پیش‌بینی مدیریت استرس رقابتی بر اساس ذهن‌آگاهی با نقش واسطه‌ای تنیدگی ادراک‌شده در دانشجویان ورزشکار
محورهای موضوعی : پژوهشنامه جامعه شناختی ورزشمهدی عظمتی 1 , منصور عظمتی 2 , مهدی رجبی 3
1 - 1. کارشناسی ارشد روان‌شناسی شخصیت، دانشکده علوم‌اجتماعی و روان‌شناسی،دانشگاه آزاد‌اسلامی،واحدتهران مرکز ،تهران،ایران.
2 - 2. دانشجوی دکتری مشاوره، دانشکده علوم‌اجتماعی و روان‌شناسی،دانشگاه آزاد‌اسلامی،واحد علوم تحقیقات ،تهران،ایران.
3 - 3. دانشجوی دکتری مشاوره، دانشکده علوم‌اجتماعی و روان‌شناسی،دانشگاه آزاد‌اسلامی،واحد تهران مرکز ،تهران،ایران.
کلید واژه: مدیریت استرس رقابتی, ذهن‌آگاهی, تنیدگی ادراک‌شده, دانشجویان ورزشکار,
چکیده مقاله :
مقدمه: هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش ذهن‌آگاهی در پیش‌بینی مدیریت استرس رقابتی با توجه به نقش واسطه‌ای تنیدگی ادراک‌شده در دانشجویان ورزشکار بود. روش: این مطالعه به روش توصیفی-همبستگی و با استفاده از تحلیل رگرسیون سلسله‌مراتبی انجام شد. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان ورزشکار دانشگاه‌های شهر تهران در سال ۱۴۰۳ بود. از میان آن‌ها، ۳۵۰ نفر (۱۹۰ زن و ۱۶۰ مرد) به روش نمونه‌گیری هدفمند و در دسترس انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه ذهن‌آگاهی (FFMQ)، پرسشنامه تنیدگی ادراک‌شده (PSS) و پرسشنامه اضطراب حالتی-رقابتی (CSAI-2) بودند. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS-27 تحلیل شدند. یافته‌ها: نتایج نشان داد ذهن‌آگاهی رابطه مثبت و معناداری با مدیریت استرس رقابتی دارد و با تنیدگی ادراک‌شده رابطه منفی و معنادار نشان داد. همچنین، تنیدگی ادراک‌شده با مدیریت استرس رقابتی رابطه منفی معناداری داشت. تحلیل واسطه‌ای حاکی از آن بود که تنیدگی ادراک‌شده نقش واسطه‌ای معناداری در رابطه بین ذهن‌آگاهی و مدیریت استرس رقابتی ایفا می‌کند. نتیجه‌گیری: یافته‌های این پژوهش بر اهمیت آموزش مهارت‌های ذهن‌آگاهی به‌عنوان راهکاری برای ارتقاء تاب‌آوری روان‌شناختی و بهبود عملکرد هیجانی–شناختی در موقعیت‌های رقابتی تأکید دارند.
Introduction: The aim of the present study was to investigate the role of mindfulness in predicting competitive stress management, considering the mediating role of perceived stress among student athletes. Methods: This research employed a descriptive-correlational design using hierarchical regression analysis. The statistical population consisted of all student athletes at universities in Tehran in 2024. From this population, 350 individuals (190 women and 160 men) were selected through purposive and convenience sampling. The research instruments included the Five Facet Mindfulness Questionnaire (FFMQ), the Perceived Stress Scale (PSS), and the Competitive Stress Management Scale (CSMS). Data were analyzed using SPSS-27 software. Results: The results indicated that mindfulness had a significant positive relationship with competitive stress management and a significant negative relationship with perceived stress. Additionally, perceived stress showed a significant negative relationship with competitive stress management. Mediation analysis revealed that perceived stress played a significant mediating role in the relationship between mindfulness and competitive stress management. Conclusion: The findings of this study emphasize the importance of mindfulness training as a strategy to enhance psychological resilience and improve emotional-cognitive performance in competitive situations.
References:
Anshel, M. H., & Sutarso, T. (2007). Relationships between sources of acute stress and athletes’ coping style in competitive sport as a function of gender. Psychology of Sport and Exercise, 8(1), 1–24. https://doi.org/10.1016/j.psychsport.2005.06.002
Baer, R. A., Smith, G. T., Hopkins, J., Krietemeyer, J., & Toney, L. (2006). Using self-report assessment methods to explore facets of mindfulness. Assessment, 13(1), 27–45. https://doi.org/10.1177/1073191105283504
Baraheni, M., Fotouhi, M., & Ghasemzadeh, A. (2007). Psychometric properties of the Cohen’s Perceived Stress Scale in an Iranian population. Journal of Behavioral Sciences, 1(1), 15–22.
Besharat, M. A. (2006). Development and standardization of the Multidimensional Competitive Anxiety Questionnaire [Research report]. University of Tehran.
Birrer, D., Röthlin, P., & Morgan, G. (2012). Mindfulness to enhance athletic performance: Theoretical considerations and possible impact mechanisms. Mindfulness, 3(3), 235–246. https://doi.org/10.1007/s12671-012-0109-2
Birrer, D., Röthlin, P., & Morgan, G. (2012). Mindfulness to enhance athletic performance: Theoretical considerations and possible impact mechanisms. Mindfulness, 3(3), 235–246. https://doi.org/10.1007/s12671-012-0109-2
Bränström, R., Kvillemo, P., Brandberg, Y., & Moskowitz, J. T. (2011). Self-report mindfulness as a mediator of psychological well-being in a stress reduction intervention for cancer patients-a randomized study. Annals of Behavioral Medicine, 42(2), 181–192. https://doi.org/10.1007/s12160-011-9282-x
Brown, K. W., & Ryan, R. M. (2003). The benefits of being present: Mindfulness and its role in psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 84(4), 822–848. https://doi.org/10.1037/0022-3514.84.4.822
Cohen, S., Kamarck, T., & Mermelstein, R. (1983). A global measure of perceived stress. Journal
Creswell, J. D., Pacilio, L. E., Lindsay, E. K., & Brown, K. W. (2014). Brief mindfulness meditation training alters psychological and neuroendocrine responses to social evaluative stress. Psychoneuroendocrinology, 44, 1–12. https://doi.org/10.1016/j.psyneuen.2014.02.007
Fletcher, D., & Sarkar, M. (2012). A grounded theory of psychological resilience in Olympic champions. Psychology of Sport and Exercise, 13(5), 669–678. https://doi.org/10.1016/j.psychsport.2012.04.007
Gardner, F. L., & Moore, Z. E. (2004). A mindfulness-acceptance-commitment-based approach to athletic performance enhancement: Theoretical considerations. Behavior Therapy, 35(4), 707–723. https://doi.org/10.1016/S0005-7894(04)80016-9
Gross, J. J. (2015). Emotion regulation: Current status and future prospects. Psychological Inquiry, 26(1), 1–26. https://doi.org/10.1080/1047840X.2014.940781
Gross, J. J., & John, O. P. (2003). Individual differences in two emotion regulation processes: Implications for affect, relationships, and well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 85(2), 348–362. https://doi.org/10.1037/0022-3514.85.2.348
Gustafsson, H., Kenttä, G., & Hassmén, P. (2011). Athlete burnout: An integrated model and future research directions. International Review of Sport and Exercise Psychology, 4(1), 3–24. https://doi.org/10.1080/1750984X.2010.541927
Heydari-Nasab, L., Ahmadvand, Z., & Shaeiri, M. R. (2013). Validity and reliability of the Five Facet Mindfulness Questionnaire in non-clinical Iranian samples. Journal of Behavioral Sciences, 7(3), 239–248.
