اخلاق حرفه ای در اندیشه سیاسی فریدریش آگوست فون هایک
محورهای موضوعی : جامعه شناسی سیاسی
ابوذر مرادبیگی ثانی
1
,
محمد توحیدفام
2
,
سعید اسلامی
3
,
محمدناصر تقوی
4
1 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران
2 - گروه علوم سیاسی-اندیشه سیاسی و مسائل ایران،واحد تهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران.
3 - گروه علوم سیاسی،واحد چالوس،دانشگاه آزاد اسلامی،چالوس،ایران
4 - گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم سیاسی،دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، تهران ایران
کلید واژه: اخلاق حرفهای , اندیشه سیاسی, لیبرالیسم کلاسیک, عدالت, هایک,
چکیده مقاله :
فریدریش آگوست فون هایک (۱۹۹۲-۱۸۹۹)، از برجسته ترین نظریه پردازان لیبرالیسم کلاسیک در قرن بیستم، نظامی فکری ارائه می دهد که در آن اخلاق حرفهای، سیاست و اقتصاد در چارچوبی معرفت شناختی و مبتنی بر محدودیت های شناختی انسان به هم پیوند می خورند. هایک با نقد «عقلگرایی سازنده» و دفاع از «خردگرایی انتقادی»، بر پراکندگی و ضمنی بودن دانش اجتماعی تأکید می کند. او از «نظم خودجوش» نیز دفاع می کند؛ مفهومی که نهاد های اجتماعی پیچیده مانند بازار و اخلاق را حاصل فرآیندهای تکاملی و تعاملات تاریخی می داند. عدالت از دیدگاه او نه در توزیع ثروت، بلکه در رعایت قواعد بازار آزاد و رفتار منصفانه با افراد معنا می یابد. اخلاق حرفهای در اندیشه هایک مستلزم مسئولیت پذیری فردی، احترام به مالکیت خصوصی، پایبندی به قراردادها و فروتنی در برابر سنتهای خودجوش است. هدف کلی این پژوهش دارای دو بخش است، از یک سو بر تولید دانش فلسفی-تطبیقی درباره اخلاق حرفه ای تمرکز دارد و از سوی دیگر بر استفاده از این دانش برای حل چالشهای عملی. پژوهشگر به دنبال پاسخ به این پرسش است که بنیادهای معرفت شناختی اخلاق حرفهای در اندیشه هایک چگونه بر رفتارها و ارزش های اخلاقی تأثیر میگذارد؟ و با این فرضیه که بنیادهای معرفت شناختی تجربه گرايانه «اخلاق حرفه ای»، در اندیشه هایک، با تأکيد بر آزادی، خودمختاری فردي و مسئولیت شخصی و با ايجاد فضایی برای رقابت و نوآوری می تواند به ارتقاء انسجام و عدالت اجتماعی منجر گردد و به نحو موثری بر رفتارها و ارزشهای اخلاق حرفهای تأثیر بگذارد. دادههای این پژوهش عمدتاً از متون علمی، کتابها، مقالات و اسناد مربوط به اصول اخلاق حرفهای، استخراج میشوند. در روش پژوهش نیز به توصیف مفاهیم بنیادین اخلاق حرفهای و مبانی معرفت شناختی آن در اندیشه هایک پرداخته و نقد ها و ارزیابی ها از دیدگاه هایک پایان بخش پژوهش حاضر خواهد بود.
