هژمونی جمهوری اسلامی در ساحت ارتباطات سیاسی نو
محورهای موضوعی : علوم سیاسی
الهام امین
1
,
علی اصغر داودی
2
,
مجید فولادیان
3
1 - گروه علوم سیاسی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
2 - گروه علوم سیاسی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
3 - گروه علوم اجتماعی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
کلید واژه: ارتباطات سیاسی نوین, جمهوری اسلامی, رسانه‌های داخلی, رسانه‌های نوین, هژمونی ایدئولوژیک.,
چکیده مقاله :
جمهوری اسلامی در بیش از چهار دهه گذشته با به‌کارگیری ابزارهای هژمون‌ساز، کوشیده است ایدئولوژی مورد نظر خود را به ایدئولوژی هژمون در جامعه، تبدیل و آن را در ذهنیت عمومی، نهادینه کند. با این حال، ورود ارتباطات سیاسی نو، جامعه ما را به دورانی جدید وارد کرده است. تحولات هویتی، سبک زندگی و نیز خیزش‌های اعتراضی سال‌های اخیر، جلوه‌هایی از اثرگذاری ارتباطات سیاسی نو بر نظام اجتماعی سیاسی است. بر این اساس به نظر می‌رسد به مرور زمان، گسترش این ابزارهای ارتباطی، تداوم هژمونی ایدئولوژیک جمهوری اسلامی را به چالش بکشاند. این مقاله، در پی پاسخ به این پرسش است که پیدایش و گسترش ارتباطات سیاسی نو چه تأثیری بر هژمونی ایدئولوژیک جمهوری اسلامی دارد؟ در پاسخ، این فرضیه مطرح است که ارتباطات سیاسی نو با شکستن انحصار رسانه‌ای حکومت و ایجاد تریبون برای صداهای متفاوت و خاموش و تقویت جریان‌های مخالف، تداوم هژمونی ایدئولوژیک جمهوری اسلامی را با مشکلاتی رو به‌رو می‌کنند. این پژوهش به روش پیمایشی انجام شده و یافته‌های آن نشان داده است که در میان عوامل مختلف، افزایش مصرف رسانه‌های داخلی و به ویژه اعتماد به آنها، بر جهت‌گیری جامعه به هژمونی ایدئولوژیک جمهوری اسلامی، تأثیری مثبت و مستقیم دارد، در حالی که استفاده بیشتر از رسانه‌های نوین خارجی و اعتماد به آنها به عنوان یک عامل از مجموعه عوامل دیگر، میتواند در تضعیف باور عمومی نسبت به هژمونی ایدئولوژیک جمهوری اسلامی موثر باشد.
The Islamic Republic, over the past four decades, has sought to transform its desired ideology into a hegemonic ideology within society and institutionalize it in the public consciousness through hegemonic tools. However, the advent of new political communication—or in other words, modern media—has ushered our society into a new era. Identity transformations, lifestyle changes, and recent protest movements exemplify the impact of new political communication on the sociopolitical system. Accordingly, it appears that the proliferation of these communication tools will increasingly challenge the continuity of the Islamic Republic's ideological hegemony. This article seeks to answer the question: What impact does the emergence and expansion of new political communication have on the ideological hegemony of the Islamic Republic? The hypothesis posits that new political communication disrupts the government's media monopoly, creates platforms for marginalized and dissenting voices, and strengthens opposition currents, thereby complicating the continuity of the Islamic Republic's ideological hegemony. This survey-based study demonstrates that among various factors, increased consumption of domestic media—particularly trust in such media—has a positive and direct effect on aligning society with the Islamic Republic's ideological hegemony. Conversely, greater reliance on foreign modern media and trust in them, as one factor among others, may contribute to weakening public belief in the Islamic Republic's ideological hegemony.
کتاب‌ها 1. ببی ارل(1387). روش تحقیق در علوم اجتماعی. مترجم رضا فاضل، تهران: چاپ پنجم، انتشارات علوم اجتماعی.
2.بشیریه، حسین(1394). دیباچه‌ای بر جامعه‌شناسی سیاسی ایران. تهران: چاپ هفتم، مؤسسه پژوهشی نگاه معاصر
3.--------(1397). زمینه‌های اجتماعی انقلاب ایران. مترجم علی اردستانی، تهران: چاپ پنجم، مؤسسه پژوهشی نگاه معاصر.
4.بوکوک، روبرت (1399). هژمونی در باب چگونگی سیاست اخلاقی. مترجم بهزاد باغی‌دوست، کاوه عباسی، تهران: چاپ اول، انتشارات گام نو .
5.تقوی، محمدعلی (1397). مبانی آیین و اندیشه سیاسی در اسلام. تهران: چاپ سوم، انتشارات سمت.
6.داودی، علی‌اصغر، مهدی‌پور، ملیحه (1393). الگوی ارتباطی دولت و جامعه مدنی در ایران معاصر. مشهد: چاپ اول، سخن‌گستر.
7.دویچ، کارل، کیوهین، رابرت، نای، جوزف(1375). نظریه‌های روابط بین‌الملل. تهران: چاپ اول، جهاد دانشگاهی.
8.راش، مایکل(1393). جامعه وسیاست؛ مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی سیاسی. مترجم منوچهر صبوری، تهران: چاپ دوازدهم، انتشارات سمت.
9.کمالی، مسعود(1381). جامعه مدنی، دولت و نوسازی در ایران معاصر. مترجم کمال پولادی. تهران: چاپ اول، انتشارات باز.
10.نقیب‌زاده، احمد(1378). حزب سیاسی و عملکرد آن در جوامع امروز. تهران: چاپ اول. نشر دادگستر.
