اثربخشی درمان راه حل مدار کوتاه مدت بر سبک های مقابله ای و خودکارآمدی در ورزشکاران پارالمپیک دارای ضایعه نخاعی
محورهای موضوعی : پژوهشنامه جامعه شناختی ورزش
1 - کارشناسی ارشد روان‌شناسی بالینی، دانشکده علوم‌اجتماعی و روان‌شناسی،دانشگاه آزاد‌اسلامی،واحد تنکابن. ایران
کلید واژه: درمان راه حل مدار کوتاه مدت, سبکهای مقابله‌ای, خودکارآمدی, ورزشکاران پارالمپیک, ضایعه نخاعی,
چکیده مقاله :
مقدمه: بازی‌های پارالمپیک بستری برای بروز توانمندی‌های ورزشکاران دارای معلولیت است؛ با این حال، ورزشکاران دارای ضایعه نخاعی، به‌ویژه در ناحیه کمری، اغلب با چالش‌های روانی نظیر کاهش خودکارآمدی و سبکهای مقابله‌ای ناکارآمد مواجه‌اند. درمان راه‌حل‌مدار کوتاه‌مدت به‌عنوان رویکردی متمرکز بر منابع و راه‌حل‌ها می‌تواند در بهبود این مشکلات مؤثر باشد. روش: این پژوهش با طرح نیمه‌آزمایشی پیش‌آزمون–پس‌آزمون با گروه کنترل انجام شد. جامعه آماری شامل ورزشکاران پارالمپیکی دارای ضایعه نخاعی کمری بود که از بین آنها 32 نفر به‌صورت هدفمند انتخاب و سپس به‌طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل (هر کدام 16 نفر) جای گرفتند. گروه آزمایش در 7 جلسه درمان راه‌حل‌مدار کوتاه‌مدت (هفته‌ای یک جلسه 60 دقیقه‌ای) شرکت کرد، درحالی‌که گروه کنترل مداخله‌ای دریافت نکرد. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه سبکهای مقابله‌ای (لازاروس و فولکمن) و پرسشنامه خودکارآمدی شرر بود. داده‌ها با استفاده از تحلیل‌های توصیفی، آزمون‌های نرمال بودن داده‌ها، آزمون لوین برای همگنی واریانس، و تحلیل کوواریانس (ANCOVA)تحلیل شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که درمان راه‌حل‌مدار کوتاه‌مدت تأثیر معناداری بر افزایش خودکارآمدی(01/0>P) و سبک مقابله‌ای مسئله‌مدار (05/0>P) و نیز کاهش سبکهای مقابله‌ای هیجان‌مدار و اجتنابی (05/0>P) در گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل داشت. نتیجه‌گیری:یافته‌ها تأیید می‌کند که درمان راه‌حل‌مدار کوتاه‌مدت می‌تواند در بهبود سبکهای مقابله‌ای و افزایش خودکارآمدی ورزشکاران پارالمپیکی دارای ضایعه نخاعی مؤثر واقع شود. این تأثیر از لحاظ آماری معنادار است و اندازه اثر آن نیز نشان‌دهنده‌ی اهمیت کاربردی آن است. این مداخله می‌تواند به عنوان بخشی از برنامه‌های مشاوره‌ای و روان‌شناسی در ورزش پارالمپیکی استفاده شود.
Introduction: The Paralympic Games provide a platform for showcasing the capabilities of athletes with disabilities; however, athletes with spinal cord injuries, particularly in the lumbar region, often face psychological challenges such as reduced self-efficacy and maladaptive coping styles. Solution-Focused Brief Therapy (SFBT), as a resource-oriented and solution-centered approach, may be effective in addressing these issues. Methods: This study employed a quasi-experimental design with a pretest-posttest control group structure. The statistical population consisted of Paralympic athletes with lumbar spinal cord injuries. From this population, 32 participants were purposefully selected and then randomly assigned to either the experimental or control group (16 participants in each). The experimental group participated in seven sessions of Solution-Focused Brief Therapy (SFBT), conducted once weekly, each session lasting 60 minutes. In contrast, the control group received no intervention during the study period. Measurement tools included the Lazarus and Folkman’s Coping Styles Questionnaire and the Sherer General Self-Efficacy Scale. Data analysis involved descriptive statistics, tests for normality, Levene’s test for homogeneity of variance, and Analysis of Covariance (ANCOVA) to assess the effectiveness of the intervention Results: The results indicated that Solution-Focused Brief Therapy had a significant effect on increasing self-efficacy (p < 0.01) and problem-focused coping styles (p < 0.05), as well as reducing emotion-focused and avoidant coping styles (p < 0.05) in the experimental group compared to the control group Conclusion: This study employed a quasi-experimental design with a pretest-posttest control group structure. The statistical population consisted of Paralympic athletes with lumbar spinal cord injuries. From this population, 32 participants were purposefully selected and then randomly assigned to either the experimental or control group (16 participants in each). The experimental group participated in seven sessions of Solution-Focused Brief Therapy (SFBT), conducted once weekly, each session lasting 60 minutes. In contrast, the control group received no intervention during the study period. Measurement tools included the Lazarus and Folkman’s Coping Styles Questionnaire and the Sherer General Self-Efficacy Scale. Data analysis involved descriptive statistics, tests for normality, Levene’s test for homogeneity of variance, and Analysis of Covariance (ANCOVA) to assess the effectiveness of the intervention
References:
‘Abādiyān Chubar, S. (2018). Academic performance of deaf students in specialized and integrated schools. [Master’s thesis, Center for In Service Training of Education Staff].
‘Ālī, ‘A., Mozaffari, N., Iranpour, S., Alizadeh Mirashrafi, H., & Dadkhāh, B. (2020). Self efficacy of mothers in caring for children with asthma: A study at the Bu Ali Ardabil Clinic. Journal of Health and Care, 22(2), 114–122.
Abubakri Maku’i, S., Kaboli, K., Ghasemi, S., Chaghousaz, M., Safa, S., & Karami, S. (2021). Effect of a brief solution focused approach on coping strategies and psychological hardiness of top performing students. Exceptional Children Quarterly, 21(1), 115–126.
Adib, M., Jadidi, M., & Aghajani Hashtjin, T. (2020). Explaining students’ hope based on coping styles and meaning in life. Pazhuhesh Parastari, 15(5), 1–8.
Ahuja CS, Schroeder GD, Vaccaro AR, Fehlings MG. (2021). Spinal Cord Injury-What Are the Controversies? Journal of orthopaedic trauma;1: 7-S.
Asghari, M., Karami, S., Baradran Khaniyani, L., Elyasi, M., & Ghanbari Hashim Abadi, M. R. (2023). Effect of a brief solution focused approach on coping styles and mental vitality of gifted students. Ruyesh-e Ravanshenasi, 12(3), 209–218.
Badkhoshian, S. A., & Samiee, F. (2022). Effectiveness of vocational rehabilitation program based on social cognitive theory on self efficacy of individuals with spinal cord injury. Counseling Research, 21(83), 193–210.
Bannink FP. Solution-FocusedBrief Therapy. J Contemp Psychotherapy;
Baratian, A., Shakeri, M., Moghīm, F., Bakhtiar, S., & Davarnia, R. (2016). Effect of brief solution focused therapy on self efficacy and life satisfaction of female students. Prevention and Health Quarterly, 2(3), 50.
Blalock Jiebert & Joiner, Meyer. (2020). Interaction of cognitive avoidance coping and stress in predicting depression/anxiety. Cogn Ther Res; 24(1): 47-65.
Bradbury, E. J., & Burnside, E. R. (2019). Moving beyond the glial scar for spinal cord repair. Nature communications, 10(1), 1-15.
Byers ES. Beyond the Birds and the Bees and Was it Good for you?: ThirtyYearsof Research on Sexual Communication. Canadian Psychology;
Chulay M; Burns M. (2020). AACN essentials of critical care nursing (packet handbook). McGraw – Hill Companies. Inc. second edition
Correy s. New N. Y. law protects assessing divorce. . Boston : Lawyers USA.P .
Dastbāz, A., Younesi, S. J., Moradi, O., & Ebrahimi, M. (2014). Effectiveness of group “solution focused” counseling on adjustment and self efficacy of male first year high school students in Shahriar. Knowledge and Research in Applied Psychology, 15(1), 90–98.
Eakes G, Walsh S, Markowski M, Cain H, Swanson M. (2020) Family-centered brief soluteon-focused therapy with chronic schizophrenia: A pilot study. J Fam Therap;
Ebrahimi, M., Sharifi Rahnama, S., Fathi, A., & Sharifi Rahnama, M. (2019). Effectiveness of brief solution focused therapy on problem solving ability and interpersonal relationships of students. Teacher Professional Development, 4(3), 67–79.
Farnām, A., Akbarizadeh, A., & Erfani, M. (2018). Effectiveness of brief solution focused therapy on body image, self efficacy, and well being in women with obesity. Journal of Faculty of Medicine, Mashhad University of Medical Sciences, 61(6.1), 344–353.
Finkelstein EA; Corso PS; Miller TR. (2018). The Incidence and economic burden of injuries in the United States. New York: Oxford University Press.
Fiske H. Applications of solutionfocused Brief Therapy In Suicide Prevention., SuicidePrevention
Flāmarzi, N., & Seif, D. (2020). Predicting social anxiety based on social support and social self efficacy in adolescents with physical disabilities. Exceptional Individuals Psychology, 10(37), 91–112.
Gan C. Solution-Focused Brief Therapy (SFBT) with individuals with brain injury and their families. NeuroRehabilitation. 2020;46(2):143-155. doi: 10.3233/NRE-192967. PMID: 32083598.
Gholami Renāni, F. (2015). Effectiveness of group self efficacy training on social self efficacy and social anxiety of female students. [Master’s thesis, University of Isfahan].
Goraczko, A., Zurek, A., Lachowicz, M., Kujawa, K., & Zurek, G. (2021). Is self-efficacy related to the quality of life in elite athletes after spinal cord injury?. International journal of environmental research and public health, 18(20), 10866.
Greef, A. P. Characteristice of families theat function well. Journal of Familly Jssues,
Haghighat Faghih, S. A., Ghasemi, N., Neshat Dust, H. T., Kajbaf, M. B., & Khanbāni, M. (2010). Reliability and validity of the Diabetes Management Self Efficacy Scale. Iranian Journal of Endocrinology and Metabolism, 12(2), 111–115.
Haji Zadeh Farkoush, M., Mousavi, M., & Darzi, Z. (2021). Effectiveness of brief solution focused therapy training on self efficacy of female high school students in Islamshahr. In Proceedings of the First International Conference on Innovative Ideas in Jurisprudence, Law, and Psychology, Tehran, Iran.
Hashemian, F. (2019). Relationship between self efficacy and job stress among employees of the Qom Agricultural Jihad Organization. [Master’s thesis, Qom University Campus].
Hoseyn Nezhad, A., Javaheri Vishkasoghi, A., & Asghari, M. (2022). Effectiveness of self compassion training on self efficacy and spiritual health in mothers of children with autism spectrum disorder. In Eighth National Conference on Novel Studies in Educational Sciences, Psychology, and Counseling of Iran, Tehran, Iran.
Hosseini, S. M. (2021). Effectiveness of life skills training on assertiveness and self efficacy of male high school students in Gachsaran. Journal of Contemporary Research in Sciences, 3(21), 11–22.
