تاثیر بی‌عدالتی رویه‌ای ادراک شده بر تمایل به ترک باشگاه با نقش میانجی فرسودگی عاطفی: مطالعه موردی در ورزشکاران لیگ‌های حرفه‌ای ایران

محورهای موضوعی : مدیریت ورزش

علی صالحی ¹ , محمدعلی نودهی ² , اکرم اصفهانی نیا ³ , مجتبی احمدی ⁴ , حمیدرضا قزلسفلو ⁵

1 - گروه تربیت بدنی، واحد علی‌آباد کتول، دانشگاه آزاد اسلامی، علی آباد کتول، ایران.
2 - گروه تربیت بدنی، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران.
3 - گروه تربیت بدنی، واحد علی آباد کتول، دانشگاه آزاد اسلامی، علی آباد کتول، ایران.
4 - گروه تربیت بدنی و علوم ورزشی، واحد بندرگز، دانشگاه آزاد اسلامی، بندرگز، ایران.
5 - گروه تربیت بدنی، دانشگاه گنبد کاووس، گنبد کاووس، ایران.

تاریخ دریافت : 1404/04/29 تاریخ پذیرش : 1404/06/03 تاریخ انتشار : 1404/06/31

کلید واژه: بی‌عدالتی رویه‌ای ادراک شده, فرسودگی عاطفی, ترک باشگاه, ورزشکاران حرفه‌ای.,

چکیده مقاله :

هدف: هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی تاثیر بی‌عدالتی رویه‌ای ادراک شده بر تمایل به ترک باشگاه با نقش میانجی فرسودگی عاطفی: مطالعه موردی در ورزشکاران لیگ‌های حرفه‌ای ایران بود.

روش پژوهش: روش پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی بود. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه ورزشکاران حرفه‌ای شاغل در لیگ‌های حرفه‌ای ایران (حدود 1250 نفر) بود. برای انتخاب نمونه‌ها از شیوه نمونه‌گیری طبقه‌ای تصادفی استفاده شد. تعداد نمونه‌های آماری 330 نفر در نظر گرفته شد. برای گردآوری داده‌های پژوهش، از پرسش‌نامه‌های بی‌عدالتی رویه‌ای ادراک شده نیهوف و مورمن (1993)، فرسودگی عاطفی شائوفلی (2002) و تمایل به ترک باشگاه بوثما و روث (2013) استفاده شد. پرسشنامه‌ها توسط 5 نفر از اساتید مدیریت ورزشی به جهت بررسی روایی صوری و محتوایی مورد بررسی و تایید قرار گرفت. پایایی پرسشنامه‌ها با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شد و مقدار آن به ترتیب 86/0، 91/0 و 83/0 به دست آمد و تایید شد.

یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که بی‌عدالتی سازمانی ادارک شده اثر مثبت و معنی‌داری بر فرسودگی عاطفی ورزشکاران حرفه‌ای  دارد. دیگر یافته پژوهش نشان داد بی‌عدالتی سازمانی ادراک شده اثری مثبت و معنی‌دار بر تمایل به ترک باشگاه کار دارد. اثر فرسودگی عاطفی بر تمایل به ترک باشگاه مثبت و معنی‌دار بود. در نهایت، نتایج نشان داد که اثر بی‌عدالتی سازمانی ادراک شده بر تمایل به ترک باشگاه ورزشکاران حرفه‌ای با نقش میانجی فرسودگی عاطفی مثبت و معنی‌دار است.

نتیجه گیری: با توجه به نتایج پژوهش، احساس بی‌عدالتی در باشگاه‌های ورزشی می‌تواند موجب پیامدهای نگرشی و رفتاری منفی همچون فرسودگی عاطفی و تمایل ورزشکاران حرفه‌ای به ترک باشگاه گردد و خسارت‌های زیادی را به همراه داشته باشد.

چکیده انگلیسی:

Objective: The purpose of this study was to investigate the effect of perceived procedural injustice on the intention to leave the club, with the mediating role of emotional exhaustion: A case study of athletes in Iranian professional leagues.

Methods: The research method was descriptive and survey-based. The statistical population of this study included all professional athletes competing in Iranian professional leagues (approximately 1,250 individuals). Stratified random sampling was used to select the participants. The statistical sample size was determined to be 330 individuals. Data were collected using the Perceived Procedural Injustice questionnaire by Niehoff and Moorman (1993), the Emotional Exhaustion subscale by Schaufeli (2002), and the Intention to Leave the Club questionnaire by Boothma and Roth (2013). The questionnaires were reviewed and confirmed by five sport management professors to assess their face and content validity. The reliability of the questionnaires was calculated using Cronbach's alpha coefficient, which was confirmed at 0.86, 0.91, and 0.83, respectively.

Results: The results indicated that perceived organizational injustice has a significant positive effect on the emotional exhaustion of professional athletes. Another finding showed that perceived organizational injustice has a significant positive effect on the intention to leave the club. The effect of emotional exhaustion on the intention to leave the club was also positive and significant. Finally, the results revealed that the effect of perceived organizational injustice on professional athletes' intention to leave the club, with the mediating role of emotional exhaustion, is positive and significant.

Conclusions: According to the study's results, a sense of injustice in sports clubs can lead to negative attitudinal and behavioral consequences, such as emotional exhaustion and professional athletes' intention to leave the club, resulting in significant detrimental effects.

منابع و مأخذ:

