تاثیر رانت نفت و گرمایش زمین بر شادمانی با تاکید بر نقش حکمرانی خوب در کشورهای نفتی

محورهای موضوعی : دو فصلنامه علمی - تخصصی اقتصاد توسعه و برنامه ریزی

فرنوش السادات صدری ¹ , نارسیس امین رشتی ² , آزاده محرابیان ³ , رؤیا سیفی‌پور ⁴

1 - دانشجوی دکتری، گروه علوم اقتصادی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - استادیار، گروه علوم اقتصادی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
3 - استادیار، گروه علوم اقتصادی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
4 - استادیار، گروه علوم اقتصادی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1404/09/12 تاریخ پذیرش : 1404/09/30 تاریخ انتشار : 1404/08/02

کلید واژه: رانت نفت, گرمایش زمین, شادی, روش خودتوضیحی با وقفه‌های توزیعی کوانتایل.,

چکیده مقاله :

Translator

 

 

 

Translator

 

 

 

Translator

 

 

 

هدف مقاله حاضر تحلیل اثر رانت‌نفت و گرمایش‌زمین بر شادمانی با توجه به نقش حاکمیت در 14 کشور نفتی طی دوره زمانی 2023-2010 است. نتایج حاصل از برآورد الگوی مقاله با استفاده از روش PQARDL نشان داد که در بلندمدت رانت‌نفت در کوانتایل میانی و بالا بر شادمانی تأثیر منفی و فزاینده داشته، اما در کوتاه‌مدت تنها در کوانتایل بالا بر شادمانی تأثیر منفی داشته‌است. حکمرانی‌خوب در بلندمدت در هر سه کوانتایل و در کوتاه‌مدت در کوانتایل پایین تأثیر مثبت داشته‌است. در بلندمدت افزایش گرمایش‌زمین در هر سه کوانتایل بر شادمانی تأثیر منفی داشته، اما در کوتاه‌مدت در همه کوانتایل‌ها تأثیر معناداری نداشته‌است. تأثیر تعاملی گرمایش‌زمین و حکمرانی‌خوب در بلندمدت در هر سه کوانتایل منفی است و در کوتاه‌مدت در هیچ‌ کوانتایلی معنادار نیست. اثر نهایی گرمایش‌زمین در بلندمدت نشان داد که حدآستانه‌ای حکمرانی‌خوب درکوانتایل پایین برابر با 65/0- است. با گذر حکمرانی‌خوب از حدآستانه، به کاهش اثر منفی گرمایش‌زمین بر شادی می‌انجامد. در بلندمدت درکوانتایل میانی (بالا) حدآستانه‌ شاخص حکمرانی‌خوب برابر با 91/0- (86/0-) است. متغیر ضربی رانت‌نفت و حکمرانی‌خوب در کوانتایل‌های میانی و بالا تأثیر منفی بر شادمانی داشته اما در کوتاه‌مدت در هیچ کوانتایلی تأثیر معناداری نداشته‌است. اثر نهایی رانت‌نفت در بلندمدت نشان داد که درکوانتایل میانی (بالا) حدآستانه‌ای حکمرانی‌خوب برابر با 25/1- (16/1-) است. با گذر حکمرانی‌خوب از حدآستانه، اثر منفی رانت‌نفت بر شادی کاهش می‌یابد. آزمون تقارن حاکی از متقارن بودن ضرایب رانت‌نفت، حکمرانی‌خوب و متغیر ضربی رانت‌نفت و حکمرانی‌خوب و نامتقارن بودن ضرایب گرمایش‌زمین در بلندمدت و کوتاه‌مدت در کوانتایل‌های مختلف است.

 

 

 

چکیده انگلیسی:

Translator

 

 

 

Translator

 

 

 

Translator

 

 

 

This study examines the impact of oil rents and global warming on happiness in 14 oil-exporting countries over the period 2010–2023, emphasizing the moderating role of good governance. Using the Panel Quantile ARDL (PQARDL) method, the results reveal the following: In the long run, oil rents exert a significant negative and intensifying effect on happiness at middle and upper quantiles, but only at the upper quantile in the short run. Good governance consistently enhances happiness in the long run across all quantiles and in the short run at the lower quantile. Global warming significantly reduces happiness in the long run across all quantiles, yet shows no short-run significance. The interaction between global warming and governance is negative in the long run, implying that governance cannot fully offset warming’s adverse effect. However, net effects reveal governance thresholds: –0.65 (lower quantile), –0.91 (middle), and –0.86 (upper). Exceeding these thresholds mitigates the negative impact of warming. Similarly, the oil rent–governance interaction is negative at middle and upper quantiles in the long run. Governance thresholds of –1.25 (middle) and –1.16 (upper) indicate that sufficiently strong institutions reduce the resource curse’s harm to well-being. Symmetry tests confirm symmetric long-run coefficients for oil rents, governance, and their interaction, but asymmetric effects for global warming across quantiles and time horizons.