Hotlist CS, Miller B. Perceptions of attachment style and marital quality in midlife marriage. Fam Relat
International Paralympic Committee. (2018). World Para Athletics Classification & Categories.
Jam‘iyān, D., Sabt, H., & Mo‘tammadi, A. (2018). Effectiveness of brief group solution focused therapy on self efficacy and quality of life of women with multiple sclerosis. Clinical Psychology, 10(3), 13–22.
Jaras, M., Abedipour, M., Karimi, M., & Ebrahimi, N. (2022). Relationship between parenting styles and stress coping styles in adolescent girls. Pediatric Nursing, 8(3), 69–77.
Jeffries ER, McLeish AC, Kraemer KM, Avallone KM, Fleming JB. The role of distress tolerance in the use of specific emotion regulation strategies. Behavior modification. 2018 May;40(3):439-51.
Johnson, C. C., Li, D., Epping, J., lytle, L. A., cribb, P. W., Williston, B. J Yang, M. A transactional model of social support, selfefficacy and physical activity of children in the child and adolescent trial for cardiovascular health. Health Education
Kai-ShyangHsu,RayEads,Mo YeeLee&ZheminWenc Solution-focused brief therapy for behavior problems in children and adolescents: A meta-analysis of treatment effectiveness and family involvement. January .
Kara kaya D, Özgür G(2019) Effect of a Solution-Focused Approach on Self-Efficacy and Self-Esteem in Turkish Adolescents With Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder. J Psychosoc Nurs Ment Health Serv. 2019 Nov 1;57(11):45-55.
Karsy, M., & Hawryluk, G. (2019). Modern medical management of spinal cord injury. Current neurology and neuroscience reports, 19(9), 65.
Keyvāni, M. (2018). Effect of organizational planning strategies on academic performance of students with disabilities. [Master’s thesis, Allameh Tabataba’i University].
Khosravi, N., Koushki, S., Orki, M., & Tavousi, N. N. (2019). Structural model of personality traits and cognitive emotional regulation with distress tolerance in mothers of children with cancer: Mediating role of coping strategies. Nurse and Physician in Combat Quarterly, 7(24), 72–80.
Kurbanoglu, S. S, Akkoyunlu, B. & Umay, A Developing the information literacy self-efficacy scale. Journal of Documentation
Kvarme LG, Helseth S, Sørum R, Luth-Hansen V, Haugland S, Natvig GK(2023). The effect of a solution-focused approach to improve self-efficacy in socially withdrawn school children: a non-randomized controlled trial. Int J Nurs Stud. 2023 Nov;47(11):1389-96.
Leahy-Warren P, McCarthy G. Maternal parental self-efficacy in the postpartum period. Midwifery.
Lisa Saunders A Solution Focused Narrative Therapeutic Approach to Restoring Couple Relationships After Infidelity. A Dissertation Proposal Presented to The School of Health Professions Texas Wesleyan University.
Machida, M., Irwin, B., & Feltz, D. (2013). Resilience in competitive athletes with spinal cord injury: The role of sport participation. Qualitative health research, 23(8), 1054-1065
Mahmoudi, S. (2015). Effectiveness of solution focused approach training on adjustment and self efficacy of divorced women referred to Mahshahr Welfare Organization. [Master’s thesis, Shahid Chamran University of Ahvaz].
Mohammadiyari, A., & Hosseinian, S. (2018). Meta analysis of the effectiveness of group solution focused counseling in Iranian schools. Journal of Education, 4(34), 65–80.
Moradi, A. (2019). Impact of self esteem, self efficacy, and achievement motivation on quality of life and entrepreneurial behavior of young women with physical disabilities [Doctoral dissertation, University of Isfahan].
Nancy M C; James S K. (2019). Medical, Psychosocial and Vocational Aspects of Disability Third Edition, Chapter 21, Published and distributed by: Elliott & Fitzpatrick, Inc. 289-300.
Pajoohian, P. (2019). Relationship between identity formation styles and coping styles with marital intimacy. [Master’s thesis, Hakim Razavi Institute of Higher Education].
Pishahang, F. (2021). Role of self control and coping styles in predicting psychological well being of university students [Master’s thesis, Islamic Azad University, Arsanjan Branch].
Ranjbari, S., Neshāṭi, A., Abdi, K., & Salehian, M. (2022). Relationship of coping styles and job stress with emotional maturity in student athletes. Psychology and Cognitive Psychiatry, 9(3), 74–84.
Roeden JM, Maaskant MA, Curfs LM(2022) Processes and effects of solution-focused brief therapy in people with intellectual disabilities: a controlled study. J Intellect Disabil Res. 2022 Apr;58(4):307-20.
Russell M. Equine Facilitated Couples Therapy and Solution- FocusedCouples Therapy: AComparison Study;
Sanāguyi Moharrer, G., Raeisi, M., & Soltan Ahmadi Moqaddam, F. (2017). Relationship of religious coping styles with quality of life in HIV positive individuals. Religion and Health, 5(2), 58–67.
Sarkhil, S. (2021). Effectiveness of brief solution focused therapy on conflict resolution styles, emotional divorce, and divorce intent among couples attending counseling centers in Babol. [Master’s thesis, Islamic Azad University, Sari Branch].
Schultz, K. R., Mona, L. R., & Cameron, R. P. (2022). Mental health and spinal cord injury: clinical considerations for rehabilitation providers. Current physical medicine and rehabilitation reports, 10(3), 131-139.
Shams Pārsābād, M. (2020). Comparison of basic psychological needs, life goals, and meaning in life in women with and without physical disabilities. [Master’s thesis, Islamic Azad University, Ardabil Branch].
Shokri, S. (2020). Comparison of emotional behavioral problems, obsessive compulsive disorders, and academic performance in students with physical disabilities and typically developing peers. [Master’s thesis, Mohaghegh Ardabili University].
Tavakkoli Zahra, Z., & Kazemi Zahrani, H. (2019). Effect of mindfulness based stress reduction intervention on distress and self regulation in patients with type 2 diabetes. Iranian Nursing Research Journal, 13(2), 41–49.
Tolā’i, M., Fallah, M. H., Eshqi, R., & Afshani, S. A. (2018). Coping styles of women affected by spousal infidelity: A qualitative study. Knowledge and Research in Applied Psychology, 19(4), 66–81.
van Hof, K. S., Hoesseini, A., Verdonck-de Leeuw, I. M., Jansen, F., Leemans, C. R., Takes, R. P., ... & Offerman, M. P. (2023). Self-efficacy and coping style in relation to psychological distress and quality of life in informal caregivers of patients with head and neck cancer: a longitudinal study. Supportive Care in Cancer, 31(2), 104.
Vorensky, M., Murray, T., McGovern, A. F., Patel, Y. Y., Rao, S., & Batavia, M. (2023). Effect of integrated exercise therapy and psychosocial interventions on self-efficacy in patients with chronic low back pain: A systematic review. Journal of Psychosomatic Research, 165, 111126.
Yār Mohammadī, Y., Jadidi, H., Ahmadyān, H., & Asadi, B. (2019). Comparison of self efficacy beliefs and academic achievement among students with secure, avoidant, and ambivalent attachment styles. [Master’s thesis, Islamic Azad University].
a |
Research Paper
The Effectiveness of Solution-Focused Brief Therapy on Coping Styles and Self-Efficacy in Paralympic Athletes with Spinal Cord Injury
*Zohreh Khazeni ¹,
A B S T R A C T: Introduction: The Paralympic Games provide a platform for showcasing the capabilities of athletes with disabilities; however, athletes with spinal cord injuries, particularly in the lumbar region, often face psychological challenges such as reduced self-efficacy and maladaptive coping styles. Solution-Focused Brief Therapy (SFBT), as a resource-oriented and solution-centered approach, may be effective in addressing these issues. Methods: This study employed a quasi-experimental design with a pretest-posttest control group structure. The statistical population consisted of Paralympic athletes with lumbar spinal cord injuries. From this population, 32 participants were purposefully selected and then randomly assigned to either the experimental or control group (16 participants in each). The experimental group participated in seven sessions of Solution-Focused Brief Therapy (SFBT), conducted once weekly, each session lasting 60 minutes. In contrast, the control group received no intervention during the study period. Measurement tools included the Lazarus and Folkman’s Coping Styles Questionnaire and the Sherer General Self-Efficacy Scale. Data analysis involved descriptive statistics, tests for normality, Levene’s test for homogeneity of variance, and Analysis of Covariance (ANCOVA) to assess the effectiveness of the intervention Results: The results indicated that Solution-Focused Brief Therapy had a significant effect on increasing self-efficacy (p < 0.01) and problem-focused coping styles (p < 0.05), as well as reducing emotion-focused and avoidant coping styles (p < 0.05) in the experimental group compared to the control group Conclusion: This study employed a quasi-experimental design with a pretest-posttest control group structure. The statistical population consisted of Paralympic athletes with lumbar spinal cord injuries. From this population, 32 participants were purposefully selected and then randomly assigned to either the experimental or control group (16 participants in each). The experimental group participated in seven sessions of Solution-Focused Brief Therapy (SFBT), conducted once weekly, each session lasting 60 minutes. In contrast, the control group received no intervention during the study period. Measurement tools included the Lazarus and Folkman’s Coping Styles Questionnaire and the Sherer General Self-Efficacy Scale. Data analysis involved descriptive statistics, tests for normality, Levene’s test for homogeneity of variance, and Analysis of Covariance (ANCOVA) to assess the effectiveness of the intervention
|
Received:
10 Jun 2025
Accepted:
6 Feb 2025
Available Online:
5 Mar 2025
Keywords: Solution-Focused Brief Therapy, Coping Styles, Self-Efficacy, Paralympic Athletes, Spinal Cord Injury
* Corresponding Author: Zohreh Khazeni
E-mail: khazeni.zohreh.97@gmail.com
مقاله پژوهشی:
زهره خازنی1* |
1. کارشناسی ارشد روان‌شناسی بالینی، دانشکده علوم‌اجتماعی و روان‌شناسی،دانشگاه آزاد‌اسلامی،واحد تنکابن. ایران
تاریخ دریافت: 21 دی 1403
تاریخ پذیرش: 18 بهمن 1403
تاریخ انتشار: 15 اسفند 1403
کلید واژه‌ها: درمان راه حل مدار کوتاه مدت، سبکهای مقابله‌ای، خودکارآمدی، ورزشکاران پارالمپیک، ضایعه نخاعی |
مقدمه: بازی‌های پارالمپیک بستری برای بروز توانمندی‌های ورزشکاران دارای معلولیت است؛ با این حال، ورزشکاران دارای ضایعه نخاعی، به‌ویژه در ناحیه کمری، اغلب با چالش‌های روانی نظیر کاهش خودکارآمدی و سبکهای مقابله‌ای ناکارآمد مواجه‌اند. درمان راه‌حل‌مدار کوتاه‌مدت به‌عنوان رویکردی متمرکز بر منابع و راه‌حل‌ها می‌تواند در بهبود این مشکلات مؤثر باشد.