Josefsson, T., Ivarsson, A., Gustafsson, H., Stenling, A., Lindwall, M., & Böröy, J. (2017). Mindfulness mechanisms in sports: Mediating effects of rumination and emotion regulation on sport-specific coping. Mindfulness, 8(5), 1354–1363. https://doi.org/10.1007/s12671-017-0711-4
Kabat-Zinn, J. (1990). Full catastrophe living: Using the wisdom of your body and mind to face stress, pain, and illness. New York: Delacorte.
Kabat-Zinn, J. (2003). Mindfulness-based interventions in context: Past, present, and future. Clinical Psychology: Science and Practice, 10(2), 144–156. https://doi.org/10.1093/clipsy.bpg016
Keng, S. L., Smoski, M. J., & Robins, C. J. (2011). Effects of mindfulness on psychological health: A review of empirical studies. Clinical Psychology Review, 31(6), 1041–1056. https://doi.org/10.1016/j.cpr.2011.04.006
Lazarus, R. S. (2000). Toward better research on stress and coping. American Psychologist, 55(6), 665–673. https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.6.665
Li, C., Wang, C. K. J., Pyun, D. Y., & Kee, Y. H. (2013). Burnout and its relations with basic psychological needs and motivation among athletes: A systematic review and meta-analysis. Psychology of Sport and Exercise, 14(5), 692–700. https://doi.org/10.1016/j.psychsport.2013.04.005
Lu, F. J. H., Hsu, Y. W., Chan, Y. S., Cheen, J. R., & Kao, K. T. (2012). Assessing college student-athletes’ life stress: Initial measurement development and validation. Measurement in Physical Education and Exercise Science, 16(4), 254–267. https://doi.org/10.1080/1091367X.2012.693371
Martens, R., Vealey, R. S., & Burton, D. (1990). Competitive anxiety in sport. Human Kinetics.
Nicholls, A. R., Polman, R. C. J., Levy, A. R., & Backhouse, S. H. (2009). Coping with stressors in sport: A review and critique. Journal of Sports Sciences, 27(13), 1387–1400. https://doi.org/10.1080/02640410903081807
of Health and Social Behavior, 24(4), 385–396. https://doi.org/10.2307/2136404
Rocha, K. B., et al. (2022). Short-term effect of internet-delivered mindfulness-based stress reduction on perceived stress and psychological well-being among university students: A randomized controlled trial. Frontiers in Psychology, 13, 949446. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2022.949446
Röthlin, P., Birrer, D., Horvath, S., & Grosse Holtforth, M. (2016). Psychological skills training and a mindfulness-based intervention to enhance functional athletic performance: Design of a randomized controlled trial using ambulatory assessment. BMC Psychology, 4(1), 39. https://doi.org/10.1186/s40359-016-0147-2
Segal, Z. V., Williams, J. M. G., & Teasdale, J. D. (2002). Mindfulness-based cognitive therapy for depression: A new approach to preventing relapse. New York: Guilford Press12.
a |
Research Paper
Predicting Competitive Stress Management Based on Mindfulness with the Mediating Role of Perceived Stress in Student-Athletes
*Mahdi Azemati¹, Mansoor Azemati², Mahdi Rajabi³
1. M.A. in Personality Psychology, Faculty of Social Sciences and Psychology, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran.
2. Ph.D. Candidate in Counseling, Faculty of Social Sciences and Psychology, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran, Iran.
3. Ph.D. Candidate in Counseling, Faculty of Social Sciences and Psychology, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran
A B S T R A C T: Introduction: The aim of the present study was to investigate the role of mindfulness in predicting competitive stress management, considering the mediating role of perceived stress among student athletes. Methods: This research employed a descriptive-correlational design using hierarchical regression analysis. The statistical population consisted of all student athletes at universities in Tehran in 2024. From this population, 350 individuals (190 women and 160 men) were selected through purposive and convenience sampling. The research instruments included the Five Facet Mindfulness Questionnaire (FFMQ), the Perceived Stress Scale (PSS), and the Competitive Stress Management Scale (CSMS). Data were analyzed using SPSS-27 software. Results: The results indicated that mindfulness had a significant positive relationship with competitive stress management and a significant negative relationship with perceived stress. Additionally, perceived stress showed a significant negative relationship with competitive stress management. Mediation analysis revealed that perceived stress played a significant mediating role in the relationship between mindfulness and competitive stress management. Conclusion: The findings of this study emphasize the importance of mindfulness training as a strategy to enhance psychological resilience and improve emotional-cognitive performance in competitive situations. |
Received:
17 Mar 2025
Accepted:
14 Apr 2025
Available Online:
14 May 2025
Keywords: Competitive Stress Management, Mindfulness, Perceived Stress, Student-Athletes
* Corresponding Author: Mahdi Azemati
E-mail: mahdi.lewis8@gmail.com
مقاله پژوهشی:
مهدی عظمتی1، منصور عظمتی2، مهدی رجبی3 *
|
1. کارشناسی ارشد روان‌شناسی شخصیت، دانشکده علوم‌اجتماعی و روان‌شناسی،دانشگاه آزاد‌اسلامی،واحدتهران مرکز ،تهران،ایران.
2. دانشجوی دکتری مشاوره، دانشکده علوم‌اجتماعی و روان‌شناسی،دانشگاه آزاد‌اسلامی،واحد علوم تحقیقات ،تهران،ایران.
