شهید سلیمانی و جهت گیری دکترین دفاعی-امنیتی ج.ا.ایران با تاکید بر: کنشگری فعال و مدل« تصمیم گیری بینش فوق العاده»
محورهای موضوعی : سیاست خارجی
علی باقری زاده
1
(
استادیار دانشگاه اسلامی واحد رفسنجان
)
کلید واژه: شهید سلیمانی, دکترین امنیتی, راهبرد دفاعی, , کنشگر فعال امنیتی, مدل بینش فوق العاده,
چکیده مقاله :
راهبرد کلان دفاعی هر کشور در دکترین دفاعی و امنیتی آن تجسم و تبلور می نماید. نخبگان امنیتی برای نیل به این مهم دکترین دفاعی کشور را متناسب با سطح تهدیدات باالفعل و باالقوه برنامه ریزی و عملیاتی می کنند.وضعیت ناامنی در محیط پیرامونی باعث شده است که نخبگان تصمیم ساز در حوزه دکترین دفاعی-امنیتی شاخص امنیت سازی،رویکرد کنشگری صریح و ایده محور در محیط پرآشوب پیرامونی را محوریت راهبرد دفاعی کشور قرار دهند. بدین توضیح که هر گونه انفعال در حوزه های امنیتی منجر به سرریزی ناامنی و آشوب از محیط پیرامونی به محیط داخلی می شود. فرماندهان ارشد نظامی بعنوان تصمیم سازان حوزه امنیتی با ترسیم و طراحی خطوط دفاعی در این امر مهم نقش محوری را ایفا می کنند.سپهبد سردار شهید حاج قاسم سلیمانی به عنوان شخصیتی که با استعداد و بینش فوق العاده،با تصمیمات راهبردی خود ضریب امنیت ملی ج.ا.ایران را به بالاترین سطح در تاریخ کشور ارتقا داد.بنحوی که ایشان را معمار امنیت و ثبات راهبردی ایران قلمداد می کنند.در مقاله حاضر بطور مشخص تاثیر شهید سلیمانی بر چگونگی ساختار،ماهیت و ابعاد الگوی امنیت راهبردی ج.ا.ایران مورد بررسی قرار می گیرد.پرسش اصلی مقاله براین موضوع تاکید دارد:تفکر راهبردی شهید سلیمانی چه تاثیراتی بر جهت گیری دکترین امنیتی ج.ا.ایران داشته است؟فرضیه مقاله معطوف به این گزاره است:شهید سلیمانی با تثبیت شاخص های:«امنیت جویی فزاینده،تحرک ژئوپلیتیک،بازدارندگی فعال،عمق بخشی استراتژیک،پیوستگی قدرت سخت و نرم،کنشگری فعال راهبردی و ایده محور»بر جهت گیری دکترین دفاعی-امنیتی ج.ا.ایران تاثیر مستقیم و تعیین کننده داشته است.یافته های مشخص تحقیق نشان می دهد که:«دکترین دفاعی-امنیتی ج.ا.ایران متاثر از تفکر خردمندانه شهید سلیمانی در قالب الگوی ثابت رئالیسم ایرانی ،از منظر دولت واقع گرایی دارای شیفت درون پاردایمی از رویکرد انعکاسی و واکنش گرایانه به رویکرد کنشگرایانه امنیتی فعال و صراحت راهبردی در مقابله به مثل متناسب با تهدیدات بوده است».
The grand defense strategy of each country is embodied and crystallized in its defense and security doctrine.In order to achieve this goal, the security elites plan and operate the country's defense doctrine according to the level of actual andpotential threats.The insecurity situation in the surrounding environment has caused the decision-making elites in the field of defense-security doctrine,the index of security,to take an explicit proactive approach.and make the central idea in the surrounding turbulent environment the centrality of the country's defense strategy.To explain thatany inaction in security areas leads to spillover of insecurity and chaos from the peripheral environment to the internal environment.Senior military commanders,as decision makers in the security field,play a central role in this important matter by drawing and designing defense lines. Lt. Gen.Martyr Hajj Qassem Soleimani, as a personality who with extraordinary talent and vision,with his strategic decisions, increased the national security factor A. promoted Iran to the highest level in the country's history. In the way that he is considered as the architect of Iran's strategic security and stability. Iran is examined. The main question of the article is emphasized for this topic: What effects has the strategic thinking of Shahid Soleimani had on the orientation of the security doctrine of Iran? The increasing search for security, geopolitical dynamics, active deterrence, strategic depth,continuity of hard and soft power, active strategic and idea-oriented activism" has had a direct and decisive impact onthe direction of the Iranian defense-security doctrine.Specific findings The research shows that: "J.A. Iran's defense-security doctrine is influenced by the wise thinking of Martyr Soleimani in the form of a fixed model ofIranian realism, from the perspective of the realist government,there is a paradigm shift from a reflexive and reactive approach to a proactive approach to active security and "Strategic frankness has been proportionate to the threats."