امرایی، محمد؛ محمدی، نصراله؛ سیاوشی، محمد (1399). تبیین نقش میانجی طفره‌روی اجتماعی در تأثیر سرپرستی تحقیرآمیز بر تمایل به ترک باشگاه در ورزشکاران حرفه‌ای. مطالعات مدیریت ورزشی، 12(64): 255-276.https://doi.org/10.22089/smrj.2020.8809.2997
خداجو، عبدالرحیم؛ نادریان جهرمی، مسعود؛ افروزه، محمدصادق؛ دست برحق، حسین (1401). تبیین ارتباط بین مدیریت‌تنوع و عملکرد ورزشکاران، با نقش میانجی عدالت‌درک‌شده در باشگاه‌های لیگ برتر فوتبال ایران. مجله مدیریت و رفتار سازمانی در ورزش، 11(8): 1-12. https://journals.iau.ir/article_698700.html
خلیلی پور، حاتم؛ خنیفر، حسین (1396). بررسی ساختاری تأثیر عدالت رویه‌ای و اشتیاق شغلی بر اشتراک گذاری دانش و رفتار کاری نوآورانه. مطالعات رفتار سازمای، 6(4): 27-52. https://obs.sinaweb.net/article_30324.html
سارانی، حمید؛ صفانیا، علی محمد؛ رضوی، سید محمد حسین (1393). بررسی تاثیرابعاد عدالت و اعتماد سازمانی بر رضایت شغلی مردان ورزشکار لیگ برتر فوتسال ایران. پژوهشنامه مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی، 10(19): 159-168. https://msb.journals.umz.ac.ir/article_841.html
عابدینی ولامدهی، راضیه (1399). رابطه درماندگی شغلی با قصد ترک‌شغل، عملکرد شغلی و فرسودگی عاطفی: نقش تعدیل‌کنندگی حمایت ادراک‌شده سرپرست در یک سازمان صنعتی. کنگره ملی دوسالانه روانشناسی صنعتی و سازمانی. اهواز. https://civilica.com/doc/1217616/
گل پرور، محسن؛ جوادیان، زهرا؛ ستایش منش، ساناز؛ دهقان، صفورا؛ مدنی، زهراالسادات (1392). تبیین نقش عدالت سازمانی ادراک‌شده بر رفتارهای مخرب ورزشکاران بر پایه ارزش‌های فرهنگی. مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، 12(20): 7-26. https://faslname.msy.gov.ir/article_103.html
مشیری، کیوان؛ آقایی، نجف؛ پورسبطانی زرندی، حسین؛ قربانی، مهدی (1393). ارتباط بین عدالت سازمانی ادراک‌شده با فرسودگی شغلی و تمایل به ترک خدمت کارکنان اداره کل ورزش و جوانان استان تهران. پژوهش در مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی، 4(۷): ۶۵-۷۶ https://jrsm.khu.ac.ir/article-1-2203-fa.html
مهداد، علی؛ ملک زاده، مائده؛ امیری، ویدا (1398). تاثیر ادراک بی‌عدالتی سازمانی، ادراک ناامنی شغلی و ادراک فشارزاهای سازمانی بر ناکامیابی کاری کارکنان بازنشسته: نقش میانجیگرایانه فرسودگی شغلی. فصلنامه پرستاری سالمندان، 5(3): 278-289. https://jgn.medilam.ac.ir/article-1-319-fa.html
نوری ثمرین، شهرام؛ ارشدی، نسرین؛ هاشمی، سید اسماعیل؛ نعامی، عبدالزهرا (1399). تاثیر بی‌عدالتی رویه ‏ای ادراک‏ شده بر بهزیستی سازمانی. مطالعات مدیریت بهبود و تحول، 29(98): 113-138. https://doi.org/10.22054/jmsd.2021.53703.3686
یزدانپرست، یلدا؛ بادامی، رخساره (1398). اولویت‌بندی عوامل مژثر بر ترک ورزش‌های تیمی در نوجوانان بر اساس جنسیت. روانشناسی ورزش، 11(1): 58-71. https://doi.org/10.29252/mbsp.4.1.58
Back, C. Y., Hyun, D. S., Jeung, D. Y., & Chang, S. J. (2020). Mediating Effects of Burnout in the Association Between Emotional Labor and Turnover Intention in Korean Clinical Nurses. Safety and health at work, 11(1), 88–96. https://doi.org/10.1016/j.shaw.2020.01.002
Cunningham, G. B., Wicker, P., & Walker, N. A. (2021). Gender and racial bias in sport organizations. Frontiers in Sociology, 6, 122. https://doi.org/10.3389/fsoc.2021.684066
Dong, L., Zou, S., Fan, R., Wang, B., & Ye, L. (2024). The influence of athletes’ gratitude on burnout: the sequential mediating roles of the coach–athlete relationship and hope. Frontiers in Psychology, 15, 13587 https://doi.org/10.3389/fpsyg.2024.1358799
Kalidass. Anne wary & Bahron. Arisa. (2015).The Relationship between Perceived Supervisor Supports, Perceived Organizational Support, Organizational Commitment and Employee Turnover Intention. International Journal of Business Administration. 6(5); 115-124. DOI: 10.5430/ijba.v6n5p82
Kocsis, Á., & Molnár, G. (2024). Factors influencing academic performance and dropout rates in higher education. Oxford Review of Education, 51(3), 414–432. https://doi.org/10.1080/03054985.2024.2316616
Kim, S., Alahmad, M. E., Oh, T., & Love, A. (2024). Athletic justice: Scale development and validation. Heliyon, 10(2). https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2024.e24359
Kim, S., Oh, T., Love, A., & Alahmad, M. E. (2023). Impact of met-expectation of athletic justice on athletic satisfaction and organizational commitment via leader–member exchange among elite Saudi arabian athletes. Behavioral Sciences, 13(10), 836. https://doi.org/10.3390/bs13100836
Nix,J.,& Wolfe, S.E. (2016). Sensitivity to the Ferguson effect: The role managerial organizational justice. Journal of Criminal Justice, 7, 12-20. https://doi.org/10.1016/j.jcrimjus.2016.06.002
Rissanen, A. (2017). An investganation voluntary employee turnover and retention factors in sport organization. International Business and Entrepreneurship, 14(5), 61-78. https://jyx.jyu.fi/jyx/Record/jyx_123456789_53506
Vaamonde, J. D., Omar, A., & Salessi, S. (2018). From organizational justice perceptions to turnover intentions: The mediating effects of burnout and job satisfaction. Europe's journal of psychology, 14(3), 554. https://doi.org/10.5964/ejop.v14i3.1490
Yean, T. F. & Yusof, A. A. (2016). Organizational justice: A conceptual discussion. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 219, 798-803. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2016.05.082
Yebema, J., & Bos, K.V. (2010). "Effects of organizational justice on depressive symptoms and sickness absence: A longitudinal perspective". Social Science & Medicine, 10/ 10, 1609-1617. https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2010.01.027

متن کامل:



 

 

The impact of Perceived Procedural Injustice on Turnover Intention in Clubs with the Mediating Role of Emotional Burnout: A Case Study of Professional League Athletes in Iran

 

Ali Salehi1 | Mohammadali Noudehi 2* | Akram Esfahani Nia3 | Mojtaba Ahmadi4 | Hamidreza Ghezelsoflo5

 

1-Department of physical education, Ali.C., Islamic Azad University, Aliabad Katoul, Iran.

E-mail: [e-mail] 

2-Corresponding Author, Department of physical education, Go.C., Islamic Azad University, Gorgan, Iran.

E-mail: [e-mail] 

3-Department of physical education, Ali.C., Islamic Azad University, Aliabad Katoul, Iran.

E-mail: [e-mail] 

4-Department physical education, BG.C., Islamic Azad University, Bandar Gaz, Iran.

E-mail: [e-mail] 

5-Department of physical education, Gonbad Kavous University, Gonbad Kavous, Iran.

E-mail: [e-mail]  

 

Article Info	ABSTRACT
Article type:  Research Article     Article history: Received 20 July 2025 Revised 21 August 2025 Accepted 25 August 2025 Published 22 September 2025     Keywords: Perceived Procedural Injustice, Emotional Exhaustion, Turnover Intention, Professional Athletes.	Objective: The purpose of this study was to investigate the effect of perceived procedural injustice on the intention to leave the club, with the mediating role of emotional exhaustion: A case study of athletes in Iranian professional leagues. Methods: The research method was descriptive and survey-based. The statistical population of this study included all professional athletes competing in Iranian professional leagues (approximately 1,250 individuals). Stratified random sampling was used to select the participants. The statistical sample size was determined to be 330 individuals. Data were collected using the Perceived Procedural Injustice questionnaire by Niehoff and Moorman (1993), the Emotional Exhaustion subscale by Schaufeli (2002), and the Intention to Leave the Club questionnaire by Boothma and Roth (2013). The questionnaires were reviewed and confirmed by five sport management professors to assess their face and content validity. The reliability of the questionnaires was calculated using Cronbach's alpha coefficient, which was confirmed at 0.86, 0.91, and 0.83, respectively. Results: The results indicated that perceived organizational injustice has a significant positive effect on the emotional exhaustion of professional athletes. Another finding showed that perceived organizational injustice has a significant positive effect on the intention to leave the club. The effect of emotional exhaustion on the intention to leave the club was also positive and significant. Finally, the results revealed that the effect of perceived organizational injustice on professional athletes' intention to leave the club, with the mediating role of emotional exhaustion, is positive and significant. Conclusions: According to the study's results, a sense of injustice in sports clubs can lead to negative attitudinal and behavioral consequences, such as emotional exhaustion and professional athletes' intention to leave the club, resulting in significant detrimental effects.
Cite this article: Salehi, Ali; Noudehi, Mohammadali; Esfahaninia, Akram; Ahmadi, Mojtaba & Ghezelsoflo, Hamidreza. (2025). The impact of Perceived Procedural Injustice on Turnover Intention in Clubs with the Mediating Role of Emotional Burnout: A Case Study of Professional League Athletes in Iran. Jahesh, 3 (2), 73-84.                                         © The Author(s).                  Publisher: Gorgan Branch, Islamic Azad University.