 

 

 

منابع و مأخذ:

اصغرپور، حسین، برادران خانیان، زینب. (1397).‌‌ اثرات نامتقارن درآمد‌های نفتی بر کسری بودجه دولت در ایران: رویکرد رگرسیون کوانتایل. بررسی مسائل اقتصاد ایران، 5، 2 (10)، 1-27.
بشخور، مرجانه. (1402).‌‌ راهبردهای توسعه بازار سرمایه براساس قانون بودجه سال 1402. ماهنامه علمی «امنیت اقتصادی، 11 (2)، 30-21. بهرامی نیا، ابراهیم، نورانی آزاد،سمانه، ایزدی، سید حسین، شمس اللهی، رضا. (1403).‌‌ تأثیر آستانه‌ای توسعه مالی بر انتشار گاز دی‌اکسیدکربن با تأکید بر نقش حکمرانی خوب. پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران. 13 (49)، 42-11. doi: 10.22054/jiee.2024.75003.2026
بیات بقایی، فرود، سیفی پور، رویا، محمدی، تیمور، و محرابیان، آزاده. (1400).‌‌ بررسی نقش کیفیت نهادی در رابطه وفور منابع طبیعی بر رشد اقتصادی در ایران: رهیافت فیلتر کالمن. مدلسازی اقتصادسنجی، 6(3 (پیاپی 22) )، 123-149.
تن قطاری، حسنا. (1401).‌‌ ارزیابی اثر حکمرانی خوب بر عملکرد گرمایش زمین . پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه کردستان. جعفری، محبوبه، و شایگان مهر، سیما. (1400).‌‌ نابرابری درآمدی و نفرین نفت: مطالعه کشورهای غنی از انرژی نفت. مطالعات‌ اقتصاد انرژی‌، 17(71 )، 67-112.
حسابی، حدیث، خورسندی، مرتضی، عباسی نژاد، حسین، و دهقان شورکند، حسن. (1397).‌‌ اثر عملکرد محیط زیست بر شادمانی: تحلیل بین کشوری. مدلسازی اقتصادی، 12 (2)( 42)، 49-72.
زمان زاده، حمید، الحسینی، صادق. (1391).‌‌ اقتصاد ایران در تنگنای توسعه. نشر مرکز، تهران.
دادگر یداله، ایزدخواستی حجت، سیدی سید محمد. تأثیر کیفیت حکمرانی خوب و درآمد بر شادی در کشورهای منتخب. تحقیقات مدلسازی اقتصادی. ۱۴۰۰; ۱۲ (۴۴) :۴۵-۸۴
دامن باغ، صفیه و سجادیان، ناهید. (1402).‌‌ تحلیل اثرگذاری محیط طبیعی و زیست‌بوم بر احساس نشاط شهروندان (مطالعه موردی: محلات منتخب شهر رودکناری اهواز).‌‌ مطالعات جغرافیایی نواحی ساحلی، 4 (2)، 44-15.
شیخ بیکلو اسلام، بابک. (1398).‌‌پیامدهای تغییر اقلیم جهان بر سلامتی روان، همایش بین المللی تغییر اقلیم، پیامدها، سازگاری و تعدیل، تهران.
صادقی¬نیا، علیرضا؛ رفعتی، سمیه و صداقت، مهدی. (1400).‌‌ تحلیل فضایی گرمایش زمین در ایران، نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، 8(4): 70-55.
صداقت کالمرزی، هانیه، فتاحی، شهرام، سهیلی، کیومرث. (1400).‌‌ بررسی اثرات متقابل رشد اقتصادی و شادمانی در چارچوب فرضیه نفرین منابع و معمای استرلین: رویکرد پانل معادلات همزمان پویا. پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، 12 (45)، 42-31.
صداقت کالمرزی هانیه، فتاحی شهرام، سهیلی کیومرث. (۱۳۹۸).‌‌ مطالعه اثرات رانت نفت بر نابرابری شادمانی در کشورهای منتخب صادرکننده نفت رفاه اجتماعی; ۱۹ (۷۵) : ۸۵-۵۷.
صداقت کالمرزی، هانیه، فتاحی، شهرام، سهیلی، کیومرث. (1399).‌‌ رانت نفت: شادمانی آفرین یا محنت بار؟. مدلسازی اقتصادسنجی، 5 (4)، 31-9.
عرب پور، الهام. (1402).‌‌ بررسی وضعیت شاخص‌های زیست محیطی ایران از منظرجامعه‌شناختی. مطالعات توسعه اجتماعی –اقتصادی، 1 (1)، 335-304.
فرجی دیزجی، سجاد، ضیغمی دهاقانی، فاطمه، صادقی، حسین. (1402).‌‌ اثرات رانت منابع طبیعی و حکمرانی خوب بر شادکامی در کشورهای منتخب (رویکرد گشتاور تعمیم‌یافته).‌‌ فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد مقداری، 20 (2)، 31-1.
کریمی¬پور، یدالله. (1390).‌‌ الکولوژی سیاسی، تهران: نشر انتخاب.
گل خندان، ابوالقاسم، و علیزاده، محمد. (1397).‌‌ تأثیر غیرخطی شهرنشینی بر مخارج بخش عمومی: رویکرد الگوی رگرسیون انتقال ملایم. اقتصاد شهری، 3(1) (4) ، 43-58.
محمدزاده، یوسف، قهرمانی، هادی. (1396).‌‌ نقش حکمرانی خوب و اندازه دولت بر روی عملکرد محیط‌زیست در کشورهای منتخب جهان. محیط شناسی، 43 (3)، 496-477.
