تاریخ فراموشان: بازنمایی زنان و دختران قاجار در نشریات خراسان عصر قاجار
محورهای موضوعی : تاریخ ایران دوره اسلامی
الهه ماه پروی
1
,
سینا فروزش
2
,
زهیر صیامیان گرجی
3
,
قاسم محمدی
4
1 -
2 - دانشیار گروه تاریخ دانشگاه علوم و تحقیقات
3 - دانشگاه شهید بهشتی
4 - Assistant Professor, Faculty of Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
کلید واژه: زنان, کودکان, روزنامه‌های خراسان, عصر قاجار, نظریه اجتماعی , فرهنگ, تحلیل محتوا.,
چکیده مقاله :
زمینه‌ها و اهداف:
این جستار پژوهشی با تکیه بر محتوای روزنامه‌های خراسان عصر قاجار، نحوه بازنمائی هویت گروههای مندرج در این نشریات را در دستور کار خود قرار داده است.کوشش پژوهندگان در این راستا بوده که؛ متن و محتوای روزنامه‌های خراسان عصر قاجار به مثابه نقطه کانونی مورد واکاوی قرار گیرد.شناخت متن_زمینه روزنامه‌های مذکور در جهت پاسخ‌گوئی بدین پرسش بوده که هویت زنان و کودکان در این روزنامه‌ها چگونه بازتاب یافته و مبانی مهم این هویت ها کدامند؟ لذا در جهت شناخت ابتدا به تعریف مقوله‌های مربوط به زنان و کودکان پرداخته، سپس این مقولات در ساختار عصر قاجار ذیل عناوین نشریاتی خراسان بازکاوی و رصد گردید.
مواد و روش‌ها:
درروند اجرای پژوهش؛پژوهندگان ابتدا به پردازش داده‌های به دست آمده دست یازیده سپس، به بازنمائی تصویر زنان و کودکان دختر در این مطبوعات که؛ مسأله اصلی پژوهش است، با استفاده از روش کیفی/تحلیلی و شیوه تحلیل محتوای کیفی، پرداخته‌اند.
یافته‌ها و نتیجه گیری:
بنا بر یافته‌های پژوهش؛ ارزش‌هائی نظیر:« منهیات زنان، حقوق زنان و کودکان، نقش و کارکرد آنها در خانواده، علم‌آموزی ، برنامه‌های آموزشی مناسب، تأسیس مدارس خیریه، تقابل‌های دوگانه شرع-عرف در کنار هم‌پوشانی های آنها »، بیشترین درصد فراوانی را از نظر محتوائی در نشریات مورد مطالعه خراسان عهد قاجار داشته‌اند.به باور پژوهندگان و بر اساس یافته‌های فوق، برجستگی موارد یاد شده و تکرارپذیری آنها در میان صفحات روزنامه‌ها نشانگر؛ تأکید جامعه خراسان عصر قاجار، بر مفاهیم و مولفه‌های مذکور بوده است.
Abstract:
Background and objectives:
Based on the content of Khorasan newspapers of the Qajar era, this research paper has put on its agenda how to represent the identity of the groups included in these publications. The efforts of the researchers were in this direction; The text and content of Khorasan newspapers of the Qajar era should be analyzed as a focal point. Knowing the context of the mentioned newspapers is aimed at answering the question of how the identity of women and children is reflected in these newspapers and what are the important foundations of these identities? Therefore, in order to understand, firstly, he defined the categories related to women and children, then these categories were analyzed and observed in the structure of the Qajar era under the titles of Khorasan publications.
Research findings:
According to the research findings; Values such as: "women's rights, women's and children's rights, their role and function in the family, science learning, suitable educational programs, establishment of charity schools, dual confrontations between Sharia and custom along with their overlaps" have the highest percentage of frequency in terms of content in publications. According to the researchers and based on the above findings, the prominence of the mentioned cases and their repetition among the pages of newspapers indicate; The emphasis of Khorasan society in the Qajar era was on the mentioned concepts and components.
Materials and methods:
In the process of carrying out the research, the researchers first processed the obtained data, then, to reproduce the image of women and children in this press, which; The main problem of the research is solved using qualitative/analytical method and qualitative content analysis method.