-منابع و مآخذ: کتاب: 1-قوام،سید عبدالعلی،(1375)،اصول سیاست خارجی و سیاست بین الملل،تهران:سمت،. 2-کاظمی،سید علی اصغر،(1387)،روابط بین الملل در تئوری وعمل،تهران:قومس،چاپ پنجم. مقلات: 1-کدخدایی،مصطفی و عسکری،شهرام(1398).«دکترین امنیتی ج.ا.ایران با تاکید بر بازدارندگی فعال و حفظ ضربه دوم»،مجله پژوهش ملل،دوره4،شماره 47،آبان98،صص72-48 2-فتحی،محمد جواد:عیوضی،محمدرحیم و پیرانی،شهره(1399).«جایگاه بازداترندگی برون مرزی در منظومه دفاعی-امنیتی ج.ا.ایران در آسیای غربی»،فصلنامه سیاست جهانی،دوره9،شماره2،تابستان1399،پیایی32،صص303_265 3-متقی،ابراهیم و انعامی علمداری،سهراب(1399)،«مدا تحلیلی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دوران آشوب»،فصلنامه:جستارهای انقلاب اسلامی ایران»،سال2،شمار3،بهار و تابستان1399،صص154-134 4-نیاکوئی،سیدامیر و پیرمحمدی،سعید(1398)،«سیاستگذاری امنیتی ایران در قبال منازعات پس از بهار عربی(2018-2011)»،فصلنامه سیاست گذاری عمومی،دوره5،شماره1،صص194-167 5-قنبری،محمد و بیات،بهرام(1398)،«محیط شناسی تهدیدات تروریستی در سطح ج.ا.ایران»،فصلنامه علوم سیاسی،سال4،شماره46،بهار 1398،صص185-159 6فروزان،یونس:عبدالرضا،عالیشاهی و رفیعی،مجید(1398)،«کنشگری تدافعی ج.ا.ایران در قبال هژمونیسم نو محافظه کاران آمریکا از پسابرجام تا سال2019 میلادی»فصلنامه مطالعات روابط بین الملل،سال12،شماره48،صص91-65 7-غلامی،نجمه(1399)،«تحلیل امنیت در مکتب شهید سلیمانی»،فصلنامه تخصصی مدرسه حکمرانی شهید سلیمانی،شماره1،بهار1399،صص48-34 8-موسوی،سید محمد(1398)،«مکتب شهید حاج قاسم سلیمانی در دفاع از حریم ولایت»،فصلنامه مطالعات بیداری اسلامی،سال8،شماره15،صص100-75 9-قیصری،نورالله(1392)،«امنیت پایدار نظام جمهوری اسلامی ایران»،فصلنامه دانش سیاسی،سال9،شماره1،(پیایی17)،صص62-45 10-طاهری،ابولقاسم و کریمی فرد،حسین(1391)،«هویت ملی و سیاست خارجی ج.ا.ایران»،فصلنامه علوم سیاسی،دوره5،شماره18،شماره پیایی18،صص154-125 11-امیری،سروش و کیانی،حسین(1398)،«گفتمتن مقاومت شهید سلیمانی در دیپلماسی و روابط بین الملل»،فصلنامه علمی مطالعات دفاع مقدس،دوره5،شماره2،صص30-9 12-محمودی رجا،سیدرضا :دولت آبادی باقری،علی و راوش،بهنام(1397)،«بررسی محور مقاومت و آینده نظام سلطه با استفاده از نظریه نظام جهانی،سال7،شماره4،صص28-8 13-قاسمی،فرهاد و فرجی،محمدرضا(1397)،«نظریه پیچیدگی و سیاست خارجی راهبردی ایران در غرب آسیا»،پژوهشنامه ایرانی روابط بین الملل،سال7،شماره1،صص138-113 14-صالحی،سیدجواد و فرحبخش،عباس(1395)،«پایگاه سازی نظامی آمریکا و بازدارندگی ج.ا.