محمدیان منصور، صاحبه، گلخندان، ابوالقاسم، خوانساری، مجتبی، گلخندان، داود. (1394).‌‌ تحلیل عوامل اجتماعی ـ اقتصادی مؤثر بر شادی (یک تحلیل اقتصادسنجی با در نظر گرفتن محدودیت‌های مذهبی. برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 6 (25)، 163-125.
منصف، عبدالعلی، معلمی، مژگان، بیابانی، جهانگیر، نجاتی، مهدی، طاهری زاده اناری پور، جواد. (1398).‌‌ بررسی عوامل اقتصادی مؤثر بر شادمانی در کشورهای منتخب: رهیافت رگرسیون آستانه‌ای پانل. پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی،9 (36)، 34-15.
ناصری، علی رضا، فرجی دیزجی، سجاد، پورسلیمی، حمید رضا. (1396).‌‌ رانت منابع طبیعی، فساد و حکمرانی خوب (شواهدی از کشورهای دارنده منابع طبیعی).‌‌ فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژي. ۱۳ (۵۵) :۱۰۷-۱۳۲.
Alesina, A. , Di Tella, R. , & MacCulloch, R. (2004) , Inequality and happiness: are Europeans and Americans different?, Journal of public economics, 88 (9-10) : 2009-2042.
Ali, S. , Murshed, S. M. , & Papyrakis, E. (2020). Happiness and the resource curse. Journal of Happiness Studies, 21 (2) , 437-464.
Anitasari, M., & Ariska, Y. I. (2025). Study Of The Influence Of Public Expenditure And Macroeconomic Variables On The Happiness Index In Sumatera. EKOMBIS REVIEW: Jurnal Ilmiah Ekonomi dan Bisnis, 13(1), 403-414.
Apergis, N., & Payne, J. E. (2014). The oil curse, institutional quality, and growth in MENA countries: Evidence from time-varying cointegration. Energy Economics, 46, 1-9.
Arshed, N., A r i f, A., Abba s , R . Z., & H a meed, K . ( 2021 ) . C o mpa r i ng qua lit y o f i n s tit u t ion s wit h happ iness o f A s ian peop le. E s t u d i o s de econom ía a p l icada , 39 ( 2 ), 12.
Arezki, R., & Brückner, M. (2011). Oil rents, corruption, and state stability: Evidence from panel data regressions. European economic review, 55(7), 955-963.
Argyle, M. (2013) , The psychology of happiness, Routledge.
Astor, M. (2018). Want to be happy? Try moving to Finland. The New York Times.[Last accessed on 2018 Mar 14].
Behera, D. K., Padmaja, M., & Dash, A. K. (2024). Socioeconomic determinants of happiness: Empirical evidence from developed and developing countries. Journal of Behavioral and Experimental Economics, 109, 102187.
Bjorvatn, K., Farzanegan, M. R., & Schneider, F. (2012). Resource curse and power balance: Evidence from oil-rich countries. World Development, 40(7), 1308-1316.
Carabelli, A. M. , & Cedrini, M. A. (2011) , The economic problem of happiness: Keynes on happiness and economics, In Forum for Social Economics, 40 (3) : 335-359.
Eddington, N. & Shuman, R. (2004). Subjective well-being. Presented by Continuity Psychology Education. The Journal of Personality & Social Psychology, 34 (8) , 41-57.
Esty, D. C., & Porter, M. E. (2005). National environmental performance: an empirical analysis of policy results and determinants. Environment and development economics, 10(4), 391-434.
Elmassah, S. , & Hassanein, E. A. (2022). Can the Resource Curse for Well-Being Be Morphed into a Blessing? Investigating the Moderating Role of Environmental Quality, Governance, and Human Capital. Sustainability, 14 (22) , 15053.
