پارادوکس علم و عمل: تحلیل جامعه‌شناختی حضور سرآمدان علمی در فدراسیون هاکی از منظر میدان‌های پیر بوردیو
محورهای موضوعی : پژوهشنامه جامعه شناختی ورزش
1 - دانشیار گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
کلید واژه: پارادوکس, علم , عمل, سرآمدان علمی, پیر بوردیو, نظریه میدان,
چکیده مقاله :
مقدمه: منابع انسانی به‌عنوان حاملان سرمایه‌های فرهنگی، اجتماعی و نمادین، برای ساختار هر میدان اجتماعی حیاتی هستند. هدف این مطالعه، مدل‌سازی پارادوکس علم و عمل در زمینه حضور سرآمدان علمی در فدراسیون هاکی ایران، بر اساس نظریه میدان پیر بوردیو بود. روش: این پژوهش کیفی و کاربردی، با استفاده از نظریه داده‌بنیاد و با پیروی از رویکرد نظام‌مند اشتراوس و کوربین انجام شد. جامعه هدف پژوهش شامل کلیه کارکنان ستادی و اجرایی فدراسیون هاکی و اعضای کمیته‌های تخصصی این فدراسیون است که از میان سرآمدان علمی کشور انتخاب شده‌اند؛ نمونه‌گیری به‌صورت هدفمند صورت گرفت. فرآیند جمع‌آوری داده‌ها تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت و پس از انجام ۱۵ مصاحبه این مرحله حاصل شد. یافته‌ها: در مجموع ۲۲۵ کد باز استخراج و در قالب ابعاد اصلی مؤثر بر مشارکت سرآمدان علمی سازماندهی شد، در مرحله کدگذاری محوری، مقوله‌ها به زیرمقوله‌ها تجزیه و پیوند میان آنها در سطح ویژگی‌ها و ابعاد برقرار گردید و شامل عوامل مدیریت منابع انسانی، عوامل فردی، عوامل محیطی، عوامل سازمانی و عوامل ارتباطی بود. موانع موجود نیز در چهار دسته ناکارآمدی مدیریتی، کمبود منابع، مقاومت‌های سنتی و ناسازگاری عادتواره تقسیم‌بندی شدند. نتیجه‌گیری: براساس دیدگاه بوردیو، این پارادوکس بیانگر نبردی میان سرمایه‌ها است، جایی که سرمایه فرهنگی سرآمدان علمی تحت سلطه سرمایه‌های اجتماعی و اقتصادی موجود قرار گرفت. نبود رویارویی مؤثر میان این سرمایه‌ها موجب حفظ وضع موجود و به تعویق افتادن توسعه پایدار ورزش شد. سرآمدان علمی، به‌عنوان کنش‌گرانی با سرمایه فرهنگی متراکم (شامل دانش تخصصی، نوآوری و مهارت‌های تحلیلی)، در تئوری پتانسیل بالایی برای تغییر قواعد میدان دارند. از سوی دیگر، بوردیو ، سرمایه فرهنگی را ابزاری برای تمایز و تسلط در میدان معرفی می‌نماید، اما تأکید می‌کند که اثرگذاری آن مشروط به پذیرش توسط ساختار میدان است.
Introduction: Human resources, as carriers of cultural, social, and symbolic capital, are critical to the configuration of any social field. This study aimed to model the paradox of theory versus practice in the context of the involvement of scientific elites within the Iranian Hockey Federation, utilizing Pierre Bourdieu’s field theory as the conceptual framework.. Methods: This research was qualitative and applied in nature, conducted through grounded theory methodology, following Strauss and Corbin’s systematic approach. The target population consisted of executive and administrative staff and members of the federation’s specialized committees, selected purposefully from among the nation's academic elites. Data collection continued until theoretical saturation was achieved, culminating after 15 semi-structured interviews. Results: A total of 225 open codes were identified and categorized into core dimensions impacting elite scientific participation. During axial coding, these were further broken down into subcategories and linked at the level of properties and dimensions. Key factors included: human resource management dynamics, individual attributes, environmental influences, organizational structures, and communicative processes. Identified barriers were classified into four themes: managerial inefficiency, resource scarcity, traditional resistance, and habitus incongruence. Conclusion: From Bourdieu’s perspective, this paradox reflects a struggle among capitals, wherein the cultural capital of scientific elites is subordinated to prevailing social and economic capitals. The lack of effective interplay among these capitals has perpetuated the status quo and delayed sustainable development in sports. Scientific elites, endowed with dense cultural capital (specialized knowledge, innovation, analytical skills), hold latent power to transform field dynamics. Yet, Bourdieu emphasizes that the efficacy of cultural capital is contingent upon its recognition within the field's structure.
References:
Bolshaia, O., & Ishchenko, I. (2022). Innovative management as the basis of the professional development of the future manager. Vitoki Pedagogìčnoï Majsternostì, 30, 44–50. https://doi.org/10.33989/2075-146x.2022.30.270642
Teymoori, R., Barghimoghadam, J., Mohammadpour Yaghini, H., Najafzadeh, M. R., & Zohouri Aghche Dizaj, S. (2024). The political development model of sports in the Islamic Republic of Iran. Sport Management Journal, 14(1), 303–333.
Sabzi Nejad, Z., Dousti, M., Farzan, F., & Abbasi, H. (2025). A conceptual framework of determinants in the migration of Iranian sport elites. Sport Management and Development, Advance Online Publication. https://doi.org/10.22124/jsmd.2024.26072.2859
Nikdast, H. (2022). Designing a structural model of barriers to strategic planning implementation in Iranian sport federations. Strategic Studies on Youth and Sports, 21(55), 147–164. https://doi.org/10.22034/ssys.2022.775.1531
Bourke, M., Cairney, J., Richard, V., Mulcahy, S., Moos, C., & Dopson, S. (2025). Factorial validity and measurement invariance of a self-reported scale of paradoxical leadership behaviours: evidence from sport industry leaders. Frontiers in Psychology, 16, 1541891.
Echeverría King, L. F., Camacho Toro, R., Figueroa, P. F., Galvis, L. A., Gonzalez, A. M., Suárez, V. R., Torres-Atencio, I., & Widmaier Müller, C. N. (2022). Organized Scientific Diaspora and Its Contributions to Science Diplomacy in Emerging Economies: The Case of Latin America and the Caribbean. Frontiers in Research Metrics and Analytics, 7. https://doi.org/10.3389/frma.2022.893593
Euflausino, M. A., & Ichikawa, E. Y. (2022). Subspecies of Symbolic Capital within Ordinary Management. Organizações & Sociedade, 29(102), 569-593.
Ghadami, A., Bahlakeh, T., Askari, A., & Fallah, Z. (2021). The Impact of Teachers’ Cultural Capital on Participation of Adolescents’ Students in Physical Activity and Sport. Journal of Pediatric Perspectives, 9(8), 14117-14124.
Hoegh, M., & Bannister, K. (2024). Pain Science in Practice (Part 7): How Is Descending Modulation of Pain Measured?. journal of orthopaedic & sports physical therapy, 54(3), 155-160.
Holmqvist, M. (2022). Economics as symbolic capital: The consecration of elite business schools. Theory and Society, 51(3), 435-455.
Huang, M. C., Tsai, M. K., Chen, T. T., Chiu, Y. P., & You, W. J. (2025). Reexamining the relationship between knowledge paradox and collaborative performance. Journal of Knowledge Management, 29(2), 541-564.
Jeffrey, A., & Thorpe, H. (2024). Bourdieu on the field: Gender, power and the organization of sport. In Research Handbook on Gender and Diversity in Sport Management (pp. 331-344). Edward Elgar Publishing.
Joy, S., Game, A., & Toshniwal, I. G. (2020). Applying Bourdieu’s capital-field-habitus framework to migrant careers: taking stock and adding a transnational perspective. International Journal of Human Resource Management, 31(20), 2541–2564. https://doi.org/10.1080/09585192.2018.1454490
Karakaya, Y. E., Bingölbali, A., & Şahin, A. (2022). Cultural capital competencies of teachers in sports education: A mixed-method study. Biomedical Human Kinetics, 14(1), 191-203.