3. دانشجوی دکتری مشاوره، دانشکده علوم‌اجتماعی و روان‌شناسی،دانشگاه آزاد‌اسلامی،واحد تهران مرکز ،تهران،ایران.
تاریخ دریافت: 27 اسفند 1403
تاریخ پذیرش: 26 فروردین 1404
تاریخ انتشار: 25 اردیبهشت 1404
کلید واژه‌ها: مدیریت استرس رقابتی، ذهن‌آگاهی، تنیدگی ادراک‌شده، دانشجویان ورزشکار |
مقدمه: هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش ذهن‌آگاهی در پیش‌بینی مدیریت استرس رقابتی با توجه به نقش واسطه‌ای تنیدگی ادراک‌شده در دانشجویان ورزشکار بود.
روش: این مطالعه به روش توصیفی-همبستگی و با استفاده از تحلیل رگرسیون سلسله‌مراتبی انجام شد. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان ورزشکار دانشگاه‌های شهر تهران در سال ۱۴۰۳ بود. از میان آن‌ها، ۳۵۰ نفر (۱۹۰ زن و ۱۶۰ مرد) به روش نمونه‌گیری هدفمند و در دسترس انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه ذهن‌آگاهی (FFMQ)، پرسشنامه تنیدگی ادراک‌شده (PSS) و پرسشنامه اضطراب حالتی-رقابتی (CSAI-2) بودند. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS-27 تحلیل شدند.
یافته‌ها: نتایج نشان داد ذهن‌آگاهی رابطه مثبت و معناداری با مدیریت استرس رقابتی دارد و با تنیدگی ادراک‌شده رابطه منفی و معنادار نشان داد. همچنین، تنیدگی ادراک‌شده با مدیریت استرس رقابتی رابطه منفی معناداری داشت. تحلیل واسطه‌ای حاکی از آن بود که تنیدگی ادراک‌شده نقش واسطه‌ای معناداری در رابطه بین ذهن‌آگاهی و مدیریت استرس رقابتی ایفا می‌کند.
نتیجه‌گیری: یافته‌های این پژوهش بر اهمیت آموزش مهارت‌های ذهن‌آگاهی به‌عنوان راهکاری برای ارتقاء تاب‌آوری روان‌شناختی و بهبود عملکرد هیجانی–شناختی در موقعیت‌های رقابتی تأکید دارند.
ورزشکاران در طول فعالیت حرفه‌ای خود با چالش‌های متعددی روبه‌رو هستند که از جمله مهم‌ترین آن‌ها، فشارهای ناشی از رقابت و عملکرد است. این فشارها اغلب در قالب استرس رقابتی بروز می‌یابند؛ نوعی از استرس که به‌واسطه حضور در موقعیت‌های حساس و ارزیابانه‌ی ورزشی، بر فرد تحمیل می‌شود (نیکولز1 و همکاران، 2009). استرس رقابتی، اگر به‌درستی مدیریت نشود، می‌تواند منجر به کاهش عملکرد ورزشی، اختلال در تمرکز، کاهش اعتماد به نفس، اضطراب، و حتی آسیب‌های جسمی شود (فلچر2 و همکاران، 2012). در میان گروه‌های مختلف ورزشکاران، دانشجویان ورزشکار از آسیب‌پذیری بالاتری برخوردارند؛ زیرا علاوه بر الزامات رقابتی و تمرینی، با فشارهای تحصیلی، مالی و اجتماعی نیز مواجه هستند که این مسئله میزان فشارهای روانی آنان را دوچندان می‌کند (لو3 و همکاران، 2012).
با توجه به اهمیت استرس رقابتی در عملکرد ورزشکاران، یکی از حوزه‌های پررنگ در روان‌شناسی ورزش، بررسی راهبردها و عوامل روان‌شناختی مؤثر بر مدیریت این نوع استرس است. مدیریت استرس رقابتی به توانایی فرد در شناسایی، تنظیم و مقابله مؤثر با عوامل تنش‌زای ورزشی اطلاق می‌شود و نقش کلیدی در موفقیت بلندمدت ورزشکار ایفا می‌کند (انشل و سوتارسو4، 2007). در این راستا، رویکردهای نوین روان‌شناختی، به‌ویژه رویکردهای مبتنی بر پذیرش و ذهن‌آگاهی، تمرکز ویژه‌ای بر مهارت‌های درونی و توانمندی‌های روانی فرد در مواجهه با فشارهای روانی دارند و تأکید می‌کنند که تجربه‌ی استرس را نمی‌توان صرفاً با کنترل عوامل بیرونی کاهش داد، بلکه باید به پرورش ظرفیت‌های روان‌شناختی درونی پرداخت.
یکی از مفاهیم کلیدی در این رویکردها، مفهوم «ذهن‌آگاهی» یا آگاهی کامل از تجربه‌ی لحظه‌ی حال است؛ حالتی از حضور ذهنی که فرد با پذیرش، بدون قضاوت و با تمرکز بر اکنون، تجربه‌های درونی و بیرونی خود را مشاهده می‌کند (کابات-زین5، 2003). ذهن‌آگاهی، برخلاف تلاش برای سرکوب هیجانات منفی یا اجتناب از افکار مزاحم، فرد را به سوی پذیرش تجربه و واکنش آگاهانه هدایت می‌کند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که ذهن‌آگاهی از طریق کاهش واکنش‌پذیری هیجانی، تقویت تنظیم شناختی، و ارتقای ظرفیت‌های مقابله‌ای، می‌تواند سطوح استرس ادراک‌شده را کاهش داده و کیفیت عملکرد فرد را بهبود بخشد (بیرر6 و همکاران، 2012؛ جوزفسون7 و همکاران، 2017). در حوزه‌ی ورزش نیز تمرین‌های مبتنی بر ذهن‌آگاهی با کاهش اضطراب رقابتی، افزایش تمرکز ذهنی، بهبود تاب‌آوری و افزایش رضایت از عملکرد همراه بوده‌اند (روتلین8 و همکاران، 2016).
با وجود این، شواهد نظری و تجربی نشان می‌دهند که رابطه بین ذهن‌آگاهی و مدیریت استرس رقابتی، لزوماً یک رابطه‌ی مستقیم و ساده نیست و احتمالاً از طریق متغیرهای واسطه‌ای دیگر، به‌ویژه متغیرهای ادراکی، عمل می‌کند. یکی از این متغیرهای واسطه‌ای مهم، «تنیدگی ادراک‌شده» است که به‌عنوان ارزیابی شناختی فرد از میزان تهدیدآمیز یا غیرقابل کنترل بودن موقعیت‌ها تعریف می‌شود (کوهن9 و همکاران، 1983). این متغیر، نشان‌دهنده‌ی تجربه‌ی ذهنی استرس است و نقشی محوری در فرآیندهای روانی مرتبط با هیجان، اضطراب و مقابله ایفا می‌کند. به‌عبارت دیگر، حتی اگر یک موقعیت از لحاظ عینی چندان استرس‌زا نباشد، اگر فرد آن را تهدیدکننده یا دشوار ادراک کند، میزان تنیدگی ادراک‌شده بالا خواهد بود و پیامدهای روانی منفی به‌دنبال خواهد داشت.
