برآورد شاخص درست هزینه زندگی و شاخص درست درآمد واقعی برای خانوارهای روستایی ایران

محورهای موضوعی : فصلنامه اقتصاد محاسباتی

شهرام فاتح عسگرخانلو ¹ , علی اکبر خسروی نژاد ² , شهریا ر نصابیان ³ , سید نعمت اله موسوی ⁴

1 - گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد و حسابداری، دانشگاه آزاداسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران
2 - Faculty Of Economic and Accounting, Islamic Azad University Central Tehran Branch
3 - گروه اقتصاد نظری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
4 - Department of Agricultural Economics, Islamic Azad University, Marvdasht Branch, Marvdasht, Iran

تاریخ دریافت : 1404/07/08 تاریخ پذیرش : 1404/09/08 تاریخ انتشار : 1404/10/03

کلید واژه: شاخص درست هزینه زندگی, شاخص درست درآمد واقعی, سیستم مخارج خطی, خانوارهای روستایی,

چکیده مقاله :

اندازه‌گیری دقیق تغییرات رفاهی و قدرت خرید خانوار، سنگ‌بنای تحلیل سیاست‌های عمومی و به‌ویژه برنامه‌های حمایتی بخش کشاورزی است. ارزیابی درست این سیاست‌ها مستلزم شاخصی است که بتواند اثرات واقعی تغییرات قیمت و درآمد را بر مطلوبیت خانوارها منعکس کند. ادبیات اقتصاد رفاه بر استفاده از شاخص‌های مبتنی بر نظریه تقاضا برای رفع این محدودیت تأکید دارد.

در این چارچوب، مقاله حاضر با بهره‌گیری از داده‌های بودجه خانوار و برآورد سیستم مخارج خطی با عادت نسبی، به محاسبه شاخص درست هزینه زندگی و برای نخستین بار، شاخص درست درآمد واقعی برای خانوارهای روستایی ایران طی سال‌های ۱۳۸۳ تا ۱۴۰۲ می‌پردازد. برآورد کشش‌های درآمدی نشان می‌دهد که خوراکی‌ها (0.83) و مسکن (0.81) کالاهای ضروری بوده‌اند، در حالی که کشش درآمدی بزرگ‌تر از یک برای حمل‌ونقل (1.24) و «سایر کالاها» (1.38) نشان‌دهنده لوکس بودن نسبی آن‌ها است.

محاسبه شاخص‌های رفاهی نشان می‌دهد شاخص درست هزینه زندگی در این دوره بیش از ۷۰ برابر افزایش یافته است. در مقابل، شاخص درست درآمد واقعی نشان‌دهنده کاهش تقریباً ۵ درصدی قدرت خرید خانوارهای روستایی در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال پایه ۱۳۹۵ است.

بر مبنای این نتایج، استفاده از شاخص‌های رفاهی مبتنی بر رویکرد اقتصادی ـ به‌ویژه شاخص درست هزینه زندگی و شاخص درست درآمد واقعی ـ به‌عنوان مبنایی دقیق‌تر در محاسبه جبران خسارت ناشی از سیاست‌های تعدیل قیمت، ارزیابی آثار سیاست‌های حمایتی، تعیین دستمزد و طراحی پرداخت‌های انتقالی توصیه می‌شود.

چکیده انگلیسی:

Extended‏‏‏ Abstract

Purpose

Accurate‏ measurement‏ of‏ changes‏ in‏ household‏ welfare‏ and‏ purchasing‏ power‏ is‏ the‏ cornerstone‏ of‏ public‏ policy‏ analysis,‏ particularly‏ for‏ agricultural‏ support‏ programs.‏ A‏ proper‏ evaluation‏ of‏ these‏ policies‏ requires‏ indices‏ that‏ can‏ reflect‏ the‏ real‏ effects‏ of‏ price‏ and‏ income‏ changes‏ on‏ household‏ utility.‏ The‏ welfare‏ economics‏ literature‏ emphasizes‏ the‏ use‏ of‏ demand‏ theory-based‏ indices‏ to‏ overcome‏ the‏ shortcomings‏ of‏ fixed-basket‏ approaches,‏ which‏ fail‏ to‏ account‏ for‏ optimal‏ consumer‏ behavior,‏ particularly‏ substitution‏ effects‏ in‏ response‏ to‏ changes‏ in‏ relative‏ prices.‏ This‏ study,‏ operating‏ within‏ this‏ theoretical‏ framework,‏ aims‏ to‏ estimate‏ the‏ True‏ Cost‏ of‏ Living‏ Index‏ (TCLI)‏ and,‏ for‏ the‏ first‏ time,‏ the‏ True‏ Index‏ of‏ Real‏ Income‏ (TIRI)‏ for‏ rural‏ households‏ in‏ Iran.‏ By‏ doing‏ so,‏ it‏ provides‏ a‏ more‏ robust‏ foundation‏ for‏ assessing‏ the‏ welfare‏ impacts‏ of‏ support‏ policies,‏ setting‏ wages,‏ and‏ designing‏ transfer‏ payments‏ for‏ this‏ crucial‏ demographic.

Methodology

The‏ study‏ is‏ grounded‏ in‏ the‏ theory‏ of‏ cost-of-living‏ indices‏ initiated‏ by‏ Konüs‏ (1924)‏ and‏ advanced‏ by‏ Hicks‏ (1940),‏ who‏ established‏ the‏ direct‏ link‏ between‏ index‏ numbers‏ and‏ utility‏ theory.‏ The‏ core‏ methodology‏ involves‏ estimating‏ a‏ dynamic‏ Linear‏ Expenditure‏ System‏ (LES)‏ with‏ relative‏ habit‏ formation,‏ a‏ model‏ pioneered‏ by‏ Stone‏ (1954).‏ The‏ habit‏ formation‏ hypothesis‏ posits‏ that‏ the‏ minimum‏ subsistence‏ level‏ for‏ a‏ good‏ in‏ the‏ current‏ period‏ ‏ is‏ a‏ function‏ of‏ its‏ consumption‏ in‏ the‏ previous‏ period ,‏ formally‏ defined‏ as‏ .

The‏ model‏ was‏ estimated‏ using‏ Feasible‏ Generalized‏ Nonlinear‏ Least‏ Squares‏ (FGNLS)‏ on‏ official‏ annual‏ data‏ from‏ the‏ Statistical‏ Center‏ of‏ Iran‏ (2003–2024),‏ specifically‏ the‏ Household‏ Expenditure‏ and‏ Income‏ Survey‏ for‏ rural‏ areas‏ and‏ the‏ corresponding‏ Rural‏ Consumer‏ Price‏ Index,‏ for‏ eight‏ consumption‏ groups.‏ The‏ empirical‏ share‏ equation‏ for‏ the‏ LES‏ with‏ habit‏ formation‏ is:

where‏ , is‏ the‏ budget‏ share,‏ ‏ is‏ total‏ expenditure,‏ ‏ is‏ the‏ habit‏ parameter,‏ and‏ ‏ is‏ the‏ marginal‏ share‏ of‏ supernumerary‏ expenditure.‏ The‏ TCLI‏ and‏ TIRI‏ were‏ then‏ derived‏ analytically‏ from‏ the‏ estimated‏ system.‏ Unit‏ root‏ tests‏ on‏ the‏ residuals‏ confirmed‏ the‏ existence‏ of‏ stable‏ long-run‏ relationships‏ among‏ the‏ variables. 