Kozyrev, M. S. (2022). Investigation of the influence of social structure on ideology in the works of Pierre Bourdieu. Sociodinamika, 2, 44–52. https://doi.org/10.25136/2409-7144.2022.2.36718
Lin, C., & Yang, H. (2023). Research on the Influence of Cultural Capital on Human Sports Practice. SHS Web of Conferences, 163, 02016. https://doi.org/10.1051/shsconf/202316302016
MacDonald, K. (2024). Theorising the Educational Leadership Field—Harnessing Bourdieu. In Socially Just Educational Leadership in Unjust Times: A Bourdieusian Study of Social Justice Educational Leadership Practices (pp. 37-61). Cham: Springer International Publishing.
Mu, G. M. (2020). Chinese education and Pierre Bourdieu: Power of reproduction and potential for change. Educational Philosophy and Theory, 52(12), 1249-1255.
Sacco, P. L., Bialowolski, P., & Weziak-Bialowolska, D. (2025). Culture and creativity, skills building, and growth: what have we missed?. Humanities and Social Sciences Communications, 12(1), 1-15.
Schirone, M. (2023). Field, capital, and habitus: The impact of Pierre Bourdieu on bibliometrics. Quantitative Science Studies, 4, 186–208. https://doi.org/10.1162/qss_a_00232
Schulz, L., Parensen, A., & Schlesinger, T. (2023). Expectation-based types of voluntary sports clubs in regional sports federations. Frontiers in Sports and Active Living, 5, 1200246.
Wallan-Tertuliano, I., de Vivian, O., & Alves-Santana, B. (2019). Expatriates and International career management: Corporate and sporting context. 21(2), 1–17. https://doi.org/10.5937/EKOPOG1902001W
Westerlund, A., Nilsen, P., & Sundberg, L. (2019). Implementation of implementation science knowledge: the research‐practice gap paradox. Worldviews on evidence-based nursing, 16(5), 332.
Whelan, J. (2025). Pierre Bourdieu and social work. In Critical Theory for Social Work (pp. 79-92). Policy Press.
White, J. W., Pascale, A. B., & Aragon, S. (2020). Collegiate Cultural Capital and Integration into the College Community. The College Student Affairs Journal, 38(1), 34–52. https://doi.org/10.1353/CSJ.2020.0002
a |
Research Paper
The Paradox of Science and Practice: A Sociological Analysis of the Presence of Scientific Elites in the Hockey Federation from the Perspective of Pierre Bourdieu’s Fields Theory
*Bahram Ghadimi1, Kaveh khabiri2
A B S T R A C T: Introduction: Human resources, as carriers of cultural, social, and symbolic capital, are critical to the configuration of any social field. This study aimed to model the paradox of theory versus practice in the context of the involvement of scientific elites within the Iranian Hockey Federation, utilizing Pierre Bourdieu’s field theory as the conceptual framework.. Methods: This research was qualitative and applied in nature, conducted through grounded theory methodology, following Strauss and Corbin’s systematic approach. The target population consisted of executive and administrative staff and members of the federation’s specialized committees, selected purposefully from among the nation's academic elites. Data collection continued until theoretical saturation was achieved, culminating after 15 semi-structured interviews. Results: A total of 225 open codes were identified and categorized into core dimensions impacting elite scientific participation. During axial coding, these were further broken down into subcategories and linked at the level of properties and dimensions. Key factors included: human resource management dynamics, individual attributes, environmental influences, organizational structures, and communicative processes. Identified barriers were classified into four themes: managerial inefficiency, resource scarcity, traditional resistance, and habitus incongruence. Conclusion: From Bourdieu’s perspective, this paradox reflects a struggle among capitals, wherein the cultural capital of scientific elites is subordinated to prevailing social and economic capitals. The lack of effective interplay among these capitals has perpetuated the status quo and delayed sustainable development in sports. Scientific elites, endowed with dense cultural capital (specialized knowledge, innovation, analytical skills), hold latent power to transform field dynamics. Yet, Bourdieu emphasizes that the efficacy of cultural capital is contingent upon its recognition within the field's structure.
|
2. Assistant Professor, Faculty of Islamic Education, Department of Physical Education, Arak Branch, Islamic Azad University, Markazi Province, Iran
Received:
27 Des 2024
Accepted:
22 Jun 2025
Available Online:
5 Mar 2025
Keywords: Paradox, Science, Practice, Scientific Elites, Pierre Bourdieu, Field Theory
* Corresponding Author: Bahram Ghadimi
E-mail: dr.b.ghadimi@gmail.com
مقاله پژوهشی:
پارادوکس علم و عمل: تحلیل جامعه‌شناختی حضور سرآمدان علمی در فدراسیون هاکی
بهرام قدیمی 1، کاوه خبیری 2* |
1. دانشیار، دانشکده علوم انسانی، گروه جامعه شناسی، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،ایران
2.
تاریخ دریافت: 07 دی 1403
تاریخ پذیرش: 3بهمن 1403
تاریخ انتشار: 15 اسفند 1403
کلید واژه‌ها: پارادوکس، علم ، عمل، سرآمدان علمی، پیر بوردیو، نظریه میدان
|
چکیده:
مقدمه: منابع انسانی به‌عنوان حاملان سرمایه‌های فرهنگی، اجتماعی و نمادین، برای ساختار هر میدان اجتماعی حیاتی هستند. هدف این مطالعه، مدل‌سازی پارادوکس علم و عمل در زمینه حضور سرآمدان علمی در فدراسیون هاکی ایران، بر اساس نظریه میدان پیر بوردیو بود.
روش: این پژوهش کیفی و کاربردی، با استفاده از نظریه داده‌بنیاد و با پیروی از رویکرد نظام‌مند اشتراوس و کوربین انجام شد. جامعه هدف پژوهش شامل کلیه کارکنان ستادی و اجرایی فدراسیون هاکی و اعضای کمیته‌های تخصصی این فدراسیون است که از میان سرآمدان علمی کشور انتخاب شده‌اند؛ نمونه‌گیری به‌صورت هدفمند صورت گرفت. فرآیند جمع‌آوری داده‌ها تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت و پس از انجام ۱۵ مصاحبه این مرحله حاصل شد.
یافته‌ها: در مجموع ۲۲۵ کد باز استخراج و در قالب ابعاد اصلی مؤثر بر مشارکت سرآمدان علمی سازماندهی شد، در مرحله کدگذاری محوری، مقوله‌ها به زیرمقوله‌ها تجزیه و پیوند میان آنها در سطح ویژگی‌ها و ابعاد برقرار گردید و شامل عوامل مدیریت منابع انسانی، عوامل فردی، عوامل محیطی، عوامل سازمانی و عوامل ارتباطی بود. موانع موجود نیز در چهار دسته ناکارآمدی مدیریتی، کمبود منابع، مقاومت‌های سنتی و ناسازگاری عادتواره تقسیم‌بندی شدند.
نتیجه‌گیری: براساس دیدگاه بوردیو، این پارادوکس بیانگر نبردی میان سرمایه‌ها است، جایی که سرمایه فرهنگی سرآمدان علمی تحت سلطه سرمایه‌های اجتماعی و اقتصادی موجود قرار گرفت. نبود رویارویی مؤثر میان این سرمایه‌ها موجب حفظ وضع موجود و به تعویق افتادن توسعه پایدار ورزش شد. سرآمدان علمی، به‌عنوان کنش‌گرانی با سرمایه فرهنگی متراکم (شامل دانش تخصصی، نوآوری و مهارت‌های تحلیلی)، در تئوری پتانسیل بالایی برای تغییر قواعد میدان دارند. از سوی دیگر، بوردیو ، سرمایه فرهنگی را ابزاری برای تمایز و تسلط در میدان معرفی می‌نماید، اما تأکید می‌کند که اثرگذاری آن مشروط به پذیرش توسط ساختار میدان است.