روش: این پژوهش با طرح نیمه‌آزمایشی پیش‌آزمون–پس‌آزمون با گروه کنترل انجام شد. جامعه آماری شامل ورزشکاران پارالمپیکی دارای ضایعه نخاعی کمری بود که از بین آنها 32 نفر به‌صورت هدفمند انتخاب و سپس به‌طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل (هر کدام 16 نفر) جای گرفتند. گروه آزمایش در 7 جلسه درمان راه‌حل‌مدار کوتاه‌مدت (هفته‌ای یک جلسه 60 دقیقه‌ای) شرکت کرد، درحالی‌که گروه کنترل مداخله‌ای دریافت نکرد. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه سبکهای مقابله‌ای (لازاروس و فولکمن) و پرسشنامه خودکارآمدی شرر بود. داده‌ها با استفاده از تحلیل‌های توصیفی، آزمون‌های نرمال بودن داده‌ها، آزمون لوین برای همگنی واریانس، و تحلیل کوواریانس (ANCOVA)تحلیل شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که درمان راه‌حل‌مدار کوتاه‌مدت تأثیر معناداری بر افزایش خودکارآمدی(01/0>P) و سبک مقابله‌ای مسئله‌مدار (05/0>P) و نیز کاهش سبکهای مقابله‌ای هیجان‌مدار و اجتنابی (05/0>P) در گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل داشت.
نتیجه‌گیری:یافته‌ها تأیید می‌کند که درمان راه‌حل‌مدار کوتاه‌مدت می‌تواند در بهبود سبکهای مقابله‌ای و افزایش خودکارآمدی ورزشکاران پارالمپیکی دارای ضایعه نخاعی مؤثر واقع شود. این تأثیر از لحاظ آماری معنادار است و اندازه اثر آن نیز نشان‌دهنده‌ی اهمیت کاربردی آن است. این مداخله می‌تواند به عنوان بخشی از برنامه‌های مشاوره‌ای و روان‌شناسی در ورزش پارالمپیکی استفاده شود.
مسابقات پارالمپیک، رویدادی بین‌المللی در سطح حرفه‌ای است که به‌صورت موازی با بازی‌های المپیک و ویژه ورزشکاران دارای معلولیت جسمی، حرکتی، حسی یا ذهنی برگزار می‌شود. معلولیت1 پدیده‌ای ناخواسته و ناخوشایند است که ممکن است برخی افراد ناگزیر در دوره‌ای از زندگی یا در تمام عمر خود با آن مواجه شوند. اگرچه برخی ناتوانی‌ها به صورت مادرزادی و از بدو تولد بروز می‌کنند، اما انواع دیگری از معلولیت می‌توانند در هر مرحله‌ای از زندگی رخ دهند (مرادی، ۱۳۹۸).
این رقابت‌ها با هدف فراهم آوردن بستری عادلانه برای نمایش توانمندی‌های ورزشی افراد دارای ناتوانی، طراحی شده‌اند و به ارتقاء جایگاه اجتماعی، روانی و ورزشی این افراد کمک می‌کنند. بر اساس گزارش کمیته بین‌المللی پارالمپیک (۲۰۱۸) ورزشکاران در پارالمپیک بر اساس نوع و شدت معلولیت خود در گروه‌های طبقه‌بندی‌شده‌ای رقابت می‌کنند که شامل دسته‌های قطع عضو، ضایعه نخاعی 2(SCI)، نابینایی و کم‌بینایی، فلج مغزی، کوتاه‌قامتان و سایر ناتوانی‌های فیزیکی یا رشدی است.
با وجود همه‌ی تلاش‌های صورت‌گرفته برای بهبود کیفیت زندگی ورزشکاران دارای معلولیت، همچنان چالش‌های روانی خاصی این قشر را تهدید می‌کند؛ به‌ویژه در میان ورزشکارانی با ضایعه نخاعی، که یکی از شدیدترین و پیچیده‌ترین انواع معلولیت‌های حرکتی به شمار می‌رود. طبق آمار منتشرشده از سوی سازمان بهداشت جهانی 3(WHO)، سالانه حدود ۲۵۰٬۰۰۰ تا ۵۰۰٬۰۰۰ نفر در جهان دچار آسیب نخاعی می‌شوند. در ایران نیز برآوردها نشان می‌دهد که درصد قابل توجهی از ورزشکاران شرکت‌کننده در پارالمپیک، به‌ویژه در رشته‌هایی چون بسکتبال با ویلچر یا دو و میدانی، دارای درجاتی از ضایعه نخاعی هستند (سازمان ملی پارالمپیک ایران، ۱۴۰۰). ضایعه نخاعی، با ایجاد اختلال در عملکرد حرکتی و حسی بخش‌هایی از بدن، نه تنها محدودیت‌های جسمی، بلکه فشارهای روانی قابل توجهی را نیز به دنبال دارد؛ از جمله کاهش اعتمادبه‌نفس، اضطراب، افسردگی و اختلال در راهبردهای مقابله‌ای مؤثر (شولتز و همکاران، 2022). همه‌ی افراد در موقعیت‌های تنش‌زا این‌چنینی نیاز به آشنایی با انواع راهبردهاي مقابله‌ای4 دارند تا رفته رفته به سطوحی از انطباق و سازش برسند و الگویی از بهبود و ترمیم را به دنبال تحمل رنج نشان دهند؛ اما این نیاز در ورزشکاران دارای ضایعه نخاعی، به‌واسطه‌ی ماهیت مزمن، پیش‌بینی‌ناپذیر و عمیقاً تأثیرگذار این نوع معلولیت بر ابعاد روانی، جسمی و اجتماعی زندگی، اهمیتی دوچندان می‌یابد. برای این گروه، یادگیری و به‌کارگیری راهبردهای مقابله‌ای مؤثر نه‌تنها به تسهیل بازگشت به زندگی عادی کمک می‌کند، بلکه عاملی حیاتی در حفظ انگیزه، تداوم مشارکت در فعالیت‌های ورزشی و بازسازی هویت فردی و ورزشی آنان به شمار می‌رود (ماچیدا و همکاران، 2013). راهبرد مقابله فرایند پیچیده‌ای است که با توجه به ارزیابی‌هایی که فرد از موقعیت استرس‌زا و فشارهاي آن موقعیت دارد، تغییر می‌کند و تلاش‌های رفتاري – شناختی فرد را در برمی‌گیرد (خسروی و همکاران،1398).
لازاروس و فولکمن (1984)، مقابله را فرايندی تعريف می‌کنند که بر اساس آن، افراد تلاش می‌کنند تا مغايرت ادراک‌شده بـیـن تقاضاها، الزام‌ها و منابع موجود را که در شـرايـط اسـتـرس ز ارزيابی می‌کنند، مهار و مديريت نمايند (خسروی و همکاران،1398). راهبردهای مقابله که باتحمل پريشانی رابطه دارند به دودسته کـلـی، راهـبـرد مقابله‌ای هیجان مدار5 و راهبرد مقابله‌ای مسئله مدار6 تـقـسـیـم می‌شوند (جفریز و همکاران، 2018). یافته‌های تحقیقی مختلف نشان می‌دهند که انتخاب یکی از انواع سبکهای مقابله‌ای یا ترکیبی از آنها راهی برای تداوم زندگی و رویارویی با فشارهای روانی است. در این میان، مقابله‌ی اجتنابی، تلاشی در جهت اجتناب از رخدادها و رویدادهای منفی است که می تواند به شکل شناختی (انکار، فرونشانی و سرکوب افکار و تصورات پیرامون مشکلات فرارو) و رفتاری (فرار از پذیرش مسئولیت، تلاش برای جلب حمایت‌های دیگران، خودمراقبتی افراطی به شکل اظهار نارضایتی جسمانی و ... بروز کند. لذا انتخاب سبک مقابله‌ای مناسب می‌تواند بر خودکارآمدی فرد موثر باشد (پیشاهنگ، 1400).
خودکارآمدی7 در ورزشکاران دارای ضایعه نخاعی نقشی کلیدی در بازیابی حس کنترل، تقویت انگیزه در مواجهه با محدودیت‌ها، و تداوم در فعالیت‌های ورزشی ایفا می‌کند، به‌گونه‌ای که می‌تواند تعیین‌کننده میزان موفقیت آنان در مسیر توان‌بخشی و خوداتکایی باشد (حسینی و جباری نژاد، 1400).
خودکارآمدی اطمینانی است که فرد در مقابل انجام برخی فعالیت‌ها احساس می‌کند. این مفهوم بر سطح تلاش و عملکرد یک فرد تأثیر می‌گذارد و عامل تعیین کننده اصلی توانایی سازش با رویدادهای زندگی است (لیهی وارن پی، مک کارتی، 2019). احسـاس خودکارآمـدی می‌تواند تمـام جنبه‌های زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد (فلامرزی و سیف،1399). خودکارآمدی یا کارآیی شخصی به عنوان یک عامل موثر بر ارتقای کیفیت زندگی، به درک از عملکرد و رفتارهای سازگارانه و انتخاب محیط و شرایطی که افراد تلاش می‌کنند به آن دست یابند اثر می‌گذارد . افرادی که به توانایی‌های خود اطمینان دارند فعالانه در انجام امور شخصی خود و همین طور برنامه‌های بهداشتی ارتقا دهنده سطح سلامتی شرکت می‌کنند (بدخشیان سمیراالسادات، 1401).
محدودیت در استقلال فردی ورزشکاران دارای ضایعه نخاعی و افزایش عوارض ثانویه ناشی از پیامدهای جسمی و روانی این آسیب، می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر عملکرد ورزشی و کیفیت زندگی آنها بگذارد؛ شرایطی که مستقیماً بر احساس خودکارآمدی این افراد اثر می‌گذارد. کاهش خودکارآمدی در این گروه نه‌تنها توان آنها را در مدیریت هیجانات منفی تضعیف می‌کند، بلکه باعث می‌شود در مواجهه با چالش‌ها، رویکردی اجتنابی اتخاذ کرده و از به‌کارگیری راهبردهای مقابله‌ای سازگار و مؤثر بازبمانند(گوراچکو و همکاران، 2021). در همین جهت، درمان راه حل مدار کوتاه مدت8(SFBT) روشی است با رويکرد پست مدرن که به معلولان در جهت برجسته کردن توانايي‌هاي‌شان و نيز اينکه احساس خودکارآمدي بيشتري داشته باشند کمک مي‌کند. درمان کوتاه‌مدت راه‌حل محور یکی از رویکردهاي درمانی مؤثر جهت کمک به افرادي است که با مشکلات مواجه هستند. کیم برگ و دیشیزر (1978) در مرکز خانواده‌درمانی کوتاه‌مدت در میلواکی و ویسکانسین ابداع‌کننده درمان کوتاه‌مدت راه‌حل محور بودند (فم، 2007؛ به نقل از حاجی زاده فرکوش و همکاران،1400). این رویکرد به‌عنوان یک رویکرد پست‌مدرن (فرا مدرن) نسبت به مداخلات رفتاري وابسته به همکاري بین درمانگر و مراجع براي درمان طبقه‌بندی می‌شود. در این رویکرد برخلاف دیدگاه مشکل محور به‌جای تمرکز بر مشکلات بر یافتن راه‌حل‌ها تأکید می‌شود (ابوبکری ماکوبی و همکاران،1400). این روش درمانی معتقد است که مراجع شایستگی‌ها و خلاقیت‌های لازم براي تغییر را در درون خود دارد. بر اساس دیدگاه راه‌حل محور تغییر و دگرگونی امري اجتناب‌ناپذیر بوده و مخصوصاً تغییرات سازنده امکان‌پذیر است (گریف، 2020).