Findings

Model‏ Estimation‏ and‏ Elasticities‏ The‏ model‏ was‏ successfully‏ estimated‏ for‏ six‏ goods‏ groups‏ (one‏ equation‏ was‏ dropped‏ to‏ satisfy‏ the‏ adding-up‏ condition).‏ All‏ estimated‏ income‏ elasticities‏ were‏ positive.‏ Food‏ (0.83)‏ and‏ Housing‏ (0.81)‏ were‏ identified‏ as‏ necessities‏ (income‏ elasticity‏ <‏ 1),‏ while‏ Transportation‏ (1.24)‏ and‏ "Other‏ Goods‏ and‏ Services"‏ (1.38)‏ were‏ classified‏ as‏ relative‏ luxuries‏ (income‏ elasticity‏ >‏ 1).‏ All‏ own-price‏ elasticities‏ were‏ negative‏ and‏ inelastic‏ (less‏ than‏ 1‏ in‏ absolute‏ value),‏ with‏ Clothing‏ being‏ the‏ least‏ elastic‏ (-0.343)‏ and‏ "Other‏ Goods"‏ the‏ most‏ (-0.549).‏ This‏ indicates‏ that‏ rural‏ consumers‏ are‏ relatively‏ insensitive‏ to‏ price‏ changes‏ for‏ these‏ goods,‏ particularly‏ for‏ basic‏ necessities.

Calculation‏ of‏ Welfare‏ Indices‏ The‏ computed‏ TCLI‏ and‏ TIRI,‏ based‏ on‏ two‏ different‏ base‏ years‏ (2004‏ and‏ 2016),‏ reveal‏ robust‏ and‏ consistent‏ trends‏ independent‏ of‏ the‏ base‏ year‏ choice.

• True‏ Cost‏ of‏ Living‏ Index‏ (TCLI):‏ The‏ TCLI‏ exhibited‏ a‏ dramatic‏ and‏ continuous‏ upward‏ trend‏ over‏ the‏ two‏ decades,‏ increasing‏ more‏ than‏ seventyfold‏ from‏ 12‏ in‏ 2004‏ to‏ over‏ 844‏ in‏ 2023‏ (base‏ 2016=100).‏ The‏ rate‏ of‏ increase‏ accelerated‏ significantly‏ after‏ 2017,‏ indicating‏ a‏ substantial‏ and‏ growing‏ cost-of-living‏ pressure‏ on‏ rural‏ households‏ to‏ maintain‏ a‏ constant‏ level‏ of‏
• True‏ Index‏ of‏ Real‏ Income‏ (TIRI):‏ The‏ TIRI‏ presents‏ a‏ more‏ nuanced‏ picture‏ of‏ ‏ After‏ a‏ period‏ of‏ relative‏ improvement‏ peaking‏ in‏ 2005‏ (149.9,‏ base‏ 2016=100),‏ it‏ began‏ a‏ gradual‏ decline‏ from‏ around‏ 2016-2017‏ onwards.‏ By‏ 2023,‏ the‏ TIRI‏ had‏ fallen‏ to‏ 95.0,‏ revealing‏ an‏ approximate‏ 5%‏ decline‏ in‏ the‏ real‏ purchasing‏ power‏ of‏ rural‏ households‏ compared‏ to‏ the‏ base‏ year‏ 2016.‏ This‏ decline,‏ hidden‏ by‏ conventional‏ indices,‏ signals‏ a‏ gradual‏ erosion‏ of‏ rural‏ welfare‏ since‏ the‏ mid-2010s.

The‏ simultaneous‏ surge‏ in‏ the‏ TCLI‏ and‏ the‏ fall‏ in‏ the‏ TIRI‏ after‏ 2016‏ creates‏ a‏ widening‏ "welfare‏ gap,"‏ visually‏ demonstrating‏ the‏ intensifying‏ economic‏ pressure‏ on‏ rural‏ households.