شواهد پژوهشی بیانگر آن هستند که ذهن‌آگاهی می‌تواند با کاهش افکار منفی تکرارشونده، افزایش پذیرش وقایع، و ارتقای آگاهی هیجانی، به کاهش سطح تنیدگی ادراک‌شده کمک کند (برانستروم10 و همکاران، 2011؛ کنگ11 و همکاران، 2011). از سوی دیگر، تنیدگی ادراک‌شده بالا می‌تواند منبعی برای بروز هیجانات منفی، ناکارآمدی در مقابله با فشارها و در نهایت، ضعف در مدیریت استرس رقابتی باشد. در واقع، هنگامی که فرد یک موقعیت ورزشی را به‌صورت تهدیدآمیز تفسیر می‌کند، احتمال بیشتری دارد که به راهبردهای مقابله‌ای غیرسازگارانه از جمله اجتناب، سرزنش خود یا واکنش‌های افراطی متوسل شود (لازاروس12، 2000). این فرایندها می‌توانند به‌صورت زنجیره‌ای منجر به کاهش آمادگی روانی، ناتوانی در تمرکز، و تضعیف عملکرد کلی ورزشکار در موقعیت‌های رقابتی شوند.
بر اساس این چارچوب نظری، می‌توان چنین فرض کرد که ذهن‌آگاهی از دو مسیر مجزا، اما مرتبط، بر مدیریت استرس رقابتی تأثیر می‌گذارد: نخست، به‌صورت مستقیم از طریق افزایش آگاهی لحظه‌ای، تنظیم هیجانات و کاهش واکنش‌پذیری در مواجهه با محرک‌های تنش‌زا؛ و
دوم، به‌صورت غیرمستقیم از طریق کاهش تنیدگی ادراک‌شده که خود منجر به انتخاب راهبردهای مقابله‌ای مؤثرتر و بهبود ظرفیت تنظیم روانی فرد می‌شود. به‌ویژه در دانشجویان ورزشکار که با ترکیبی از فشارهای تحصیلی، اجتماعی و ورزشی مواجه هستند، این مسیرهای اثرگذاری ذهن‌آگاهی می‌توانند نقشی حیاتی در پیشگیری از بروز فرسودگی تحصیلی و ورزشی، افت عملکرد و اختلالات روانی ایفا کنند (گوستافسون13 و همکاران، 2011).
از این‌رو، پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین ذهن‌آگاهی و مدیریت استرس رقابتی در دانشجویان ورزشکار و با در نظر گرفتن نقش واسطه‌ای تنیدگی ادراک‌شده طراحی شده است. این مطالعه می‌کوشد تا با اتکا بر شواهد تجربی و نظری، سازوکارهای روان‌شناختی مؤثر در فرآیند مواجهه با استرس رقابتی را روشن سازد و به تبیین نقش ذهن‌آگاهی به‌عنوان یک عامل مداخله‌گر مثبت در تنظیم هیجانات و افزایش ظرفیت‌های مقابله‌ای بپردازد. یافته‌های حاصل از این پژوهش می‌توانند برای روان‌شناسان ورزشی، مربیان، مشاوران دانشگاهی و نیز برنامه‌ریزان حوزه بهداشت روانی و سلامت ورزشکاران، راهگشا بوده و در تدوین مداخلات آموزشی، درمانی و پیشگیرانه مبتنی بر ذهن‌آگاهی به‌کار گرفته شوند. همچنین با تأکید بر تقویت مهارت‌های درونی، می‌توان از این دست مداخلات به‌عنوان ابزاری توانمند در ارتقای تاب‌آوری، خودآگاهی و کیفیت زندگی روانی دانشجویان ورزشکار بهره گرفت؛ امری که در نهایت به بهبود عملکرد ورزشی و کاهش احتمال فرسودگی روانی منجر خواهد شد. توجه به چنین رویکردهایی، نه‌تنها پاسخی به نیازهای روان‌شناختی قشر ورزشکار دانشگاهی است، بلکه می‌تواند الگویی برای طراحی سیاست‌های حمایتی در سطح نهادهای آموزشی و ورزشی فراهم آورد
روش:
پژوهش حاضر، توصیفی از نوع همبستگی و در چارچوب تحلیل رگرسیون سلسله‌مراتبی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانشجویان ورزشکار مشغول به تحصیل در دانشگاه‌های شهر تهران در سال ۱۴۰۳ بود. برای تعیین حجم نمونه، با در نظر گرفتن محدودیت‌های اجرایی و احتمال ریزش شرکت‌کنندگان، تعداد ۳۵۰ نفر از دانشجویان ورزشکار (۱۹۰ زن و ۱۶۰ مرد) به‌صورت در دسترس و هدفمند انتخاب شدند.
معیارهای ورود به پژوهش شامل داشتن حداقل یک سال سابقه فعالیت ورزشی منظم در سطح دانشگاهی، شرکت در مسابقات درون‌دانشگاهی یا برون‌دانشگاهی و قرار داشتن در دامنه سنی ۱۸ تا ۳۵ سال بود. همچنین، معیارهای خروج شامل داشتن سابقه تشخیص اختلالات
روان‌شناختی، مصرف داروهای روان‌پزشکی در زمان گردآوری داده‌ها، یا پاسخ‌دهی ناقص به پرسشنامه‌ها در نظر گرفته شد.
برای اجرای پژوهش، پس از اخذ مجوزهای لازم از کمیته اخلاق دانشگاه و هماهنگی با مسئولان تربیت‌بدنی دانشگاه‌ها، پژوهشگر با مراجعه به محیط‌های ورزشی و آموزشی، اهداف و اهمیت پژوهش را برای شرکت‌کنندگان توضیح داد. دانشجویان پس از اعلام رضایت آگاهانه، به‌صورت داوطلبانه در پژوهش شرکت کردند و پرسشنامه‌ها را در حضور پژوهشگر تکمیل نمودند. جهت کاهش سوگیری پاسخ‌ها و رعایت اصول اخلاقی، به شرکت‌کنندگان اطمینان داده شد که اطلاعات آن‌ها کاملاً محرمانه باقی می‌ماند و صرفاً برای اهداف علمی استفاده خواهد شد. همچنین تأکید شد که مشارکت در پژوهش کاملاً اختیاری بوده و امکان انصراف در هر مرحله وجود دارد.