این رویکرد درمانی بر بررسی تجارب گذشته ورزشکاران با ضایعه نخاعی تأکید دارد تا با شناسایی توانمندی‌های آنان، امید به آینده ایجاد کند. این امیدواری می‌تواند خودکارآمدی آنها را افزایش داده و به اتخاذ راهبردهای مقابله‌ای مؤثرتر کمک کند (لیزا ساندرز، ۲۰۲۰). با توجه به محدودیت‌های جسمی و روانی ناشی از ضایعه نخاعی، استفاده از مداخلات روان‌شناختی برای بهبود کیفیت زندگی و تقویت خودکارآمدی در این گروه ضروری است. از این رو، تحقیق در این زمینه نه‌تنها برای ارتقای کیفیت زندگی ورزشکاران، بلکه برای کمک به بهبود عملکرد و سازگاری آنان با چالش‌ها، اهمیت ویژه‌ای دارد.
در نهایت اینکه هدف این پژوهش آن است که اثربخشی درمان راه‌حل‌مدار کوتاه‌مدت بر سبکهای مقابله‌ای و خودکارآمدی ورزشکاران پارالمپیک دارای ضایعه نخاعی مورد بررسی قرار دهد.
روش:
پژوهش حاضر، از نظر هدف، جزء تحقيقات كاربردي و از لحاظ ماهیت اجرا و نحوه جمع آوری اطلاعات از نوع پژوهش های نیمه- آزمایشی با طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون با گروه كنترل بود. در اين طرح یک گروه آزمايش و يك گروه گواه وجود دارند. دیاگرام طرح پژوهش به شکل زیر می باشد:
گروهها | گمارش تصادفی | پیش آزمون | متغیر مستقل | پس آزمون |
گروه آزمایشی | RE | T1 | X1 | T2 |
گروه کنترل | RC | T1 | - | T2 |
علائم اختصاری طرح پژوهش عبارت‌اند از
= 
مداخله (درمان کوتاه مدت راه حل محور)، 
= پیش‌آزمون، 
= پس‌آزمون
جامعه آماری این پژوهش را کلیه ورزشکاران پارالمپیکی دارای ضایعه نخاعی کمری تشکیل دادند که در آکادمی ملی پارالمپیک ایران حضور داشته و ثبت‌نام شده بودند. این افراد بر اساس تشخیص مراجع تخصصی از جمله کمیسیون‌های پزشکی سازمان بهزیستی و کمیته ملی پارالمپیک، دارای تأییدیه رسمی ضایعه نخاعی بودند.
تعداد کل این افراد 60 نفر بود که به دلیل ویژگی‌های جسمانی، شرایط روانی–اجتماعی خاص، و مشارکت فعال در برنامه‌های بازتوانی ورزشی، به‌عنوان جامعه‌ای هدفمند برای بررسی اثر مداخلات روان‌شناختی در حوزه‌های سبکهای مقابله‌ای و خودکارآمدی انتخاب شدند.
نمونه‌گیری این پژوهش در دو مرحله انجام شد. در مرحله اول، از روش نمونه‌گیری غیرتصادفی در دسترس استفاده شد و از میان 60 ورزشکار پارالمپیکی دارای ضایعه نخاعی کمری که در آکادمی ملی پارالمپیک حضور داشتند، بررسی اولیه صورت گرفت. سپس، با توزیع پرسشنامه سبکهای مقابله‌ای اندلر و پارکر (1990) و پرسشنامه خودکارآمدی شرر (1982) بین این افراد، آن دسته از شرکت‌کنندگانی که نمره پایین خودکارآمدی (در بازه 17 تا 34) و همچنین سبکهای مقابله ناکارآمد (هیجان‌مدار و اجتناب‌مدار) را نشان دادند، به‌عنوان افراد واجد شرایط شناسایی شدند که در مجموع 32 نفر بودند.
در مرحله دوم، این 32 نفر با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده، به‌طور مساوی در دو گروه آزمایش و کنترل (هر گروه 16 نفر) تقسیم شدند. گروه آزمایش در 7 جلسه‌ی هفتگی، هر جلسه به مدت 120 دقیقه، در مداخله‌ی «درمان راه‌حل‌مدار کوتاه‌مدت» شرکت کرد؛ در حالی که گروه کنترل، طی این مدت هیچ‌گونه مداخله‌ای دریافت نکرد.
معیارهای ورود به پژوهش عبارت بودند از:
· داشتن ضایعه نخاعی کمری تأییدشده توسط کمیته پزشکی آکادمی ملی پارالمپیک یا سازمان بهزیستی.
· حضور فعال در برنامه‌های ورزشی یا توان‌بخشی آکادمی ملی پارالمپیک.
· کسب نمره پایین خودکارآمدی در پرسشنامه شرر (در بازه 17 تا 34).
· برخورداری از سبکهای مقابله‌ای ناکارآمد (هیجان‌مدار یا اجتناب‌مدار) بر اساس پرسشنامه اندلر و پارکر.
· داشتن سن بین 18 تا 50 سال.
· داشتن سطح هوشی نرمال بر اساس گزارش پرونده پزشکی یا تأیید روان‌شناس.
· رضایت‌نامه کتبی برای شرکت در جلسات درمانی.
معیارهای خروج از پژوهش شامل موارد زیر بود:
· غیبت در بیش از دو جلسه درمانی.
· عدم همکاری یا انصراف از ادامه درمان به‌صورت داوطلبانه.
· بروز مشکلات پزشکی جدید یا شرایط بحرانی روان‌شناختی که مانع از ادامه مشارکت در پژوهش می‌شد.
· عدم تکمیل پرسشنامه‌ها در مراحل پیش‌آزمون یا پس‌آزمون.
ابزار گردآوری داده‌ها:
الف) پرسشنامه سبکهای مقابله‌ای:
پرسشنامه سبکهای مقابله با استرس برای موقعیت‌های ویژه توسط اندلر و پارکر (1990، نقل از خباز، بهجتی و ناصری، 1390) به‌منظور سنجش سبکهای مقابله با استرس نوجوانان و بزرگ‌سالان در موقعیت‌های استرس‌زا و بحرانی ساخته‌شده است. آنها ابتدا با استفاده از تحلیل عاملی، سه خرده مقیاس را در پرسشنامه 70 ماده‌ای شناسایی کردند: سبک مقابله مسئله مدار، هیجان مدار و اجتناب مدار. اندلر و پارکر (1991، به نقل از خباز، بهجتی و ناصری، 1390) ماده‌های آن به 66 ماده تقلیل دادند و درنهایت به یک ابزار 48 ماده‌ای دست یافتند. نمره‌گذاری این ابزار بر اساس یک طیف لیکرت 5 درجه‌ای (هرگز= 1 تا همیشه=5) می‌باشد. با توجه به اینکه هر خرد مقیاس دارای 16 سوال است دامنه نمرات بین 16 تا 80 می باشد زانی که نمره به 80 نزدیک باشد نشان دهده سبک غالب فرد است ؛ یعنی هرکدام از رفتارها که نمره بالا در مقیاس کسب کند به‌عنوان سبک مقابله‌ای انتخابی فرد در نظر گرفته می‌شود (اندلر و پارکر، 1990؛ نقل از خباز، بهجتی و ناصری، 1390). این پرسشنامه شامل دارای سه خرده مقیاس است و هر یک از خرده مقیاس‌ها نیز دارای 16 ماده هستند. این ابزار بیانگر سه نوع سبک و استراتژی جهت مقابله با استرس است و نمرات هر خرده مقیاس با جمع زدن سؤالات آن بدست می‌آید و نمره کلی ندارد. خرده مقیاس‌های آن، شامل: سبک مقابله مسئله مدار، سبک مقابله هیجان مدار و سبک مقابله اجتناب مدار (اندلر و پارکر، 1990؛ نقل از خباز، بهجتی و ناصری، 1390). رافنسون، اسماری، ویندل، میرز و اندلر (2006) روایی و اعتبار ساختاری این مقیاس را در ایسلند از طریق تحلیل عاملی و رابطه آنان در مقایسه با مقیاس‌های مشابه تأیید نمود. فروکاوا، سوزوکی-مور، سایتو و هاماناکا (1995؛ نقل از قریشی راد، 1389) روایی و اعتبار آن را در جمعیت دانشجویی ژاپنی و ایالات‌متحده مورد تأیید قراردادند. یوسفی مقدم (1392) برای بررسی روایی واگرا از ماده‌های سبک مقابله‌ای مسئله مدار (16 ماده) استفاده کرد. وی گزارش نمود که ضرایب روایی واگرای دو خرده مقیاس سبکهای مقابله‌ای اجتناب مدار و سبک مقابله‌ای هیجان مدار با خرده مقیاس سبک مقابله‌ای مسئله مدار به ترتیب 21/0 و 13/0 (140/0<P و 368/0<P) معنی‌دار نیست. در نمونه اصلی پرسشنامه سبکهای مقابله با استرس اندلر و پارکر، پایایی این ابزار به روش محاسبه ضریب همسانی درونی یا آلفای کرونباخ برای کل پرسشنامه 92/0 گزارش‌شده است. ضریب همسانی درونی به روش آلفای کرونباخ برای سه خرده مقیاس آن در سبک مسئله مدار برای پسران و دختران به ترتیب 90/0 و 92/0، سبک هیجان مدار به ترتیب 85/0 و 82/0 و برای سبک اجتنابی به ترتیب 82/0 و 85/0 و برای دو مقیاس فرعی سردرگمی و روی‌آوری به اجتماع 77/0 و 80/0 گزارش‌شده است (اندلر و پارکر، 1999؛ نقل از قریشی راد، 1389). رافنسون، اسماری، ویندل، میرز و اندلر (2006) ضرایب آلفای کرونباخ هریک از خرده مقیاس‌های این ابزار را از 82/0 تا 92/0 گزارش دادند. یوسفی مقدم (1392) برای بررسی پایایی این پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ از ماده‌های سبک مقابله‌ای مسئله مدار (16 ماده) استفاده کرد. وی گزارش نمود که ضرایب پایایی آلفای کرونباخ دو خرده مقیاس سبکهای مقابله‌ای اجتناب مدار و سبک مقابله‌ای هیجان مدار به ترتیب 74/0 و 83/0 بدست آمد.
