اثربخشی آموزش شناختی-رفتاری بر سازگاری زناشویی و باورهای ارتباطی زنان متقاضی طلاق در بستر فرهنگی-اجتماعی شهر لار
محورهای موضوعی : خانواده
1 - گروه روانشناسی، واحد شیراز، دانشگاه آزاداسلامی، شیراز، ایران.
2 - گروه روانشناسی، واحد شیراز، دانشگاه آزاداسلامی، شیراز، ایران.
کلید واژه: آموزش شناختی-رفتاری, زناشویی, باورهای ارتباطی, طلاق, شهر لار, فرهنگی-اجتماعی.,
چکیده مقاله :
پژوهش باهدف ارزیابی تأثیر آموزش شناختی-رفتاری بر بهبود سازگاری زناشویی، تنظیم هیجان و باورهای ارتباطی زنان متقاضی طلاق در شهر لار باتوجهبه زمینههای فرهنگی-اجتماعی آنان انجام شد. روشتحقیق نیمهآزمایشی با طرح پیشآزمون-پسآزمون و گروه کنترل همراه با پیگیری 2ماهه بود. جامعۀ آماری شامل زنان متقاضی جدایی در شهر لار بود که با نمونهگیری تصادفی ساده و غربالگری اولیه، 78نفر انتخاب شدند. پس از ریزش نمونه، 76شرکتکننده باقی ماندند و بهصورت تصادفی در 2گروه 38نفره قرار گرفتند. ابزارهای جمعآوری داده شامل پرسشنامههای سازگاری زوجی، مهار هیجانی و باورهای ارتباطی بودند. گروه مداخله، طی 8جلسۀ 120دقیقهای تحت آموزش شناختی-رفتاری قرار گرفت. تحلیل دادهها بااستفادهاز نرمافزار SPSS نسخۀ 26 و آزمونهای تحلیل کوواریانس تکمتغیره و چندمتغیره، و T همبسته انجام شد. نتایج نشان داد که مداخلۀ مذکور بهطور معناداری باعث ارتقای سازگاری زوجی، کنترل هیجانی و باورهای ارتباطی شد. رابطۀ بین تأثیر مداخله بر سازگاری زوجی و کنترل هیجانی و نیز بین سازگاری زوجی و باورهای ارتباطی معنادار نبود، اما بهبود کنترل هیجانی نسبتبه تغییرات باورهای ارتباطی معنادارتر بود (05/0P<). این یافتهها حاکی از آن استکه آموزش شناختی-رفتاری بادرنظرگرفتن مؤلفههای فرهنگی-اجتماعی میتواند بهعنوان راهکاری مؤثر در ارتقای سلامتروان و تقویت مهارتهای ارتباطی زنان در مسیر مواجهه با جدایی مورداستفاده قرار گیرد.
This study aimed to evaluate the effectiveness of Cognitive-Behavioral Training (CBT) in improving marital adjustment, emotional regulation, and communication beliefs among women applying for divorce in Lar City, considering their specific socio-cultural context. The research employed a quasi-experimental design with pre-test, post-test, a control group, and a two-month follow-up. The statistical population consisted of women seeking divorce in Lar, from whom 78 participants were selected through simple random sampling and initial screening. After sample attrition, 76 participants remained and were randomly assigned to two groups of 38 individuals each. Data were collected using standardized questionnaires on marital adjustment, emotional control, and communication beliefs. The intervention group received eight 120-minute sessions of Cognitive-Behavioral Training, while the control group received no intervention. Data were analyzed using SPSS version 26 through univariate and multivariate analyses of covariance as well as paired-sample t-tests. The results indicated that the intervention significantly enhanced marital adjustment, emotional control, and communication beliefs among participants. The relationship between improvements in marital adjustment and emotional control, as well as between marital adjustment and communication beliefs, was not statistically significant; however, the improvement in emotional control was more significant compared to changes in communication beliefs (p < 0.05). These findings suggest that Cognitive-Behavioral Training, when implemented with sensitivity to socio-cultural factors, can serve as an effective approach to promoting mental health and strengthening communication skills among women coping with marital separation.
احمدیتبار، سیدمرتضی. مکوندی، بهنام. سودانیاثربخشی، منصور. (1397). آموزش خانواده به شیوۀ شناختی- رفتاری (CBT)، بر سازگاری زناشویی، تابآوری و کیفیت زندگی زوجین. فصلنامۀ علمیپژوهشی-زن و مطالعات خانواده، دورۀ 11، شمارۀ 41، 41-23.
آلیاسین، سیدعلی. سلیمی، مریم. (1402). اثربخشی آموزش خانوادهدرمانی شناختی-رفتاری بر تنظیم هیجانی زناشویی در زنان متقاضی طلاق. پنجمین کنفرانس ملی توسعۀ پایدار در علومتربیتی و روانشناسی ایران، مشهد-ایران، 18-1.
بحرینیپور، بابک. شایستهدوست، رزیتا. (1402). اثربخشی درمان شناختی-رفتاری بر نگرانی زنان متقاضی طلاق مراجعهکننده به مراکز مشاوره. اولین کنفرانس بینالمللی روانشناسی، علوماجتماعی، علومتربیتی و فلسفه، بابل-ایران، 5-1.