Conclusion‏

This‏ study‏ provides‏ the‏ first‏ comprehensive‏ estimation‏ of‏ both‏ the‏ True‏ Cost‏ of‏ Living‏ Index‏ and‏ the‏ True‏ Index‏ of‏ Real‏ Income‏ for‏ rural‏ households‏ in‏ Iran.‏ The‏ findings‏ unequivocally‏ demonstrate‏ the‏ superiority‏ of‏ these‏ theoretically‏ grounded‏ indices‏ over‏ traditional‏ measures‏ for‏ welfare‏ analysis.‏ The‏ identified‏ trends—soaring‏ living‏ costs‏ and‏ declining‏ real‏ income—paint‏ a‏ concerning‏ picture‏ of‏ the‏ economic‏ well-being‏ of‏ rural‏ Iran‏ in‏ recent‏ years.

Based‏ on‏ these‏ results,‏ the‏ following‏ policy‏ recommendations‏ are‏ proposed:

• Targeted‏ Subsidies‏ and‏ Transfers:‏ Given‏ that‏ increased‏ income‏ is‏ primarily‏ spent‏ on‏ necessities‏ like‏ food‏ and‏ housing,‏ direct‏ cash‏ transfers‏ or‏ subsidies‏ targeted‏ specifically‏ at‏ these‏ essential‏ goods‏ are‏ likely‏ to‏ be‏ highly‏ effective‏ in‏ bolstering‏ food‏ security‏ and‏ basic‏ livelihoods‏ for‏ rural‏
• Official‏ Adoption‏ of‏ Advanced‏ Indices:‏ Official‏ statistical‏ authorities‏ should‏ prioritize‏ the‏ calculation‏ and‏ regular‏ publication‏ of‏ theory-based‏ welfare‏ indices‏ like‏ the‏ TCLI‏ and‏ ‏ This‏ would‏ provide‏ a‏ more‏ accurate‏ foundation‏ for‏ wage‏ indexation,‏ transfer‏ payment‏ adjustments,‏ and‏ subsidy‏ targeting,‏ preventing‏ resource‏ misallocation.
• Compensatory‏ Social‏ Policies:‏ The‏ documented‏ decline‏ in‏ real‏ purchasing‏ power,‏ particularly‏ post-2016,‏ calls‏ for‏ strengthened‏ and‏ well-targeted‏ compensatory‏ social‏ protection‏ ‏ These‏ should‏ be‏ designed‏ based‏ on‏ accurate‏ welfare‏ metrics‏ to‏ effectively‏ reach‏ the‏ most‏ vulnerable‏ rural‏ households.

منابع و مأخذ:

References
 Atkin,‏ D.,‏ Faber,‏ B.‏ and‏ Gonzalez-Navarro,‏ M.‏ (2016).‏ Measuring‏ welfare‏ and‏ inequality‏ with‏ incomplete‏ price‏ information.‏ The‏ Quarterly‏ Journal‏ of‏ Economics,‏ 139(1),‏ 419–475.‏ Retrieved‏ from‏ https://doi.org/10.3386/w26890/
 Balk,‏ M.‏ B.‏ (2004).‏ Decomposition‏ of‏ Fisher‏ Indexes,‏ Economic‏ Letters,‏ 82(1),‏ 107-113.‏ Retrieved‏ from‏ https://doi.org/10.1016/j.econlet.2003.09.006/
 Banks,‏ J.,‏ Blundel,‏ R.‏ and‏ Lewbel,‏ A.‏ (1997).‏ Quadratic‏ Engel‏ Curves‏ and‏ Consumer‏ Demand.‏ The‏ Review‏ of‏ Economics‏ and‏ Statistics,‏ 79(4),‏ 527-539.‏ Retrieved‏ from‏ https://doi.org/10.1162/003465397557015/
 Deaton,‏ A.‏ and‏ Muellbauer,‏ J.‏ (1980).‏ An‏ Almost‏ Ideal‏ Demand‏ System.‏ American‏ Economic‏ Review,‏ 70(3),‏ 312-326.‏ Retrieved‏ from‏ https://www.jstor.org/stable/1805222/
 Diewert,‏ W.‏ E.‏ (1976).‏ Exact‏ and‏ Superlative‏ Index‏ Numbers.‏ Journal‏ of‏ Econometrics,‏ 4(2),‏ 115–145.‏ Retrieved‏ from‏ https://doi.org/10.1016/0304-4076(76)90009-9/
 Elliott,‏ G.,‏ Rothenberg,‏ T.‏ J.‏ and‏ Stock,‏ J.‏ H.‏ (1996).‏ Efficient‏ tests‏ for‏ an‏ autoregressive‏ unit‏ root.‏ Econometrica,‏ 64(4),‏ 813–836.‏ Retrieved‏ from‏ https://doi.org/10.2307/2171846/
 Engle,‏ R.‏ F.‏ and‏ Granger,‏ C.‏ W.‏ J.‏ (1987).‏ Cointegration‏ and‏ error‏ correction:‏ Representation,‏ estimation,‏ and‏ testing.‏ Econometrica,‏ 55(2),‏ 251–276.‏ http://www.jstor.org/stable/1913236/
 Frisch,‏ R.‏ (1936).‏ Annual‏ Survey‏ of‏ General‏ Economic‏ Theory:‏ The‏ Problem‏ of‏ Index‏ Numbers.‏ Econometrica,‏ 4(1),‏ 1‑38.‏ Retrieved‏ from‏ https://doi.org/10.2307/1905251/
 Hicks,‏ J.‏ R.‏ (1940).‏ The‏ valuation‏ of‏ the‏ social‏ income.‏ Economica,‏ 7(26),‏ 105–124.‏ Retrieved‏ from‏ https://doi.org/10.2307/2548691/
 Khosravinejad,‏ A.‏ (2005).‏ ‏ Evaluation‏ of‏ welfare‏ changes‏ of‏ Iranian‏ consumers‏ based‏ on‏ cost-of-living‏ indices.‏ Institute‏ for‏ Trade‏ Studies‏ and‏ Research.‏ (In‏ Persian)
 Khosravinejad,‏ A.‏ and‏ Siami‏ Araghi,‏ E.‏ (2012).‏ ‏ Estimation‏ of‏ Consumers’‏ Welfare‏ Changes‏ by‏ Using‏ True‏ Cost‏ of‏ Living‏ Index‏ in‏ Iran.‏ Economic‏ Modeling,‏ 6(20),57-74.‏ (In‏ Persian)
 Klein,‏ L.‏ R.‏ and‏ Rubin,‏ H.‏ (1948).‏ A‏ Constant‏ Utility‏ Index‏ of‏ the‏ Cost‏ of‏ Living.‏ The‏ Review‏ of‏ Economic‏ Studies,‏ 15(2),‏ 84-87.‏ Retrieved‏ from‏ https://doi.org/10.2307/2295996/
 Konüs,‏ A.‏ A.‏ (1939).‏ The‏ problem‏ of‏ the‏ true‏ index‏ of‏ the‏ cost‏ of‏ living.‏ Econometrica,‏ 7,10-29.‏ Retrieved‏ from‏ http://dx.doi.org/10.2307/1906997/G