ب)پرسشنامه خودکارآمدی شرر (1982):
این مقیاس توسط شرر، مادوکس، مرکاندانت، پرنتیک-دون، جاکوبس و راجرز (1982) با هدف تعیین سطوح مختلف خود کارامدی عمومی افراد ساخته شده است. نسخه اصلی آزمون شامل 36 سوال بود که سازندگان آن براساس تحلیل های انجام شده ، سوالاتی را نگه داشتند که بار0/40را در هر یک از عوامل اجتماعی و عمومی داشتند. بر این اساس 13 سوال که دارای این ویژگی نبودند. حذف و آزمون به 23 سوال کاهش یافت. از این 23 سوال 17 سوال خودکارآمدی عمومی را با میانگین 99/57 و انحراف معیار 08/12 می سنجد. ضریب پایایی از طریق روش آلفای کرونباخ برای خرده مقیاس خودکارآمدی عمومی و خرده مقیاس خودکارامدی اجتماعی به ترتیب86/0 و71/0 برای هر یک به دست آمد ( شرر، مادوکس، مرکاندانت، پرنتیک- دون ، جاکوبسو راجرز ، 1982). مقیاس بر اساس لیکرت است که در جدول زیر نمره گذاری شده است (کاملا موافق=5، مواقم=4، حد متوسط=3، مخالفم=2 و کاملا مخالفم=1). برای هر سوال مقیاس خودکارآمدی ، 5 پاسخ پیشنهاد شده است . به همین دلیل به هر سوال 5 امتیاز تعلق می گیرد. سوالات شماره 1، 3، 8، 9، 13، 15 از راست به چپ امتیازشان افزایش می یابد و بقیه سوالات به صورت معکوس یعنی از چپ به راست امتیازشان افزایش می یابد. بر اساس این روش از تحلیل شما نمره های به دست آمده را جمع کرده و سپس -در صورتی که نمرات پرسشنامه بین 17تا 34 باشد، میزان خودکارآمدی در این جامعه ضعیف می باشد. در صورتی که نمرات پرسشنامه بین 34 تا 51 باشد، میزان خودکارآمدی در سطح متوسطی می باشد. و اگر نمرات بالای 51 باشد، میزان خودکارآمدی بسیار بالا می باشد. بین نمرات مقیاس خودکارآمدی و مقیاس کنترل درونی – بیرونی راثر همبستگی منفی متوسطی وجود دارد . همچنین بین مقیاس اجتماعی مارلو- کراون و مقیاس خودکارآمدی همبستگی مثبتی پیدا شد و همچنین بین نمرات مقیاس های بیگانگی ازخود و مقیاس شایستگی فردی با نمرات خودکارآمدی همبستگی به دست آمد( شرر و همکاران، 1982). این آزمون توسط براتی در سال 1376 (به نقل از وقوی. 1379) مورد استفاده قرار گرفت. جامعه پژوهشی او دانش آموزان سوم دبیرستان نظام – جدید بودند. برای بررسی میزان روایی و پایایی . آزمون بر روی 100 نفر انجام شد. همبستگی به دست آمده از دو مقیاس عزت نفس و خودارزیابی با مقیاس خودکارآمدی در جهت تایید روایی سازه مقیاس بود. براتی در سال 1376 (وقری، 1379) به منظور بررسی پایایی مقیاس خودکارآمدی از روش دو نیمه کردن استفاده کرد . ضریب پایایی از طریق اسپیرمن – براون با طول برابر 76 /0و با طول نابرابر76 /0و از روش نیمه کردن گاتمن ، برابر 75/0 است
روش گردآوری اطلاعات:
نحوه ی همکاری و تکمیل پرسشنامه ها به مشارکت کنندگان به‌طور ساده داده‌شده و پس از کسب رضایت نامه آگاهانه از جانب مشارکت کنندگان در خصوص اجرا پژوهش ، پیش‌آزمون با دو پرسشنامه سبکهای مقابله‌ای اندلر و پارکر (1990) و پرسشنامه خودکارآمدی شرر (1982) از هر دو گروه در جلسه نخست دریافت گردید، در خصوص اجرا پژوهش ، پیش‌آزمون با سه پرسشنامه از هر دو گروه در جلسه نخست دریافت گردید، جلسات طی 7 جلسه یکبار در ففته و هر جلسه 120 دقیقه ای برگزار گردید و پس از به اتمام رسیدن تمامی جلسات بر روی گروه آزمایش، پس‌آزمون در هر دو گروه آزمایش و کنترل اجرا شد، همچنین در این مدت به گروه کنترل هیچ گونه آموزشی داده نشد. در دو گروه هیچ افتی (ریزش نمونه) در طول جلسات ایجاد نگردید، در انتها پس از جمع آوری اطلاعات داده های خام با توجه به نرم افزار 26spss تجزیه و تحلیل و درنهایت فرضیات موردبررسی قرار گرفت.جلسات درمانی بر اساس پروتکل درمانی دکتر میر سعیدجعفری (1399) انجام شد که به شرح زیر می باشد:
[1] . Disability
[2] . Spinal Cord Injury
[3] . World Health Organization
[4] . Coping Styles
[5] . Emotion-Focused Coping Strategy
[6] . Problem-Focused Coping Strategy
[7] . Self-Efficacy
[8] . Solution-Focused Brief Therapy
جلسات | شرح جلسات |
جلسه اول | اجرای پیش آزمون - هدف: آشنایی گروه با هم و با درمانگر گروه، بیان قواعد گروه و تعیین چهارچوب ها و بیان اصول کلی درمان کوتاه جلسه اول مدت راه حل محور. تکلیف: شرکت کنندگان برای جلسه بعد هدف های مورد نظر خود را از شرکت در جلسات نوشته و به گروه با خود می آورند این اهداف باید متمرکز به تغییراتی باشد که در گروه ایجاد خواهند شد |
جلسه دوم | هدف: کمک به شرکت کنندگان تا بتوانند هدف های خود را به صورتی مثبت، معین، ملموس و قابل اندازه گیری تدوین می کنند تکلیف: از شرکت کنندگان درخواست خواهد شد برای جلسه بعد انتظارات و هدف های دیگری را که از، خود و زندگیشان دارند بصورتی مثبت ، دقیق، ملموس و قابل اندازه گیری نوشته و به جلسه آینده بیاورند. |
جلسه سوم | هدف: کمک به شرکت کنندگان تا دریابند که از یک واقعه تعابیر متفاوتی در زندگی وجود دارد و بتوانند تلقی خود از مشکلات پیش آمده را به شکل مفیدتر تغییر دهند. کمک به آنها تا به قابلیت ها و منابع خود پی برده و بتوانند یکدیگر را تحسین کنند. تکلیف: ازاعضای گروه درخواست خواهد شد که در طول هفته جاری به هیچ وجه از دیگران ایراد نگیرند و در عوض هر فعالیت و کار مثبتی که از اطرافیان می بینند را مورد تحسین و قدردانی قرار دهند و گزارش آن را به جلسه بیاورند |
جلسه چهارم | هدف: کمک به شرکت کنندگان تا استثنائات مثبت در زندگی خود را تشخیص بدهند و بر این اساس در آنها امید ایجاد گردد تا بتوانند حوزه مشکلات خود را کاهش دهند. تکلیف: از شرکت کنندگان درخواست خواهد شد که به سوالات مطرح شده بیشتر فکر کنند ولحظات استثنائی مثبت در زندگیشان را تشخیص داده و به جلسه بعد بیاورند. |
جلسه پنجم | هدف: بر هم زدن الگوهای رفتاری مختلی که شرکت کنندگان طراحی کرده اند با استفاده از پرسش معجزه آسا. تکلیف: از شرکت کنندگان درخواست می گردد درباره سوال مطرح شده در جلسه در منزل فکر کنند و پاسخها را برای جلسهبعد بیاورند. |
جلسه ششم | هدف: کمک به اعضا برای اینکه راههای دیگری برای تفکر، احساس و رفتار به جای آنچه الان انجام می دهند را پیدا کرده واحساسات جدیدی را تجربه کنند با استفاده از واژه مهم به جای. تکلیف: از شرکت کنندگان درخواست شد که هر روز در ساعتی مشخص سکه ای را به هوا پرتاب کرده و شخص برنده 10 دقیقه از زندگی شکایت کند و وقتی 10 دقیقه تمام شد شخص دیگر10 دقیقه شکایت کند و سپس نتیجه را به جلسه بعدی بیاورند |
جلسه هفتم | جمع بندی و نتیجه گیری و تعیین اینکه آیا اعضا به اهداف خود دست یافته اند؟ اجرای پس آزمون |
یافته‌ها:
الف: تجزیه و تحلیل توصیفی داده ها:
شامل میانگین، انحراف استاندارد، واریانس، مینیمم و ماکزیمم داده های به دست آمده از پرسشنامه ها، به تفکیک خرده مقیاس‌های آنها می‌باشد
جدول1. توزیع آزمودنی ها بر اساس متغیر سن در گروه آزمایش و کنترل
متغیر سن | گروه | فراوانی | درصد فراوانی | |||
25-35سال | آزمایش | 5 | 25/31 | |||
کنترل | 5 | 25/31 | ||||
36-45سال | آزمایش | 5 | 25/31 | |||
کنترل | 6 | 50/37 | ||||
46سال به بالا | آزمایش | 6 | 50/37 | |||
کنترل | 5 | 25/31 | ||||
جدول1، داده‌های توصیفی حاصل از متغیر جمعیت‌شناختی سن و توزیع فراوانی شرکت‌کنندگان این پژوهش در دو گروه آزمایش و کنترل را نشان می‌دهد. مشارکت‌کنندگان در گروه سنی25-35 سال در گروه آزمایش 25/31درصد و در گروه کنترل 25/31درصد، در گروه سنی 36-45 سال در گروه آزمایش 25/31 درصد و در گروه کنترل 50/37 درصد، و در گروه سنی46 سال به بالا در گروه آزمایش 50/37 درصد و در گروه کنترل 25/31 درصد هستند.
متغیر | گروه | پیش آزمون | پس آزمون | |||||||||||||||||||||||
میانگین | انحراف معیار | حداکثر | حداقل | میانگین | انحراف معیار | حداکثر | حداقل | |||||||||||||||||||
سبک هیجان مدار | آزمایش | 10/63 | 65/3 | 68 | 57 | 25/54 | 90/5 | 64 | 46 | |||||||||||||||||
کنترل | 75/62 | 72/3 | 67 | 57 | 30/62 | 80/3 | 67 | 56 | ||||||||||||||||||
سبک اجتناب مدار | آزمایش | 45/62 | 90/3 | 67 | 56 | 80/56 | 10/4 | 62 | 49 | |||||||||||||||||
کنترل | 20/62 | 25/4 | 68 | 55 | 90/61 | 40/4 | 68 | 54 | ||||||||||||||||||
سبک مساله مدار | آزمایش | 10/30 | 50/3 | 36 | 25 | 60/35 | 15/3 | 40 | 30 | |||||||||||||||||
کنترل | 60/29 | 60/3 | 35 | 24 | 85/29 | 58/3 | 35 | 25 | ||||||||||||||||||
سبکهای مقابله ای | آزمایش | 40/143 | 40/4 | 151 | 137 | 75/127 | 50/6 | 138 | 120 | |||||||||||||||||
کنترل | 20/144 | 30/5 | 151 | 136 | 95/143 | 35/5 | 150 | 135 | ||||||||||||||||||
جدول2 میانگین و انحراف معیار متغیر سبکهای مقابله‌ای و مؤلفه‌های آن را در مراحل پیش‌آزمون و پس‌آزمون برای گروه‌های آزمایش و کنترل نشان می‌دهد. همان‌طور که مشاهده می‌شود، در گروه آزمایش، پس از دریافت مداخله‌ی درمان راه‌حل‌مدار کوتاه‌مدت، کاهش معناداری در نمرات سبکهای ناکارآمد (هیجان‌مدار و اجتناب‌مدار) و افزایش در سبک مقابله‌ای مؤثر (مسئله‌مدار) دیده شده است. در مقابل، در گروه کنترل تغییرات قابل توجهی مشاهده نمی‌شود. این یافته‌ها نشان می‌دهد که مداخله درمانی در بهبود سبکهای مقابله‌ای ورزشکاران پارالمپیکی دارای ضایعه نخاعی مؤثر بوده است. بررسی معناداری آماری این تفاوت‌ها در بخش تحلیل‌های استنباطی ارائه شده است.