پورنقاشتهرانی، سیدسعید. فدایی، وجیهه. حاتمی، محمد. نوابینژاد، شکوه. (1402). بررسی اثربخشی مهارتهای زناشویی مبتنیبر رویکرد شناختی-رفتاری بر سازگاری زوجین متقاضی طلاق. فصلنامۀ علمیپژوهشی-علومروانشناختی، دورۀ 22، شمارۀ 131، 240-225.
حاتمی، محمد. امیدبیگی، مریم. (1394). زوجدرمانی به شیوۀ شناختی-رفتاری (کتاب راهنمای زوج). چاپاول، تهران: انتشارات مشکوه دانش.
حاجیزادهکلی، شبنم. (1401). درمان شناختی رفتاری و تعهد زناشویی. چاپاول، تهران: انتشارات موجک.
حسینزاده، گلناز. (1403). اثربخشی درمان شناختی-رفتاری بر تنظیم هیجان و انعطافپذیری شناختی زنان افسردۀ شهر ساری. ماهنامۀ علمیتخصصی-پیشرفتهای نوین در روانشناسی، دورۀ 7، شمارۀ 72، 37-27.
درخشان، دینا. نظری، صادق. (1398). بهبود رضایت و سازگاری در روابط زناشویی (از طریق رویکرد زوجدرمانی شناختی-رفتاری گروهی). چاپاول، فیضآباد (مهولات): انتشارات جالیز.
سلطانینژاد، خسرو. خسروپور، فرشید. طهرانی، حسنمحمد. (1400). بررسی اثربخشی زوجدرمانی شناختی-رفتاری بر نگرشهای ناکارآمد و سازگاری زناشویی دانشجویان متأهل. فصلنامۀ علمیپژوهشی-مطالعات ناتوانی، دورۀ 11، شمارۀ 10، 6-1.
شفیعی، زهره، طاولی، آزاده. (1398). اثربخشی برنامۀ آموزشی مبتنیبر رویکرد شناختی-رفتاری بر سازگاری زناشویی زنان مراجعهکننده به مراکز مشاوره دلیجان. فصلنامۀ علمیپژوهشی-روانشناسی بالینی و شخصیت، دورۀ 17، شمارۀ 1؛ (پیاپی 32)، 77-71.
ظهرابنیا، الهام. ثناییذاکر، باقر. کیامنش، علیرضا. زهراکار، کیانوش. (1401). مقایسۀ اثربخشی درمان هیجانمدار و درمان شناختی-رفتاری بر سازگاری پس از طلاق و حرمت خود زنان مطلقه. فصلنامۀ علمیپژوهشی-علومروانشناختی، دورۀ 21، شمارۀ 109، 227-207.
عباسیبورندرق، سکینه. کیمیایی، سیدعلی. قنبریهاشمآبادی، بهرامعلی. (1392). بررسی و مقایسۀ اثربخشی زوج درمانی رفتاری-تلفیقی و رفتاری-شناختی روی باورهای ارتباطی زوجین متقاضی طلاق. فصلنامۀ علمیپژوهشی-پژوهشهای نُوین روانشناختی، دورۀ 8، شمارۀ 31، 71-53.
کابوسی، آتنا. (1404). زوجدرمانی شناختی رفتاری با طرحوارۀ درمانی برای روابط و کار با زوجین. چاپاول، تهران: انتشارات مؤلفین طلایی.
کریمی، اصغر. احمدی، صدیقه. زهراکار، کیانوش. (1399). اثربخشی آموزش مهارتهای زناشویی به روش گاتمن بر الگوهای ارتباطی زنان. فصلنامۀ علمیپژوهشی- فرهنگ مشاوره و رواندرمانی، دورۀ 11، شمارۀ 44، 278-253.
گودرزی، سارا. (1399). درمان شناختی رفتاری در روابط زناشویی. چاپاول، تهران: انتشارات پادینا.
ولیزاده، حدیث. احمدی، وحید. تیلازاده، شیرین. (1400). اثربخشی زوجدرمانی شناختی-رفتاری بر سازگاری زناشویی و طلاق عاطفی در زوجین متقاضی طلاق. اولین همایش ملی رواندرمانی ایران، اردبیل-ایران، 8-1.
Gross, James J. (2015). Emotion Regulation: Current Status And Future Prospects. Psychological Inquiry, 26(1), 1-26.
Tassinari, Mattia. (2023). Interpersonal Relationships, Human Development, And The Trajectory Of Economic Change: A Social Constructionist Perspective. International Review Of Economics, 70(2): 177-193.
Tavakolizadeh, Jahanshir. Nejatian, Mahbobe. Soori, Ahmad. (2015). The Effectiveness Of Communication Skills Training On Marital Conflicts And Its Different Aspects In Women. Procedia-Social And Behavioral Sciences, 171: 214-221
Uygar, Nilüfer. Yıldırım, İbrahim. (2023). Post-Divorce Emotion/Social Adjustment Of Women: Effectiveness Of A Psycho-Education Program Based On Cognitive Behavioral Theory. Turkish Psychological Counseling And Guidance Journal, 13(70): 330-344.
Yazar, Rojin. Tolan, Özlem. (2021). Cognitive-Behavioral Approach In Marital Therapy. Psikiyatride Guncel Yaklasimlar, 13(1), 1-22.