 

 

تاثیر بی‌عدالتی رویه‌ای ادراک شده بر تمایل به ترک باشگاه با نقش میانجی فرسودگی عاطفی: مطالعه موردی در ورزشکاران لیگ‌های حرفه‌ای ایران

 

علی صالحی1 | محمدعلی نودهی*2 |  اکرم اصفهانی نیا3 |  مجتبی احمدی4 | حمیدرضا قزلسفلو5

 

1-گروه تربیت بدنی، واحد علی‌آباد کتول، دانشگاه آزاد اسلامی، علی‌آباد کتول ، ایران.  رایانامه [e-mail]

2-نویسنده مسوول، گروه تربیت بدنی، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران. رایانامه [e-mail]

3-گروه تربیت بدنی، واحد علی‌آباد کتول، دانشگاه آزاد اسلامی، علی‌آباد کتول، ایران. رایانامه [e-mail] 

4-گروه تربیت بدنی، واحد بندرگز، دانشگاه آزاد اسلامی، بندرگز، ایران. رایانامه [e-mail] 

5-        گروه تربیت بدنی و علوم ورزشی، دانشگاه گنبد کاووس، گنبد کاووس، ایران. رایانامه[e-mail]   

 

اطلاعات مقاله	چکیده
نوع مقاله:   مقاله پژوهشی   تاریخ دریافت: 29/4/1404 تاریخ بازنگری: 30/5/1404 تاریخ پذیرش: 3/6/1404 تاریخ انتشار: 31/6/1404     کلیدواژه‌ها:  بی‌عدالتی رویه‌ای ادراک شده، فرسودگی عاطفی،  ترک باشگاه، ورزشکاران حرفه‌ای	هدف: هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی تاثیر بی‌عدالتی رویه‌ای ادراک شده بر تمایل به ترک باشگاه با نقش میانجی فرسودگی عاطفی: مطالعه موردی در ورزشکاران لیگ‌های حرفه‌ای ایران بود. روش پژوهش: روش پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی بود. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه ورزشکاران حرفه‌ای شاغل در لیگ‌های حرفه‌ای ایران (حدود 1250 نفر) بود. برای انتخاب نمونه‌ها از شیوه نمونه‌گیری طبقه‌ای تصادفی استفاده شد. تعداد نمونه‌های آماری 330 نفر در نظر گرفته شد. برای گردآوری داده‌های پژوهش، از پرسش‌نامه‌های بی‌عدالتی رویه‌ای ادراک شده نیهوف و مورمن (1993)، فرسودگی عاطفی شائوفلی (2002) و تمایل به ترک باشگاه بوثما و روث (2013) استفاده شد. پرسشنامه‌ها توسط 5 نفر از اساتید مدیریت ورزشی به جهت بررسی روایی صوری و محتوایی مورد بررسی و تایید قرار گرفت. پایایی پرسشنامه‌ها با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شد و مقدار آن به ترتیب 86/0، 91/0 و 83/0 به دست آمد و تایید شد. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که بی‌عدالتی سازمانی ادارک شده اثر مثبت و معنی‌داری بر فرسودگی عاطفی ورزشکاران حرفه‌ای  دارد. دیگر یافته پژوهش نشان داد بی‌عدالتی سازمانی ادراک شده اثری مثبت و معنی‌دار بر تمایل به ترک باشگاه کار دارد. اثر فرسودگی عاطفی بر تمایل به ترک باشگاه مثبت و معنی‌دار بود. در نهایت، نتایج نشان داد که اثر بی‌عدالتی سازمانی ادراک شده بر تمایل به ترک باشگاه ورزشکاران حرفه‌ای با نقش میانجی فرسودگی عاطفی مثبت و معنی‌دار است. نتیجه گیری: با توجه به نتایج پژوهش، احساس بی‌عدالتی در باشگاه‌های ورزشی می‌تواند موجب پیامدهای نگرشی و رفتاری منفی همچون فرسودگی عاطفی و تمایل ورزشکاران حرفه‌ای به ترک باشگاه گردد و خسارت‌های زیادی را به همراه داشته باشد.
استناد: صالحی، علی؛ نودهی، محمدعلی؛ اصفهانی نیا، اکرم؛ احمدی، مجتبی و قزلسفلو، حمیدرضا. (1404). تاثیر بی‌عدالتی رویه‌ای ادراک شده بر تمایل به ترک باشگاه با نقش میانجی فرسودگی عاطفی: مطالعه موردی در ورزشکاران لیگ‌های حرفه‌ای ایران. جهش، 3 (2)، 84-73.   ناشر: واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی. © نویسندگان.

 

 

 

مقدمه

پویایی باشگاه‌های ورزشی حرفه‌ای نه تنها بازتاب دهنده وضعیت اجتماعی و فرهنگی ورزش کشور است، بلکه کیفیت تعاملات سازمانی در درون این باشگاه‌ها، نقش کلیدی در حفظ سلامت ساختار مدیریتی و عملکرد بهینه تیم‌ها دارد. در این میان، عدالت سازمانی به عنوان یکی از مولفه‌های اساسی مدیریت منابع انسانی، جایگاه ویژه‌ای در مطالعات و مدیریت ورزشی یافته است (خداجو و همکاران، 1401). عدالت سازمانی به برداشت افراد از انصاف و رفتارهای منصفانه در محیط کار اشاره دارد و به طور کلی در سه بعد توزیعی، تعاملی و رویه‌ای بررسی می‌شود (نیکس و ولفی ، 2016). عدالت توزیعی بر انصاف در توزیع نتایج و پاداش‌ها تأکید دارد، عدالت تعاملی بر کیفیت روابط میان مدیران و کارکنان متمرکز است، و عدالت رویه‌ای  به فرایندها و رویه‌های اتخاذ تصمیمات عادلانه و شفاف اشاره دارد که بر اساس اصولی چون یکنواختی، بیطرفی، صداقت و احترام عمل می‌کنند (یبما و باس ، 2010).

بی‌عدالتی رویه‌ای  ادراک شده به معنای برداشت ورزشکاران از ناعادلانه بودن فرایندها و رویه‌های اتخاذ تصمیمات در سازمان است. این نوع عدالت بر نحوه اجرای سیاست ها و قوانین سازمان تأکید دارد و نقش مؤثری در شکل‌دهی رفتارهای سازمانی ایفا می‌کند (یان و یوسف ، 2016). زمانی که ورزشکاران احساس کنند تصمیم‌گیری‌ها و رویه‌های باشگاه به عدالت انجام نمی‌شوند، بی‌عدالتی رویه‌ای را تجربه می‌کنند که می تواند باعث ایجاد نارضایتی و کاهش تعهد شود. در حوزه ورزش حرفه‌ای، این ابعاد عدالت سازمانی به صورت چشمگیر بر رضایت، وفاداری و انگیزش ورزشکاران تأثیرگذار است. مطابق نظریه‌های مطرح در عدالت رویه‌ای دو عامل اساسی یعنی رفتار مدیران در تعامل با ورزشکاران و شفافیت تصمیم‌گیری‌ها، نقش بسزایی در شکل‌گیری ادراک عادلانه ورزشکاران دارند (خلیلی پور و خنیفر، 1396). در صورتی که رویه‌های سازمانی فاقد شفافیت، بی‌طرفی و اخلاق حرفه‌ای باشد، ورزشکاران احساس تبعیض و ناعدالتی می‌کنند که به واکنش‌های منفی سازمانی نظیر کاهش تعهد شغلی، نارضایتی و افزایش تمایل به ترک خدمت منجر می‌شود. در واقع، بر اساس شواهد علمی، نگرش نسبت به بی‌عدالتی رویه‌ای  می تواند از خود نتایج ناعادلانه نیز اثر روانی مخرب‌تری بر افراد داشته باشد و خشم و احساس بی‌عدالتی را در آنان افزایش دهد (یان و یوسف، 2016؛ نوری ثمرین و همکاران، 1399).