منابع انسانی، به‌عنوان حاملان اصلی سرمایه‌های فرهنگی، اجتماعی و نمادین، ستون فقرات هر میدانی در جامعه‌اند؛ کنش‌گرانی که نه‌تنها در به‌کارگیری و توسعه سایر منابع نقش دارند، بلکه در پیشبرد اهداف کلان میدان‌های اجتماعی، از جمله میدان ورزش، تعیین‌کننده‌اند و می‌تواند علاوه بر کاهش مشکلات داخلی و بین‌المللی، منجر به توسعه ورزشی، همچنین، توسعه فرهنگی-اجتماعی و اقتصادی کشور شود (تیموری و همکاران، ۱۴۰۳). پیر بوردیو این منابع را صرفاً نیروی کار نمی‌بیند، بلکه آنها را کنش‌گرانی می‌داند که جایگاه و ارزششان در میدان‌های مختلف (مثل ورزش، آموزش یا سیاست) توسط روابط قدرت و منطق درونی آن میدان تعریف می‌شود. از نظر او، میدان به مثابه فضایی رقابتی است که در آن سرمایه‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و نمادین، در تعامل و تقابل با یکدیگر، قواعد بازی را شکل می‌دهند. پارادوکس علم و عمل در فدراسیون هاکی را می‌توان از طریق مفهوم میدان‌های پیر بوردیو تحلیل کرد، که چارچوبی برای درک پویایی‌های قدرت و سرمایه در ساختارهای اجتماعی فراهم می‌کند. این تحلیل را می‌توان با بررسی چگونگی تجلی مفاهیم عادتواره1 و سرمایه فرهنگی2 بوردیو در میدان ورزشی، به ویژه در رابطه با پویایی‌های جنسیت و قدرت، غنی‌تر کرد (جفری3 و همکاران، 2024). در این چارچوب، «پرورش4»، «حفظ5» و به‌کارگیری سرمایه انسانی به‌ویژه سرآمدان علمی، که حامل سرمایه فرهنگی متمایزی هستند، نیز به یکی از دغدغه‌های اصلی میدان‌های قدرت در جوامع معاصر تبدیل شده است. نهادهای بین‌المللی نیز، با رصد جابه‌جایی این سرمایه‌ها بین میدان‌های ملی و جهانی، نه‌تنها به دنبال درک رقابت‌های اقتصادی‌اند، بلکه می‌خواهند منطق بازتولید و انتقال سرمایه فرهنگی و نمادین را در میدان جهانی تحلیل کنند. اینجاست که میدان‌های کوچک‌تر، مثل فدراسیونهای ورزشی، به‌عنوان زیرمجموعه‌هایی از میدان کلان جامعه، وارد معادله می‌شوند(مک‌دونالد6 و همکاران، 2024). در فضای رقابتی امروز، سازمان‌ها و فدراسیون‌ها برای حفظ برتری خود در میدان، نیازمند جذب و مدیریت سرآمدانی‌اند که سرمایه فرهنگی و تخصصی بالایی دارند(وسترلند7 و همکاران، 2019). برای همسوسازی هابیتوس8 یا عادتوارهی این سرآمدان با منطق و قواعد میدان سازمانی، سرمایه نمادین میدان همچون اعتبار، نفوذ یا مشروعیت سازمان نیز باید تقویت شود. بوردیو اعتقاد دارد که توسعه وجود و حضور سرآمدان در میدان، به معنای انباشت سرمایه فرهنگی و تبدیل آن به ابزاری برای تسلط بر رقبا در میدان‌های دیگر موثر است، اما این فرآیند تنها زمانی به ثمر می‌نشیند که ساختار و منطق میدان پذیرای این سرمایه باشد. در غیر این صورت، شکافی عمیق بین ظرفیت‌های علمی سرآمدان و کاربرد عملی آنها در میدان شکل می‌گیرد که می‌توان آن را «پارادوکس علم و عمل» نامید(هوگ9 و همکاران، 2024). این پارادوکس، که بوردیو آن را نتیجه ناسازگاری بین عادتواره کنش‌گران و ساختار میدان می‌داند، در میدان‌هایی همچون فدراسیونهای ورزشی به وضوح قابل مشاهده است. پیر بوردیو بدون شک یکی از پراستنادترین جامعه شناسان در 20+ سال گذشته است و سهم او در نظریه اجتماعی ارتباط فوری با مددکاری اجتماعی دارد و راه های جدیدی برای تفکر در مورد طیف وسیعی از حوزه ها از جمله طبقه اجتماعی، بازتولید اجتماعی و توزیع انواع سرمایه ارائه می دهد. (ویلان10 و همکاران، 2025). سرآمدان علمی، به‌عنوان کنش‌گرانی با سرمایه فرهنگی متراکم (مثل دانش تخصصی، مهارت‌های تحلیلی و نوآوری)، پتانسیل بازتعریف قواعد بازی در میدان را دارند. آنها می‌توانند با ارائه راهکارهای خلاقانه و میان‌برهای اثربخش، ساختارهای کهنه را به چالش بکشند و ارزشی تازه به میدان بیفزایند(ساکو11 و همکاران، 2025). اما در میدان‌هایی که تحت سلطه سرمایه‌های اجتماعی (مثل شبکه‌های روابط مدیران سنتی) یا سرمایه اقتصادی (مثل منابع مالی محدود و تخصیص ناکارآمد) هستند، این سرمایه فرهنگی به‌سختی به سرمایه نمادین تبدیل می‌شود. با این حال، اقتصاد به دلایل تاریخی و معاصر باید به عنوان یک عامل نسبتا مهم در نظر گرفته شود (هولمکوئیست12 و همکاران، 2022). در چنین شرایطی، سرآمدان یا به حاشیه رانده می‌شوند، یا به‌دلیل ناسازگاری عادتواره‌شان با منطق میدان، توان کنش‌گری خود را از دست می‌دهند. این ناسازگاری نه‌تنها موفقیت سازمان را به خطر می‌اندازد، بلکه هزینه‌های پنهانی مثل از دست رفتن نوآوری، کاهش بهره‌وری و حتی تضعیف مشروعیت میدان را به دنبال دارد. در نتیجه ضرورت شناخت منابع و سرمایه‌های خاص مدیریت که در آن سرمایه‌های اقتصادی و فرهنگی کم است باید بر اساس آثار نمادین آنها رعایت شوند (اوفلاسینو13 و همکاران، 2022). فدراسیونهای ورزشی، به‌عنوان کنش‌گرانی که بتوانند با تکیه بر سرمایه فرهنگی خود، ساختار میدان را بازتعریف نمایند و عادتوارهی خودمدیریتی14 و خودکنترلی15 را در میدان نهادینه16 سازند، در میدان‌های رقابتی جهانی این نیاز را دوچندان می‌سازند. از این رو، برنامه‌ریزی برای رشد این منابع و ارتقای جایگاه آنها در میدان‌های داخلی و خارجی، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر خواد بود. فدراسیونهای ورزشی به‌عنوان سازمان‌های غیرانتفاعی نقش تعیین‌کننده‌ای برای فعالیت‌های ورزشی سازمان‌یافته ایفا می‌نمایند. در اصل، یکی از مسئولیت های کلیدی فدراسیون های ورزشی، ارائه خدمات حمایتی مبتنی بر نیاز است. (شولز17 و همکاران، 2023).