الف:نشریات:
● روزنامه ادب،صاحب امتیاز /مدیر مسئول،ادیب الممالک،مشهد:1318ه.ق.
● روزنامه بهار،مدیرمسئول، احمد بهار، مشهد: 1336ه.ق.
● روزنامه بشارت،مدیر مسئول،محمد علی،مشهد:1324ه.ق.
● روزنامه تازه بهار،مدیرمسئول، محمد تقی بهار، مشهد: 1289ه.ق.
● روزنامه بهار،مدیرمسئول، محمد ملک زاده، مشهد: 1329ه.ق.
● روزنامه نوبهار،مدیرمسئول، محمد تقی بهار، مشهد: 1288ه.ق.
● روزنامه فکرآزاد،مدیر مسئول،احمد دهقانی کرمانی/ع.ر.شهیدی،مشهد: 1301ه.ش.
● روزنامه خورشید،مدیر مسئول،میرزا محمد صادق تبریزی،مشهد:1325ه.ق.
● روزنامه خورشید،مدیر مسئول،مرتضی قهرمان،مشهد:1342ه.ق.
● روزنامه جهان زنان،مدیر مسئول،فرخ دین پارسا،مشهد:1339ه.ق.
● روزنامه خراسان،مدیر مسئول،محمد طباطبائی،مشهد:1327ه.ق.
● روزنامه خراسان،مدیر مسئول،حسین اردبیلی،مشهد:1325ه.ق.
ب:کتب:
● پارتا ساراتی، رانگا سوامی(1381). روزنامه‌نگاری در هندوستان از اغاز تا امروز، ترجمه داود حیدری، تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
● تاریخ اجتماعی دانش،روش ،آموزش(1394).گردآوری و ترجمه،ابراهیم موسی پور بشلی و محمد ابراهیم باسط،چ اول،تهران: انتشارات سمت.
● تفرشی‌حسینی، سید‌احمد(1351). روزنامه اخبار مشروطیت و انقلاب ایران، به کوشش ایرج افشار، تهران: انتشارات امیرکبیر.
● دلاور، علی(1394). روش تحقیق در روان‌شناسی و علوم تربیتی، تهران: نشر ویرایش.
● رضائی، علی اکبر و علی‌اکبری دهکردی، مهناز(1398). روش تحقیق در روان‌شناسی، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
● روزنامه ایران(1374).قم: انتشارات کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران،جلد اول؛ شماره‌های208_1.
● شهشهانی اصفهانی، عبدالوهاب بن محمد‌امین(1397). بحرالجواهر فی علم الدفاتر، تهران: نشر تاریخ ایران
● کریپندروف، کلوس(1383). تحلیل محتوا مبانی روش‌شناسی، ترجمه هوشنگ نایبی، تهران: نشر نی.
● مشیرزاده،حمیرا(1388). از جنبش تا نظریه اجتماعی تاریخ دو قرن فمنیسم،چ 4، تهران: نشر شیرازه.
● مک رایلد،دانلد و تیلور،آورام(1397).نظریه اجتماعی و تاریخ اجتماعی،ترجمه محمد غفوری،تهران: انتشارات سمت.
● ملائی‌توانی، علیرضا(1386). درآمدی بر روش پژوهش در تاریخ، تهران: نشر نی.
● منجم یزدی، ملا جلال الدین محمد(1366). تاریخ عباسی یا روزنامه ملا جلال شامل وقایع دربار شاه عباس صفوی، به کوشش سیف الله وحیدنیا، تهران: انتشارات وحید.
● موسی پور بشلی،ابراهیم(1400). رهیافت به فرد و داده‌های فردی،چ اول،تهران:انتشارات سمت.
● مولر، جی.اچ و دیگران(1386). استدلال آماری در جامعه‌شناسی، ترجمه هوشنگ نایبی، تهران: نشر نی.
● نیکخو، محمدرضا و آوادیس یانس،هامایاک(1380). زندگی جنسی زنان آشنائی با رفتارهای جنسی و روشهای شناخت و درمان اختلالات جنسی زنان،تهران: انتشارات سخن