یکی دیگر از مسائل اساسی در مدیریت منابع انسانی ورزش حرفه‌ای، پدیده ترک باشگاه از سوی ورزشکاران است که به خصوص در لیگ های حرفه‌ای به یکی از چالش‌های مهم تبدیل شده است. تمایل به ترک باشگاه عبارت است از گرایش ورزشکار به قطع همکاری و خروج از باشگاه حرفه‌ای که به عوامل متعددی بستگی دارد. ترک باشگاه نه تنها به تضعیف عملکرد تیم ها و کاهش انسجام گروهی منجر می‌شود، بلکه هزینه‌های بالای مالی و سازمانی ناشی از جذب و جایگزینی بازیکنان جدید را بر دوش باشگاه‌ها می‌گذارد (سارانی و همکاران، 1393). دلایل مختلفی از جمله عوامل روانی، اقتصادی، مدیریتی و محیطی در این موضوع نقش دارند (ممشلو و همکاران، 1403). فشارهای روانی ناشی از استرس مسابقات، کاهش انگیزه، فرسودگی عاطفی، مشکلات اقتصادی از جمله حقوق ناکافی و نبود فرصت رشد مالی، همچنین مدیریت نامناسب و بی توجهی به نیازهای ورزشکاران، از مهمترین عوامل شناخته شده در ترک باشگاه محسوب می‌شوند (یزدان پرست و بادامی، 1398؛ کالیداس و همکاران، 2015؛ ریسانن، 2017).

در محیط‌های ورزشی، فرسودگی عاطفی که عمدتاً ناشی از فشارهای مکرر روانی و کمبود حمایت های روانی است، به عنوان عاملی میانجی در بسیاری از روابط سازمانی مطرح شده است. فرسودگی عاطفی یکی از ابعاد فرسودگی شغلی است که در نتیجه مواجهه مداوم با فشارها و استرس‌های روانی در محیط کار ایجاد می‌شود و به صورت عدم توانایی در واکنش مناسب عاطفی و کاهش انرژی روانی بروز می‌کند. فرسودگی عاطفی منجر به کاهش انرژی، تمایل کمتر برای ادامه فعالیت و بی‌میلی به تعهد کاری می‌شود (مهداد و همکاران، 1398). با توجه به اهمیت و پیچیدگی فرایند ترک باشگاه، بررسی نقش میانجی فرسودگی عاطفی در رابطه بی‌عدالتی رویه‌ای و تمایل ورزشکاران برای ترک خدمت لازم و ضروری به نظر می‌رسد. پژوهش‌های پیشین در حوزه ورزش حرفه‌ای ایران عمدتاً به صورت جداگانه به موضوع عدالت سازمانی، فرسودگی عاطفی یا ترک باشگاه پرداخته‌اند، اما تحقیقات جامعی که تمامی این متغیرها را به صورت همزمان و به ویژه در زمینه لیگ های حرفه‌ای ورزش ایران بررسی کنند، مشاهده نشد. این خلا پژوهشی باعث شده تا سیاستگذاران و مدیران ورزشی نتوانند با استفاده از مدل‌های بومی و متناسب با واقعیت‌های ورزش ایران، ارائه راهکارهای اثربخش برای حفظ ورزشکاران کلیدی و ارتقای عدالت سازمانی داشته باشند. بنابراین، پرداختن به این موضوعات در قالب پژوهش حاضر می‌تواند گام مهمی در توسعه دانش نظری و ارائه راهکارهای مدیریتی موثر باشد. از دیدگاه عملی، این پژوهش می‌تواند با شناسایی نقش بی‌عدالتی رویه‌ای و فرسودگی عاطفی در تمایل به ترک باشگاه، مدیران و سیاست گذاران ورزشی را در طراحی نظام‌های عدالت محور و بسته‌های انگیزشی هدفمند یاری دهد. همچنین ارتقای عدالت سازمانی، کاهش فرسودگی و افزایش رضایت شغلی ورزشکاران، منجر به کاهش جابه جایی‌های پرهزینه و افزایش ثبات و موفقیت بلندمدت تیم های ورزشی خواهد شد. در سطح کلان تر، این امر می‌تواند بستر توسعه پایدار ورزش حرفه‌ای در کشور را فراهم آورد و موجب ارتقای اخلاق حرفه‌ای و بهبود عملکرد فردی و تیمی گردد.

ضرورت انجام پژوهش حاضر از چند جنبه قابل تأکید است: نخست آنکه حفظ و ماندگاری ورزشکاران نخبه، پایه و اساس پایداری و موفقیت باشگاه‌های حرفه‌ای به شمار می رود و افزایش تمایل به ترک، پیامدهای مخرب متعددی مانند کاهش انسجام و افزایش هزینه ها دارد. دوم اینکه، عدالت سازمانی در باشگاه‌های ایرانی به لحاظ نظری و عملی نیازمند بازنگری و تقویت جدی است تا ساختارهای مدیریتی با نیازهای ورزشکاران همسوتر شود. سوم آنکه، شناسایی دقیق نقش میانجی فرسودگی عاطفی در این فرایند، به طراحی برنامه‌های حمایتی و انگیزشی اثربخش کمک خواهد کرد تا نخبگان ورزشی حفظ شوند و حضور مستمر و متعهدانه ورزشکاران تقویت گردد.

این پژوهش علاوه بر غنای دانش نظری، مدلی بومی ارائه می دهد که می‌تواند به عنوان راهنمای سیاستگذاران ورزشی و مدیران باشگاه‌ها برای ارتقای عدالت، کاهش فرسودگی و تثبیت نیروی انسانیِ ورزشی به کار گرفته شود. با توجه به اهمیت موضوع و وجود خلأ علمی در این خصوص، هدف از انجام پژوهش حاضر، تاثیر بی‌عدالتی رویه‌ای ادراک شده بر تمایل به ترک باشگاه با نقش میانجی فرسودگی عاطفی: مطالعه موردی در ورزشکاران لیگ‌های حرفه‌ای ورزش ایران می‌باشد.

 

روش‎شناسی پژوهش 

روش پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و از نظر جمع‌آوری داده‌ها توصیفی از نوع پیمایشی است که به شکل میدانی انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه ورزشکاران شاغل در لیگ‌های حرفه‌ای ایران به تعداد 1250 نفر بود. برای انتخاب نمونه‌ها از شیوه نمونه‌گیری طبقه‌ای-تصادفی استفاده شد که در آن نمونه‌های پژوهش در سه طبقه کلی شامل ورزشکاران رشته‌های فوتبال، والیبال و بسکتبال قرار گرفتند و سپس از هر رشته ورزشی تعدادی از ورزشکاران به عنوان نمونه در تحقیق مشارکت کردند. بر اساس جدول تعیین حجم نمونه مورگان تعداد افراد نمونه 297 نفر در نظر گرفته شد. با توجه به احتمال ریزش نمونه‌ها تعداد 330 پرسشنامه توزیع شد. از این تعداد، 319 نفر به صورت کامل پرسشنامه ها را تکمیل و عودت نمودند. بنابراین، تعداد نمونه‌های تحقیق برای تجزیه و تحلیل داده ها 319 نفر در نظر گرفته شد. برای گردآوری داده‌های پژوهش از ابزارهای زیر استفاده شد:

-        مقیاس عدالت رویه‌ای : برای سنجش بی‌عدالتی رویه‌ای در این پژوهش، از زیرمقیاس عدالت رویه‌ای (سوالات ۶ تا ۱۱) در پرسشنامه عدالت سازمانی نیهوف و مورمن (۱۹۹۳) استفاده شد. این مقیاس شامل ۶ سؤال است که بر اساس طیف لیکرت ۵ درجه‌ای از ۱ (بسیار مخالفم) تا ۵ (بسیار موافقم) نمره‌گذاری می‌شود. مطالعه جربیوز و سانیمرت (۲۰۰۹) درباره روایی و پایایی این مقیاس نشان داد که مؤلفه عدالت رویه‌ای ۶۲ درصد از واریانس نمره پرسشنامه عدالت سازمانی را تبیین می‌کند و ضریب آلفای کرونباخ برای آن ۰.۸۵ به دست آمد. در ایران نیز نوری ثمرین و همکاران (1399) پایایی پرسشنامه را با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ بررسی کردند و مقدار 92/0 را گزارش کردند (نوری ثمرین و همکاران، 1399).