از منظر بوردیو، این فقدان نظام‌مند سیستمی برای جذب و حفظ سرآمدان علمی در فدراسیونهای ورزشی، نتیجه سلطه سرمایه‌های غیرعلمی بر میدان است. بوردیو بر خلاف پارادایم های پژوهشی کارل مارکس و ماکسیمیلیان وبر، پیشنهاد کرد که سرمایه فرهنگی در قشربندی اجتماعی نیز اهمیت زیادی دارد و طبقات اجتماعی از سرمایه فرهنگی برای ایجاد قشربندی و نشان دادن ذائقه فرهنگی و عادت طبقات مختلف استفاده می‌کنند (لین18 و همکاران، 2023). سرمایه اجتماعی، در قالب شبکه‌های روابط سنتی مدیران، و سرمایه اقتصادی، در قالب بودجه‌های محدود یا تخصیص نادرست منابع، منطق خود را بر میدان تحمیل می‌کنند و سرمایه فرهنگی سرآمدان را به حاشیه می‌رانند. در چنین میدانی، قواعد بازی به‌گونه‌ای تعریف شده که حفظ وضع موجود و نه بازتعریف آن با تکیه بر دانش و نوآوری در اولویت می‌باشد. این وضعیت پارادوکس علم و عمل را تشدید می‌کند. لذا، موقعیت اجتماعی می تواند به عنوان یک عامل اجتماعی مهم مورد توجه قرار گیرد. (قدیمی19 و همکاران، 2021). سرآمدانی که می‌توانند با سرمایه فرهنگی خود ساختارها را بهبود دهند، یا از میدان کنار گذاشته می‌شوند یا به‌دلیل نبود حمایت‌های ساختاری چون جایگاه و اعتبار مطلوب سرمایه نمادین، دستورالعمل‌های شفاف و سرمایه قانونی و همچنین بودجه‌های پژوهشی، توان اثرگذاری خود را از دست می‌دهند. سرمایه فرهنگی می‌تواند به توضیح و رسیدگی به این موضوع کمک کند (وایت20 و همکاران، 2020). بوردیو این پدیده را نوعی بازتولید قدرت می‌داند؛ جایی که میدان، به‌جای پذیرش سرمایه‌های جدید و تحول‌آفرین، ساختارهای قدیمی و ناکارآمد خود را تقویت می‌کند. چنین تلاش جمعی به انتقاد شدید و گاه گمراه کننده بوردیو برای جبرگرایی پاسخ می دهد. (موجیم21 و همکاران، 2020). این پارادوکس پیامدهای گسترده‌تری نیز دارد. درصد بالایی از سرآمدان علمی کشور تمایل به مهاجرت به میدان‌های کشورهای توسعه‌یافته را دارند. جامعه کنونی سرآمدان علمی، تحرک بی‌سابقه‌ای از مردم، به‌ویژه خبرگان به کشورهای توسعه‌یافته سوق داده‌اند. این تحرک می تواند از یگ‌سو هم امکان توسعه استعدادهای انسانی و دسترسی به زیرساخت ها و منابع درجه یک را فراهم سازد، ولی از سوی دیگر می تواند به معنای ایجاد ضرر به سبب فرار مغزها باشد (ایچه‌وریا22 و همکاران، 2022). از نگاه بوردیو، این مهاجرت نتیجه رقابت نابرابر بین میدان‌های ملی است. در میدان داخلی، عواملی مثل ناکارآمدی سیاسی و سلطهء روابط قدرت بر شایستگی، ضعف و کمبود منابع برای حمایت از نوآوری و کم‌ارزش دانستن دانش علمی سرآمدان را دلسرد می‌کند(جوی و همکاران، 2020). این عوامل، سرمایه فرهنگی آنها را بی‌اثر یا کم‌اثر می‌کند و به‌جای تبدیل شدن به سرمایه نمادین برای میدان داخلی همچون اعتبار فدراسیون های ورزشی، به مهاجرت و انتقال این سرمایه به میدان‌های رقبای جهانی منجر می‌شود. در نتیجه، میدان داخلی نه‌تنها از پتانسیل سرآمدان محروم می‌شود، بلکه در چرخه‌ای معیوب، به بازتولید ضعف ساختاری خود ادامه می‌دهد. ایجاد محیط هایی که در آن انباشت فکری، مشارکت، آگاهی فرهنگی و ابعاد بالقوه فرهنگی در نظر گرفته شود، برای غنی سازی سرمایه فرهنگی پیشنهاد شده است (کاراکایا23 و همکاران، 2022). با این حال به نظر می‌رسد راه برون‌رفت از این پارادوکس. حمایت از افراد نوآور در میدان سازمانی و مدیریت مشارکتی در فضایی که بستر مناسب برای شکوفایی سرمایه نمادین سرآمدان باشد ممکن خواهد بود (بولشایا 24 و همکاران، 2022). بوردیو معتقد است که اگر میدان به کنش‌گران اجازه دهد تا با تکیه بر سرمایه فرهنگی خود قواعد بازی را بازتعریف کنند، ارزشی تازه به میدان افزوده می‌شود و امکان تسلط بر رقبا نیز به تبعیت از آن افزایش خواهد یافت. این تحول نیازمند تغییر در منطق میدان است که به مثابه گذار از سلطه سرمایه‌های سنتی مثل روابط و پول، به ارزش‌گذاری سرمایه فرهنگی همچون دانش و نوآوری است(شیرون25 و همکاران، 2023). در ایران، تا زمانی که چنین تغییری به‌صورت قانونی در میدان فدراسیونهای ورزشی همچون هاکی رخ ندهد، سرمایه سرآمدان یا هدر می‌رود یا در میدان‌های خارجی به کار گرفته می‌شوند. فرآیند جهانی شدن26 نیز مهاجرت را به واقعیتی فزاینده تبدیل می کند (والان‌ترتولیانو27 و همکاران، 2019). برای مثال، نبود برنامه‌ای مدون برای شناسایی و حمایت از سرآمدان علمی-ورزشی نشان می‌دهد که میدان همچنان درگیر بازتولید ساختارهای قدیمی است؛ ساختارهایی که ریشه در ابعاد فرهنگی (کم‌توجهی به علم در ورزش)، سیاسی (تمرکز قدرت در دست گروه‌های خاص)، اقتصادی (اولویت بودجه‌ها به امور روزمره) و مدیریتی (فقدان برنامه‌ریزی استراتژیک) دارند(کوزیرو و همکاران، 2022) تحقیقات پیشین نشان می‌دهد این ساختارها مانع از آن می‌شوند که سرآمدان به‌عنوان کنش‌گرانی تحول‌آفرین وارد میدان شوند و پارادوکس علم و عمل را به چالشی مزمن تبدیل می‌کنند که توسعه پایدار ورزش را به تعویق می‌اندازد. هوانگ28 و همکاران(2025) به بررسی رابطه بین پارادوکس دانش و عملکرد مشارکتی پرداختند و دست‌آورد آنان نشان داد که هرچه پارادوکس دانش قوی‌تر باشد، پتانسیل ایجاد ارزش بالاتر است. بنابراین، پارادوکس دانش تأثیر مثبتی بر عملکرد مشارکتی دارد. کارکردهای دوگانگی ساختاری29 و دوگانگی زمینه‌ای30، این رابطه مثبت را تقویت می‌کنند. به عبارت دیگر، وجود این دو نوع دوگانگی باعث می‌شود که رابطه مثبت بین آن متغیرها قوی‌تر و مؤثرتر شود. بورک31 و همکاران(2025) به بررسی رفتارهای رهبری پارادوکسیکال صنعت ورزش پرداختند . یافته‌های این پژوهش پایه‌ای محکم برای بررسی حضور و تأثیر سرآمدان علمی در ساختار ورزش را فراهم می‌کند. کاربرد رفتارهای رهبری پارادوکسیکال32 درمحدوده مرزهای جغرافیایی و جمعیتی، نشان‌دهنده اهمیت آنها در محیط‌های پیچیده و پویای فدراسیونهای ورزشی است که با تنش‌های میان علم و عمل در فرآیند اجرایی امور روزمره اداری، دست‌وپنجه نرم می‌کنند. تیموری و همکاران (1403) در پژوهش خود مدلی برای توسعه سیاسی در حوزه ورزش جمهوری اسلامی ایران ارائه کرده‌اند این مدل به‌عنوان چارچوبی جامع که هدف آن ارائه نقشه‌راهی برای تحول و ارتقای نظام ورزشی کشور در ابعاد مختلف طراحی شده است و ابزاری برای شناسایی رفتارهایی ارائه می‌دهد که سرآمدان علمی می‌توانند از طریق آنها تعارض میان دانش (علم) و ساختارهای سنتی میدان (عمل) را مدیریت کنند. کاربرد این رفتارها در بسترهای متنوع، که مطالعه به آن اشاره دارد، نشان‌دهنده انعطاف‌پذیری سرمایه فرهنگی در مواجهه با مقاومت میدان است. در فدراسیون هاکی ایران، که با چالش‌های خاص اقتصادی-سیاسی و فرهنگی-اجتماعی روبه‌روست، نمی‌توان فرض کرد که ابزار رهبری پارادوکسیکال به‌تنهایی قادر به غلبه بر مقاومت ذاتی میدان باشد. پارادوکس علم و عمل در چنین میدانی نه‌تنها نتیجه ناتوانی فردی سرآمدان، بلکه محصول فرآیند بازتولید قدرت است؛ فرآیندی که سرمایه فرهنگی را دفع می‌کند تا سلطه سرمایه‌های سنتی را حفظ کند. لذا، بدون تحلیل تعاملات قدرت در میدان، کاربرد رفتارهای رهبری پارادوکسیکال