جدول3. شاخص‌های توصیفی نمرات متغیر خودکارآمدی درگروه آزمایش و کنترل در پیش‌آزمون و پس‌آزمون
متغیر | گروه | پیش آزمون | پس آزمون | |||||||||||||||||||||||
میانگین | انحراف معیار | حداکثر | حداقل | میانگین | انحراف معیار | حداکثر | حداقل | |||||||||||||||||||
خودکارآمدی | آزمایش | 20/43 | 40/2 | 47 | 39 | 75/48 | 10/2 | 53 | 44 | |||||||||||||||||
کنترل | 85/44 | 95/2 | 50 | 40 | 10/45 | 85/2 | 50 | 41 | ||||||||||||||||||
جدول4. چولگی و کشیدگی داده ها و فرض نرمال بودن متغیرها در گروه آزمایش و کنترل
متغیر | آزمون | پیش آزمون | پس آزمون | ||||||
چولگی | کشیدگی | چولگی | کشیدگی | ||||||
سبک هیجان مدار | آزمایش | 08/0 | 95/0- | 20/0- | 48/0- | ||||
کنترل | 18/0- | 12/0- | 42/0- | 15/0 | |||||
سبک اجتناب مدار | آزمایش | 11/0- | 02/1- | 05/0- | 15/1- | ||||
کنترل | 22/0- | 60/0- | 19/0- | 40/0- | |||||
سبک مساله مدار | آزمایش | 12/0 | 55/0- | 07/0- | 05/0 | ||||
کنترل | 09/0 | 92/0- | 14/0 | 88/0- | |||||
سبک های مقابله ای | آزمایش | 25/0 | 72/0 | 32/0 | 22/0 | ||||
کنترل | 21/0 | 48/0 | 30/0 | 98/0 | |||||
خودکارآمدی | آزمایش | 26/0- | 48/0- | 33/0- | 55/0- | ||||
کنترل | 30/0- | 08/0 | 41/0- | 39/0- | |||||
با توجه به مقادیر چولگی و کشیدگی ارائه‌شده در جدول4، کلیه‌ی متغیرها و زیرمقیاس‌های مورد بررسی در هر دو گروه آزمایش و کنترل در مراحل پیش‌آزمون و پس‌آزمون دارای مقادیری در محدوده‌ی مجاز (بین -2 تا +2) هستند. بنابراین، توزیع نمرات در تمام متغیرها نرمال تلقی می‌شود و داده‌ها از پیش‌فرض‌های آماری برای انجام آزمون‌های پارامتریک (مانند تحلیل کوواریانس یا (t-test پشتیبانی می‌کنند. جهت اطمینان بیشتر، آزمون شاپیرو-ویلک نیز برای بررسی نرمال بودن داده‌ها انجام شده است.
جدول5 . نتايج آزمون شاپیرو-ویلک در نرمال بودن داده ها در گروه آزمایش و کنترل
متغیر | آزمون | شاپیرو-ویلک | ||||||
آماره | درجه آزادی | معناداری | ||||||
سبک هیجان مدار | آزمایش | 957/0 | 16 | 476/0 | ||||
کنترل | 943/0 | 16 | 417/0 | |||||
سبک اجتناب مدار | آزمایش | 951/0 | 16 | 501/0 | ||||
کنترل | 927/0 | 16 | 109/0 | |||||
سبک مساله مدار | آزمایش | 968/0 | 16 | 744/0 | ||||
کنترل | 953/0 | 16 | 454/0 | |||||
سبک های مقابله ای | آزمایش | 933/0 | 16 | 363/0 | ||||
کنترل | 902/0 | 16 | 088/0 | |||||
خودکارآمدی | آزمایش | 945/0 | 16 | 395/0 | ||||
کنترل | 958/0 | 16 | 467/0 | |||||
با توجه به نتایج حاصل از آزمون شاپیرو-ویلک که در جدول5 مشاهده می‌شود، تمام متغیرها و خرده‌مقیاس‌های آنها در هر دو گروه آزمایش و کنترل دارای سطح معناداری بیشتر از 0.05 هستند. بنابراین، با اطمینان می‌توان نتیجه گرفت که توزیع داده‌های متغیرهای سبکهای مقابله‌ای و خودکارآمدی نرمال بوده و از پیش‌فرض‌های آماری برای اجرای تحلیل‌های پارامتریک پشتیبانی می‌کند. در نتیجه، فرض صفر آزمون شاپیرو-ویلک مبنی بر نرمال بودن داده‌ها رد نشده و استفاده از آزمون‌های آماری پارامتریک در تحلیل داده‌های این پژوهش بلامانع است.
جدول6. آزمون همگنی واریانس برای متغیرهای وابسته
متغیر | آزمون لوین | درجه آزادی1 | درجه آزادی2 | سطح معناداری |
سبک هیجان مدار | 120/0 | 1 | 28 | 753/0 |
سبک اجتناب مدار | 134/0 | 1 | 28 | 799/0 |
سبک مساله مدار | 220/0 | 1 | 28 | 430/0 |
سبکهای مقابله ای | 298/0 | 1 | 28 | 415/0 |
خودکارآمدی | 145/0 | 1 | 28 | 691/0 |
به عبارت دیگر، واریانس‌های گروه‌های آزمایش و کنترل در تمام متغیرهای مورد بررسی (سبکهای مقابله‌ای و خودکارآمدی) مشابه و همگن هستند. بنابراین، می‌توان از آزمون‌های آماری پارامتریک مانند آزمون تحلیل کوواریانس (ANCOVA) برای مقایسه نتایج پس‌آزمون گروه‌های آزمایش و کنترل استفاده کرد.
جدول7: نتایج تحلیل کوواریانس (ANCOVA) برای متغیرهای وابسته
متغیر | گروه | میانگین پیش آزمون | میانگین پس آزمون | F(آماره) | درجه آزادی | مقدار P-Value | اندازه اثر |
سبک | آزمایش | 10/63 | 25/54 | 67/5 | 1/28 | 02/0 | 12/0 |
هیجان‌مدار | کنترل | 75/62 | 30/62 |
|
|
|
|
سبک | آزمایش | 45/62 | 80/56 | 29/4 | 1/28 | 04/0 | 10/0 |
اجتناب مدار | کنترل | 20/62 | 90/61 |
|
|
|
|
سبک | آزمایش | 10/30 | 60/35 | 11/6 | 1/28 | 01/0 | 15/0 |
مساله مدار | کنترل | 60/29 | 85/29 |
|
|
|
|
سبکهای | آزمایش | 40/143 | 75/127 | 13/7 | 1/28 | 01/0 | 20/0 |
مقابله‌ای | کنترل | 20/144 | 95/143 |
|
|
|
|
خودکارآمدی | آزمایش | 20/43 | 75/48 | 25/5 | 1/28 | 03/0 | 11/0 |
| کنترل | 85/44 | 10/45 |
|
|
|
|
جدول 7 نتایج تحلیل کوواریانس (ANCOVA) برای بررسی تفاوت‌های نمرات گروه‌های آزمایش و کنترل در متغیرهای وابسته‌ی سبکهای مقابله‌ای (سبک هیجان مدار، سبک اجتناب مدار، سبک مسأله مدار)، سبکهای مقابله‌ای کلی، و خودکارآمدی در پیش‌آزمون و پس‌آزمون را نشان می‌دهد. در این تحلیل، اثر پیش‌آزمون به عنوان متغیر مداخله‌ای کنترل شده است تا تأثیر مداخله بر تغییرات متغیرهای وابسته مورد ارزیابی قرار گیرد.
سبک اجتناب مدار: برای سبک اجتناب مدار، آزمون ANCOVA تفاوت معناداری میان گروهها نشان می‌دهد(29/4=F ، 04/0=P) که نشان‌دهنده‌ی اثربخشی مداخله درمانی در کاهش سبک اجتناب مدار در گروه آزمایش است.
سبک مسأله مدار: برای سبک مسأله مدار، نتایج نشان می‌دهد که در گروه آزمایش به طور معناداری پس از مداخله، نمرات در این سبک افزایش یافته‌اند(11/6=F ، 01/0=P). این یافته نشان‌دهنده‌ی اثر مثبت مداخله بر استفاده بیشتر از سبک مسأله مدار در گروه آزمایش است.
سبکهای مقابله‌ای کلی: نتایج تحلیل برای سبکهای مقابله‌ای کلی نیز تفاوت معناداری میان گروه آزمایش و کنترل نشان می‌دهد (13/7=F ، 01/0=P)، که تأثیر مثبت مداخله درمانی را در ارتقاء سبکهای مقابله‌ای مؤثر و کاهش سبکهای ناکارآمد تأیید می‌کند.
خودکارآمدی: همچنین، تغییرات در نمرات خودکارآمدی پس از مداخله در گروه آزمایش معنادار بوده است(25/5=F ، 03/0=P). این نشان‌دهنده‌ی اثربخشی مداخله درمانی در افزایش حس خودکارآمدی در ورزشکاران پارالمپیکی گروه آزمایش است.
نتایج آزمون‌های F و p-value نشان‌دهنده‌ی این است که مداخله درمان راه‌حل‌مدار کوتاه‌مدت تأثیر معناداری بر بهبود سبکهای مقابله‌ای و خودکارآمدی در گروه آزمایش داشته است. همچنین، اندازه اثر (η²) برای هر متغیر نشان می‌دهد که چه درصدی از تغییرات متغیر وابسته به دلیل مداخله درمانی بوده است. مقادیر اندازه اثر در این مطالعه متوسط تا بالا بوده است که نشان‌دهنده‌ی اهمیت تأثیر مداخله درمانی بر متغیرهای وابسته است.
بحث و نتیجه‌گیری:
هدف این پژوهش بررسی اثربخشی مداخله‌ی درمان راه‌حل‌مدار کوتاه‌مدت (SFBT) بر سبکهای مقابله‌ای و خودکارآمدی ورزشکاران پارالمپیکی دارای ضایعه نخاعی بود. .
بر اساس جدول‌های ارائه‌شده، مشخص شد که گروه آزمایش که تحت مداخله درمان راه‌حل‌مدار کوتاه‌مدت قرار گرفت، پس از مداخله، کاهش معناداری در استفاده از سبکهای مقابله‌ای ناکارآمد یعنی سبک هیجان‌مدار و سبک اجتناب‌مدار نشان داد، و در مقابل، افزایشی معنادار در استفاده از سبک مقابله‌ای مسئله‌مدار (که به عنوان سبک مقابله‌ای مؤثر شناخته می‌شود) مشاهده شد.
درمان راه‌حل‌مدار کوتاه‌مدت برای ورزشکاران پارالمپیکی دارای ضایعه نخاعی می‌تواند کارکردی اثربخش داشته باشد؛ چرا که این رویکرد به‌جای تمرکز بر ناتوانی‌ها یا آسیب‌ها، توانمندی‌ها، دستاوردهای کوچک و آینده مطلوب را برجسته می‌سازد. در شرایطی که این ورزشکاران به‌طور خاص با چالش‌های فیزیکی و روانی مواجه‌اند، تمرکز بر راه‌حل‌ها به آنها این امکان را می‌دهد که احساس کنترل و خودکارآمدی بیشتری بر زندگی و عملکرد خود تجربه کنند. کاهش سبکهای مقابله‌ای ناکارآمد (هیجان‌مدار و اجتناب‌مدار) و افزایش سبک مسئله‌مدار، کاملاً در راستای اهداف درمان SFBT است، که افراد را از مسیر فرار یا واکنش‌های هیجانی خارج کرده و به سمت مواجهه مسئولانه، هدف‌مدار و خودآگاه با چالش‌ها هدایت می‌کند.