-        پرسش‌نامه فرسودگی عاطفی: پرسش‌نامه فرسودگی عاطفی دارای 5 گویه با مقیاس 5 ارزشی لیکرت می‌باشد که از ۱ (بسیار مخالفم) تا ۵ (بسیار موافقم) نمره‌گذاری می‌شود. شاوفلی (2002) پایایی این پرسش‌نامه را 88/0 گزارش نموده است.

-        تمایل به ترک باشگاه: برای سنجش میزان تمایل ورزشکاران به ترک باشگاه از پرسش‌نامه‌ ارزیابی تمایل به ترک باشگاه (بوثما و روث، ۲۰۱۳) استفاده شد که شامل سه سؤال است. پاسخ به این پرسش‌ها بر اساس یک مقیاس هفت‌گزینه‌ای انجام می‌شود که از «کاملاً مخالفم» تا «کاملاً موافقم» درجه‌بندی شده است. امرایی و همکاران (1399) در پژوهش خود پایایی این پرسشنامه را بررسی کردند و مقدار ضریب آلفای کرونباخ این پرسشنامه را 92/0 گزارش نموده‌اند.

در پژوهش حاضر، پرسشنامه‌ها توسط 5 نفر از اساتید مدیریت ورزشی به جهت بررسی روایی صوری و محتوایی مورد بررسی و تایید قرار گرفت. همچنین برای بررسی پایایی، ضریب پایایی این پرسش‌نامه‌ها از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد و مقدار آن برای پرسشنامه های بی‌عدالتی رویه‌ای  ادراک شده، فرسودگی عاطفی و تمایل به ترک باشگاه به ترتیب 86/0، 91/0 و 83/0 به دست آمد، که حاکی از ثبات ابزار اندازه‌گیری بود. پس از تعیین روایی و پایایی ابزار اندازه‌گیری، تعداد 330 پرسش‌نامه در بین جامعه پژوهش توزیع و جمع‌آوری گردید که درنهایت تعداد 11 پرسشنامه مخدوش از بین آنها حذف گردید و تعداد 319 پرسشنامه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

در این پژوهش، از آمار توصیفی به‌منظور سازمان دادن، طبقه‌بندی کردن و توصیف داده‌ها شامل فراوانی‌ها، میانگین‌ها و انحراف استاندارد استفاده گردید. برای بررسی فرضیه‌ها و آزمون مدل پژوهش، از مدل‌یابی معادلات ساختاری استفاده شد. بدین منظور، نرم‌افزارهای Spss نسخه 25 و Lisrel نسخه 8/8 مورداستفاده قرار گرفت.

 

یافته­های پژوهش

توصیف ویژگی‌های جمعیت‌شناختی نمونه‌های پژوهش در جدول شماره 1 ارائه شده است: همان‌گونه که در جدول مشاهده می‌شود بیشتر نمونه پژوهش در طبقه سنی 26 تا 30 سال قرار داشتند (134 نفر). بیشتر آزمودنی‌های پژوهش مرد بودند (211 نفر). درنهایت، بیشترین تعداد نمونه‌ها بر حسب رشته ورزشی مربوط به فوتبال بود (134 نفر). توصیف نمرات به دست آمده برای متغیرهای پژوهش در جدول شماره 2 نشان داده شده است. و همان‌طور که در جدول 2 مشاهده می‌شود، میانگین متغیرهای بی‌عدالتی رویه‌ای ، فرسودگی عاطفی و تمایل به ترک باشگاه به ترتیب 69/3، 55/3 و 71/3 می‌باشد.

 

 

جدول 1. فراوانی و درصد فراوانی ویژگی‌های جمعیت شناختی آزمودنی‌ها

متغیر		طبقه			فراوانی(نفر)	درصد فراوانی
سن		کمتر از 25 سال		110	5/34
		26 تا 30 سال		134	42
		بالاتر از 30 سال		75	5/23
جنسیت		مرد		211	14/66
		زن		108	86/33
رشته ورزشی		فوتبال		134	42
		والیبال		87	5/27
		بسکتبال		98	5/30
جمع کل			319			100

 

جدول 2. توصیف متغیرهای پژوهش

متغیر	آماره
	تعداد	میانگین	انحراف استاندارد
بی‌عدالتی رویه‌ای	319	69/3	79/0
فرسودگی عاطفی	319	55/3	80/0
تمایل به ترک باشگاه	319	71/3	73/0

 

به منظور بررسی وضعیت توزیع داده ها از آزمون کولموگروف- اسمیرنوف استفاده شد و نتایج نشان داد که توزیع داده‌ها در متغیرهای پژوهش طبیعی می‌باشد لذا برای آزمون مدل پژوهش به‌روش معادلات ساختاری از نرم‌افزار لیزرل استفاده شد.

 

شکل 1. اعداد معنادار تحلیل مسیر

یافته‌های تحقیق برای بررسی شاخص های برازش در جدول 3 نشان داده شده است:

جدول 3. شاخص‌های برازش تحلیل مسیر
شاخص های برازش	مقدار	حد مجاز	نتیجه
X2 / df (کای دو بر درجه آزادی)	91/ 1	3 ≤	معنادار و قابل‌قبول
RMSEA (ریشه میانگین مربعات خطای برآورد)	069/ 0	08/ 0 ≤	معنادار و قابل‌قبول
GFI (نیکویی برازش)	910/ 0	8/ 0 ≥	معنادار و قابل‌قبول
CFI (برازندگی تعدیل یافته)	920/ 0	9/ 0 ≤	معنادار و قابل‌قبول
NFI (برازندگی نرم شده)	920/ 0	9/ 0 ≤	معنادار و قابل‌قبول
NNFI (برازندگی نرم نشده)	910/ 0	9/ 0 ≤	معنادار و قابل‌قبول

 

با توجه به نتایج جدول شاخص‌های نیکویی برازش در محدوده مناسب قرار دارند و مقادیر به دست آمده نشان می دهد که الگوی پژوهش از یرازش مناسب برخوردار بود. و تأثیر استاندارد مستقیم و تأثیر استاندارد غیرمستقیم متغیرهای ارائه شده است:

 

جدول 4 - تأثیر استاندارد مستقیم و تأثیر استاندارد غیرمستقیم متغیرها
متغیرهای پژوهش			𝜷	t	Sig.
مستقل	وابسته	میانجی
بی‌عدالتی رویه‌ای	فرسودگی عاطفی	-	59/0	82/11	001/0
بی‌عدالتی رویه‌ای	تمایل به ترک باشگاه	-	48/0	35/7	001/0
فرسودگی عاطفی	تمایل به ترک باشگاه	-	63/0	47/9	001/0
بی‌عدالتی رویه‌ای	تمایل به ترک باشگاه	فرسودگی عاطفی	49/0	39/7	001/0

در جدول شماره 4، اثرات متغیرهای پژوهش بر یکدیگر ارائه‌شده است. همان‌گونه که در این جدول مشاهده می‌شود، بی‌عدالتی رویه‌ای اثر مثبت و معنی‌داری بر فرسودگی عاطفی ورزشکاران حرفه‌ای دارد (59/0=β، 82/11=t). دیگر یافته پژوهش نشان داد بی‌عدالتی رویه‌ای اثری مثبت و معنی‌دار بر تمایل به ترک باشگاه دارد (48/0=β، 36/7=t). بخش دیگری از نتایج پژوهش نشان داد اثر فرسودگی عاطفی بر تمایل به ترک باشگاه مثبت و معنی‌دار است (63/0=β، 47/9=t). به‌منظور بررسی معنی‌داری اثر غیرمستقیم متغیر بی‌عدالتی رویه‌ای بر تمایل به ترک باشگاه با نقش میانجی فرسودگی عاطفی، آزمون سوبل (Sobeb Test) مورداستفاده قرار گرفت. چنانچه مقدار Z-Value به‌دست‌آمده برای این آزمون در فرمول زیر از 96/1 بیشتر باشد، حاکی از معنی‌دار بودن اثر متغیر میانجی در سطح اطمینان 95 درصد است. در فرمول زیر ta آماره تی رابطه میان متغیر مستقل و میانجی، tb آماره تی رابطه میان متغیر میانجی و وابسته می‌باشد.