Friedrich August von Hayek (1899-1992), one of the most prominent theorists of classical liberalism in the twentieth century, presents an intellectual system in which professional ethics, politics, and economics are interconnected within an epistemological framework based on human cognitive limitations. By critiquing 'constructivist rationalism' and defending 'critical rationalism,' Hayek emphasizes the dispersed and tacit nature of social knowledge. He also advocates for 'spontaneous order'; a concept which posits that complex social institutions, such as the market and morality, are the result of evolutionary processes and historical interactions. From his perspective, justice is found not in the distribution of wealth, but in adhering to the rules of the free market and treating individuals fairly. Professional ethics in Hayek's thought entails individual responsibility, respect for private property, adherence to contracts, and humility towards spontaneous traditions. The overall objective of this research is twofold: on one hand, it focuses on producing comparative-philosophical knowledge about professional ethics, and on the other hand, it utilizes this knowledge to solve practical challenges. The researcher seeks to answer the question: How do the epistemological foundations of professional ethics in Hayek's thought influence moral behaviors and values? The hypothesis is that the empiricist epistemological foundations of 'professional ethics' in Hayek's thought, by emphasizing liberty, individual autonomy, and personal responsibility, and by creating a space for competition and innovation, can lead to the enhancement of social cohesion and justice, and effectively influence the behaviors and values of professional ethics. The data for this research will be primarily extracted from scholarly texts, books, articles, and documents related to the principles of professional ethics. The research methodology will involve describing the fundamental concepts of professional ethics and their epistemological foundations in Hayek's thought; critiques and evaluations of Hayek's viewpoints will conclude the present research.
فارسی: 1. استوار، مجید. (1387). تأثیر اندیشه هایک بر ایدئولوژی های سیاسی راست و چپ، فصلنامه سیاست (مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، 38(4)، 97-77
2. افشار، مرتضی. (1388). گذري برانديشه هاي هايک-جامعه آزاد هايکي، ضمیمه روزنامه خبری-تحلیلی اعتماد، (2082)
3. امامی، حسین. (1385). بررسي مفهوم نظم از ديدگاه هايك- نظم، محصول آزادي است، همشهری آنلاین، سایت خبری روزنامه همشهری
4. بشیریه، حسین. (1378). تاریخ اندیشه های سیاسی قرن بیستم(لیبرالیسم و محافظه کاری)، جلد دوم، تهران، انتشارات نی
5. بوربور، مسعود. (1387). خرد، شناخت و آزادی؛ نگاهی به اندیشه های هایک، روزنامه دنیای اقتصاد، (1668)
6. بیک زاد، جعفر. (1391). صادقی، محمد و ابراهیم پور، داود. تأثیر عوامل سازمانی بر رشد اخلاق حرفه ای کارکنان، فصلنامه اخلاق در علوم و فنّاوری، 7(2)، 9-1
7. توحیدفام، محمد. (1390). بازاندیشی مبانی معرفت شناسی تکامل گرای هایک، فصلنامه رهیافت های سیاسی و بین المللی، 2(3)، 25، 88-61
8. توحیدفام، محمد. (1391). تلازم آزادي و حکومت قانون در انديشه هايک، فصلنامه علمی ـ پژوهشی علوم سياسی و روابط بين الملل، 5(18)، 72-47
9. توحیدفام، محمد. (1398). دولت و دموکراسی در عصر جهانی شدن، چاپ سوم، تهران، انتشارات روزنه
10. جلیلی مرند، علیرضا. متفکر آزاد، محمد علی و فلاحی، فیروز. (1397). عدالت اجتماعی از دیدگاه هایک، رالز، شهید مطهری و شهید صدر با تأکید بر چیستی عدالت، دوفصلنامه علمی پژوهشی جستارهای اقتصادی ایران، 15(29)، 199-173