می‌تواند به راه‌حلی سطحی محدود شود که ناتوان از تغییر ریشه‌ای قواعد بازی است. در چنین فضایی می‌توان دریافت که چرا بوردیو میدان را نه‌تنها عرصه رقابت، بلکه فضایی برای بازتولید ساختارهای موجود می‌داند. سرآمدان علمی اغلب با میدانی روبه‌رو هستند که تحت سلطه سرمایه اجتماعی مثل شبکه‌های روابط مدیران و سرمایه اقتصادی از قبیل منابع محدود) قرار گرفته‌اند. بنابراین، رهبری پارادوکسیکال، می‌تواند به‌عنوان استراتژی‌ای عمل کند که دانش علمی به حاشیه رانده نشود . سبزی و همکاران(1403) به ارائه چارچوب مفهومی عوامل تعیین کننده در مهاجرت نخبگان ورزشی کشور و دوری از محیط‌های اجرایی مثل فدراسیونهای ورزشی پرداختند و اظهار نمودند با توجه به چالش‌های شناسایی‌شده، سیاست‌گذاری‌های کلان و اقدامات مؤثر برای بهبود کیفیت زندگی اجتماعی و حرفه‌ای ورزشکاران نخبه ضروری است تا از مهاجرت این سرمایه‌های انسانی جلوگیری شود و فضای جضور آنها در فدراسیونهای ورزشی تقویت گردد. اگرچه پژوهش سبزی‌نژاد(1403) با استفاده از نظریه داده‌بنیاد، عوامل چندبعدی مهاجرت نخبگان ورزشی را به‌خوبی شناسایی کرده، اما از منظر بوردیو دارای محدودیت‌هایی است که تحلیل پارادوکس علم و عمل را ناقص می‌گذارد. نخست، رویکرد عمدتاً توصیفی پژوهش، پویایی‌های درونی میدان را به‌طور کامل مورد بررسی قرار نداده است. در واقع، بوردیو تأکید دارد که تغییرات در میدان نتیجه تقابل فعال بین سرمایه‌ها و عادتواره یا هابیتوس33 در کنش‌گران است. با این حال، این مطالعه خبرگان حوزه ورزشی را به‌عنوان کنش‌گران منفعل ترسیم کرده که صرفاً در برابر موانع ساختاری به مهاجرت روی می‌آورند، بدون آنکه ظرفیت آنها برای بازتعریف قواعد میدان مورد کاوش قرار گیرد. در این راستا، عواملی نظیر ناکارآمدی مدیریتی و مشکلات فرهنگی-اجتماعی، که در پژوهش به‌عنوان موانع معرفی شده‌اند، ممکن است صرفاً چالش‌های تصادفی نباشند، بلکه بخشی از منطق ذاتی میدان باشند که به‌منظور حفظ سلطه سرمایه‌های اجتماعی و اقتصادی مدیران سنتی طراحی شده‌اند. این دیدگاه، راهبردهای پیشنهادی پژوهش (بهبود زیرساخت‌ها و شرایط اجتماعی) را زیر سؤال می‌برد؛ زیرا بدون تغییر در ساختار قدرت میدان، چنین راهبردهایی ممکن است در عمل ناکارآمد باقی بمانند. نیک دست و همکاران (1401)، مدل ساختاری موانع اجرای برنامه ریزی راهبردی در فدراسیونهای ورزشی را ارائه و موانع اجرای آن را تعیین نمودند. یافته‌ها نشان داد‌که «موانع مدیریتی» بالاترین رتبه و «محیط سیاسی و حقوقی» پایین‌ترین رتبه را در بین موانع اجرای برنامه راهبردی کسب کردند. از دیدگاه نظریه میدان‌های پیر بوردیو، رابطه بین پارادوکس دانش و عملکرد مشارکتی هوانگ34 (2025)، رفتارهای رهبری پارادوکسیکال صنعت ورزش بورک35 (2025)، مدل توسعه سیاسی ورزش تیموری (1403)، تبیین عوامل چندبعدی مهاجرت نخبگان ورزشی سبزی‌نژاد(1403) و مدل ساختاری موانع اجرای برنامه ریزی راهبردی در فدراسیونهای ورزشی نیک دست (1401) را می‌توان تلاشی برای فهم پارادوکس علم و عمل در میدان ورزش ایران، به‌ویژه فدراسیون‌هایی همچون فدراسیون هاکی جمهوری اسلامی ایران تلقی کرد. بر اساس دیدگاه بوردیو، میدان فضایی رقابتی است که در آن کنش‌گران با تکیه بر سرمایه‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و نمادین، برای کسب قدرت و بازتعریف قواعد بازی تلاش می‌کنند. در این چارچوب، عوامل علی و زمینه‌ای این مطالعات همچون ضرورت توسعه و سطح آگاهی، به حضور سرآمدان علمی و سرمایه فرهنگی آنها اشاره دارند؛ کنش‌گرانی که می‌توانند با دانش تخصصی خود، تحولاتی در میدان ورزش ایجاد نمایند. با این حال، عوامل مداخله‌گر همچون موانع درون‌سازمانی و برون‌سازمانی، نشان‌دهنده مقاومت میدان در برابر این سرمایه فرهنگی است. از نگاه بوردیو، این مقاومت نتیجه سلطه سرمایه اجتماعی حاصل از شبکه‌های روابط مدیران سنتی، و سرمایه اقتصادی وابسته به منابع محدود یا اثر تخصیص ناکارآمد آن بر میدان است که منطق عملی آن را بر حفظ و عدم تغییر وضع موجود در میدان متمرکز کرده است. راهبردهای پیشنهادی در مطالعات پیشین، همچون اقدامات سیاسی، سازمانی و اقتصادی نیز، اگرچه به نظر علمی و تحول‌آفرین می‌آیند، اما در عمل این امکان وجود دارد که با عادتواره کنش‌گران موجود در میدان، که اغلب با تغییرات ساختاری ناسازگار هستند هم‌راستا نشوند. این فرآیندی است که نتایج حاصل از پژوهش‌های پیشین به‌طور صریح به موانع آن نپرداخته است. یکی دیگر از نقاط ضعف این پژوهش‌ها، رویکرد بیش از حد خطی و خوش‌بینانه نسبت به تحول میدان می‌باشد؛ در حالی‌که میدان‌های اجتماعی، به‌ویژه در بستر پیچیده ورزش ایران، پویایی‌هایی دارند که نمی‌توان آنها را صرفاً با پیش‌بینی پیامدهای مثبت توضیح داد. بوردیو تأکید می‌کند که تغییر در میدان نیازمند رقابت و تقابل بین سرمایه‌هاست، اما نتایج پیشنهادی مطالعات مرتبط، به این پرسش پاسخ نمی‌دهد که چگونه سرآمدان علمی می‌توانند در برابر سلطه سرمایه‌های اجتماعی و اقتصادی مدیران سنتی، قواعد بازی را بازتعریف کنند. به نظر می‌رسد پیشینه تحقیقات انجام شده، بیش از حد به راهبردها و پیامدها بدون آنکه عمیقا به ناسازگاری ریشه پارادوکس علم و عمل هابیتوس در کنش‌گران با ساختار میدان بپردازند، متکی است و علی‌رغم اشاره به موانع موجود، متاسفانه از پتانسیل بازتولید قدرت در میدان غافل مانده است. موانع درون‌سازمانی و برون‌سازمانی که در مطالعات به آنها اشاره شده‌است، خود بخشی از استراتژی میدان برای حفظ سلطه سرمایه‌های سنتی در برابر چالش‌های قابل رفع با راهبردهای علمی است. برای مثال، در فدراسیون هاکی، اگر مدیران با سرمایه اجتماعی بالا (روابط و نفوذ) در برابر ورود دانش سرآمدان مقاومت کنند، این مقاومت نه یک مانع تصادفی، بلکه بخشی از منطق میدان برای بازتولید ساختارهای موجود است. در مدل تیموری و همکاران(1403) تحلیل پویایی حاصل از ارائه یک نقشه‌راه خوش‌بینانه، می‌توانس جایگزین استراتژی‌های کنش‌گری سرآمدان برای غلبه بر این مقاومت گردد. لذا باتوجه به خلاء‌های موجود در پژوهش‌های پیشین، مطالعه حاضر قصد دارد با رویکردی تحلیلی از منظر میدان‌های پیر بوردیو به بررسی پارادوکس علم و عمل حضور سرآمدان علمی در فدراسیون هاکی بپردازد.