ایران»،فصلنامه سیاست دفاعی،سال24،شماره96،پاییز1395،صص 15-برزگز،کیهان(1397)،«راهبرد سیاست خارجی ایران در توازن قوای منطقه ای»،فصلنامه مطالعات راهبردی،سال21،شماره4،زمستان1397،صص205-184 16-باقری،محسن:امیری،علی و یزدانی،عنایت الله(1400)،«تاثیر محور مقاومت بر عمق استراتژیک ج.ا.ایران»،فصلنامه مطالعات صلح،دوره1،شماره2،صص92-65 17-محمدتقی،آذرشب و مومنی،سیدجواد(1396)،«الزامات منطقه ای و استراتژی امنیتی ایران در خاورمیانه»،فصلنامه راهبرد سیاسی،سال1،شماره2،پاییز1396،صص161-137 18-قاسمی،فرهاد و فرجی؛محمدرضا(1397)،«نظریه پیجیدگی و سیاست خارجی:راهبردهای ایران در غرب آسیا»،فصلنامه:ایرانی روابط بین الملل،سال7،شماره1،پاییز1397،صص138-113 19-آقایی،سید داوود و نورعلی وند،یاسر(1398)،«محیط امنیتی و سیاست گذاری خارجی وامنیتی ارائه الگوی تحلیلی»،دوره9،شماره23،صص22-1 20-بالایی،حمید و اسماعیلی،محسن(1394)،«الکوی راهبردی تامین امنیت ملی در سیاست های کلی نظام ج.ا.ایران»،فصلنامه آفاق امنیت،سال8،شماره27،صص37-5 21-گلشنی،ابوذر،(1396)،«عوامل شکل گیری سیاست بین المللی»،فصلنامه:مطالعات علوم سیاسی حقوق و فقه»،دوره3،شماره22،تابستان96،صص109-94. -اینترنت: 1-عرب پورامیرحسین(15/10/1399)،«شهید سلیمانی و تصور فرامرزی گفتمان قهرمانی که نماد نفوذ ایران بود»،خبرگزاری دیپلماسی ایرانی،کد خبر:1998721 http://www.irdiplimacy.ir 2-برزگر،کیهان(15/1/1397)،«بهترین استراتژی برای ایران»،خبرگزاری آخرین خبر،کدخبر:767011 http://khabaronline.ir/news/. 3-متقی،ابراهیم(8/7/1386)،«چالش ای درون ساختاری و فرآیدهای امنیتی خارومیانه»،خبرگزاری بصیرت،کد خبر:13503 http://www/basirat.ir 4-سلامی،سرلشکر حسین،(8/12/1400)،«همه چیز در میدان شکل می گیرد سردار سلیمانی دیپلماسی را در خدمت میدان آورد»،کد خبر:1069697 http://www.irna.news/fa/tiny/news. 5-خبرگذاری ایرنا،(11/8/1400)،«دیپلماسی و میدان:نقش سردار سلیمانی در پیشبرد سیاست خارجی»،http://www.irna.ir/xjwqg 6-امیرعبدالهیان،حسین،(26/2/1400)،«سردار سلیمانی ورد دیپلماسی و میدان بود»،خبرگذاری بصیرت،کد خبر:330580 http://www.basirat.ir 7-سرلشکررشید،غلامعلی،(4/6/1400)،«روایت سرلشکر رشید از 6 ارتشی که حاج قاسم در خارج از مرزها ایجاد کرد»،پایگاه خبری تحلیلی فردا نیوز،کدخبر:1098657 http://www.fardanews.com 8-اکبری،علیرضا(24/7/1395)،«دکترین امنیتی ایران در خاورمیانه»،خبرگذاری دیپلماسی ایرانی،کد خبر:1963706 http://www.irdiplomacy.ir 9-دیوسالار،عبدالرسول(25/9/1400)،«چرا دکترین بازدارندگی ایران هنوز موثر است؟»،سفرنامه دنیای اقتصاد،کد خبر:3527686 http://www.donya-e-eqtesad.com/fa/tiny/news 10-پاک آیین،محسن(7/10/1399)،«حاج قاسم و نظریه امنیت منطقه ای»،خبرگذاری تحلییل ایران،کدخبر:147-151 http://wwwkhabaronline.ir/news/. 