عوامل شکل‌گیری و تثبیت حکومت طالبان در افغانستان

محورهای موضوعی : جغرافیای تاریخی

سمانه سعیدی ¹ , سینا فروزش ² , مجیدرضا رجبی ³

1 - گروه تاریخ و باستان شناسی،واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران تهران
2 - گروه تاریخ و باستان شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
3 - گروه تاریخ، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران تهران

تاریخ دریافت : 1404/02/12 تاریخ پذیرش : 1404/05/14 تاریخ انتشار : 1404/09/08

کلید واژه: طالبان, تحولات اجتماعی افغانستان, جهاد شوروی, پشتونوالی, گفتمان قبیله‌ای, دولت-ملت‌سازی.,

چکیده مقاله :

تحولات اجتماعی و سیاسی در افغانستان طی دهه‌های اخیر، به‌ویژه در دوره ظهور و حاکمیت اولیه‌ی طالبان، ریشه‌های عمیقی در ساختارهای سنتی، قبیله‌ای و فرهنگی این جامعه دارد. ظهور طالبان به عنوان یک جنبش بنیادگرا، صرفاً یک پدیده سیاسی نبود، بلکه واکنشی پیچیده به تغییرات اجتماعی، ضعف دولت‌ملت‌سازی و ناکارآمدی مجاهدین پس از خروج شوروی محسوب می‌شد. این پژوهش به بررسی دقیق این تحولات اجتماعی و نقش عوامل مختلفی چون گفتمان‌های قبیله‌ای، دینی و سیاسی در شکل‌گیری و تثبیت حاکمیت طالبان می‌پردازد.

پژوهش حاضر از روش تاریخی-تحلیلی بهره می‌گیرد. اطلاعات و داده‌های مورد نیاز به صورت اسنادی و کتابخانه‌ای، با استناد به متن مرجع، جمع‌آوری شده‌اند. سپس با تحلیل این داده‌ها، به تبیین روابط علّی میان پدیده‌های اجتماعی و سیاسی پرداخته شده است.تحولات اجتماعی افغانستان در دوره جهاد علیه شوروی، چگونه زمینه را برای ظهور و پذیرش گفتمان طالبان فراهم کرد؟به نظر می‌رسد ضعف نهادهای دولتی، تضعیف قدرت خان‌ها، افزایش نفوذ روحانیون در مناطق روستایی و ناامیدی مردم از عملکرد مجاهدین، زمینه را برای پذیرش گفتمانی فراهم ساخت که بر ارزش‌های سنتی، قبیله‌ای و دینی تأکید داشت و وعده امنیت و عدالت می‌داد.یافته‌های این مقاله نشان می‌دهد که گفتمان طالبان، برآیند مفصل‌بندی (articulation) دال‌های پراکنده اجتماعی بود که در نتیجه تحولات پیشین، به‌ویژه جهاد علیه شوروی، ایجاد شده بودند. این گفتمان با استفاده از مفاهیمی چون پشتونوالی، ارزش‌های قبیله‌ای و سنت‌های روستایی، توانست خلاء قدرت و مشروعیت را پس از ناکارآمدی مجاهدین پر کند و حمایت توده‌های مردم، به‌ویژه پشتون‌های روستایی، را به دست آورد.

چکیده انگلیسی:

The social and political developments in Afghanistan in recent decades, especially during the rise and early rule of the Taliban, have deep roots in the traditional, tribal, and cultural structures of this society. The rise of the Taliban as a fundamentalist movement was not simply a political phenomenon, but rather a complex reaction to social changes, the weakness of nation-building, and the ineffectiveness of the Mujahideen after the Soviet withdrawal. This study examines these social developments in detail and the role of various factors such as tribal, religious, and political discourses in the formation and consolidation of Taliban rule.
The present study uses a historical-analytical method. The required information and data have been collected in documentary and library form, citing reference texts. Then, by analyzing these data, the causal relationships between social and political phenomena are explained. How did the social changes in Afghanistan during the Jihad against the Soviet Union provide the basis for the emergence and acceptance of the Taliban discourse? It seems that the weakness of government institutions, the weakening of the power of the khans, the increasing influence of the clergy in rural areas, and the people's disappointment with the performance of the Mujahideen provided the basis for the acceptance of a discourse that emphasized traditional, tribal, and religious values ​​and promised security and justice. .

منابع و مأخذ:

کتاب‌ها: پیوس، ژان ژوس. روابط گروه هاو مسائل نژادی در افغانستان(در مجموعه مقالات دومین سمینار افغانستان:10-12 مهر 1368). تهران: دفتر مطالعات سیاسی و ببین المللی، ۱۳۷۰.
حق‌پناه، جعفر؛رحیمی،محمد.ژئوپلتیک افغانستان و تحولات منطقه ای غربب آسیا. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق، ۱۳۹۰.
روا، الیور. افغانستان: اسلام و نوگرایی سیاسی.ترجمه ابوالحسن سرو مقدم. مشهد: انتشارات قدس رضوی، ۱۳۶۹.
صفاری، غلامعلی. طالبان. تهران: موسسه مطالعات اندیشه سازان نور، ۱۳۹۵.
فصیحی دولتشاهی،محمد عارف. جامعه شناسی خشونت سیاسی در افغانستان: از دولت جمهوری تا امارت طالبان. قم: پژوهشکده علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۹۵.
کلیفورد، مری لوئیس. افغانستان: سرزمین و مردم. ترجمه مهدی شاهرودی. تهران: انتشارات اطلاعات، ۱۳۶۸.
مؤسسه مطالعات اندیشه‌سازان نور. جریان های افراطی در پاکستان. تهران: انتشارات مؤسسه مطالعات اندیشه‌سازان نور ، ۱۳۹۵.
مقالات و منابع خارجی: Abbas, Hassan. The Taliban Revival: Violence and Extremism on the Pakistan-Afghanistan Frontier. New Haven: Yale University Press, 2014.
Ahmed, Akbar S. Pukhtun Economy and Society: Traditional Structure and Economic Development in a Tribal Society. London: Routledge, 1980.
Anderson, Jon. “The Taliban.” The New Yorker, 2002.
Giustozzi, Antonio. Koran, Kalashnikov and Laptop: The Neo-Taliban Insurgency in Afghanistan. London: Hurst & Company, 2008.
Green, Nile. Sufism: A Global History. New York: Routledge, 2017.
Hamid, Mohammad and Stephen Farrall. The Taliban: A Social and Political History. London: Bloomsbury Publishing, 2015.
Herbert, Michael. “The Taliban’s Cultural War.” The Journal of International Security Affairs, 2013.
Hussain, Rizwan. Pukhtunwali and the Taliban. London: Islamic Studies Press, 2000.
Marsden, Peter. The Taliban: War, Religion and the New Order in Afghanistan. London: Zed Books, 1998.
Peters, Ralph. The Taliban: The Path to Power. London: I.B. Tauris, 2010.
Schimmel, Annemarie. Mystical Dimensions of Islam. Chapel Hill: University of North Carolina Press, 1975.
Shams-ur-Rehman. “Taliban and the Pashtunwali Code.” The Journal of Conflict Studies, 2015.
Johnson, Thomas H. and M. Chris Mason. “The Taliban: A Social Movement.” The Journal of Asian Studies, 2008.