روش:
این پژوهش با رویکرد کاربردی و به‌صورت کیفی طراحی شده و با استفاده از روش نظریه داده‌بنیاد36 بر اساس شیوه سیستماتیک استراوس و کوربین37 اجرا گردیده است. هدف از این مطالعه، تدوین مدلی برای پارادوکس علم و عمل در حضور سرآمدان علمی در فدراسیون هاکی ایران بوده است. جامعه هدف پژوهش شامل کلیه کارکنان ستادی و اجرایی فدراسیون هاکی و اعضای کمیته‌های تخصصی این فدراسیون است که از میان سرآمدان علمی کشور انتخاب شده‌اند؛ افرادی که به‌دلیل تخصص و دانش خود، نقش کلیدی در این میدان ایفا می‌کنند.
[1] Habitus
[2] Cultural capital
[3] Jeffrey
[4] Cultivation
[5] preservation
[6] MacDonald
[7] Westerlund
[8] Habitus
[9] Hoegh
[10] Whelan
[11] Sacco
[12] Holmqvist
[13] Euflausino
[14] Self-management
[15] Self -control
[16] Institutionalize
[17] Schulz
[18] Lin et al
[19] Ghadami et al.
[20] White
[21] Mu, G. M, et al.
[22] Echeverría
[23] Karakaya
[24] Bolshaia
[25] Schirone
[26] Globalization
[27] Wallan-Tertuliano
[28] Huang
[29] Structural Ambidexterity
[30] Contextual Ambidexterity
[31] Bourke
[32] Paradoxical Leader Behavior (PLB)
[33] habitus
[34] Huang
[35] Bourke
[36] Grounded Theory
[37] Strauss & Corbin
جدول (1)، ویژگی‌های مصاحبه شوندگان
تحصیلات | رشته تحصیلی | جنسیت | حوزه فعالیت | کد | ردیف |
دکتری تخصصی | جامعه‌شناسی ورزشی | مرد | اجرایی | P1 | 1 |
دکتری تخصصی | مدیریت ورزشی | مرد | ستادی | P2 | 2 |
دانشجوی دکتری تخصصی | فیزیولوژی ورزشی | مرد | ستادی | P3 | 3 |
کارشناسی ارشد | مدیریت ورزشی | زن | ستادی | P4 | 4 |
دکتری تخصصی | تربیت‌بدنی عمومی | مرد | اجرایی | P5 | 5 |
دانشجوی دکتری تخصصی | مدیریت ورزشی | مرد | اجرایی | P6 | 6 |
کارشناسی ارشد | تربیت‌بدنی | زن | ستادی | P7 | 7 |
دکتری تخصصی | جامعه‌شناسی ورزشی | زن | اجرایی | P8 | 8 |
کارشناسی ارشد | تربیت‌بدنی | مرد | اجرایی | P9 | 9 |
دکتری تخصصی | مدیریت ورزشی | زن | ستادی | P10 | 10 |
دکتری تخصصی | جامعه‌شناسی ورزشی | مرد | ستادی | P11 | 11 |
دانشجوی دکتری تخصصی | جامعه‌شناسی ورزشی | زن | اجرایی | P12 | 12 |
کارشناسی ارشد | تربیت‌بدنی | زن | ستادی | P13 | 13 |
دکتری تخصصی | جامعه‌شناسی ورزشی | مرد | اجرایی | P14 | 14 |
کارشناسی ارشد | مدیریت ورزشی | مرد | ستادی | P15 | 15 |
برای جمع‌آوری داده‌ها از روش‌های مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی (مصاحبه نیمه‌ساختاریافته، مشاهده، و استفاده از ابزارهای صوتی و تصویری) استفاده شد. تحلیل داده‌ها با بهره‌گیری از فرآیند کدگذاری در روش نظریه داده‌بنیاد انجام گرفت که شامل سه مرحله کدگذاری باز1 کدگذاری محوری2 و کدگذاری انتخابی3 بود. در این راستا، تحلیل مضمونی4 به‌عنوان یکی از کارآمدترین روش‌ها برای تجزیه‌وتحلیل داده‌های کیفی، به‌ویژه در بخش مصاحبه‌ها، به کار گرفته شد. ابزار تحلیل، نرم‌افزار مکس‌کیودا 20205 بود که از برنامه‌های پیشرو در تحلیل داده‌های کیفی در سطح جهانی به‌شمار می‌رود. این نرم‌افزار برای سازماندهی داده‌ها، شناسایی مضامین، ایجاد
چارچوب‌های نظری و استخراج نتایج از داده‌های کیفی متنوع استفاده شد. فرآیند کدگذاری و تحلیل تا دستیابی به مدلی جامع برای پارادوکس علم و عمل ادامه یافت و اطمینان از روایی و پایایی داده‌ها از طریق بازبینی مستمر توسط پژوهشگر و مشارکت‌کنندگان تأیید گردید.
پس از انجام کدگذاری باز در راستای تدوین مدل حضور سرآمدان علمی در فدراسیون هاکی از منظر میدان‌های پیر بوردیو، از مصاحبه‌های انجام‌شده با 15 مشارکت‌کننده، در مجموع 225 کد باز استخراج شد. این کدها از تحلیل محتوای کیفی مصاحبه‌ها به دست آمد و مبنای اولیه تحلیل‌های بعدی را تشکیل داد. در مرحله کدگذاری محوری، مقوله‌ها به زیرمقوله‌ها تجزیه و پیوند میان آنها در سطح ویژگی‌ها و ابعاد برقرار گردید. در این فرآیند، یک مقوله اصلی از کدگذاری باز به‌عنوان هسته مرکزی مدل انتخاب شد و سایر مقوله‌ها حول آن سازماندهی شدند. سپس، با ادغام طبقات و تحلیل عمیق‌تر داده‌ها، ابعاد و مؤلفه‌های مؤثر بر حضور سرآمدان علمی در فدراسیون هاکی شناسایی شد. این فرآیند تا رسیدن به مدلی جامع ادامه یافت که پارادوکس علم و عمل را در این میدان خاص تبیین می‌کند. ابعاد، مؤلفه‌ها و موانع مؤثر بر حضور سرآمدان علمی در فدراسیون هاکی در شکل‌های (1)، (2) و (3) ارائه شده‌اند. این نمودارها به‌ترتیب، جنبه‌های مختلف این حضور را از منظر عوامل تسهیل‌کننده و بازدارنده نشان می‌دهند.
[1] Open Coding
[2] Axial Coding
[3] Selective Coding
[4] Thematic Analysis
[5] MAXQDA 2020
ابعاد شناسایی‌شده شامل مدیریت منابع انسانی، عوامل فردی، عوامل محیطی، عوامل سازمانی و عوامل ارتباطی است. این ابعاد، که تشکیل‌دهنده ساختار کلی حضور سرآمدان علمی در فدراسیون هاکی جمهوری اسلامی ایران هستند، نشان‌دهنده تنوع زمینه‌هایی‌اند که این حضور را تحت تأثیر قرار می‌دهند. برای مثال، عوامل مدیریت منابع انسانی به سیاست‌ها و راهبردهای جذب و حفظ سرآمدان اشاره دارد، در حالی که عوامل فردی به ویژگی‌های شخصیتی و انگیزشی این کنش‌گران مربوط می‌شود.
