واکاوی منابع و ابزارهای معرفت‌شناختی راست‌کیشی در نظریه والتر بائر و نتایج حاصل از آن

محورهای موضوعی :  پژوهشهای معرفت شناختی

آیدین ضیایی ¹ , بهروز حدادی ² , احمد رضا مفتاح ³

1 - دانشجوی دکتری مطالعات تطبیقی ادیان-گرایش الهیات مسیحی دانشگاه ادیان و مذاهب
2 - استادیار گروه ادیان ابراهیمی دانشکده ادیان دانشگاه ادیان و مذاهب قم؛
3 - عضو هیات علمی گروه ادیان ابراهیمی، دانشکده ادیان، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم

تاریخ دریافت : 1404/05/13 تاریخ پذیرش : 1404/06/12 تاریخ انتشار : 1404/09/01

کلید واژه: بائر, مسیحیت, راست‌کیشی, بدعت, منابع شناخت,

چکیده مقاله :

در سنت الاهیات مسیحی، به‌ویژه از دوره قرون وسطی به بعد، چهار منبع اصلی برای معرفت دینی ذکر شده‌ است: وحی الهی شامل متون مقدس که از منظر مسیحیان مؤمن، حاصل الهام الهی‌ هستند؛ سنت کلیسا یا میراث تفسیری، آموزه‌ای و عملی‌ای که از رهبران کلیسا به ارث رسیده است؛ عقل و تجربه. مقاله حاضر با بررسی نظریه والتر بائر درباره ماهیت «راست‌کیشی» و «بدعت» در مسیحیت اولیه، به واکاوی منابع و ابزارهای شناخت حقیقت دینی و پیامدهای معرفت‌شناختی آن پرداخت. یافته‌ها نشان ‌داد، در نظر بائر، چهار منبع مذکور برای شناخت حقیقت دینی کافی نیست. بائر با استفاده از ابزارها و منابع شناختی دیگری همچون تحلیل تاریخی - انتقادی، نقش قدرت‌های سیاسی-دینی، متون قانونی و آپوکریفا، روایات محلی و سنت‌های شفاهی، استدلال می‌کند در سده‌های نخستینِ مسیحیت، اشکال متکثر و متفاوتی از ایمان وجود داشت و آنچه بعدها «راست‌کیشی» نامیده شد، حاصل فرآیندهای تاریخی و سیاسی بوده است، نه ذات اولیه و فرازمانی ایمان مسیحی. بنابراین به اعتقاد بائر، مرزبندی میان راست‌کیشی و بدعت بیش از آنکه بازتاب حقیقت مطلق الهی باشد، برساخته‌ای تاریخی-گفتمانی است. این دیدگاه با تأکید بر ضرورت بازخوانی انتقادی تاریخ دین و بازاندیشی در اعتبار الاهیات نهادی، موجب شکل‌گیری تکثرگرایی معرفتی در فهم دین می‌شود و ادعای یکتایی و اطلاق در حقیقت دینی را تضعیف می‌کند. در واقع، ابزارها و منابعی که بائر در شناخت راست‌کیشی به‌کار می‌گیرد نمایانگر نگاهی پویا و چندلایه به حقیقت دینی است که زمینه را برای گسترش پلورالیسم دینی و گفت‌وگوی میان‌روایتی و بین‌الأدیانی فراهم می‌سازد.

چکیده انگلیسی:

Within the tradition of Christian theology four primary sources of religious knowledge have been identified: divine revelation, including sacred texts believed by faithful Christians to be inspired by God; church tradition, encompassing the interpretative, doctrinal,and practical heritage handed down by church leaders; reason; and experience.This paper,by examining Walter Bauer’s theory on the nature of “orthodoxy” and “heresy” in early Christianity, explores the sources and tools used to apprehend religious truth and their epistemological implications.Findings indicate that, according to Bauer, these four sources are insufficient for a comprehensive understanding of religious truth.Bauer employs additional epistemic tools and resources—such as historical-critical analysis, the role of political-religious powers, canonical and apocryphal texts, local narratives, and oral traditions—to argue that in the earliest centuries of Christianity,multiple diverse forms of faith coexisted.What later came to be labeled “orthodoxy,” Bauer contends, was the result of historical and political processes rather than the original, timeless essence of Christian faith.Thus, for Bauer,the distinction between orthodoxy and heresy reflects a historically constructed discourse rather than an absolute divine truth.This perspective emphasizes the need for a critical rereading of religious history and a reconsideration of the authority of institutional theology, fostering epistemological pluralism in the understanding of religion and challenging claims of exclusivity and absoluteness in religious truth.In effect,the epistemic tools and sources Bauer employs to investigate orthodoxy reveal a dynamic,multilayered view of religious truth,paving the way for broader religious pluralism and inter-narrative as well as interfaith dialogu

منابع و مأخذ:

ایلخانی، محمد .(1396)، تاریخ فلسفه در قرون وسطی و رنسانس، چاپ نهم، تهران: سمت.
فعالی، محمد تقی .(1377)، درآمدی بر معرفت‌شناسی دینی و معاصر، چاپ اول، قم: معاونت امور اساتید و دروس معارف اسلامی.
گریدی، جوآن‌اُ .(1384)، مسیحیت و بدعت‌ها، ترجمه عبدالرحیم سلیمانی اردستانی، قم: مؤسسه فرهنگی طه.
مک‌گراث، آلیستر .(1400هـ.ش)، درسنامه الهیات مسیحی، ترجمه بهروز حدادی، قم: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.
هیک، جان .(1378)، مباحث پلورالیسم دینی، ترجمه عبدالرحیم گواهی، چاپ اول، تهران: مؤسسه فرهنگی انتشاراتی تبیان.
Bauer, W. (1971). Orthodoxy and Heresy in Earliest Christianity (R. A. Kraft & G. Krodel, Trans.). Philadelphia: Fortress Press.
Cameron, A. (1991). Christianity and the Rhetoric of Empire: The Development of Christian Discourse. University of California Press.
Clark,Kelly James,Peterson,Michael R,(2023),The Cambridge Handbook of Religious Epistemology, Cambridge University Press.
Ehrman, B. D. (2003). Lost Christianities: The Battles for Scripture and the Faiths We Never Knew. Oxford University Press.
Hick, J. (1989). An Interpretation of Religion: Human Responses to the Transcendent. New Haven: Yale University Press.
Irenaeus. (1885). Against Heresies (Book 1). In A. Roberts & W. H. Rambaut (Trans.), The Ante-Nicene Fathers (Vol.I). Christian Literature Publishing Co.
Koester, H. (2000). Introduction to the New Testament: History and Literature of Early Christianity. Philadelphia: Fortress Press.
Nemes, S. (2022). Orthodoxy and Heresy. In Cambridge Elements in the Problems of God. Cambridge University Press.
Pagels, E. (1989). The Gnostic Gospels. New York: Vintage Books.
Patterson, S. J. (1993). The Gospel of Thomas and Jesus. Polebridge Press.
Robinson, J. M. (Ed.). (1988). The Nag Hammadi Library in English (3rd ed.). San Francisco: Harper & Row.
Smith, W. C. (1962). The Meaning and End of Religion. New York: Macmillan.
-terner, H. E. W. (1954). The pattern of Christian truth: A study in the relations between orthodoxy and heresy in the early Church Mowbray.