11.ویلم برتنس، یوهانس(1396)، نظریه ادبی (مقدمات). مترجم فروزان سجودی، تهران: چاپ اول، انتشارات علم.
12.هابرماس، یورگن(1400). نظریه کنش ارتباطی. ترجمه کمال پولادی، تهران: نشر مرکز.
مقالات: 13.اشرف‌نظری علی، حسن‌پور علی، گراوند ایوب(1394). صداوسیما و بازنمایی فرهنگ و هویت در جمهوری اسلامی ایران. مطالعات ملی، 16(64)،21-40.
14.باستانی سوسن، خانیکی هادی، ارکان‌زاده‌یزدی سعید (1399). نظام رسانه‌ای ایران؛ جانشینی ناکامل رسانه‌های نوین و از جادررفتگی شبکه رسانه‌ها. مطالعات فرهنگ و ارتباطات، 21(49)، 7-31.
15.پیروزمند علیرضا، خورشیدی محمد(1398). مؤلفه‌های ساختاری تمدن‌سازی اسلامی با رویکرد آینده‌پژوهی. مطالعات تمدن نوین اسلامی، 2(3)،329 -352.
16.تقوی‌نژاد محدثه‌السادات، غنیمتی حسن(1402). نقش توسعه شبکه‌های اجتماعی در اعتراضات و اغتشاشات اجتماعی و سیاسی. دومین کنگره بین‌‍‌المللی مدیریت، اقتصاد، علوم انسانی و کسب و کار ، 1-13.
18.خانی محمدحسن، سعیدی روح‌الامین(1393). رسانه و نقش آن در استحکام ساخت درونی انقلاب اسلامی. پژوهش‌های سیاست اسلامی، 2(6)، 87 -109.
19.خضری زهرا، شاوردی تهمینه، قاسمی عاصمه(1401). زنان و تأثیرات فرهنگی، اجتماعی ماهواره و تلویزیون؛ مطالعه‌ای ترکیبی مطالعات راهبردی زنان، 24(98)203-226.
20.حمزه فرهاد، اخباری محمد، مجتهدی‌نجفی محمود (1402).تاثیر شبکه‌های اجتماعی بر مطالبات سیاسی کاربران تلگرام و اینستاگرام. جغرافیا و روابط انسانی، 6(23)،441-459.
21.رشوند سرخکوله مرجان، وجدانی فاطمه(زمستان 1401). تأثیر مصرف فرهنگی بر نگرش دختران به روابط دوستی دختر و پسر. زن در توسعه و سیاست، 20(4). 635-662.
22.عسگرخانی ابومحمد، قربانی فاطمه، حلال‌خور مهرداد (1393). نقش رسانه‌های اجتماعی جدید و شبکه‌سازی در انقلاب 25 ژانویه مصر و بحران‌های پس از آن. پژوهش‌های راهبردی سیاست، 3(10)،79 -112.
23.محبی علی، کیا علی‌اصغر(زمستان 1399). جهت‌گیری‌های فرهنگی در فضای مجازی؛ پیمایش میزان و نحوه استفاده دانشجویان از فضای مجازی. مطالعات رسانه‌های نوین،6(24)164-135.
24.محمدپور مرزبالی خدیجه، حسینی فرزاد(1397). دین حداقلی‌انگاران و دین حداکثری‌انگاران؛ دوگانه اندیشه‌های سیاسی جدید در جهان اسلام. سپهر سیاست، 5(18)، 63 -85.
25. موسوی سیدصدرالدین، سوری ایرج، رضاپور مهدی(1397). تبیین مفاهیم دو گانه مستضعفین- مستکبرین در منظومه فکری امام خمینی و هویت یابی گفتمان انقلاب اسلامی ایران. اندیشه سیاسی در اسلام، 3(13) 7-36.
26.نادری مهدی(1394). مبانی و مستندات استکبارستیزی در دیدگاه امام خمینی(ره). مطالعات بیداری اسلامی، 4(8)، 1 -17.
27.هرسیج حسین، ربیعی‌نیا بهمن (1402). الگوی شکل‌گیری جنبش‌های اعتراضی با تأکید بر نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی. جامعه‌شناسی کاربردی، 34 (91)، 1-22.
منابع انگلیسی: .28Akhavan Niki(2015), Social Media and the Islamic Republic. Social Media in Iran : Politics and Society after 2009. State University of New York Press ,213-230
29.Buzan Barry, Ole Ware, Jaap De Wild (1998). Security: a new framework For Analysis. Boulder London: Lynne Rinner Publication.
30.Carter David, Molisa Pala(2005).Accounting Harmony, "Neo Gramscian Disharmony: A New Zealand Perspective". Wellington: School of Accounting and Commercial Law,
Victoria University of Wellington,37, 1-43. 31.R. Bates Thomas(1975). Gramsci and Theory of Hegemony. Journal of the History of Ideas , 36(2), 336-351.
32.Flynn.Susan (2019). Revisiting hegemony: A Gramscian Analysis For Contemporary Social Work. Ireland: Irish Journal of Socialogy,29(3),77-96.
33.Katz Hagai (2006). Gramsci, Hegemony, and Global Civil Society Networks.United States: International Journal of Voluntary and Nonprofit Organizations, 17(4), 333-348.
.34 Meritt L. Richard, Russett M. Bruse, Dahl A. Robert. Karl Wolfgang Deutsch(2001). Biographical Memoirs. Washington.DC: National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. The National Academies Press,80,58-79.
.35M. Faris David, Rahimi Babak(2015), Social Media in Iran: Politics and Society after 2009. State University of New York Press.
.36Schapowal Keristen, Schnur Dan(2021).Iranian Political Narratives: A Social Media Analysis.available in https://imes.elliott.gwu.edu › uploads › 2021/10/ PDF