در این پژوهش، تمامی اصول اخلاقی مطابق با بیانیه هلسینکی رعایت شد؛ از جمله اخذ رضایت‌نامه کتبی از شرکت‌کنندگان، تضمین رازداری داده‌ها، احترام به حق انصراف در هر مرحله از مطالعه و عدم اجبار در شرکت یا پاسخ‌گویی.
ابزار سنجش:
پرسشنامه ذهن‌آگاهی پنج‌وجهی (FFMQ):
این ابزار توسط بائر14 و همکاران (2006) طراحی شده است و شامل 39 گویه می‌باشد که پنج مؤلفه ذهن‌آگاهی (مشاهده، توصیف، عمل با آگاهی، قضاوت‌نکردن و واکنش‌نشان‌ندادن) را مورد سنجش قرار می‌دهد. نمره‌گذاری این پرسشنامه بر اساس طیف لیکرت پنج‌نقطه‌ای از "هرگز = 1" تا "همیشه = 5" صورت می‌گیرد. در پژوهش حیدری نصب و همکاران (1392)، روایی صوری و محتوایی این مقیاس توسط متخصصان تأیید شده و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برای کل مقیاس 83/0 و برای خرده‌مقیاس‌ها بین 55/0 تا 83/0 گزارش شده است.
پرسشنامه تنیدگی ادراک‌شده (PSS):
مقیاس تنیدگی ادراک‌شده توسط کوهن، کامارک و مرملستین15 (1983) طراحی شده و نسخه 14 ماده‌ای آن از رایج‌ترین ابزارهای سنجش استرس ادراک‌شده در یک ماه گذشته به شمار می‌آید. نمره‌گذاری این مقیاس بر اساس طیف لیکرت پنج‌نقطه‌ای از "هرگز = 0" تا "بسیار زیاد = 4" انجام می‌شود. براهنی و همکاران (1386) در نسخه فارسی این پرسشنامه، روایی صوری و محتوایی را تأیید کردند و ضریب آلفای کرونباخ برای کل مقیاس را 84/0 گزارش نمودند. همچنین، نتایج تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد که ساختار دو عاملی (ادراک ناتوانی و ادراک کنترل) برای نسخه فارسی این ابزار مناسب است.
اضطراب حالتی-رقابتی(CSAI-2):
این مقیاس توسط مارتنز16 و همکاران (1990) برای سنجش میزان اضطراب و مدیریت استرس ورزشکاران در موقعیت‌های رقابتی طراحی شده است و شامل 27 گویه در سه خرده‌مقیاس اضطراب شناختی، اضطراب جسمانی و اعتماد به نفس می‌باشد. نمره‌گذاری آن بر اساس طیف لیکرت چهار‌نقطه‌ای از "اصلاً = 1" تا "خیلی زیاد = 4" انجام می‌گیرد. در پژوهش‌های مختلف داخلی و خارجی، روایی محتوایی پرسشنامه توسط متخصصان روان‌شناسی ورزشی تأیید شده و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برای کل مقیاس 0/87 و برای خرده‌مقیاس‌ها بین 0/79 تا 0/85 گزارش شده است.
در ایران، نسخه فارسی این پرسشنامه توسط بشارت و همکاران (1388) هنجاریابی و ویژگی‌های روان‌سنجی آن بررسی و تأیید شده است. این پرسشنامه به طور گسترده در پژوهش‌های حوزه ورزش و روان‌شناسی برای ارزیابی استرس و اضطراب رقابتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
برای بررسی نقش پیش‌بین ذهن‌آگاهی در مدیریت استرس رقابتی و تحلیل نقش واسطه‌ای تنیدگی ادراک‌شده، از تحلیل رگرسیون سلسله‌مراتبی استفاده شد. در این تحلیل، ابتدا متغیر ذهن‌آگاهی به‌عنوان متغیر مستقل وارد مدل شد و میزان تغییرات واریانس تبیین‌شده در مدیریت استرس رقابتی مورد بررسی قرار گرفت. در گام بعدی، متغیر تنیدگی ادراک‌شده به مدل افزوده شد تا نقش واسطه‌ای آن ارزیابی گردد. برای تبیین اثر واسطه‌گری، از رویکرد بارون و کنی (1986) پیروی شد و معناداری مسیرهای مستقیم و غیرمستقیم در مدل بررسی گردید. همچنین، برای بررسی معناداری اثر واسطه‌ای، از آزمون سوبل استفاده شد.
سطح معناداری آزمون‌ها در این پژوهش ۰۵/۰ در نظر گرفته شد و تمام تحلیل‌ها بر همین اساس انجام شده است.
[1] .Nicholls
[2] . Fletcher
[3] . Lu
[4] . Anshel, M. H., & Sutarso
[5] . Kabat-Zinn
[6] . Birrer
[7] . Josefsson
[8] . Röthlin
[9] . Cohen
[10] . Bränström
[11] . Keng
[12] . Lazarus
[13] . Gustafsson
[14] . Baer
[15] . Cohen, Kamarck, Mermelstein
[16] . Martens
یافته‌ها:
جدول ۱. شاخص‌های توصیفی متغیرهای پژوهش
کمینه | بیشینه | انحراف معیار | میانگین | متغیر |
۴۵ | ۱۴۵ | ۱۲.۴۵ | ۹۵.۳۲ | ذهن‌آگاهی |
۱۲ | ۵۲ | ۷.۱۳ | ۲۸.۶۷ | تنیدگی ادراک‌شده |
۲۵ | ۸۰ | ۹.۷۶ | ۵۳.۸۸ | مدیریت استرس رقابتی |
بر اساس اطلاعات جدول بالا، میانگین نمرات ذهن‌آگاهی، تنیدگی ادراک‌شده و مدیریت استرس رقابتی در سطحی قرار دارند که نشان‌دهنده تنوع مطلوب در داده‌ها است. توزیع نمرات نشان می‌دهد که شرکت‌کنندگان به‌طور متوسط سطح بالایی از ذهن‌آگاهی و توانایی در مدیریت استرس را تجربه کرده‌اند.