یافته‌های مطالعه حاضر، مبنی بر افزایش معنادار سبک مقابله‌ای مسئله‌مدار و کاهش سبک هیجان‌مدار در گروه آزمایش، با نتایج پژوهش حاجی‌زاده فرکوش، موسوی و درزی (1400) کاملاً همسو است. آنها در مطالعه‌ای روی دانش‌آموزان تیزهوش نشان دادند که درمان راه‌حل‌محور منجر به افزایش استفاده از سبکهای مقابله‌ای مسئله‌مدار و کاهش تمایل به استفاده از سبکهای هیجان‌مدار می‌شود. با وجود تفاوت در گروه‌های هدف، هم‌راستایی نتایج نشان می‌دهد که این رویکرد در سنین مختلف و در گروه‌های متفاوت از جمله نوجوانان با نیازهای خاص یا ورزشکاران بزرگسال دچار آسیب نخاعی، می‌تواند اثربخشی مشابهی در بهبود شیوه‌های مقابله با فشار روانی داشته باشد.
از سوی دیگر، یافته‌های ما با پژوهش ابراهیمی و همکاران (1398) نیز همخوان است؛ در آن پژوهش، از درمان شناختی-رفتاری برای بهبود راهبردهای مقابله‌ای در افراد مبتلا به اضطراب استفاده شد و نتایج نشان داد که راهبردهای مقابله‌ای مسئله‌مدار در این افراد به‌طور معناداری افزایش یافته و در مقابل، سبکهای هیجان‌مدار و اجتنابی کاهش یافته‌اند. با اینکه چارچوب نظری آن پژوهش مبتنی بر شناخت‌درمانی بود، شباهت در جهت‌گیری عملی و نتایج نشان می‌دهد که هر دو رویکرد—چه شناختی-رفتاری و چه راه‌حل‌محور—در تغییر مؤثر سبکهای مقابله‌ای و کاهش آسیب‌های روان‌شناختی نظیر اضطراب، مسیرهای مشترکی دارند. این هم‌راستایی علمی، نشان می‌دهد که رویکردهای مبتنی بر مشارکت فعال مراجع، تمرکز بر حل مسئله و بازسازی شناختی، توان بالایی در بهبود کیفیت زندگی افراد دارند.
در ادامه، یافته‌های وان هوف و همکاران(2023) نیز ارتباط مستقیمی با نتایج پژوهش حاضر دارد. آنها در مطالعه‌ای تجربی، نشان دادند که سبکهای مقابله‌ای فعال (که معادل سبک مسئله‌مدار در ادبیات فارسی است) با کاهش سطوح اضطراب و افسردگی و افزایش کیفیت زندگی مرتبط است. در مطالعه حاضر نیز مشاهده شد که مداخلات راه‌حل‌محور موجب کاهش معنادار اضطراب و بهبود کیفیت زندگی در ورزشکاران پارالمپیکی آسیب‌دیده نخاعی شده است. این هم‌خوانی، جایگاه درمان راه‌حل‌محور را در حیطه درمان‌های ارتقادهنده سلامت روان و کیفیت زندگی برای افراد دارای معلولیت تقویت می‌کند، چرا که نشان می‌دهد ارتقاء مهارت‌های مقابله‌ای نه‌تنها عملکرد روانی فرد را بهبود می‌بخشد بلکه آثار مستقیمی بر احساس رضایت از زندگی و کاهش علائم روانی دارد.
جمع‌بندی این مطالعات تأکید می‌کند که درمان‌های کوتاه‌مدت راه‌حل‌محور، همچون درمان شناختی-رفتاری، قادرند سبکهای مقابله‌ای ناکارآمد را به روش‌هایی فعال و مؤثر تغییر دهند، و این تغییر سبک مقابله‌ای نه‌تنها اضطراب را کاهش می‌دهد، بلکه می‌تواند احساس کارآمدی، امید به آینده، و کیفیت زندگی افراد را نیز بهبود ببخشد—به‌ویژه در گروه‌های خاص مانند ورزشکاران پارالمپیکی که زندگی روزمره و حرفه‌ای آنها نیازمند منابع روانی قوی و توانمندی در مواجهه با چالش‌هاست
درمان راه‌حل‌مدار کوتاه‌مدت با تأکید بر توانمندی‌های فرد، تعیین اهداف قابل دستیابی، تمرکز بر استثناها و حرکت از مشکل به سمت راه‌حل، رویکردی اثربخش برای ارتقاء خودکارآمدی و توانمندسازی روانی ورزشکاران پارالمپیکی دارای ضایعه نخاعی است. این افراد که به‌طور هم‌زمان با چالش‌های جسمی و روانی مواجه‌اند، از طریق این رویکرد می‌آموزند که منابع تغییر در درون خود آنها قرار دارد و به‌جای تمرکز بر محدودیت‌ها، به بازسازی ذهنی و رفتاری برای حل مسائل روزمره و حرفه‌ای روی می‌آورند. درمان راه‌حل‌محور به آنها کمک می‌کند تا با شناسایی لحظات موفقیت (پرسش استثنا)، تجربه‌های مثبت گذشته را بازسازی کرده و بر مبنای آنها، سبک مقابله‌ای مؤثرتری برای آینده شکل دهند.
در این فرآیند، فرد دچار ضایعه نخاعی به تدریج می‌آموزد که می‌تواند کنترلی واقعی بر زندگی خود داشته باشد؛ این امر باعث شکل‌گیری حس توانمندی، افزایش امید و کاهش وابستگی روانی به حمایت‌های بیرونی می‌شود. وقتی فرد حتی یک گام کوچک موفقیت‌آمیز را تجربه می‌کند، میل درونی برای ادامه مسیر تقویت شده و حس مؤثر بودن در زندگی شخصی و ورزشی افزایش می‌یابد—همان چیزی که بند اساسی خودکارآمدی است.
نتایج مطالعه ما نشان داد که درمان راه‌حل‌مدار کوتاه‌مدت تأثیر معناداری در افزایش خودکارآمدی و تقویت سبکهای مقابله‌ای مسئله‌مدار در این گروه از ورزشکاران دارد. این یافته‌ها با پژوهش جمیعیان و همکاران (1397) هم‌راستاست که نشان دادند درمان راه‌حل‌محور موجب ارتقاء معنادار خودکارآمدی و کیفیت زندگی بیماران مبتلا به ام‌اس شد—گروهی با شرایط مزمن مشابه. همچنین، مطالعه کوارم و همکاران (2023) نیز نشان داد که ترکیب مداخلات روانی-اجتماعی با تمرینات ورزشی، خودکارآمدی افراد را به‌طور معناداری افزایش می‌دهد. در راستای همین یافته، درمان ما نیز نشان داد که حتی بدون تمرین فیزیکی، مداخله روان‌شناختی ساختارمند می‌تواند به بهبود قابل‌توجهی در ادراک فرد از توانایی‌هایش بینجامد.
در سطح راهبردی، رویکرد راه‌حل‌محور موجب تغییر سبک مقابله‌ای ورزشکاران از هیجان‌مدار و اجتنابی به مسئله‌مدار شد؛ یافته‌ای که کاملاً با مطالعه حاجی‌زاده فرکوش و همکاران (1400) همخوان است، که در آن تغییر مشابهی در دانش‌آموزان تیزهوش مشاهده شد. همچنین، پژوهش ابراهیمی و همکاران (1398) نشان داد که تغییر در راهبردهای مقابله‌ای از طریق مداخلات روان‌شناختی، به کاهش اضطراب و افزایش تاب‌آوری منجر می‌شود—نتیجه‌ای که در مطالعه حاضر نیز بازتاب یافت. در نهایت، مطالعه وان هوف و همکاران(2023) نیز با تأکید بر ارتباط مستقیم سبکهای مقابله‌ای فعال با کاهش اضطراب و افسردگی و افزایش کیفیت زندگی، پشتیبان تجربی دیگری برای کارایی درمان راه‌حل‌محور در ارتقاء سلامت روانی افراد دارای محدودیت‌های جسمی به شمار می‌رود
در مجموع، یافته‌های این پژوهش تأیید می‌کند که درمان راه‌حل‌مدار کوتاه‌مدت می‌تواند در بهبود سبکهای مقابله‌ای و افزایش خودکارآمدی ورزشکاران پارالمپیکی دارای ضایعه نخاعی مؤثر واقع شود. این تأثیر نه تنها از لحاظ آماری معنادار است، بلکه اندازه اثر آن نیز نشان‌دهنده‌ی اهمیت کاربردی آن است. هم‌سویی این نتایج با پژوهش‌های داخلی و خارجی، اعتبار یافته‌ها را تقویت می‌کند و گامی مهم در جهت ارتقاء سلامت روان ورزشکاران دارای معلولیت جسمی محسوب می‌شود. این مداخله می‌تواند به عنوان بخشی از برنامه‌های مشاوره‌ای و روان‌شناسی در ورزش پارالمپیکی مورد استفاده قرار گیرد.
ملاحظات اخلاقی:
پیروی از اصول اخلاقی پژوهش:
تمامی اصول اخلاقی در این پژوهش رعایت شده است.
این تحقیق هیچ گونه کمک مالی از سازمان، ارگان یا دانشگاهی دریافت نکرده است.
مشارکت نویسندگان:
مفهوم‌سازی، تحقیق و روش‌شناسی، تهیه، اعتبار سنجی و نهایی سازی: زهره خازنی
تعارض منافع:
بنابر اظهار نویسندگان تعارض منافع ندارد.
References:
‘Abādiyān Chubar, S. (2018). Academic performance of deaf students in specialized and integrated schools. [Master’s thesis, Center for In‑Service Training of Education Staff].
‘Ālī, ‘A., Mozaffari, N., Iranpour, S., Alizadeh Mirashrafi, H., & Dadkhāh, B. (2020). Self‑efficacy of mothers in caring for children with asthma: A study at the Bu‑Ali Ardabil Clinic. Journal of Health and Care, 22(2), 114–122.
Abubakri‑Maku’i, S., Kaboli, K., Ghasemi, S., Chaghousaz, M., Safa, S., & Karami, S. (2021). Effect of a brief solution‑focused approach on coping strategies and psychological hardiness of top‑performing students. Exceptional Children Quarterly, 21(1), 115–126.
Adib, M., Jadidi, M., & Aghajani‑Hashtjin, T. (2020). Explaining students’ hope based on coping styles and meaning in life. Pazhuhesh Parastari, 15(5), 1–8.
Ahuja CS, Schroeder GD, Vaccaro AR, Fehlings MG. (2021). Spinal Cord Injury-What Are the Controversies? Journal of orthopaedic trauma;1: 7-S.
Asghari, M., Karami, S., Baradran‑Khaniyani, L., Elyasi, M., & Ghanbari‑Hashim‑Abadi, M. R. (2023). Effect of a brief solution‑focused approach on coping styles and mental vitality of gifted students. Ruyesh-e Ravanshenasi, 12(3), 209–218.
Badkhoshian, S. A., & Samiee, F. (2022). Effectiveness of vocational rehabilitation program based on social cognitive theory on self‑efficacy of individuals with spinal cord injury. Counseling Research, 21(83), 193–210.
Bannink FP. Solution-FocusedBrief Therapy. J Contemp Psychotherapy;
Baratian, A., Shakeri, M., Moghīm, F., Bakhtiar, S., & Davarnia, R. (2016). Effect of brief solution‑focused therapy on self‑efficacy and life satisfaction of female students. Prevention and Health Quarterly, 2(3), 50.