11. جوانبخت، محمد طاها. (1401). نظریه دولت حقوقی فردریش فون هایک، دوفصلنامه علمی حقوق بشر و شهروندي، 7(2)، 14، 201-210
12. زمان زاده، حمید. (1388). لیبرال راستین؛ فردریش فون هایک، روزنامه دنیای اقتصاد، (1837)
13. سجادی، سید یاسر. هادوی نژاد، مصطفی. بهشتی فر، ملیکه و ضیاالدینی، محمد. (1402). مطالعه تطبیقی تشویق و تنبیه مدیران امورعمومی در نظام علوی با دیگر نظام های رایج مدیریتی، فصلنامه تعالی منابع انسانی، 4(3)، 141-114
14. شاه علی، مهرزاد. رشیدپور، علی. کاوسی، اسماعیل و اعتباریان، علی اکبر. (1394). الگوی پیاده سازی اخلاق حرفه ای در سازمان ها ی ایران، فصلنامه مدیریت شهری، (39)، 406-393
15. شرف، رهام. جباری، امیر و لولویی، ندا. (1400). نقد نظریه ی سوسیالیستی اقتصاد اشتراکی از منظر اخلاقی؛ بر مبنای تفکرات فردریش هایک و آین رند، نشریه نقد و نظر، 26(4)، 155-127
16. صالحی، فاطمه. (1403). هایک در عصر رفتارگرایی، روزنامه دنیای اقتصاد، (6108)، 30
17. غلامی مقدم، زهرا. شاهی، محمدشریف. هاشمی، سید محمد و نوروزی باغکمه، قدرت الله. (1399). نقدهای اصول حکمرانی خوب بر دولت رفاه از دیدگاه هایک، فصلنامه جامعه شناسی سیاسی ایران، 3(3)، 11، 1776-1763
18. غنی نژاد، موسی. (1376). اخلاق از دیدگاه هایک، نشریه نقد و نظر، 3(11-10)، 441-424
19. غنی نژاد، موسی. (1381). نگاهی به یک کتاب: درباره هایک، مجله تدبیر، فصلنامه علمی- آموزشی در حوزه مدیریت، (128)، 109-108
20. قزلسفلی، محمد تقی و میرخوشخو، سیده آمنه. (1392). بایسته های اندیشه سیاسی غرب، عصر کلاسیک و دوران مدرن، تهران، انتشارات رشد آموزش
21. کارخانه، شاهین. (1403). هایک: قهرمان آزادی، شبکه اینترنتی اکوایران(تصویر اقتصاد ایران)
22. کچویان، حسین و ربیعی، الهام. (1404). نظم خودانگيخته، از ضرورت معرفت شناختی تا ضرورت اخلاقی، هایک و شرایط امکان مطالعۀ علمی نظم مطلوب، فصلنامه علمی مطالعات فرهنگ-ارتباطات، 26(69)، 42-9
23. گری، جان. (1398). فلسفه سیاسی فون هایک، ترجمه خشایار دیهیمی، تهران، انتشارات طرح نو
24. لسناف، مایکل.ایچ. (1385). فیلسوفان سیاسی قرن بیستم، ترجمه خشایار دیهیمی، تهران، نشر ماهی
25. مارش، دیوید و استوکر، جری. (1400). روش و نظریه در علوم سیاسی، ترجمه امیر محمد حاجی یوسفی، چاپ دهم، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی
26. مسعودي، جهانگیر و ساداتی زاده، سید سجاد. (1394). رابطۀ اخلاق و سیاست، فصلنامه اخلاق در علوم و فنّاوري، 10(3)، 28-19
27. معصومی نیا، علی. (1383). بازار مطلوب، رقابت كامل، فصلنامه علمی- پژوهشی اقتصاد اسلامی، 3(15)، 80-55
ب- لاتین: 28. Benson, J., (2025). “Epistemic problems in Hayek’s defence of free markets”, Department of Politics, University of Manchester, , Manchester, UK. 1-23, doi:10.1017/S0266267124000105
29. Hayek, F.A., (1998). “Law, Legislation and Liberty”, Printed and bound in Great Britain by T.l. International Ltd, London
30. Hayek, F.A, (1945). “The Use of Knowledge in Society”, The American Economic Review, Vol. 35, No. 4., 519-530
31. Jones, B.C. & Marciano, A., (2025). “Freedom and Liberalism: Hayek, Buchanan, and Sen Compared”, George Mason University, United States. 1-21
32. Lindemans, J.W., (2011). “Hayek’s Post-Positivist Empiricism: Experience Beyond Sensation”, Bingley, UK: Emerald Group Publishing Limited. 1-28, DOI: 10.1108/S1529-2134(2011)0000015012
33. North, D.C., (1990). “Institutions, Institutional Change and Economic Performance”, Cambridge University Press, New York Port Chester Melbourne Sydney
34. Steele, G.R., (2007) “The Economics of Friedrich Hayek”, Publisher Palgrave Macmillan, Edition 2nd ed, London, United Kingdom