جدول2. نتایج آزمون کولموگروف–اسمیرنوف برای بررسی نرمال بودن توزیع
آماره K–S | سطح معناداری | متغیر |
۰.۰۶۲ | ۰.۰۹۴ | ذهن‌آگاهی |
۰.۰۷۵ | ۰.۰۸۷ | تنیدگی ادراک‌شده |
۰.۰۷۰ | ۰.۱۰۱ | مدیریت استرس رقابتی |
همان‌طور که در جدول مشاهده می‌شود، مقادیر معناداری آزمون کولموگروف–اسمیرنوف برای هر سه متغیر بالاتر از ۰.۰۵ است، بنابراین توزیع نمرات این متغیرها نرمال تلقی می‌شود و مفروضه‌های مورد نیاز برای اجرای تحلیل‌های استنباطی و معادلات ساختاری رعایت شده‌اند.
جدول3. ماتریس همبستگی بین متغیرهای اصلی پژوهش
۳ | ۲ | ۱ | متغیر |
|
| ۱ | ذهن‌آگاهی |
۱ | 0.61- | ۲ | تنیدگی ادراک‌شده |
0.57- | 0.54 | ۳ | مدیریت استرس رقابتی |
یافته‌های همبستگی نشان می‌دهد که ذهن‌آگاهی با مدیریت استرس رقابتی رابطه مثبت و معناداری دارد و همچنین با تنیدگی ادراک‌شده دارای رابطه منفی و معنادار است. این نتایج بر نقش مثبت ذهن‌آگاهی و اثر منفی تنیدگی ادراک‌شده بر استرس .رقابتی تأکید دارند
جدول 4. تحلیل رگرسیون سلسله‌مراتبی
ضریب β | R² | ∆R² | سطح معناداری | مدل |
۰.۵۴ | ۰.۲۹ | ۰.۲۹ | p < ۰.۰۰۱ | ذهن‌آگاهی ← مدیریت استرس رقابتی |
۰.۳۲ |
|
| p < ۰.۰۰۱ | ذهن‌آگاهی ← مدیریت استرس رقابتی |
۰.۴۵− | ۰.۴۵ | ۰.۱۶ | p < ۰.۰۰۱ | تنیدگی ادراک‌شده ← مدیریت استرس رقابتی |
جدول 5. شاخص‌های برازش مدل مفهومی
تفسیر | مقدار | شاخص |
مطلوب | ۲.۴۸ | CMIN/DF |
در محدوده قابل قبول | ۰.۰۶۲ | RMSEA |
بسیار خوب | ۰.۹۷ | CFI |
خوب | ۰.۹۴ | NFI |
قابل قبول | ۰.۸۲ | PNFI |
یافته‌های پژوهش به‌روشنی نشان دادند که ذهن‌آگاهی نقش مهمی در پیش‌بینی توانایی دانشجویان ورزشکار در مدیریت استرس رقابتی دارد. این تأثیر، هم به‌صورت مستقیم و هم از طریق کاهش تنیدگی ادراک‌شده، قابل مشاهده است. همچنین، تنیدگی ادراک‌شده به‌عنوان یک متغیر میانجی، مسیر اثر ذهن‌آگاهی را بر مدیریت استرس هموارتر می‌کند.
با توجه به اهمیت روزافزون مداخلات روان‌شناختی در بهبود عملکرد ورزشی، می‌توان از یافته‌های این پژوهش در طراحی برنامه‌های مبتنی بر ذهن‌آگاهی برای دانشجویان ورزشکار استفاده کرد تا از این طریق تاب‌آوری روانی، تمرکز، و کیفیت عملکرد آنان در موقعیت‌های رقابتی ارتقاء یابد.
بحث و نتیجه‌گیری:
یافته‌های مطالعه حاضر، درک عمیق‌تری از نقش متغیرهای روان‌شناختی ذهن‌آگاهی و تنیدگی ادراک‌شده در زمینه مدیریت استرس رقابتی در میان دانشجویان ورزشکار ارائه می‌دهد. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که ذهن‌آگاهی به‌صورت مستقیم با بهبود مدیریت استرس رقابتی رابطه مثبت و معناداری دارد، در حالی که تنیدگی ادراک‌شده نه تنها تأثیر مستقیمی بر مدیریت استرس رقابتی دارد، بلکه در نقش یک متغیر واسطه، بخشی از اثر ذهن‌آگاهی را نیز تبیین می‌کند. به بیان دیگر، افرادی که از سطوح بالاتری از ذهن‌آگاهی برخوردارند، به‌واسطه درک کمتر از تنیدگی، قادرند استرس‌های ناشی از موقعیت‌های رقابتی را با کارآمدی بیشتری مدیریت کنند.
این الگو با چارچوب‌های نظری موجود در ادبیات روان‌شناسی هماهنگ است. برای مثال، براون و رایان1 (۲۰۰۳) ذهن‌آگاهی را توانایی برای حفظ آگاهی لحظه‌ای همراه با پذیرش غیرقضاوتی نسبت به تجارب درونی و بیرونی تعریف می‌کنند. این ویژگی، فرد را قادر می‌سازد تا با افزایش خودآگاهی، تنظیم هیجانی بهتری داشته و در مواجهه با موقعیت‌های فشارزا، واکنش‌های مناسب‌تری نشان دهد. در همین راستا، کرسول2 و همکاران (۲۰۱۴) نیز نشان داده‌اند که آموزش ذهن‌آگاهی می‌تواند سطوح تنیدگی ادراک‌شده را کاهش داده و به ارتقاء سلامت روانی در موقعیت‌های پرتنش منجر شود.
بر اساس نتایج به‌دست‌آمده، می‌توان نتیجه گرفت که دانشجویان ورزشکاری که از قابلیت ذهن‌آگاهی بالاتری بهره‌مندند، تمایل کمتری به تجربه هیجان‌های منفی نظیر اضطراب و آشفتگی در موقعیت‌های رقابتی دارند. این یافته با مدل فرآیندهای تنظیم هیجانی گراس3 (۲۰۱۵) مطابقت دارد که بر نقش ذهن‌آگاهی در به‌تعویق‌انداختن پاسخ‌های هیجانی خودکار و جایگزینی آن‌ها با واکنش‌های سنجیده تأکید دارد. در واقع، ذهن‌آگاهی با تقویت سطح فراشناختی، امکان شناسایی و بازشناسی سریع هیجان‌ها را فراهم می‌سازد و از این طریق به افزایش کفایت روان‌شناختی فرد در موقعیت‌های فشارزا می‌انجامد.