 

رابطه 1. فرمول آزمون سوبل

آماره به‌دست‌آمده برای اثر غیرمستقیم بی‌عدالتی رویه‌ای بر تمایل به ترک باشگاه با نقش میانجی فرسودگی عاطفی برابر با 39/7 است که نشان می‌دهد اثر متغیر میانجی یعنی فرسودگی عاطفی در ارتباط بین بی‌عدالتی رویه‌ای با تمایل به ترک باشگاه مثبت و معنی‌دار است. برای بررسی میزان شدت متغیر میانجی، از شمول واریانس¹ استفاده می‌شود که مقداری بین صفر و یک را اختیار می‌کند و هر چه این مقدار به یک نزدیک‌تر باشد، نشان از قوی‌تر بودن تأثیر متغیر میانجی است. درواقع این مقدار نسبت اثر غیرمستقیم براثر کل را می‌سنجد.

 

رابطه 2. فرمول شمول واریانس

در این رابطه، a مقدار ضریب مسیر میان متغیر مستقل و میانجی، b مقدار ضریب مسیر میان متغیر میانجی و وابسته و c مقدار ضریب مسیر میان متغیر مستقل و وابسته می‌باشد. با توجه به فرمول، مقدار شمول واریانس 49/0 محاسبه گردید. مقدار 49/0 برای VAF بدین معنی است که 49 درصد از اثر بی‌عدالتی رویه‌ای بر تمایل به ترک باشگاه به‌صورت غیرمستقیم توسط متغیر میانجی فرسودگی عاطفی تبیین شده است

 

بحث و نتیجه‌گیری

هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی تاثیر بی‌عدالتی رویه‌ای ادراک شده بر تمایل به ترک باشگاه با نقش میانجی فرسودگی عاطفی در ورزشکاران شاغل در لیگ‌های حرفه‌ای ایران بود. یافته های تحقیق نشان داد که بی‌عدالتی رویه‌ای اثر مثبت و معنی‌داری بر فرسودگی عاطفی ورزشکاران حرفه‌ای دارد (59/0=β، 82/11=t). بی‌عدالتی رویه‌ای اثری مثبت و معنی‌دار بر تمایل به ترک باشگاه دارد (48/0=β، 36/7=t) و در نهایت، اثر فرسودگی عاطفی بر تمایل به ترک باشگاه مثبت و معنی‌دار است (63/0=β، 47/9=t).

نتیجه حاصل از پژوهش حاضر نشان داد که بی‌عدالتی رویه‌ای ادراک‌شده در باشگاه‌های ورزشی تأثیر مستقیم، مثبت و معناداری بر فرسودگی عاطفی ورزشکاران حرفه‌ای دارد (59/0β=) و (82/11t=). یافته پژوهش حاضر با نتایج پژوهش‌های کیم (2024)، لی و کانینگهام (2021) همسو است و اهمیت عدالت رویه‌ای بر سلامت روان ورزشکاران را تأیید می‌کند. از دیدگاه نظری، عدالت سازمانی به‌ویژه عدالت رویه‌ای، یکی از ابعاد کلان سلامت سازمانی است که بر نگرش‌ها، احساس تعلق و رفتارهای شغلی اعضا اثرگذار است. در ورزش حرفه‌ای، که ورزشکاران بخش مهمی از سرمایه انسانی باشگاه محسوب می‌شوند، هرگونه بی‌عدالتی در رویه‌های انتخاب، ارزیابی، پاداش‌دهی و مدیریت می‌تواند به تضعیف انگیزش، کاهش اعتماد و ایجاد احساس ناکارآمدی منجر گردد. فرسودگی عاطفی، به عنوان یکی از ابعاد اصلی فرسودگی شغلی، حالت مزمن خستگی روحی است که در اثر عوامل استرس‌زا و ناکامی طولانی‌مدت ایجاد می‌شود و مستقیماً با تجربه احساس ناخوشایند در مواجهه با محیط کاری ناسالم و بی‌عدالتی مرتبط است. مطالعات متعددی در زمینه ورزش حرفه‌ای و تیمی نشان داده‌اند که درک بی‌عدالتی در برنامه‌ها و فرایندهای باشگاه، منجر به افزایش استرس، اضطراب و در نهایت فرسودگی عاطفی ورزشکاران می‌شود ( کیم، 2024). یکی از مهم‌ترین عوامل فرسودگی شغلی در کارکنان و ورزشکاران، برداشت ذهنی آنان از میزان عدالت سازمانی است (لی و کانینگهام، 2021). یافته پژوهش حاضر همچنین در امتداد مطالعات انجام شده در حوزه‌های غیرورزشی است که بی‌عدالتی فرایندی را عامل مهمی در شکل‌گیری فرسودگی و پیامدهای منفی روانی معرفی کرده‌اند (کیم و همکاران، 2023). از سوی دیگر، برخی تحقیقات نیز گزارش کرده‌اند که حتی حمایت اجتماعی یا احساس انسجام تیمی در صورت بی‌عدالتی رویه‌ای، به‌طور کامل نمی‌تواند مانع بروز فرسودگی عاطفی شود (دونگ و همکاران، 2024). بر اساس یافته پژوهش، توصیه می‌شود مدیران و سیاست‌گذاران باشگاه‌های ورزشی با تدوین و اجرای فرایندهای شفاف، منصفانه و قابل پیش‌بینی در حوزه‌های استخدام، ارزیابی عملکرد و پاداش‌دهی، زمینه کاهش برداشت بی‌عدالتی را فراهم کنند. همچنین آموزش مدیران و مربیان در حوزه عدالت سازمانی و مهارت‌های ارتباطی، ایجاد مکانیزم‌های نظام‌مند برای دریافت و پاسخ‌گویی به شکایات و دغدغه‌های ورزشکاران، و ارتقای شفافیت در تصمیم‌گیری‌ها می‌تواند مؤثر واقع شود. علاوه بر این، فراهم‌کردن حمایت‌های روانی و خدمات مشاوره ورزشی جهت پیشگیری و مقابله با فرسودگی عاطفی، نقش مهمی در حفظ سلامت روانی و انگیزش ورزشکاران ایفا می‌کند. اجرای این راهکارها می‌تواند به بهبود رضایت، افزایش بهره‌وری و کاهش فرسودگی عاطفی در میان ورزشکاران حرفه‌ای منجر شود.