Blalock Jiebert & Joiner, Meyer. (2020). Interaction of cognitive avoidance coping and stress in predicting depression/anxiety. Cogn Ther Res; 24(1): 47-65.
Bradbury, E. J., & Burnside, E. R. (2019). Moving beyond the glial scar for spinal cord repair. Nature communications, 10(1), 1-15.
Byers ES. Beyond the Birds and the Bees and Was it Good for you?: ThirtyYearsof Research on Sexual Communication. Canadian Psychology;
Chulay M; Burns M. (2020). AACN essentials of critical care nursing (packet handbook). McGraw – Hill Companies. Inc. second edition
Correy s. New N. Y. law protects assessing divorce. . Boston : Lawyers USA.P .
Dastbāz, A., Younesi, S. J., Moradi, O., & Ebrahimi, M. (2014). Effectiveness of group “solution‑focused” counseling on adjustment and self‑efficacy of male first‑year high‑school students in Shahriar. Knowledge and Research in Applied Psychology, 15(1), 90–98.
Eakes G, Walsh S, Markowski M, Cain H, Swanson M. (2020) Family-centered brief soluteon-focused therapy with chronic schizophrenia: A pilot study. J Fam Therap;
Ebrahimi, M., Sharifi‑Rahnama, S., Fathi, A., & Sharifi‑Rahnama, M. (2019). Effectiveness of brief solution‑focused therapy on problem‑solving ability and interpersonal relationships of students. Teacher Professional Development, 4(3), 67–79.
Farnām, A., Akbarizadeh, A., & Erfani, M. (2018). Effectiveness of brief solution‑focused therapy on body image, self‑efficacy, and well‑being in women with obesity. Journal of Faculty of Medicine, Mashhad University of Medical Sciences, 61(6.1), 344–353.
Finkelstein EA; Corso PS; Miller TR. (2018). The Incidence and economic burden of injuries in the United States. New York: Oxford University Press.
Fiske H. Applications of solutionfocused Brief Therapy In Suicide Prevention., SuicidePrevention
Flāmarzi, N., & Seif, D. (2020). Predicting social anxiety based on social support and social self‑efficacy in adolescents with physical disabilities. Exceptional Individuals Psychology, 10(37), 91–112.
Gan C. Solution-Focused Brief Therapy (SFBT) with individuals with brain injury and their families. NeuroRehabilitation. 2020;46(2):143-155. doi: 10.3233/NRE-192967. PMID: 32083598.
Gholami‑Renāni, F. (2015). Effectiveness of group self‑efficacy training on social self‑efficacy and social anxiety of female students. [Master’s thesis, University of Isfahan].
Goraczko, A., Zurek, A., Lachowicz, M., Kujawa, K., & Zurek, G. (2021). Is self-efficacy related to the quality of life in elite athletes after spinal cord injury?. International journal of environmental research and public health, 18(20), 10866.
Greef, A. P. Characteristice of families theat function well. Journal of Familly Jssues,
Haghighat‑Faghih, S. A., Ghasemi, N., Neshat‑Dust, H. T., Kajbaf, M. B., & Khanbāni, M. (2010). Reliability and validity of the Diabetes Management Self‑Efficacy Scale. Iranian Journal of Endocrinology and Metabolism, 12(2), 111–115.
Haji‑Zadeh‑Farkoush, M., Mousavi, M., & Darzi, Z. (2021). Effectiveness of brief solution‑focused therapy training on self‑efficacy of female high‑school students in Islamshahr. In Proceedings of the First International Conference on Innovative Ideas in Jurisprudence, Law, and Psychology, Tehran, Iran.
Hashemian, F. (2019). Relationship between self‑efficacy and job stress among employees of the Qom Agricultural Jihad Organization. [Master’s thesis, Qom University Campus].
Hoseyn Nezhad, A., Javaheri Vishkasoghi, A., & Asghari, M. (2022). Effectiveness of self‑compassion training on self‑efficacy and spiritual health in mothers of children with autism spectrum disorder. In Eighth National Conference on Novel Studies in Educational Sciences, Psychology, and Counseling of Iran, Tehran, Iran.
Hosseini, S. M. (2021). Effectiveness of life skills training on assertiveness and self‑efficacy of male high‑school students in Gachsaran. Journal of Contemporary Research in Sciences, 3(21), 11–22.
Hotlist CS, Miller B. Perceptions of attachment style and marital quality in midlife marriage. Fam Relat
International Paralympic Committee. (2018). World Para Athletics Classification & Categories.
Jam‘iyān, D., Sabt, H., & Mo‘tammadi, A. (2018). Effectiveness of brief group solution‑focused therapy on self‑efficacy and quality of life of women with multiple sclerosis. Clinical Psychology, 10(3), 13–22.
Jaras, M., Abedipour, M., Karimi, M., & Ebrahimi, N. (2022). Relationship between parenting styles and stress‑coping styles in adolescent girls. Pediatric Nursing, 8(3), 69–77.
Jeffries ER, McLeish AC, Kraemer KM, Avallone KM, Fleming JB. The role of distress tolerance in the use of specific emotion regulation strategies. Behavior modification. 2018 May;40(3):439-51.
Johnson, C. C., Li, D., Epping, J., lytle, L. A., cribb, P. W., Williston, B. J Yang, M. A transactional model of social support, selfefficacy and physical activity of children in the child and adolescent trial for cardiovascular health. Health Education
Kai-ShyangHsu,RayEads,Mo YeeLee&ZheminWenc Solution-focused brief therapy for behavior problems in children and adolescents: A meta-analysis of treatment effectiveness and family involvement. January .
Kara kaya D, Özgür G(2019) Effect of a Solution-Focused Approach on Self-Efficacy and Self-Esteem in Turkish Adolescents With Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder. J Psychosoc Nurs Ment Health Serv. 2019 Nov 1;57(11):45-55.
Karsy, M., & Hawryluk, G. (2019). Modern medical management of spinal cord injury. Current neurology and neuroscience reports, 19(9), 65.
Keyvāni, M. (2018). Effect of organizational‑planning strategies on academic performance of students with disabilities. [Master’s thesis, Allameh Tabataba’i University].
Khosravi, N., Koushki, S., Orki, M., & Tavousi, N. N. (2019). Structural model of personality traits and cognitive‑emotional regulation with distress tolerance in mothers of children with cancer: Mediating role of coping strategies. Nurse and Physician in Combat Quarterly, 7(24), 72–80.
Kurbanoglu, S. S, Akkoyunlu, B. & Umay, A Developing the information literacy self-efficacy scale. Journal of Documentation
Kvarme LG, Helseth S, Sørum R, Luth-Hansen V, Haugland S, Natvig GK(2023). The effect of a solution-focused approach to improve self-efficacy in socially withdrawn school children: a non-randomized controlled trial. Int J Nurs Stud. 2023 Nov;47(11):1389-96.
Leahy-Warren P, McCarthy G. Maternal parental self-efficacy in the postpartum period. Midwifery.
Lisa Saunders A Solution Focused Narrative Therapeutic Approach to Restoring Couple Relationships After Infidelity. A Dissertation Proposal Presented to The School of Health Professions Texas Wesleyan University.
Machida, M., Irwin, B., & Feltz, D. (2013). Resilience in competitive athletes with spinal cord injury: The role of sport participation. Qualitative health research, 23(8), 1054-1065
Mahmoudi, S. (2015). Effectiveness of solution‑focused approach training on adjustment and self‑efficacy of divorced women referred to Mahshahr Welfare Organization. [Master’s thesis, Shahid Chamran University of Ahvaz].
Mohammadiyari, A., & Hosseinian, S. (2018). Meta‑analysis of the effectiveness of group solution‑focused counseling in Iranian schools. Journal of Education, 4(34), 65–80.
Moradi, A. (2019). Impact of self‑esteem, self‑efficacy, and achievement motivation on quality of life and entrepreneurial behavior of young women with physical disabilities [Doctoral dissertation, University of Isfahan].
Nancy M C; James S K. (2019). Medical, Psychosocial and Vocational Aspects of Disability Third Edition, Chapter 21, Published and distributed by: Elliott & Fitzpatrick, Inc. 289-300.
Pajoohian, P. (2019). Relationship between identity‑formation styles and coping styles with marital intimacy. [Master’s thesis, Hakim Razavi Institute of Higher Education].
Pishahang, F. (2021). Role of self‑control and coping styles in predicting psychological well‑being of university students [Master’s thesis, Islamic Azad University, Arsanjan Branch].
Ranjbari, S., Neshāṭi, A., Abdi, K., & Salehian, M. (2022). Relationship of coping styles and job stress with emotional maturity in student athletes. Psychology and Cognitive Psychiatry, 9(3), 74–84.
Roeden JM, Maaskant MA, Curfs LM(2022) Processes and effects of solution-focused brief therapy in people with intellectual disabilities: a controlled study. J Intellect Disabil Res. 2022 Apr;58(4):307-20.
Russell M. Equine Facilitated Couples Therapy and Solution- FocusedCouples Therapy: AComparison Study;
Sanāguyi‑Moharrer, G., Raeisi, M., & Soltan‑Ahmadi‑Moqaddam, F. (2017). Relationship of religious coping styles with quality of life in HIV‑positive individuals. Religion and Health, 5(2), 58–67.
Sarkhil, S. (2021). Effectiveness of brief solution‑focused therapy on conflict‑resolution styles, emotional divorce, and divorce intent among couples attending counseling centers in Babol. [Master’s thesis, Islamic Azad University, Sari Branch].
Schultz, K. R., Mona, L. R., & Cameron, R. P. (2022). Mental health and spinal cord injury: clinical considerations for rehabilitation providers. Current physical medicine and rehabilitation reports, 10(3), 131-139.
Shams‑Pārsābād, M. (2020). Comparison of basic psychological needs, life goals, and meaning in life in women with and without physical disabilities. [Master’s thesis, Islamic Azad University, Ardabil Branch].
Shokri, S. (2020). Comparison of emotional‑behavioral problems, obsessive‑compulsive disorders, and academic performance in students with physical disabilities and typically developing peers. [Master’s thesis, Mohaghegh Ardabili University].
Tavakkoli‑Zahra, Z., & Kazemi‑Zahrani, H. (2019). Effect of mindfulness‑based stress reduction intervention on distress and self‑regulation in patients with type 2 diabetes. Iranian Nursing Research Journal, 13(2), 41–49.
Tolā’i, M., Fallah, M. H., Eshqi, R., & Afshani, S. A. (2018). Coping styles of women affected by spousal infidelity: A qualitative study. Knowledge and Research in Applied Psychology, 19(4), 66–81.
van Hof, K. S., Hoesseini, A., Verdonck-de Leeuw, I. M., Jansen, F., Leemans, C. R., Takes, R. P., ... & Offerman, M. P. (2023). Self-efficacy and coping style in relation to psychological distress and quality of life in informal caregivers of patients with head and neck cancer: a longitudinal study. Supportive Care in Cancer, 31(2), 104.
Vorensky, M., Murray, T., McGovern, A. F., Patel, Y. Y., Rao, S., & Batavia, M. (2023). Effect of integrated exercise therapy and psychosocial interventions on self-efficacy in patients with chronic low back pain: A systematic review. Journal of Psychosomatic Research, 165, 111126.
Yār Mohammadī, Y., Jadidi, H., Ahmadyān, H., & Asadi, B. (2019). Comparison of self‑efficacy beliefs and academic achievement among students with secure, avoidant, and ambivalent attachment styles. [Master’s thesis, Islamic Azad University].