 Leicester,‏ A.‏ and‏ Oldfield,‏ Z.‏ (2009).‏ An‏ analysis‏ of‏ consumer‏ panel‏ data. Institute‏ for‏ Fiscal‏ Studies‏ (IFS),‏ Retrieved‏ from‏ https://doi.org/‏10.1920/wp.ifs.2009.0909/
 Majumder,‏ A.,‏ Ray,‏ R.‏ and‏ Sinha,‏ K.‏ (2015).‏ Spatial‏ Comparisons‏ of‏ Prices‏ and‏ Expenditure‏ in‏ a‏ HeteroGeneous‏ Country:Methodology‏ with‏ Application‏ to‏ India.‏ Macroeconomic‏ Dynamics,‏ 19(5),‏ 931-989.‏ Retrieved‏ from‏ https://doi.org/10.1017/S1365100513000576
 Moretti,‏ E.‏ (2013).‏ Real‏ wage‏ inequality.‏ American‏ Economic‏ Journal:‏ Applied‏ Economics,‏ 5(1),‏ 65-103.‏ Retrieved‏ from‏ https://doi.org/10.1257/app.5.1.65/
 Muellbauer,‏ J.‏ (1974).‏ Prices‏ and‏ Inequality:‏ The‏ United‏ Kingdom‏ Experience,‏ The‏ Economic‏ Journal,‏ 84(333),‏ 32-55.‏ Retrieved‏ from‏ https://doi.org/10.2307/2230482/
 Phillips,‏ P.‏ C.‏ B.‏ and‏ Ouliaris,‏ S.‏ (1990).‏ Asymptotic‏ properties‏ of‏ residual-based‏ tests‏ for‏ cointegration.‏ Econometrica,‏ 58(1),‏ 165–193.‏ Retrieved‏ from‏ https://doi.org/10.2307/2938339/
 Pollak,‏ R.A.‏ and‏ Walls,‏ T.J.‏ (1969).‏ Estimation‏ of‏ Linear‏ Expenditure‏ System.‏ Econometrica,‏ 37(4),‏ 611-628.‏ Retrieved‏ from‏ https://doi.org/10.2307/1910438/
 Pollak,‏ R.‏ A.‏ (1981).‏ The‏ social‏ cost‏ of‏ living‏ index.‏ Journal‏ of‏ Public‏ Economics,‏ 15(3),‏ 311–336.‏ Retrieved‏ from‏ https://doi.org/10.1016/0047-2727(81)90014-1/
 Pollak,‏ R.‏ A.‏ (1989).‏ The‏ Theory‏ of‏ Cost-of-Living‏ Index.‏ Oxford‏ University‏ Press.‏
 Samuelson,‏ P.‏ A.‏ and‏ Swamy,‏ S.‏ (1974).‏ Invariant‏ Economic‏ Index‏ Numbers‏ and‏ Canonical‏ Duality:‏ Survey‏ and‏ synthesis.‏ The‏ American‏ Economic‏ Review,‏ 64(4),‏ 566-593.
 Slesnick,‏ D.‏ T.‏ (1998).‏ Empirical‏ Approaches‏ to‏ the‏ Measurement‏ of‏ Welfare.‏ Journal‏ of‏ Economic‏ Literature,‏ 36(4),‏ 2108–2165.‏
 Sorkhvandi,‏ M.,‏ Sohaili,‏ K.‏ and‏ Fattahi,‏ S.‏ (2022).‏ Cognition‏ of‏ Iranian‏ Consumers‏ consumption‏ behavior‏ in‏ order‏ to‏ advance‏ the‏ resistance‏ economy.‏ Bi-quarterly‏ Journal‏ of‏ Islamic‏ Economics‏ Studies,‏ 15(1),‏ 181-200.‏ Retrieved‏ from‏ https://doi.org/10.30497/IES.2023.241577.2014/‏ (In‏ Persian)
 Statistical‏ Center‏ of‏ Iran.‏ (2003–2024).‏ Household‏ expenditure‏ and‏ income‏ (Rural)‏ [Yearly‏ data].
 Statistical‏ Center‏ of‏ Iran.‏ (2003–2024).‏ Rural‏ consumer‏ price‏ index‏ [Yearly‏ data].
 Stone,‏ J.R.N.‏ (1954).‏ Linear‏ Expenditure‏ System‏ and‏ Demand‏ Analysis:‏ An‏ Application‏ to‏ the‏ Pattern‏ of‏ Demand.‏ Economic‏ Journal,‏ 64,‏ 511-527.‏ Retrieved‏ from‏ https://doi.org/10.2307/2227743/
 Theil,‏ H.‏ (1975).‏ Theory‏ and‏ Measurement‏ of‏ Consumer‏ Demand.1,‏ North‏ Holland‏ Publishing‏ Company,1.