ساختار اسم و صفت و برخی وجوه فعل در گویش لکی
محورهای موضوعی : زبان، گویش ها و ادبیات کردی و لکی
علی بازوند
1
,
کامین عالی پور
2
1 - استادیار گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.
2 - مدرس مدعوّ دانشگاه فرهنگیان خرم‌آباد، خرم‌آباد، ایران
کلید واژه: ساختار, اسم, صفت, فعل, لکی.,
چکیده مقاله :
گویش لکی یکی از گویش‌های زبان فارسی است که تقریباً دست نخورده باقی مانده است، به گونه‌ای که ریشۀ بسیاری از کلمات گذشته را می‌توان در روح این گویش مشاهده کرد. پژوهش حاضر با هدف توصیف ساختمان اسم و صفت و برخی وجوه فعل در گویش لکی نگاشته شده است. اگرچه عده‌ای بر این باورند که لکی زبان است نه گویش اما در این تحقیق تسامحاً از واژۀ گویش استفاده شده است. گویش لکی یکی از گویش‌های ایرانی است که گویشوران آن عمدتاً در مناطق غربی ایران، به‌ویژه در استان لرستان زندگی می‌کنند. این گویش به گروه زبان‌های غربی ایران تعلق دارد. دستور زبان لکی همچون دستور زبان فارسی دارای قواعدی است که شامل صرف فعل، ساختار جملات و نحوۀ استفاده از اسم و صفت می‌شود. این مقاله به دنبال ساختمان اسم و صفت و برخی وجوه فعل در گویش لکی است و ارائۀ مشترکات آن با ساختمان اسم و صفت و فعل در زبان فارسی است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که ساختار اسم و صفت در گویش لکی و وجوه گوناگون فعل در این گویش، اشتراکات متعددی با زبان فارسی دارد.
The Lekki dialect is one of the dialects of the Persian language that has remained almost untouched, so that the root of many words of the past can be seen in the spirit of this dialect. The present study was written with the aim of describing the structure of nouns and adjectives and some verb forms in Laki dialect. Although some people believe that Laki is a language and not a dialect, but in this research, the word dialect has been used liberally. Leki dialect is one of the Iranian dialects whose speakers live mainly in the western regions of Iran, especially in Lorestan province. This dialect belongs to the group of western Iranian languages. Laki grammar, like Persian, has grammar rules that include verb conjugation, sentence structure, and how to use nouns and adjectives. This article is looking for the construction of nouns and adjectives and some aspects of verbs in Laki dialect and presenting its similarities with the constructions of nouns, adjectives and verbs in Persian language. The findings of the research show that the structure of nouns and adjectives of the Lakki dialect, including the various aspects of the verb, has many similarities with the Persian language.
اسکندری شرفی، فرشاد (1402). تحلیل مفاهیم اخلاقی، تعلیمی و تربیتی مثل¬های زبان لکی. مطالعات ایرانی، 22 (44)، 79-59. DOI:10.22103/JIS/JIS.2024.20441.2408
اسکندری شرفی، فرشاد، و صادقی¬درویشی، مهدی (1400). تحلیل تطبیقی ساختاری، مفهومی و کاربردی مثل¬های زبان لکی و فارسی. جستارنامۀ ادبیات تطبیقی، 5 (15)، 159-130.
امان‌الهی بهاروند، سکندر (1385). قوم لر. تهران: انتشارات آگاه.
ایزدپناه، حمید (1367). فرهنگ لکی. تهران: مؤسسۀ فرهنگی جهانگیری.
ایزدپناه، حمید (1391). مقدمه‌ای بر فرهنگ لکی.تهران: انتشارات اساطیر.
باقری، مهری (1382). تاریخ زبان فارسی. تهران: نشر قطره.
بیرانوند، یوسف‌علی، و زهره‌وند، سعید (1399). فرایند تغییرات واجی در انتقال از زبان پهلوی به لکی. ادبیات و زبان‌های محلی ایران زمین، 6 (1)، 20-1.