11-طاهرخانی،سعیدرضا(16/11.1398)،«چرا مناطق مرزهای غربی مهم است.علل حضور ج.ا.ایران در شرق مدیترانه»،خبرگذاری دیپلماسی ایرانی،کد خبر:1989331 http://wwwirdiplomacy.ir 12-خبیری،کابک(29/2/1393)،«راهبرد دفاعی ج.ا.ایران ملزومات و راهکارها»،خبرگذاری بصیرت،کد خبر:266940 http://wwwbasirat.ir 14-هادیان،ناصر(16/10/1399)،«امنیت ملی از نگاه سردار سلیمانی»،روزنامه دنیای اقتصاد،کدخبر:5077 magiran.com./article/4135000 15_صدرالحسینی،سیدرضا(25/8/1400)،«ابعاد فتنه های منطقه ای در غرب آسیا،سناریوی واشنگتن در منطقه غرب آسیا،آمریکا درگر قدرت بلامنازع نیست.،کدخبر:535242،mehrnews.com/535242/ 16-برزگر،کیهان(16/10/1399)،«امنیت ملی از نگاه سردار سلیمانی در سمینار اندیشکده حقوق،الهیات و علوم سیاسی»،خبرگذاری دنیای اقتصاد،کد خبر:5077،magiran.com/article/4135000 17-خبرگذاری جمهوری اسلامی ایران،(15/8/1400)،«چالش های امنیتی منطقه و نقش سردار سلیمانی در صلح و امنیت اروپا»،https:www.irna.ir/news/84169628/ 18-متقی،ابراهیم(14/10/1399)،خبرگذاری ایسنا،«کار سردار سلیمانی ایجاد موازنه از طریق قدرت سازی،تحریک ژئوپلیتیکی،و ائتلاف سازی بود»،کد خبر:9910141146http:///www.isna.ir 19-سردار کریمی،محسن(12/10/1399)،«هجر حبیب نقش حاج قاسم در تامین امنیت ایران و جبهه مقاومت»،خبرگذار تنسیم،https://www.tansimnews.com/2421659 20-واعظی،محمود(17/1/1387)،«رویکرد امنیتی ایران در محیط پیرامونی»،خبرگذاری دیپلماسی ایرانی،کدخبر:11176،http://wwwirdiplomacy.ir 21-پاک پرور،محسن(12/10/1399)،«چالش های امنیتی منطقه و نقش سردار سلیمانی در صلح و امنیت»،خبرگذاری ایرنا،کدخبر:2583،http://www.irna.ir/news/84169628/ 22-شبکه اطلاع رسانی دانا،(13/10/1401)،«شجاعت و دلیری سردار سلیمانی در نبرد با دشمنان،مردم داری و سلحشوری دو ویژگی که قهرمان حاج قاسم با هم داشت»،کد خبر:1797648،https;//dana.ir/news/1796648.html/share 23-کنعانی،خبرگذاری مهر،(10/10/1401)،«میزگرد مبارزه با تروریسم در غرب آسیا،سردار سلیمانی چهره بین المللی مقاومت بود»،کد خبر:5669122،http://mehrnews.com.news/.
24-گفت و گو با سردار حسین دهقان،(13/10/1399)،«شاخصه های فرماندهی و مقاومت در سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی»،موسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی،شماره14،پاییز 1398،http://psri.ir?id=ajd7v6g2
25-دیپلماسی ایرانی،(14/10/1401)،«سردار قلب ها در سیاست داخلی الگوی اعتدال بود،ژنرال کم نظیر ایران»،کد خبر: 2016836،irdiplomacy.ir/fa/news.
26-شورای راهبردی روابط خارجی(14/10/1401)،«نقش شهید سلیمانی در ارتقا قدرت بازدارندگی ایران و جبهه مقاومت اسلامی،کد و شماره خبر:scfr.ir/fa/10/147908/2
