بررسی تاثیر انتقال تکنولوژی ناشی از سرمایه گذاری مستقیم خارجی برتغییرات بهره وری درصنعت ایران

محورهای موضوعی : توسعه اقتصادی، نوآوری، نغییرات تکنولوژیکی و رشد اقتصادی

حسین محمدی ¹ , کامبیز هژبر کیانی ² , علی امامی میبدی ³ , شهرستانی حمید ⁴

1 - دانشجوی دکتری اقتصاد،گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد و مدیریت، واحد علوم و تحقیقات،دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،ایران [e-mail]
2 - استاد اقتصاد،گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد و مدیریت، واحدعلوم تحقیقات، دانشگاه آزاداسلامی، تهران، ایران (نویسنده مسئول) [e-mail]
3 - استاد اقتصاد انرژی،گروه اقتصاد انرژی، دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران [e-mail]
4 -  استاد اقتصاد،گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد و مدیریت،واحدعلوم تحقیقات،دانشگاه آزاداسلامی،تهران،ایران [e-mail]

تاریخ دریافت : 1404/04/07 تاریخ پذیرش : 1404/04/18 تاریخ انتشار : 1404/04/28

کلید واژه: بهره وری کل عوامل تولید, انتقال تکنولوژی, سرمایه گذاری مستقیم خارجی,

چکیده مقاله :

باتوجه به پایین بودن نرخ سرمايه گذاري كشورهاي درحال پیشرفت بر روي تحقيق وتوسعه و آموزش وفرايند طولاني مدتِ تبديل ايده هاي پژوهشي به توليدات اقتصادي، شكاف تكنولوژيك بين كشورهاي درحال پیشرفت وکشورهای پیشرفته روزبه روز بيشترمي شود.باتوجه به محدود بودن منابع انسانی و منابع سرمایه ای و زمان، تنها راه عملي جبران عقب ماندگي يك كشور يا يك بنگاه اقتصادي استفاده از تجارب موفق ديگران درعرصه هاي جديد است انتقال تكنولوژي که از طریق دو منبع تجارت و سرمایه گذاری مستقیم خارجی صورت می پذیرد،راه كوتاهتردستيابي به ثمره تحقيقات ديگر كشورها در حل مشكلات صنايع كشورودقیقتر، اقتصادکشور می باشدواین مهم را ازمیزان تغییرات ایجاد شده در بهره وری کل عوامل تولید کشور می توان مشخص نمود.لذا در اين مقاله  از روش تحلیل پوششی داده ها( DEA ) وشاخص مالم کوئیسیت به بررسي تاثير انتقال تکنولوژی ناشی ازسرمایه گذاری مستقیم خارجی بر تغییرات بهره وری در صنعت کشور پرداخته شده است و با استفاده از داده های تلفیقی آمار کارگاههای صنعتی ده نفر کارکن و بیشتر ، پیشرفت فنی، تغییرات کارایی فنی، تغییرات کارایی فنی خالص، تغییرات کارایی مقیاس و تغییرات بهره وری کل محاسبه شده است.نتایج حاصله از شاخص مالم کوئیست به تفکیک صنایع نشان میدهد در دوره مورد مطالعه 13 ساله بهره وری صنايع مواد غذايي و آشاميدني، توتون و تنباكو، نساجی،چوب،کاغذ، پالایشگاههای نفت و سوخت هسته ای،شیمیایی،کانی غیرفلزی،فلزات اساسی و فلزات فابریکی، ماشين‌آلات اداري و حسابگر و محاسباتي، ماشين‌آلات مولد و انتقال برق، دستگاه‌ها و وسايل ارتباطي، ابزار پزشكي و ابزار اپتيكي و ابزار دقيق، وسايل نقليه‌ موتوري بهبود یافته و بهره وری صنایع پوشاک،چرم ،پلاستیکی،حمل ونقل و سایرصنایع کاهش یافته است.ازطرفی انتقال تکنولوژی از طریق سرمایه گذاری مستقیم خارجی باعث تقویت نقش سرمایه انسانی در بهبود بهره وری شده و زمانی که ظرفیت جذب صنایع بالا باشدبهره وری بیشتری را موجب خواهد شد.

چکیده انگلیسی:

The importance of technology as an engine of economic development in today's world is clear. Creating technology requires investment in research and development and training of human resources. Given the low investment rate of developing countries on research and development and training and the long process of converting research ideas into economic products, the technological gap between developing and advanced countries is increasing day by day. Given the limited human, capital, and time resources, the only practical way to compensate for the backwardness of a country or an economic enterprise is to use the successful experiences of others in new areas. Technology transfer, which is carried out through two sources of trade and foreign direct investment, is a shorter way to achieve the results of other countries' research in solving the problems of the country's industries and, more precisely, the country's economy. This can be determined from the amount of changes in the country's total factor productivity. Therefore, in this thesis, the effect of technology transfer resulting from foreign direct investment on the one hand and domestic absorption capacity on the other hand on productivity changes in the country's industry has been studied using the data envelopment analysis (DEA) method and the Malmquist index. Using the combined data of industrial workshops with ten or more employees, technical progress, changes in technical efficiency, changes in net technical efficiency, changes in scale efficiency, and changes in total productivity have been calculated. The results of the Malmquist index by industry show that in the 13-year study period, the productivity industries has decreased. On the other hand, technology transfer through foreign direct investment strengthens the role of human capital in improving productivity, and when the absorption capacity of industries is high, it will lead to greater productivity

منابع و مأخذ:

