انسجام درپیکره میان‌فرهنگی فرهنگ‌فقرشهری (تحلیل سازه‌ی و بین‌رشته‌ی فرهنگ‌فقرشهری درتهران، مورد مطالعه: مناطق 10 و 17 شهرتهران)

محورهای موضوعی : مطالعات میان فرهنگی

فاطمه ملک محمدی ¹ , اصغر مهاجری ² , مهرداد نوابخش ³

1 - دانشجوی دکتری جامعه شناسی فرهنگی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استادیار جامعه شناسی، گروه علوم اجتماعی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - استاد جامعه شناسی،گروه علوم اجتماعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1403/05/25 تاریخ پذیرش : 1403/06/23 تاریخ انتشار : 1403/12/28

کلید واژه: فقر, فرهنگ‌ فقرشهری, فقر فضای‌شهری, فرهنگ‌شهری, میان‌فرهنگی.,

چکیده مقاله :

درتعامل میان فرهنگی( فرهنگ روستایی، ایلاتی، شهری و ...) برخی ازخرده‌فرهنگ‌های پیرامون فقر، فرهنگ‌فقرشهری برساخت می‌شود. درنتیجه واقعیت فقر، ماهیت فرهنگی خاصی را نمایان می‌سازد و صاحبان این فرهنگ( فقرا) معنا و تفسیر دیگری ازفقر می‌نمایند و مساله فقر متمایز بیان می‌شود. اهمیت و ضرورت چنین نگاه و رویکردی به مساله فرهنگ‌فقر به دلیل روند روبه‌افزایش فقرشهری و الگوی انتشاری آن درشهرهای‌ جهان، ایران و به طورخاص درشهرتهران دردهه‌های اخیر، دوچندان است. نوشتارحاضربخشی ازیک پژوهش است که زمینه‌ها، میانجی‌ها و پی‌آمدهای فرهنگ فقر، فقرفضای‌شهری و فرهنگ‌فقرشهری، را درسطوح خرد و کلان، ذهن و عین، ساختار و عامل، به‌ویژه ازمنظر رشته‌های فرهنگی و به‌طور خاص جامعه‌شناسی‌فرهنگی، دربرخی مناطق‌شهری تهران به‌روش‌آمیخته هم‌زمان و متوالی مطالعه و پژوهش نموده است. حجم‌نمونه بخش کیفی پژوهش برای اجرای گروه‌متمرکز 14 متخصص و خبره و برای بخش کمی(پیمایش) 360 خانوار ازمناطق 10 و 17 شهر تهران بود که به‌شیوه نمونه‌گیری جی‌پاور، انتخاب و پرسش‌نامه پژوهش‌گر ساخته روادار(آلفای بیش از94%) را تکمیل کردند. برخی ازدست‌آورده‌های بخش کیفی، تعریف و برساخت سازه مفهومی و نظری فرهنگ‌فقرشهری و تدوین ابعاد تشکیل‌دهنده و نظام‌مندی آن درقالب گزاره‌های نظری است. یافته‌های پیمایش، سنجش فرضیه‌های مرتبط با فرهنگ‌فقرشهری است که نشان‌گر انسجام درونی و بیرونی آن‌ها و تایید معناداری رابطه‌ میان‌خوشه‌ی و درون‌خوشه‌ی فرهنگ‌فقرشهری با فقرفضای‌شهری توسط آزمون‌های آماری T و همبستگی‌های رگرسیونی است.

منابع و مأخذ:

ایمان، محمدتقی و احمدی، ایمان.(1384). فرهنگ فقر، حاشیه نشینی و گرایش به رفتار بزهکارانه درمیان جوانان حاشیه نشین ده پیاله شیراز درسال 1383، نشریه مجله پژوهشی علوم انسانی داشگاه اصفهان، دوره 19، شماره 2( ویژه‌نامه علوم اجتماعی)، صفحات: 99-118.
اشرف، احمد.(1355). ویژگیهای تاریخی شهر نشینی درایران- دوره اسلامی، نشریه نامه علوم اجتماعی، دوره چهارم، صفحات 90-120.
ایمانی، محمد تقی¬( 1388). مبانی پارادایمی روش های تحقیق کمی و کیفی درعلوم انسانی، تهران: پژوهش¬گاه حوزه و دانش¬گاه.
باقری کشکولی، علی، ذاکریان، ملیحه، دهستانی، محمدرضا و سیادتان، محمد. ¬(1399). فقر و خشونت شهری، تهران: انتشارات صالحیان.
بوردیو، پیر(1395). نقد اجتماعی قضاوت‌‌‌‌‌‌‌‌های ذوقی، مترجم: حسن چاوشیان، تهران: ناشر ثالث. چاپ چهارم.
پیران، پرویز.(1384). فقر و جنبش های اجتماعی درایران، فصلنامه رفاه اجتماعی سال 5، شماره 19.
چلبی، مسعود.¬(1390). تحلیل اجتماعی درفضای کنش، تهران: انتشارات نشر نی.
زاهدی مازندرانی، محمدجواد، و زاهدی عبقری، ابراهیم.(1396). روستاییان فقیر و آسیب‌پذیر (خطوط اساسی برای شناسایی قشرهای فقیر و آسیب‌پذیر روستایی). مرکز اطلاعات علمی، سایت . https://sid.ir/paper/416767/fa
شاه حسینی، پروانه و توکلی، هانیه.(1393). تحلیل شاخص‌های کیفیت زندگی شهری مورد: محله وردآورد منطقه 21 شهر تهران، فصلنامه آمایش محیط، دوره 7، شماره 24، ص 144-127.
عزیزی، علی، فرزام‌پور، اصغر و سنگالچین، اصغر.(1401).بررسي رابطه فقر و شاخص عملکرد محيط زیست دركشورهاي با گروه درآمدي مختلف، نشریه جامعه‌شناسی کاربردی، سالسی و سوم، شماره پیاپی 86، صفحات 117-136.
فاضلی، نعمت اله.(1389). فرهنگ فقر. تهران: تیسا.
کرسول، جان دبیلو.( 1396). طرح پژوهش( رویکردهای کمی، کیفی و شیوه ترکیبی)، ترجمه، دانائی‌فرد، حسن و صالحی، علی، تهران: موسسه کتاب مهربان نشر.
کلهر، احمد.(1384). فقر و شیوه های مدیریتی مقابله با فقر، مجله اقتصادی، شماره 45 و 46، صفحات: 20-23.
گیدنز، آنتونی.(1384). جامعه شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
لوئیس، اسکار.(1365) فرهنگ فقر و شناخت آن، ترجمه رجبعلی حاسبی، تبریز: انتشارات نوبل.
لوئیس، اسکار.(1364). پدرمارتینز، ترجمه حشمت اله کامرانی، تهران: انتشارات ایران یاد.
مهاجری، اصغر.(1395). مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهر دوستدار کودک، مرکز مطالعات برنامه‌ریزی شهری شهرداری تهران.
مهاجری، اصغر.(1397). بررسی تاثیرات اجتماعی و فرهنگی احداث و توسعه ادامه بزرگراه یادگار امام جنوب، دانشگاه تهران، پژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری جهاد دانشگاهی.
مهاجری، اصغر.(1399). مطالعات اجتماعی و بازآفرینی شهری محور ابوذر، شهرداری منطقه 17 تهران.
مهاجری، اصغر، نوابخش، مهرداد و ملک‌محدی، فاطمه.( 1402).از چاله به چاه (نگاه تطبیقی و تلفیق گرا ازمنظر جامعه شناسی معاصر به مسأله های بنیادی فقر مضاعف و کیفیت زندگی درشهر تهران)، مجله دوفصلنامه پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، باشناسه دیجیتال 10.22084/CSR.2023.27907.2207 :)DOI، صفحات: 169 تا 212.
مهاجری، اصغر، نوابخش، مهرداد و ملک‌محدی، فاطمه.( 1403). توسعه اجتماعی ناپایدار، شهر نامتوازن و کیفیت زندگی شهری، مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، سال 16، شماره 3، صفحات: 32 تا 55.
مهاجری، اصغر، نوابخش، مهرداد و ملک‌محدی، فاطمه.( 1403). مدیریت‌شهری‌مشارکتی و عدالت‌شهری (نگاهی تلفیق‌گرا، بین رشته‌ی و تطبیقی به مدیریت‌شهری‌مشارکتی و تاثیر آن درکیفیت‌زندگی‌شهری به عنوان شاخص جامع عدالت‌شهری درشهر تهران)، مجله رسانه جامعه فرهنگ، دوره 13، شماره 3، صفحات: 22 تا 45.
مولاینتین، سند هیل و الدار شفیر.¬(¬1398). فقر احمق می کند، ترجمه امیر حسین میرابوطالبی، تهران: انتشارات ترجمان.
نوابخش، فرزاد.(1387). ارتباط فقر با میزان رعایت قانون حاشیه نشینان و شکل‌‌گیري آسیب‌هاي اجتماعی. پژوهشنامۀ علوم اجتمـاعی، سال اول، شماره 3. صفحات: 75 تا 98.
وبر، ماکس.(1373). شهر درگذر زمان، ترجمه و مقدمه، شیوا (منصوره) کاویانی، تهران. انتشارات نشرشهر.
هاروی، دیوید، لوفور، هانری؛ سوجا، ادوارد؛ دی. لایت، راسل؛ مالون، کارن؛ ا. فرناندو، نیشا.(1395). مطالعات شهری؛ نظریه و عمل(ج 1). ترجمه نرگس خالصی مقدم و آیدین ترکمه، تهران: موسسه نشر شهر.
هـاروي، دیویـد.(1382). عدالـت اجتماعـی و شـهر، ترجمه فرخ حسـامیان و محمدرضـا حائـري، تهـران: انتشـارات شـرکت پـردازش و برنامه ریـزي شهري. چاپ دوم.
نورمحمدی، مهدی وحاضری، حاتف.(¬1390). بررسیعوامل مرتبط با فقرشهری ایران طی سال‌های 1363-1385، مجله رفاه اجتماعی، سال یازدهم، شماره 40، صفحات: 367-400.
هگزا، گروه مهندسین.(1399). گزارش اقدام عملی احداث ادامه بزرگ‎راه یادگار امام جنوب تهران، تهران: معاونت عمرانی شهرداری تهران.

Dhaliwal, C. (2000). Fundamental of environmental science. India: Kalyani Publishers.
Greve, Bent¬(2020). Poverty: The Basics, Routledge, 2 park square, Milton park, Abingdon, Oxon OX14 4RN.
fisher, N.I., (1995). Statistical analysis of circular data. Cambridge University Press, Cambridge, UK.
- Lewis, A. (1974). Children of Sanchez. Translated by Heshmatollah Kamrani. First Volume, Tehran, Hermes. - Lewis, A. (1986), Culture of Poverty and its Recognition, Translated by Rajab Ali Hasebi, Tabriz: Nobel Publications.
Kasard, J. D., Lindsay, G., (2012): Aerotorpolis: The Way Well Live Next. Farrar, Straus and Giroux. Illustrated, September 18, 2012.
Pacione, M، (2003): Urban environmental quality and human wellbeing—a social