یافته پژوهش حاضر نشان داد که بی‌عدالتی رویه‌ای ادراک‌شده اثر مثبت و معناداری بر تمایل به ترک باشگاه در میان ورزشکاران حرفه‌ای شاغل در لیگ‌های ایران دارد (48/0β=) و (36/7t=). یافته این پژوهش با نتایج مطالعات پیشین از جمله گل پرور (1392) و کیم و همکاران (2024) همسو است. پژوهش گل‌پرور (۱۳۹۴) با بررسی ورزشکاران حرفه‌ای لیگ‌های ایران نشان داد که عدالت رویه‌ای و تعاملی با تمایل به ترک باشگاه رابطه مستقیم و معنادار دارد و ضعف عدالت رویه‌ای زمینه‌ساز بروز ترک باشگاه در ورزشکاران می‌شود. در دیگر مطالعات نیز تأکید شده که ادراک بی‌عدالتی سازمانی در حوزه ورزش، نه‌تنها رضایت شغلی را کاهش می‌دهد، بلکه می‌تواند تمایل به ترک سازمان یا باشگاه را به شکل معناداری افزایش دهد. همچنین نتایج مشابهی در محیط‌های ورزشی به دست آمده که بی‌عدالتی رویه‌ای و تعامل نامطلوب از سوی مدیریت، محرک مهمی برای قصد جابجایی و کاهش وفاداری تلقی شده است (کیم و همکاران، 2024). بر اساس یافته‌های پژوهش، پیشنهاد می‌شود باشگاه‌های ورزشی به منظور کاهش تمایل ورزشکاران به ترک باشگاه، رویه‌های مدیریتی خود را شفاف و عادلانه طراحی و اجرا کنند، به گونه‌ای که همه فرآیندهای استخدام، پاداش‌دهی، ارزیابی عملکرد و سایر تصمیمات مهم بر مبنای معیارهای مشخص، منصفانه و قابل دفاع باشد. همچنین ضروری است مدیران، کادر فنی و مسئولان باشگاه با شرکت در کارگاه‌های آموزشی مرتبط با عدالت رویه‌ای، اهمیت شفافیت در تصمیم‌گیری‌ها و پاسخگویی به اعضا را به خوبی درک و اجرا کنند. ایجاد سیستم‌های بازخورد مؤثر، از جمله بسترهایی برای دریافت و رسیدگی به نظرات، شکایات و دغدغه‌های ورزشکاران، می‌تواند برداشت‌های بی‌عدالتی را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. افزون بر این، افزایش مشارکت فعال ورزشکاران در جلسات و فرآیندهای سیاست‌گذاری باشگاه موجب تقویت احساس عدالت، اعتماد و رضایت آنان خواهد شد. در نهایت، فراهم آوردن حمایت‌های روانی و دسترسی به مشاوران ورزشی به ورزشکاران کمک می‌کند تا با پیامدهای روانشناختی احتمالی ناشی از ادراک بی‌عدالتی مقابله کنند و تمایل آن‌ها به ترک باشگاه کاهش یابد.

یافته پژوهش حاضر نشان داد فرسودگی عاطفی دارای اثر مثبت و معنی‌داری بر تمایل به ترک باشگاه در میان ورزشکاران حرفه‌ای است (63/0β=) و (47/9t=). این یافته با نتایج پژوهش‌های گل پرور (1392)، مشیری و همکاران (1393)، وامونده² و همکاران (2018) همسو است. در مطالعه گل‌پرور (1392) که به بررسی عدالت سازمانی و پیامدهای آن در ورزشکاران حرفه‌ای لیگ‌های ایران پرداخت، نشان داده شد که افزایش فشارهای روانی و رضایت پایین ناشی از بی‌عدالتی، تمایل به ترک باشگاه را تشدید می‌کند و نقش میانجی‌گری متغیرهای روان‌شناختی را در این رابطه مورد تأیید قرار داد. مشیری و همکاران (1393) پژوهشی با عنوان با هدف تعیین ارتباط بین عدالت سازمانی ادراک­شده با فرسودگی شغلی و تمایل به ترک خدمت انجام دادند و گزارش کردند که که هرچه رعایت عدل و انصاف از سوی مدیریت سازمان درمقابل کارکنان بیشتر و بهتر باشد فرسودگی و ترک خدمت در بین کارکنان کاهش می­یابد و درپی آن عملکرد کارکنان بهبود خواهد یافت. نتایج پژوهش‌های وامونده و همکاران (2018) نیز نشان داد که جدایی روان‌شناختی از کار و فرسودگی عاطفی به طور مستقیم احتمال ترک سازمان را افزایش می‌دهد. این همسویی گویای اهمیت توجه به عوامل روانی در نگهداشت ورزشکاران است و بیان می‌کند که برای تحقق پایداری نیروی انسانی در ورزش حرفه‌ای، مداخلات کاهش فرسودگی عاطفی باید جدی گرفته شود. اگرچه یافته‌های این مطالعه از رابطه مثبت و معنادار بین جدایی روان‌شناختی و فرسودگی عاطفی با قصد ترک شغل حمایت می‌کند، این رابطه ممکن است در همه شرایط یکسان نباشد. پژوهش‌های پیشین نشان داده‌اند که این رابطه می‌تواند تحت تأثیر عوامل تعدیل‌کننده مهمی مانند حمایت اجتماعی ادراک‌شده از سوی سرپرست (عابدینی ولامدهی، 1399) و تاب‌آوری فردی (بک³ و همکاران، 2020) قرار گیرد، به طوری که در حضور این عوامل، قدرت این رابطه کاهش می‌یابد. علاوه بر این، برخی مطالعات نشان داده‌اند که در بافت‌های سازمانی یا فرهنگی خاص، مکانیسم‌های ارتباطی می‌توانند پیچیده‌تر بوده و حتی برخی مسیرهای مستقیم تأیید نشوند. بنابراین، تعمیم یافته‌های حاضر باید با در نظر گرفتن این متغیرهای زمینه‌ای و تعدیل‌کننده صورت پذیرد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر بی‌عدالتی رویه‌ای ادراک‌شده بر تمایل به ترک باشگاه با نقش میانجی فرسودگی عاطفی در ورزشکاران حرفه‌ای ایران انجام شد. یافته‌ها به طور قاطع نشان داد که ادراک بی‌عدالتی در رویه‌های باشگاه نه‌تنها به‌طور مستقیم موجب افزایش تمایل ورزشکاران به ترک می‌شود، بلکه از طریق مکانیسم ایجاد فرسودگی عاطفی نیز به‌صورت غیرمستقیم این تمایل را تشدید می‌کند. به عبارت دیگر، زمانی که ورزشکاران فرآیندهای تصمیم‌گیری را ناعادلانه، غیرشفاف و نامنصفانه می‌پندارند، دچار احساس خستگی عاطفی، سرخوردگی و کاهش انرژی می‌شوند و این حالت روانی، آنان را به سمت جدایی از باشگاه سوق می‌دهد. این نتایج که با یافته‌های مطالعات پیشین در داخل و خارج از کشور همسو است، بر اهمیت حیاتی عدالت رویه‌ای به عنوان یک عامل کلیدی در حفظ سلامت روانی ورزشکاران و نگهداشت آنان در باشگاه‌ها تأکید می‌کند. بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت که ایجاد و اجرای رویه‌های عادلانه، یکی از ارکان اساسی مدیریت موفق در باشگاه‌های ورزشی حرفه‌ای برای جلوگیری از فرسودگی و حفظ سرمایه‌های انسانی خود محسوب می‌شود. بر مبنای این یافته‌ها، پیشنهادات کاربردی زیر ارائه می‌گردد: مدیران و سیاست‌گذاران باشگاه‌ها باید با تدوین آیین‌نامه‌های شفاف و عادلانه در حوزه‌های استخدام، ارزیابی عملکرد، پاداش‌دهی و رسیدگی به شکایات، زمینه کاهش ادراک بی‌عدالتی را فراهم آورند. برگزاری دوره‌های آموزشی برای مدیران و کادر فنی در زمینه اصول عدالت سازمانی و مهارت‌های ارتباطی مؤثر ضروری به نظر می‌رسد. همچنین، ایجاد مکانیزم‌های نظام‌مند برای دریافت بازخورد و مشارکت دادن ورزشکاران در فرآیندهای تصمیم‌گیری، می‌تواند به افزایش احساس عدالت و تعلق آنان بیانجامد. از سوی دیگر، فراهم‌آوری حمایت‌های روان‌شناختی و دسترسی به خدمات مشاوره‌ای و روانشناسی ورزشی برای کمک به ورزشکاران در مقابله با فشارها و جلوگیری از فرسودگی عاطفی پیشنهاد می‌شود. اجرای این راهکارها نه‌تنها می‌تواند تمایل به ترک را کاهش دهد، بلکه منجر به افزایش رضایت، تعهد و در نهایت ارتقای عملکرد فردی و تیمی خواهد شد.