از سوی دیگر، نقش منفی تنیدگی ادراک‌شده در تضعیف توانایی فرد برای مدیریت مؤثر استرس رقابتی نیز به تأیید رسید. این یافته با مطالعات کوهن و همکاران (۱۹۸۳) هم‌راستا است که اظهار می‌دارند برداشت فرد از غیرقابل کنترل بودن وقایع، یکی از عوامل کلیدی در تجربه تنش روانی است. زمانی که فرد، موقعیت رقابتی را بیش از حد تهدیدآمیز یا خارج از کنترل تلقی می‌کند، احتمال بروز واکنش‌های ناسازگارانه، نظیر اجتناب، انفعال یا اضطراب بیش از حد، افزایش می‌یابد. در چنین شرایطی، حتی مهارت‌های مقابله‌ای فرد نیز ممکن است ناکارآمد شده و کارآمدی هیجانی-شناختی او کاهش یابد.
مهم‌تر از این یافته‌ها، تأیید نقش واسطه‌ای تنیدگی ادراک‌شده در رابطه میان ذهن‌آگاهی و مدیریت استرس رقابتی است. این نتیجه نشان می‌دهد که ذهن‌آگاهی بخشی از تأثیر خود را از طریق کاهش سطح تنیدگی ادراک‌شده اعمال می‌کند. این یافته با پژوهش روچا4 و همکاران (۲۰۲۲) همسو است که اظهار داشتند ذهن‌آگاهی می‌تواند بر نحوه ادراک و ارزیابی موقعیت‌های استرس‌زا تأثیر بگذارد، به‌گونه‌ای که افراد با سطوح بالاتر ذهن‌آگاهی، این موقعیت‌ها را کمتر تهدیدآمیز تلقی کرده و در نتیجه با آرامش و مؤثرتر واکنش نشان می‌دهند.
از منظر کاربردی، یافته‌های حاضر، دلالت‌های مهمی برای تدوین برنامه‌های روان‌شناختی در حوزه ورزش حرفه‌ای و دانشگاهی دارد. به‌ویژه، آموزش مداخلات مبتنی بر ذهن‌آگاهی می‌تواند به‌عنوان یک ابزار کلیدی در بهبود تاب‌آوری روان‌شناختی، افزایش توانمندی‌های تنظیم هیجان، و ارتقاء عملکرد ورزشی مورد استفاده قرار گیرد. پژوهش‌های کلاسیک همچون مطالعات کابات-زین (۱۹۹۰) و همچنین مدل‌های درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی همچون درمان شناختی مبتنی بر ذهن‌آگاهی و کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی که توسط سگال، ویلیامز و تیزدل5 (۲۰۰۲) معرفی شده‌اند، همگی نشانگر اثربخشی چشمگیر این مداخلات در کاهش علائم اضطراب، استرس و ارتقاء کیفیت زندگی هستند.
با وجود این دستاوردها، پژوهش حاضر با محدودیت‌هایی مواجه بوده است که در تفسیر نتایج باید مد نظر قرار گیرد. نخست آن‌که طراحی مطالعه از نوع همبستگی مقطعی بوده است، که ماهیت آن اجازه نمی‌دهد روابط علّی میان متغیرها به‌صورت دقیق بررسی شود. از این‌رو، پیشنهاد می‌شود که در پژوهش‌های آتی از طرح‌های طولی یا نیمه‌تجربی با پیگیری مداوم شرکت‌کنندگان استفاده شود تا روند تغییرات در طول زمان مورد ارزیابی قرار گیرد. دوم، جامعه آماری پژوهش محدود به دانشجویان ورزشکار دانشگاه‌های شهر تهران بوده است که این امر می‌تواند قابلیت تعمیم یافته‌ها را به سایر مناطق جغرافیایی، سطوح حرفه‌ای ورزش، یا گروه‌های سنی مختلف محدود سازد.
همچنین، جمع‌آوری داده‌ها از طریق ابزارهای خودسنجی صورت گرفته است که احتمال بروز سوگیری‌هایی مانند تمایل به پاسخ‌های اجتماعی مطلوب یا خطاهای مربوط به حافظه را افزایش می‌دهد. برای ارتقاء دقت و اعتبار داده‌ها، پیشنهاد می‌شود در تحقیقات آینده از روش‌های ترکیبی استفاده شود؛ برای مثال، بهره‌گیری هم‌زمان از مصاحبه‌های بالینی، شاخص‌های فیزیولوژیکی (مانند ضربان قلب، سطح کورتیزول)، یا ارزیابی عملکرد در موقعیت‌های رقابتی واقعی می‌تواند به افزایش اعتبار بیرونی نتایج کمک کند.
از دیگر محدودیت‌های پژوهش حاضر، فقدان بررسی متغیرهای تعدیل‌گر یا میانجی‌گر دیگر در مدل مفهومی تحقیق است. برای نمونه، متغیرهایی نظیر میزان حمایت اجتماعی، سبک‌های مقابله‌ای، ویژگی‌های شخصیتی، و میزان انگیزش ورزشی ممکن است نقش مهمی در روابط میان ذهن‌آگاهی، تنیدگی ادراک‌شده و مدیریت استرس رقابتی ایفا کنند. بررسی هم‌زمان این متغیرها می‌تواند به ارائه تصویری جامع‌تر از سازوکارهای روان‌شناختی دخیل در عملکرد ورزشی کمک نماید.
در نهایت، با توجه به یافته‌های پژوهش و همچنین اهمیت روزافزون سلامت روان در عملکرد ورزشی، توصیه می‌شود که نهادهای آموزشی و باشگاه‌های ورزشی، آموزش ذهن‌آگاهی را به‌عنوان بخشی از برنامه‌های ارتقاء سلامت روان و آماده‌سازی روانی ورزشکاران لحاظ کنند. طراحی کارگاه‌های مهارتی، تمرینات مدیتیشن هدفمند، و برنامه‌های آموزشی گروهی که بر توسعه آگاهی لحظه‌ای و پذیرش هیجانات متمرکزند، می‌تواند اثربخشی قابل توجهی در مدیریت بهتر استرس رقابتی و بهبود عملکرد کلی ورزشکاران داشته باشد.
پیروی از اصول اخلاقی پژوهش:
تمامی اصول اخلاقی در این پژوهش رعایت شده است
حامی مالی:
این تحقیق هیچ گونه کمک مالی از سازمان، ارگان یا دانشگاهی دریافت نکرده است.
مشارکت نویسندگان:
تمامی نویسندگان در همه مراحل، مشارکت داشتند.
تعارض منافع:
بنابر اظهار نویسندگان تعارض منافع ندارند.
