یزد. مدیریت اطلاعات سلامت، 18(5 (پیاپی 81) )، 188-196.
عزیزی, حامد و بهروز حسن پور(۱۳۹۷) طراحی مدلی برای ریسک در زنجیره تامین سبز با تکنیک دلفی فازی و دیمتل فازی در شرکت بهره برداری نفت و گاز گچساران، سومین کنفرانس بین المللی مدیریت، حسابداری و حسابرسی پویا، تهران، دانشگاه صالحان، مهر، صص:339-53.
محسنی، مریم (1397) ارائه چارچوبی یکپارچه برای مدیریت زنجیره تامین مبتنی بر پارادایم های ناب، چابک، تاب آور و پایدار (LARS) در صنعت پتروشیمی، رساله دكتری تخصصی PhD رشته مدیریت، مدیریت تولید و عملیات استاد راهنما: احمد جعفرنژادچقوشی، دانشگاه تهران.
Barbosa-Póvoa, A. P. (2016). Challenges and Opportunities in Sustainable Supply Chains. In K. Zdravko & B. Miloš (Eds.), Computer Aided Chemical Engineering (Vol. Volume 38, pp. 2409): Elsevier.
Bendul, J. C., Rosca, E., & Pivovarova, D. (2016). Sustainable supply chain models for base of the pyramid. Journal of Cleaner Production. DOI: http://dx.doi.org/10.1016/j.jclepro.2016.11.001
Boukherroub, T., Ruiz, A., Guinet, A., & Fondrevelle, J. (2015). An integrated approach for sustainable supply chain planning. Computers & Operations Research, 54, 180-194. doi:http://dx.doi.org/10.1016/j.cor.2014.09.002
Chima, C. M., & Hills, D. (2007). Supply-chain management issues in the oil and gas industry. Journal of Business & Economics Research, 5(6), 27-36.
Chong, A. Y., Chan, F. T., Ooi, K. B., & Sim, J. J. (2011). Can Malaysian firms improve organizational / Innovation performance via SCM?. Industrial Management & Data Systems, 111(3), 410-431.
Desai, A., & Rai, S. (2016). Knowledge Management for Downstream Supply Chain Management of Indian Public Sector Oil Companies. Procedia Computer Science, 79, 1021-1028. doi:https://doi.org/10.1016/j.procs.2016.03.129
Eskandarpour, M., Dejax, P., Miemczyk, J., & Péton, O. (2015). Sustainable supply chain network design: an optimization - oriented review. Omega, 54, 11-32.
Gao, D., Xu, Z., Ruan, Y. Z., & Lu, H. (2018). From a systematic literature review to integrated definition for sustainable supply chain innovation (SSCI). Journal of Cleaner Production. doi:http://dx.doi.org/10.1016/j.jclepro.2016.11.153
Giannakis, M., & Papadopoulos, T. (2016). Supply chain sustainability: A risk management approach. International Journal of Production Economics, 171, 455-470. doi:https://doi.org/10.1016/j.ijpe.2015.06.032
Hassini, E., Surti, C., & Searcy, C. (2012). A literature review and a case study of sustainable supply chains with a focus on metrics. International Journal of Production Economics, 140(1), 69-82.
Hong, J., Zhang, Y., & Ding, M. (2018). Sustainable supply chain management practices, supply chain dynamic capabilities, and enterprise performance. Journal of Cleaner Production, 172, 3508-3519.
Jellali, A., & Benaissa, M. (2015). Sustainable performance evaluation of the supply chain. In Advanced Logistics and Transport (ICALT), 2015 4th International Conference on (pp. 151-156). IEEE.
Kazemi, Y., & Szmerekovsky, J. (2015). Modeling downstream petroleum supply chain: The importance of multi-mode transportation to strategic planning. Transportation Research Part E: Logistics and Transportation Review, 83, 111-125. doi:https://doi.org/10.1016/j.tre.2015.09.004
Khorasani, M., Sarker, S., Kabir, G., & Ali, S. M. (2022). Evaluating strategies to decarbonize oil and gas supply chain: Implications for energy policies in emerging economies. Energy, 258, 124805. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.energy.2022.124805
King, N., & Horrocks, C. (2010), Interviews in qualitative research, London: Sage.