 

تشکر و قدردانی

پژوهشگران بر خود لازم می دانند از زحمات تمامی کسانی که ما را در انجام این پژوهش یاری کردند؛ به خصوص مشارکت کنندگان در پژوهش کمال قدردانی را داشته باشند. این پژوهش برگرفته از رساله دکتری است.

منابع

امرایی، محمد؛ محمدی، نصراله؛ سیاوشی، محمد (1399). تبیین نقش میانجی طفره‌روی اجتماعی در تأثیر سرپرستی تحقیرآمیز بر تمایل به ترک باشگاه در ورزشکاران حرفه‌ای. مطالعات مدیریت ورزشی، 12(64): 255-276.https://doi.org/10.22089/smrj.2020.8809.2997 

خداجو، عبدالرحیم؛ نادریان جهرمی، مسعود؛ افروزه، محمدصادق؛ دست برحق، حسین (1401). تبیین ارتباط بین مدیریت‌تنوع و عملکرد ورزشکاران، با نقش میانجی عدالت‌درک‌شده در باشگاه‌های لیگ برتر فوتبال ایران. مجله مدیریت و رفتار سازمانی در ورزش، 11(8): 1-12. https://journals.iau.ir/article_698700.html

خلیلی پور، حاتم؛ خنیفر، حسین (1396). بررسی ساختاری تأثیر عدالت رویه‌ای و اشتیاق شغلی بر اشتراک گذاری دانش و رفتار کاری نوآورانه. مطالعات رفتار سازمای، 6(4): 27-52. https://obs.sinaweb.net/article_30324.html 

سارانی، حمید؛ صفانیا، علی محمد؛ رضوی، سید محمد حسین (1393). بررسی تاثیرابعاد عدالت و اعتماد سازمانی بر رضایت شغلی مردان ورزشکار لیگ برتر فوتسال ایران. پژوهشنامه مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی، 10(19): 159-168. https://msb.journals.umz.ac.ir/article_841.html 

عابدینی ولامدهی، راضیه (1399). رابطه درماندگی شغلی با قصد ترک‌شغل، عملکرد شغلی و فرسودگی عاطفی: نقش تعدیل‌کنندگی حمایت ادراک‌شده سرپرست در یک سازمان صنعتی. کنگره ملی دوسالانه روانشناسی صنعتی و سازمانی. اهواز. https://civilica.com/doc/1217616/

گل پرور، محسن؛ جوادیان، زهرا؛ ستایش منش، ساناز؛ دهقان، صفورا؛ مدنی، زهراالسادات (1392). تبیین نقش عدالت سازمانی ادراک‌شده بر رفتارهای مخرب ورزشکاران بر پایه ارزش‌های فرهنگی. مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، 12(20): 7-26. https://faslname.msy.gov.ir/article_103.html

مشیری، کیوان؛ آقایی، نجف؛ پورسبطانی زرندی، حسین؛ قربانی، مهدی (1393). ارتباط بین عدالت سازمانی ادراک‌شده با فرسودگی شغلی و تمایل به ترک خدمت کارکنان اداره کل ورزش و جوانان استان تهران. پژوهش در مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی، 4(۷): ۶۵-۷۶ https://jrsm.khu.ac.ir/article-1-2203-fa.html

مهداد، علی؛ ملک زاده، مائده؛ امیری، ویدا (1398). تاثیر ادراک بی‌عدالتی سازمانی، ادراک ناامنی شغلی و ادراک فشارزاهای سازمانی بر ناکامیابی کاری کارکنان بازنشسته: نقش میانجیگرایانه فرسودگی شغلی. فصلنامه پرستاری سالمندان، 5(3): 278-289. https://jgn.medilam.ac.ir/article-1-319-fa.html

نوری ثمرین، شهرام؛ ارشدی، نسرین؛ هاشمی، سید اسماعیل؛ نعامی، عبدالزهرا (1399). تاثیر بی‌عدالتی رویه ‏ای ادراک‏ شده بر بهزیستی سازمانی. مطالعات مدیریت بهبود و تحول، 29(98): 113-138. https://doi.org/10.22054/jmsd.2021.53703.3686

یزدانپرست، یلدا؛ بادامی، رخساره (1398). اولویت‌بندی عوامل مژثر بر ترک ورزش‌های تیمی در نوجوانان بر اساس جنسیت. روانشناسی ورزش، 11(1): 58-71. https://doi.org/10.29252/mbsp.4.1.58

Back, C. Y., Hyun, D. S., Jeung, D. Y., & Chang, S. J. (2020). Mediating Effects of Burnout in the Association Between Emotional Labor and Turnover Intention in Korean Clinical Nurses. Safety and health at work, 11(1), 88–96. https://doi.org/10.1016/j.shaw.2020.01.002 

Cunningham, G. B., Wicker, P., & Walker, N. A. (2021). Gender and racial bias in sport organizations. Frontiers in Sociology, 6, 122. https://doi.org/10.3389/fsoc.2021.684066

Dong, L., Zou, S., Fan, R., Wang, B., & Ye, L. (2024). The influence of athletes’ gratitude on burnout: the sequential mediating roles of the coach–athlete relationship and hope. Frontiers in Psychology, 15, 13587 https://doi.org/10.3389/fpsyg.2024.1358799

Kalidass. Anne wary & Bahron. Arisa. (2015).The Relationship between Perceived Supervisor Supports, Perceived Organizational Support, Organizational Commitment and Employee Turnover Intention. International Journal of Business Administration. 6(5); 115-124. DOI: 10.5430/ijba.v6n5p82

Kocsis, Á., & Molnár, G. (2024). Factors influencing academic performance and dropout rates in higher education. Oxford Review of Education, 51(3), 414–432. https://doi.org/10.1080/03054985.2024.2316616 

Kim, S., Alahmad, M. E., Oh, T., & Love, A. (2024). Athletic justice: Scale development and validation. Heliyon, 10(2). https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2024.e24359

Kim, S., Oh, T., Love, A., & Alahmad, M. E. (2023). Impact of met-expectation of athletic justice on athletic satisfaction and organizational commitment via leader–member exchange among elite Saudi arabian athletes. Behavioral Sciences, 13(10), 836. https://doi.org/10.3390/bs13100836

Nix,J.,& Wolfe, S.E. (2016). Sensitivity to the Ferguson effect: The role managerial organizational justice. Journal of Criminal Justice, 7, 12-20. https://doi.org/10.1016/j.jcrimjus.2016.06.002

Rissanen, A. (2017). An investganation voluntary employee turnover and retention factors in sport organization. International Business and Entrepreneurship, 14(5), 61-78. https://jyx.jyu.fi/jyx/Record/jyx_123456789_53506 

Vaamonde, J. D., Omar, A., & Salessi, S. (2018). From organizational justice perceptions to turnover intentions: The mediating effects of burnout and job satisfaction. Europe's journal of psychology, 14(3), 554. https://doi.org/10.5964/ejop.v14i3.1490

Yean, T. F. & Yusof, A. A. (2016). Organizational justice: A conceptual discussion. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 219, 798-803. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2016.05.082

Yebema, J., & Bos, K.V. (2010). "Effects of organizational justice on depressive symptoms and sickness absence: A longitudinal perspective". Social Science & Medicine, 10/ 10, 1609-1617. https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2010.01.027

 

---

[1]  . Variance Accounted For

[2]  . Vaamonde

 

[3]  . Back