1- اعلامی، کتایون. (1395). نگاهی اجمالی به مدیریت تکنولوژی و انتقال آن. کنفرانس بین المللی پژوهش های نوین در مدیریت اقتصاد و حسابداری.
2- اعلامی، کتایون. (1403). نگاهی اجمالی به مدیریت تکنولوژی و انتقال آن. کنفرانس بین المللی پژوهش های نوین در مدیریت اقتصاد و حسابداری. SI
3- افتخارجهرمی، گودرز، و رضوانی، ابراهیم. (1398). قواعد حاکم بر سرمایه گذاری مستقیم خارجی در مناطق آزاد تجاری. مطالعات حقوق تطبیقی، 10(1 )، 21-41.
4- امینی خیابانی، غلامرضا، و حمدی، کریم. (1397). بررسی رابطة توسعه نظام مالی اسلامی و جریان سرمایه گذاری مستقیم خارجی. دانش سرمایه گذاری، 7(28 )، 141-158.
5- امینی، علیرضا، فتاحی، حمیدرضا، و دولتشاه، پیمان. (1398). استراتژی های نوآوری, موفقیت کارآفرینانه و نقش میانجی ظرفیت جذب دانش. پژوهش های مدیریت منابع سازمانی، 9(4 )، 1-21.
6- بابایی، محسن، خمسه، عباس؛ حسینی، مهرداد(1402). ارائه مدل انتقال تکنولوژی پایدار در صنعت حمل ونقل ریلی با رویکرد آمیخته، نشریه حمل و نقل، 20(2)، 54-69.
7- بحرینی، زینب، رشیدی، علیرضا؛ جمشیدی، محمدجواد(1402) مدلسازی توسعه ظرفیت جذب دانش در شتاب دهنده های استارتاپ با رویکرد ساختاری-تفسیری، نشریه مدیر یت راهبردی دانش، 6(23)، 113-150.
8- بزمی، منصور، تاجریان، مرتضی، قدیری، روح اله، و نقی پور، پرویز. (1383). ارزیابی فرآیند انتقال تکنولوژی DMD از دیدگاه مدیریت تکنولوژی. همایش ملی توسعه فناوری در صنعت نفت.
9- بوشهری، علیرضا، باقری، ابوالفضل، طبائیان، سیدکمال، و نامور، کاوه. (1395). نقش ظرفیت جذب در ارتقاء دو سوتوانی نوآوری (اکتشافی و بهره بردارانه). مدیریت توسعه فناوری، 3(4 )، 77-96.
10- Ball, D. F., & Rigby, J. (2024). Disseminating research in management of technology: journals and authors. R&D Management, 36(2), 205-215.
11- Cattani, L., Savoia, F., & Orlandi, L. B. (2024). The kind of things that money just can't buy: The role of potential absorptive capacity in enhancing firm-level employment growth. Technological Forecasting and Social Change, 208, 123646.
12- Chang, C. Y., Tsai, K. H., & Sung, B. (2024). Can market knowledge lead to radical product innovation performance? The double-edged sword effect of absorptive capacity. European Journal of Innovation Management, 27(2), 403-423.
13- De Moortel, K., & Crispeels, T. (2018). International university-university technology transfer: Strategic management framework. Technological Forecasting and Social Change, 135, 145-155.
14- Feng, J., Zhang, Y., Li, L., Zhao, S., Qiu, W., Lu, J., ... & Lin, H. (2025). A novel NiCa-based dual-functional material with high absorption capacity and stability for integrated direct air CO2 capture and in-situ methanation. Separation and Purification Technology, 354, 128989.
15- He, J., Gao, S., Zhang, Y., & Li, H. (2021). Nanoferric tetroxide decorated N-doped residual carbon from entrained-flow coal gasification fine slag for enhancing the electromagnetic wave absorption capacity. Journal of Alloys and Compounds, 874, 159878.
16- Kastelli, I., Dimas, P., Stamopoulos, D., & Tsakanikas, A. (2024). Linking digital capacity to innovation performance: The mediating role of absorptive capacity. Journal of the Knowledge Economy, 15(1), 238-272.
17- Kolya, H., & Kang, C. W. (2022). Oxidation treatment on wood cell walls affects gas permeability and sound absorption capacity. Carbohydrate Polymers, 276, 118874.
18- Lin, J., Ouyang, Y., Chen, L., Wen, K., Li, Y., Mu, H., ... & Long, J. (2022). Enhancing the solar absorption capacity of expanded graphite-paraffin wax composite phase change materials by introducing carbon nanotubes additives. Surfaces and Interfaces, 30, 101871.
19- Liu, X., & Meng, H. (2021). Consideration for the scale‐up manufacture of nanotherapeutics—A critical step for technology transfer. View, 2(5), 20200190.
20- Lyu, C., Peng, C., Yang, H., Li, H., & Gu, X. (2022). Social capital and innovation performance of digital firms: Serial mediation effect of cross-border knowledge search and absorptive capacity. Journal of Innovation & Knowledge, 7(2), 100187.
21- Martin, A. (2023). Introduction to an agile framework for the management of technology transfer projects. Procedia Computer Science, 219, 1963-1968.
22- Mueller, J., & Abecassis-Moedas, C. (2024). Factors influencing the integration of external evaluations in the open innovation process: A qualitative study in micro-firms in the creative industries. Journal of Strategy and Management, 10(2), 248-260.
23- Prokhorova, V., Reznik, N., Bozhanova, O., & Slastianykova, K. (2024). Technology transfer as a prerequisite of innovative development of enterprises. In SHS Web of Conferences (Vol. 67, p. 01011). EDP Sciences.
24- Rao, A., Ali, M., & Smith, J. M. (2024). Foreign direct investment and domestic innovation: Roles of absorptive capacity, quality of regulations and property rights. PloS One, 19(3), e0298913 .