[1] . Brown, Ryan
[2] . Creswell
[3] . Gross
[4] . Rocha
[5] . Segal, Williams , Teasdale
References:
Anshel, M. H., & Sutarso, T. (2007). Relationships between sources of acute stress and athletes’ coping style in competitive sport as a function of gender. Psychology of Sport and Exercise, 8(1), 1–24. https://doi.org/10.1016/j.psychsport.2005.06.002
Baer, R. A., Smith, G. T., Hopkins, J., Krietemeyer, J., & Toney, L. (2006). Using self-report assessment methods to explore facets of mindfulness. Assessment, 13(1), 27–45. https://doi.org/10.1177/1073191105283504
Baraheni, M., Fotouhi, M., & Ghasemzadeh, A. (2007). Psychometric properties of the Cohen’s Perceived Stress Scale in an Iranian population. Journal of Behavioral Sciences, 1(1), 15–22.
Besharat, M. A. (2006). Development and standardization of the Multidimensional Competitive Anxiety Questionnaire [Research report]. University of Tehran.
Birrer, D., Röthlin, P., & Morgan, G. (2012). Mindfulness to enhance athletic performance: Theoretical considerations and possible impact mechanisms. Mindfulness, 3(3), 235–246. https://doi.org/10.1007/s12671-012-0109-2
Birrer, D., Röthlin, P., & Morgan, G. (2012). Mindfulness to enhance athletic performance: Theoretical considerations and possible impact mechanisms. Mindfulness, 3(3), 235–246. https://doi.org/10.1007/s12671-012-0109-2
Bränström, R., Kvillemo, P., Brandberg, Y., & Moskowitz, J. T. (2011). Self-report mindfulness as a mediator of psychological well-being in a stress reduction intervention for cancer patients-a randomized study. Annals of Behavioral Medicine, 42(2), 181–192. https://doi.org/10.1007/s12160-011-9282-x
Brown, K. W., & Ryan, R. M. (2003). The benefits of being present: Mindfulness and its role in psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 84(4), 822–848. https://doi.org/10.1037/0022-3514.84.4.822
Cohen, S., Kamarck, T., & Mermelstein, R. (1983). A global measure of perceived stress. Journal
Creswell, J. D., Pacilio, L. E., Lindsay, E. K., & Brown, K. W. (2014). Brief mindfulness meditation training alters psychological and neuroendocrine responses to social evaluative stress. Psychoneuroendocrinology, 44, 1–12. https://doi.org/10.1016/j.psyneuen.2014.02.007
Fletcher, D., & Sarkar, M. (2012). A grounded theory of psychological resilience in Olympic champions. Psychology of Sport and Exercise, 13(5), 669–678. https://doi.org/10.1016/j.psychsport.2012.04.007
Gardner, F. L., & Moore, Z. E. (2004). A mindfulness-acceptance-commitment-based approach to athletic performance enhancement: Theoretical considerations. Behavior Therapy, 35(4), 707–723. https://doi.org/10.1016/S0005-7894(04)80016-9
Gross, J. J. (2015). Emotion regulation: Current status and future prospects. Psychological Inquiry, 26(1), 1–26. https://doi.org/10.1080/1047840X.2014.940781
Gross, J. J., & John, O. P. (2003). Individual differences in two emotion regulation processes: Implications for affect, relationships, and well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 85(2), 348–362. https://doi.org/10.1037/0022-3514.85.2.348
Gustafsson, H., Kenttä, G., & Hassmén, P. (2011). Athlete burnout: An integrated model and future research directions. International Review of Sport and Exercise Psychology, 4(1), 3–24. https://doi.org/10.1080/1750984X.2010.541927
Heydari-Nasab, L., Ahmadvand, Z., & Shaeiri, M. R. (2013). Validity and reliability of the Five Facet Mindfulness Questionnaire in non-clinical Iranian samples. Journal of Behavioral Sciences, 7(3), 239–248.
Josefsson, T., Ivarsson, A., Gustafsson, H., Stenling, A., Lindwall, M., & Böröy, J. (2017). Mindfulness mechanisms in sports: Mediating effects of rumination and emotion regulation on sport-specific coping. Mindfulness, 8(5), 1354–1363. https://doi.org/10.1007/s12671-017-0711-4
Kabat-Zinn, J. (1990). Full catastrophe living: Using the wisdom of your body and mind to face stress, pain, and illness. New York: Delacorte.
Kabat-Zinn, J. (2003). Mindfulness-based interventions in context: Past, present, and future. Clinical Psychology: Science and Practice, 10(2), 144–156. https://doi.org/10.1093/clipsy.bpg016
Keng, S. L., Smoski, M. J., & Robins, C. J. (2011). Effects of mindfulness on psychological health: A review of empirical studies. Clinical Psychology Review, 31(6), 1041–1056. https://doi.org/10.1016/j.cpr.2011.04.006
Lazarus, R. S. (2000). Toward better research on stress and coping. American Psychologist, 55(6), 665–673. https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.6.665
Li, C., Wang, C. K. J., Pyun, D. Y., & Kee, Y. H. (2013). Burnout and its relations with basic psychological needs and motivation among athletes: A systematic review and meta-analysis. Psychology of Sport and Exercise, 14(5), 692–700. https://doi.org/10.1016/j.psychsport.2013.04.005
Lu, F. J. H., Hsu, Y. W., Chan, Y. S., Cheen, J. R., & Kao, K. T. (2012). Assessing college student-athletes’ life stress: Initial measurement development and validation. Measurement in Physical Education and Exercise Science, 16(4), 254–267. https://doi.org/10.1080/1091367X.2012.693371
Martens, R., Vealey, R. S., & Burton, D. (1990). Competitive anxiety in sport. Human Kinetics.
Nicholls, A. R., Polman, R. C. J., Levy, A. R., & Backhouse, S. H. (2009). Coping with stressors in sport: A review and critique. Journal of Sports Sciences, 27(13), 1387–1400. https://doi.org/10.1080/02640410903081807
of Health and Social Behavior, 24(4), 385–396. https://doi.org/10.2307/2136404
Rocha, K. B., et al. (2022). Short-term effect of internet-delivered mindfulness-based stress reduction on perceived stress and psychological well-being among university students: A randomized controlled trial. Frontiers in Psychology, 13, 949446. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2022.949446
Röthlin, P., Birrer, D., Horvath, S., & Grosse Holtforth, M. (2016). Psychological skills training and a mindfulness-based intervention to enhance functional athletic performance: Design of a randomized controlled trial using ambulatory assessment. BMC Psychology, 4(1), 39. https://doi.org/10.1186/s40359-016-0147-2
Segal, Z. V., Williams, J. M. G., & Teasdale, J. D. (2002). Mindfulness-based cognitive therapy for depression: A new approach to preventing relapse. New York: Guilford Press12.