مؤلفه‌های مؤثر شامل علل مدیریتی، علل اقتصادی، علل اجتماعی و فرهنگی، و علل فردی است. این مؤلفه‌ها به‌عنوان نیروهای پیش‌برنده یا تسهیل‌کننده حضور سرآمدان عمل می‌کنند. به‌عنوان مثال، علل مدیریتی ممکن است شامل برنامه‌ریزی استراتژیک یا حمایت سازمانی باشد، در حالی که علل اقتصادی به دسترسی به منابع مالی و زیرساختی اشاره دارد. این مؤلفه‌ها نشان‌دهنده پتانسیل سرمایه فرهنگی سرآمدان برای اثرگذاری در میدان هستند، مشروط بر آنکه با منطق میدان همسو شوند.
موانع شناسایی‌شده نیز در چهار دسته : 1) مدیریتی (ناکارآمدی مدیریت)، 2) اقتصادی (کمبود منابع)، 3) اجتماعی و فرهنگی (مقاومت‌های سنتی) و 4) فردی (ناسازگاری عادتواره) قرار گرفتند. این موانع، که حضور مؤثر سرآمدان علمی را در فدراسیون هاکی محدود می‌کنند، بازتاب‌دهنده سلطه سرمایه‌های اجتماعی و اقتصادی بر میدان‌اند؛ فرآیندی که از منظر بوردیو به بازتولید قدرت و دفع سرمایه فرهنگی منجر می‌شود.
بحث و نتیجه‌گیری:
این پژوهش با هدف تبیین پارادوکس علم و عمل در حضور سرآمدان علمی در فدراسیون هاکی جمهوری اسلامی ایران، از منظر میدان‌های پیر بوردیو انجام شد و با استفاده از روش نظریه داده‌بنیاد، مدلی جامع برای این پدیده ارائه گردید. یافته‌ها، که از تحلیل مصاحبه‌های 15 نفر از نخبگان علمی فعال در کمیته های تخصصی فدراسیون به دست آمد، ابعاد (عوامل مدیریت منابع انسانی، فردی، محیطی، سازمانی و ارتباطی)، مؤلفه‌های تسهیل‌کننده (علل مدیریتی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، و فردی) و موانع (ناکارآمدی مدیریتی، کمبود منابع، مقاومت‌های سنتی و ناسازگاری) حضور این کنش‌گران را نشان داد. از آنجائیکه، از دیدگاه بوردیو، میدان فضایی رقابتی است که در آن کنش‌گران با تکیه بر سرمایه‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و نمادین برای کسب جایگاه و بازتعریف قواعد بازی مبارزه می‌کنند؛ در این چارچوب، پارادوکس علم و عمل در فدراسیون هاکی نه‌تنها یک تناقض عملیاتی، بلکه بازتابی از تقابل سرمایه‌ها و ناسازگاری ساختاری میان عادتواره سرآمدان علمی و منطق میدان است که تحت سلطه سرمایه‌های غیرعلمی قرار دارد.
یافته‌ها نشان می‌دهند که سرآمدان علمی، به‌عنوان کنش‌گرانی با سرمایه فرهنگی متراکم (شامل دانش تخصصی، نوآوری و مهارت‌های تحلیلی)، در تئوری پتانسیل بالایی برای تغییر قواعد میدان دارند. از سوی دیگر، بوردیو ، سرمایه فرهنگی را ابزاری برای تمایز و تسلط در میدان معرفی می‌نماید، اما تأکید می‌کند که اثرگذاری آن مشروط به پذیرش توسط ساختار میدان است. در فدراسیون هاکی، مؤلفه‌هایی چون علل مدیریتی (مثل برنامه‌ریزی استراتژیک) و علل فردی (انگیزه و خلاقیت) وجود چنین پتانسیلی را تأیید می‌کنند. با این حال، موانع شناسایی‌شده – از جمله ناکارآمدی مدیریتی و مقاومت‌های اجتماعی و فرهنگی – نشان‌دهنده ناکامی این سرمایه در تبدیل شدن به سرمایه نمادین (اعتبار و نفوذ) است. از نگاه بوردیو، این ناکامی ریشه در ناسازگاری عادتواره سرآمدان با منطق میدان دارد. عادتواره، به‌عنوان مجموعه‌ای از تمایلات و الگوهای رفتاری که از تجربه‌های اجتماعی شکل می‌گیرد، در سرآمدان علمی به‌سمت نوآوری و تحول‌خواهی جهت‌گیری یافته، اما میدان فدراسیون هاکی، که تحت سلطه شبکه‌های روابط سنتی (سرمایه اجتماعی) و منابع محدود (سرمایه اقتصادی) است، این عادتواره را دفع می‌کند. این تقابل، پارادوکس علم و عمل را به‌وجود می‌آورد: دانش سرآمدان، که می‌تواند ساختارهای کهنه را به چالش بکشد، به‌دلیل عدم هم‌راستایی با قواعد بازی مسلط، به حاشیه رانده می‌شود. از سوی دیگر، بوردیو استدلال می‌کند که میدان‌های اجتماعی نه‌تنها عرصه رقابت، بلکه فضایی برای بازتولید قدرت هستند. در فدراسیون هاکی، این بازتولید از طریق سلطه کنش‌گران مسلط (مدیران سنتی) بر قواعد بازی مشهود است. موانع اقتصادی (کمبود بودجه‌های پژوهشی) و مدیریتی (فقدان برنامه‌ریزی استراتژیک) نه‌تنها چالش‌های تصادفی نیستند، بلکه بخشی از استراتژی میدان برای حفظ وضع موجود و دفع سرمایه فرهنگی سرآمدان است. به‌عنوان مثال، مقاومت‌های اجتماعی و فرهنگی که در یافته‌ها برجسته شده، بازتاب‌دهنده تلاش میدان برای حفظ "دوکسا1" یا باورها، ارزش‌ها و پیش‌فرض‌های مسلط در یک جامعه است که نوآوری علمی را تهدیدی برای نظم موجود می‌بیند. این فرآیند با پژوهش نیک‌دست و همکاران (1401) همسو است که موانع مدیریتی را اصلی‌ترین مانع اجرای برنامه‌ریزی راهبردی در فدراسیونهای ورزشی معرفی می‌کند، اما تحلیل بوردیویی ما فراتر می‌رود و این موانع را به‌عنوان ابزار بازتولید سلطه در میدان تفسیر می‌کند. پدیده مهاجرت سرآمدان نیز، که در یافته‌ها به‌طور ضمنی و در پیشینه (سبزی و همکاران، 1403) به‌طور صریح مطرح شده، از منظر بوردیو نتیجه رقابت نابرابر میان میدان‌های ملی و جهانی است. سرآمدان علمی، که عادتواره‌شان با میدان‌های توسعه‌یافته و ارزش‌گذار به سرمایه فرهنگی هم‌راستاتر است، در میدان داخلی با فقدان سرمایه نمادین (جایگاه و اعتبار) مواجه می‌شوند و به مهاجرت روی می‌آورند. بوردیو این جابه‌جایی را نتیجه منطق میدان‌های جهانی می‌داند که سرمایه فرهنگی را به سرمایه نمادین و اقتصادی تبدیل می‌کنند، در حالی که میدان داخلی در چرخه‌ای معیوب به تضعیف خود ادامه می‌دهد. این تحلیل نشان می‌دهد که پارادوکس علم و عمل در فدراسیون هاکی صرفاً یک مسئله سازمانی نیست، بلکه بازتابی از پویایی‌های کلان‌تر اجتماعی و قدرت است.