Easterlin, R. A. (2005). Building a better theory of well-being. Economics and happiness: Framing the analysis, 29, 64.
Easterlin, R. A. (1995) , Will raising the incomes of all increase the happiness of all?, Journal of Economic Behavior & Organization, 27 (1) : 35-47.
Field, C. B. , & Barros, V. R. (Eds.). (2014). Climate change 2014–Impacts, adaptation and vulnerability: Regional aspects. Cambridge University Press.
Frey, B. & Stutzer, A. (2002). “What Can Economists Learn from Happiness Research?”. Journal of Economic Literature. 40 (2) , 402-435.
Graham, C. (2011). “The Pursuit of Happiness on Economy of Well-Being”. Washington, D. C. : Brookings Institution Press.
Hailu, D. , & Kipgen, C. (2017). “The extractives dependence index (EDI) ”. Resources Policy, 51, 251-264.
Helliwell , J . F., Huan g , H., Wan g , S., & N orton, M . (202 0 ) . The social foundations of world happiness . World Happiness Rep ort 2020.
Hu, Y.; Xiao, D. The threshold of economic growth and the natural resource curse. Manag. World 2007, 4, 15–23.
Knabe, A. , & Rätzel, S. (2010) , Income, happiness, and the disutility of labour, Economics Letters, 107 (1) : 77-79.
Lashitew, A.; Werker, E. Do natural resources help or hinder development? Resource abundance, dependence, and the role of institutions. Resour. Energy Econ. 2020, 61, 101183.
Lee, B., Kim, H., & Tavakoli, A. (2023). The impact of economic growth, inflation and unemployment on subjective financial satisfaction: a new global evidence. Cogent Economics & Finance, 11(2), 2287908.
Mignamissi, D. , & Kuete, Y. F. M. (2021). Resource rents and happiness on a global perspective: The resource curse revisited. Resources Policy, 71, 101994.
Nademi, Y. (2018). “The Resource Curse and Income Inequality in Iran”. Quality & Quantity, 52 (3) , 1159-1172.
Nguyen, B. K. Q., & Le, V. (2021). The relationship between global wealth and happiness: An analytical study of returns and volatility spillovers. Borsa Istanbul Review, 21, S80-S89.
Ogundiya, I.S. (2010). Democracy and Good Governance: Nigeria’s Dilemma. African Journal of Political Science and International Relations. 4(6), 201-208.
Oishi, S., Cha, Y., Komiya, A., & Ono, H. (2022). Money and happiness: the income–happiness correlation is higher when income inequality is higher. PNAS nexus, 1(5), pgac224.
Ouweneel, P. (2002). “Social Security and Well-Being of the Unemployed in 42 Nations”. Journal of Happiness Studies, 3 (2) , 167-192.
Ruprah, I. J. , & Luengas, P. (2011) , Monetary policy and happiness: Preferences over inflation and unemployment in Latin America, The Journal of Socio-Economics, 40 (1) : 59-66.
Sinha, A.; Sengupta, T. Impact of natural resource rents on human development: What is the role of globalization in Asia Pacific countries? Resour. Policy 2019, 63, 101413
Slesman, L. (2022). The elusive curse of natural resources on happiness. Resources Policy, 79, 103112.
Van Praag, B. M. , Van Praag, B. , & Ferrer-i-Carbonell, A. (2004) , Happiness quantified: A satisfaction calculus approach, Oxford University Press.
Wilson, E. O. (2000). Sociobiology. Harvard University Press.
Zallé, O. (2019). Natural resources and economic growth in Africa: The role of institutional quality and human capital. Resour. Policy 2019, 62, 616–624.