DOI:10.30495/IRLL.2020.672952 تفکری رضایی، شجاع، امیدی، عباس (1393). پسوندهای فعلی در گویش لکی ساخت ارگتیو، مطابقۀ فاعلی یا ضمیر پیوسته؟. پژوهش‌های ایران‌شناسی، 4 (1)، 55-37. DOI:10.22059/JIS.2014.52667
دبیرمقدم، محمد (1392). رده‌شناسی زبان‌های ایرانی. تهران: انتشارات سمت.
رضایی باغ‌بیدی، حسن(1380). معرفی زبان و گویش‌های ایران. تهران: فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی، گروه گویش‌شناسی.
رضایی نورآبادی، علی‌عباس (1398). فرهنگ عامۀ لک. خرم‌آباد: انتشارات شاپورخواست.
ستاری، علی، احمدخانی، محمدرضا، زندی، بهمن، و سبزواری، مهدی (1398). تحلیل انتقال زبانی دانش‌آموزان لک‌زبان در یادگیری و کاربرد زبان فارسی. زبان پژوهی، 11 (3)، 182-163. 10
.22051/JLR.2018.13606.1274 DOI: شهسواری، فرامرز (1394). واج، تکواژ و واژه در زبان لکی. کرمانشاه: انتشارات طاق بستان.
صفوی، کوروش (1368). آشنایی با تاریخ زبان‌های ایرانی. تهران: انتشارات پژواک کیهان.
عالی‌پور، کامین(1384). دستور زبان لکی، ضرب‌المثل‌ها و واژه‌نامه‌ها. خرم‌آباد: انتشارات افلاک.
عسگری عالم، علیمردان (1384). فرهنگ واژگان لکی به فارسی. خرم‌آباد: انتشارات افلاک.
عشوری، محمد (1384). نگرشی نو به فعل فارسی. تهران: نشر کوچک.
غلامی، بهادر (1395). فرهنگ باساک: ریشه‌شناسی واژگان زبان لکی. خرم‌آباد: انتشارات پراکنده.
کاظمی، فروغ (1393). تحلیل خطاهای دستوری فارسی‌آموزان لک‌زبان. جستارهای زبانی، 2(18)، 235-207.
کرمشاهی، صبریه (1400). ایدۀ ایران‌گرایی در ادبیات محلی. مطالعات ایران‌شناسی، 7(20)، 96-73.
لطفی، یاسر، کریمی دوستان، غلامحسین، و گوهری، حبیب (1400). نمود واژگانی در گویش لکی. جستارهای زبانی، 12(4)، 344-305.
10.29252/LRR.12.4.10 DOI: محمدابراهیمی جهرمی، زینب، و مردادخانی، سیمین (1387). پسوندهای فعل گویش لکی هرسینی. نقد زبان و ادبیات خارجی، 1 (1)، 113-91.
میردهقان، مهین ناز، نوری، محمد، و حسینی کارگر، نیلوفر (1393). توصیف واکه‌های ساده در گویش لکی نورآبادی در قیاس با زبان فارسی. زبان شناخت، 5 (2)، 182-163.
نادری، فرانک، بدخشان، ابراهیم، و کرانی، اکرم (1400). ترکیب درون مرکز غیرفعلی در لکی الشتر. زبان فارسی و گویش‌های ایرانی، 6 (1)، 52-28. نادری، فرانک (1401). ترکیب برون مرکزی در زبان لکی. زبان‌شناسی گویش‌های ایرانی، 7 (2)، 186-169.DOI: 10.22099/JILL.2021.39641.1238
نادری، فرانک، بدخشان، ابراهیم، و کرانی، اکرم (1400). ترکیب درون مرکز غیرفعلی در لکی الشتر. زبان فارسی و گویش¬های ایرانی، 6 (1)، 52-28.