از دیدگاه بوردیو، پارادوکس علم و عمل در این پژوهش را می‌توان به‌عنوان نبردی میان سرمایه‌ها تفسیر کرد که در آن سرمایه فرهنگی سرآمدان در برابر سرمایه‌های اجتماعی و اقتصادی کنش‌گران مسلط شکست می‌خورد. برخلاف دیدگاه خوش‌بینانه هوانگ و همکاران (2025) که پارادوکس دانش را فرصتی برای عملکرد مشارکتی می‌دانند، تحلیل بر مبنای دیدگاه بوردیویی نشان می‌دهد که در میدان فدراسیون هاکی، این پارادوکس به‌جای ارزش‌آفرینی، به انسداد منجر شده است. دوگانگی ساختاری و زمینه‌ای، که هوانگ آن را تقویت‌کننده می‌داند، در اینجا به بازتولید مقاومت میدان کمک کرده، زیرا عادتواره مدیران سنتی با تغییرات پیشنهادی سرآمدان سازگار نیست. به همین ترتیب، رهبری پارادوکسیکال پیشنهادشده توسط بورک و همکاران (2025) در فدراسیون هاکی کارایی کمتری دارد؛ زیرا بدون تغییر در ساختار قدرت، این استراتژی به سطح عمل‌گرایی سازمانی محدود می‌ماند و نمی‌تواند قواعد بازی را بازتعریف کند. مدل تیموری و همکاران (1403) نیز، اگرچه نقشه‌راهی برای تحول ارائه می‌دهد، اما از منظر بوردیو بیش‌ازحد خطی است و پتانسیل بازتولید قدرت را نادیده گرفته است. نقد آن، نشان می‌دهد که راهبردهای تحول‌آفرین تنها زمانی موفق‌اند که میدان پذیرای سرمایه فرهنگی باشد، نه آنکه آن را به حاشیه براند. بنابراین، بوردیو تأکید می‌کند که تغییر در میدان نیازمند تقابل فعال میان سرمایه‌هاست؛ ولی در فدراسیون هاکی، این تقابل به‌دلیل تسلط سرمایه‌های سنتی بر سرمایه فرهنگی به نفع وضع موجود خاتمه یافته است. این امر پارادوکس علم و عمل را به چالشی مزمن تبدیل کرده که توسعه پایدار ورزش را به تعویق انداخته است. به عنوان مثال، عوامل ارتباطی و محیطی از منظر بوردیو ابزارهایی‌اند که میدان از آنها برای محدود کردن کنش‌گری سرآمدان استفاده می‌کند.
ملاحظات اخلاقی:
پیروی از اصول اخلاقی پژوهش
تمامی اصول اخلاقی در این پژوهش رعایت شده است.
این تحقیق هیچ گونه کمک مالی از سازمان، ارگان یا دانشگاهی دریافت نکرده است.
مشارکت نویسندگان:
تمامی نویسندگان در تمامی مراحل مشارکت داشتند.
تعارض منافع:
بنابر اظهار نویسندگان تعارض منافع ندارد.
[1] Doxa
References: |
Bolshaia, O., & Ishchenko, I. (2022). Innovative management as the basis of the professional development of the future manager. Vitoki Pedagogìčnoï Majsternostì, 30, 44–50. https://doi.org/10.33989/2075-146x.2022.30.270642 Teymoori, R., Barghimoghadam, J., Mohammadpour Yaghini, H., Najafzadeh, M. R., & Zohouri Aghche Dizaj, S. (2024). The political development model of sports in the Islamic Republic of Iran. Sport Management Journal, 14(1), 303–333. Sabzi Nejad, Z., Dousti, M., Farzan, F., & Abbasi, H. (2025). A conceptual framework of determinants in the migration of Iranian sport elites. Sport Management and Development, Advance Online Publication. https://doi.org/10.22124/jsmd.2024.26072.2859 Nikdast, H. (2022). Designing a structural model of barriers to strategic planning implementation in Iranian sport federations. Strategic Studies on Youth and Sports, 21(55), 147–164. https://doi.org/10.22034/ssys.2022.775.1531 |
Bourke, M., Cairney, J., Richard, V., Mulcahy, S., Moos, C., & Dopson, S. (2025). Factorial validity and measurement invariance of a self-reported scale of paradoxical leadership behaviours: evidence from sport industry leaders. Frontiers in Psychology, 16, 1541891. |
Echeverría King, L. F., Camacho Toro, R., Figueroa, P. F., Galvis, L. A., Gonzalez, A. M., Suárez, V. R., Torres-Atencio, I., & Widmaier Müller, C. N. (2022). Organized Scientific Diaspora and Its Contributions to Science Diplomacy in Emerging Economies: The Case of Latin America and the Caribbean. Frontiers in Research Metrics and Analytics, 7. https://doi.org/10.3389/frma.2022.893593 |
Euflausino, M. A., & Ichikawa, E. Y. (2022). Subspecies of Symbolic Capital within Ordinary Management. Organizações & Sociedade, 29(102), 569-593. |
Ghadami, A., Bahlakeh, T., Askari, A., & Fallah, Z. (2021). The Impact of Teachers’ Cultural Capital on Participation of Adolescents’ Students in Physical Activity and Sport. Journal of Pediatric Perspectives, 9(8), 14117-14124. |
Hoegh, M., & Bannister, K. (2024). Pain Science in Practice (Part 7): How Is Descending Modulation of Pain Measured?. journal of orthopaedic & sports physical therapy, 54(3), 155-160. |
Holmqvist, M. (2022). Economics as symbolic capital: The consecration of elite business schools. Theory and Society, 51(3), 435-455. |
Huang, M. C., Tsai, M. K., Chen, T. T., Chiu, Y. P., & You, W. J. (2025). Reexamining the relationship between knowledge paradox and collaborative performance. Journal of Knowledge Management, 29(2), 541-564. |
Jeffrey, A., & Thorpe, H. (2024). Bourdieu on the field: Gender, power and the organization of sport. In Research Handbook on Gender and Diversity in Sport Management (pp. 331-344). Edward Elgar Publishing. |
Joy, S., Game, A., & Toshniwal, I. G. (2020). Applying Bourdieu’s capital-field-habitus framework to migrant careers: taking stock and adding a transnational perspective. International Journal of Human Resource Management, 31(20), 2541–2564. https://doi.org/10.1080/09585192.2018.1454490 |
Karakaya, Y. E., Bingölbali, A., & Şahin, A. (2022). Cultural capital competencies of teachers in sports education: A mixed-method study. Biomedical Human Kinetics, 14(1), 191-203. |
Kozyrev, M. S. (2022). Investigation of the influence of social structure on ideology in the works of Pierre Bourdieu. Sociodinamika, 2, 44–52. https://doi.org/10.25136/2409-7144.2022.2.36718 |
Lin, C., & Yang, H. (2023). Research on the Influence of Cultural Capital on Human Sports Practice. SHS Web of Conferences, 163, 02016. https://doi.org/10.1051/shsconf/202316302016 |
MacDonald, K. (2024). Theorising the Educational Leadership Field—Harnessing Bourdieu. In Socially Just Educational Leadership in Unjust Times: A Bourdieusian Study of Social Justice Educational Leadership Practices (pp. 37-61). Cham: Springer International Publishing. |
Mu, G. M. (2020). Chinese education and Pierre Bourdieu: Power of reproduction and potential for change. Educational Philosophy and Theory, 52(12), 1249-1255. |
Sacco, P. L., Bialowolski, P., & Weziak-Bialowolska, D. (2025). Culture and creativity, skills building, and growth: what have we missed?. Humanities and Social Sciences Communications, 12(1), 1-15. |
Schirone, M. (2023). Field, capital, and habitus: The impact of Pierre Bourdieu on bibliometrics. Quantitative Science Studies, 4, 186–208. https://doi.org/10.1162/qss_a_00232 |
Schulz, L., Parensen, A., & Schlesinger, T. (2023). Expectation-based types of voluntary sports clubs in regional sports federations. Frontiers in Sports and Active Living, 5, 1200246. |
Wallan-Tertuliano, I., de Vivian, O., & Alves-Santana, B. (2019). Expatriates and International career management: Corporate and sporting context. 21(2), 1–17. https://doi.org/10.5937/EKOPOG1902001W |
Westerlund, A., Nilsen, P., & Sundberg, L. (2019). Implementation of implementation science knowledge: the research‐practice gap paradox. Worldviews on evidence-based nursing, 16(5), 332. |
Whelan, J. (2025). Pierre Bourdieu and social work. In Critical Theory for Social Work (pp. 79-92). Policy Press. |
White, J. W., Pascale, A. B., & Aragon, S. (2020). Collegiate Cultural Capital and Integration into the College Community. The College Student Affairs Journal, 38(1), 34–52. https://doi.org/10.1353/CSJ.2020.0002 |