Lin, K.-P., Tseng, M.-L., & Pai, P.-F. (2018). Sustainable supply chain management using approximate fuzzy DEMATEL method. Resources, Conservation and Recycling, 128, 134-142.
Mariadoss, B. J., Chi, T., Tansuhaj, P., & Pomirleanu, N. (2016). Influences of Firm Orientations on Sustainable Supply Chain Management. Journal of Business Research, 69(9), 3406-3414. doi:https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2016.02.003
Quarshie, A. M., Salmi, A., & Leuschner, R. (2016). Sustainability and corporate social responsibility in supply chains: The state of research in supply chain management and business ethics journals. Journal of Purchasing and Supply Management, 22(2), 82-97. doi:https://doi.org/10.1016/j.pursup.2015.11.001
Rodger, J. A., & George, J. A. (2017). Triple bottom line accounting for optimizing natural gas sustainability: A statistical linear programming fuzzy ILOWA optimized sustainment model approach to reducing supply chain global cybersecurity vulnerability through information and communications technology. Journal of Cleaner Production, 142, 1931-1949.
Schaltegger, S., & Burritt, R. (2014). Measuring and managing sustainability performance of supply chains: Review and sustainability supply chain management framework. Supply Chain Management: An International Journal, 19(3), 232-241.
Seuring, S & Muller, M (2008), From a literature review to a conceptual framework for sustainable supply chain management, Journal of Cleaner Production,Volume 16, Issue 15, 1699-1710.
Seuring, S., & Gold, S. (2013). Sustainability management beyond corporate boundaries: from stakeholders to performance. Journal of Cleaner Production, 56, 1-6.
Sharma, M., Joshi, S., Prasad, M., & Bartwal, S. (2023). Overcoming barriers to circular economy implementation in the oil & gas industry: Environmental and social implications. Journal of Cleaner Production, 391, 136133. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2023.136133
Sletten, S., Wangen Jonasmo, K., & Solheim, M. C. W. (2023). Changing industrial trajectories through business model innovation: a case study of the oil and gas industry in Norway. European Planning Studies, 1-20. https://doi.org/10.1080/09654313.2023.2185503
Taghizadeh, H., & Shokri, A. (2012). Designing Value Analysis Implementation Model in Manufacturing Organizations Based on Interpretive Structural Modeling Approach. Paper presented at the First International Conference on Advances in Management and Economics (ICAME 2012), Malaysia.
Taghizadeh, H., Taheri, H., & shokri, A. (2012). The Study of the Effective Organizational Factors in the Execution of Value Engineering. Paper presented at the International Conference On Computer Communication and Management (ICCCM2012), Indonesia, Bali.
Tate, W. L., & Ellram, L. M. (2019). Sustainable supply chains and social networks: an overview Handbook on the Sustainable Supply Chain: Edward Elgar Publishing.
Wan Ahmad, W. N. K., Rezaei, J., de Brito, M. P., & Tavasszy, L. A. (2016). The influence of external factors on supply chain sustainability goals of the oil and gas industry. Resources Policy, 49, 302-314. doi:http://dx.doi.org/10.1016/j.resourpol.2016.06.006
Wan Ahmad, W. N. K., Rezaei, J., Tavasszy, L. A., & de Brito, M. P. (2016). Commitment to and preparedness for sustainable supply chain management in the oil and gas industry. Journal of Environmental Management, 180, 202-213. doi:http://dx.doi.org/10.1016/j.jenvman.2016.04.056
Wang, G., Cheng, Q., Zhao, W., Liao, Q., & Zhang, H. (2022). Review on the transport capacity management of oil and gas pipeline network: Challenges and opportunities of future pipeline transport. Energy Strategy Reviews, 43, 100933. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.esr.2022.100933
Zhang, M., Tse, Y. K., Doherty, B., Li, S., & Akhtar, P. (2018). Sustainable supply chain management: Confirmation of a higher-order model. Resources, Conservation and Recycling. doi:http://dx.doi.org/10.1016/j.resconrec.2016.06.015
