بازجست جایگاه حقوق زن در فقه امامیه و حقوق موضوعه ایران در مقایسه با سند 2030

محورهای موضوعی : حقوق خصوصی

حسن خداوردی ¹ , رحمان ولی زاده ² , محمد علی خیرالهی ³

1 - دانشجوی دکتری گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل،ایران.
2 - استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران.
3 - استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران.

تاریخ دریافت : 1402/03/21 تاریخ پذیرش : 1402/08/20 تاریخ انتشار : 1403/12/01

کلید واژه: سند 2030, حقوق زنان, حق آموزش, تساوی جنسیتی , اشتغال,

چکیده مقاله :

سالهاست جوامع بین المللی به دلیل مشکلات ورخدادهای فاجعه آمیز درحق زنان، به چاره اندیشی روی آورده که حاصل آن اسنادی است که باهدف گذرازبحرانهای فراروی بشر و رسیدن به توسعه پایداروبه نوعی دگرگون ساختن جهان ما، تدوین شده است. با این رویکرد درسال 2015 سند 2030ارائه شد. این سنددارای17هدف کلی ست که هدف از انجام این پژوهش، بررسی اهداف چهارم، پنجم وهشتم بامحوریت حقوق زنان ازجمله تضمین حق آموزش برابر،دستیابی به تساوی جنسیتی واشتغال می پردازد. باتوجه به این که پیوستن به این اسنادوپذیرش آنهادرصحنه های بین المللی آثاروتبعاتی برای کشورهای عضو به دنبال خواهدداشت، پژوهش حاضر وضعیت اهداف ذکرشده را درفقه وحقوق اسلامی با روش توصیفی و تحلیلی مورد واکاوی قرارداده وضمن بررسی حقوق زنان مشخص نمودیم در دین مبین اسلام حقوق یاد شده به عنوان حقوق مسلم لحاظ گردیده وقانون گذاران کشورنیز بر همین اساس به وضع قوانین پرداخته اند. وبامداقه دریافتیم که نه تنها معایب پنهان اسناد بین المللی رانداشته بلکه به اشکال مختلف حقوق زنان جامعه را به رسمیت شناخته است.هرچند در اجرای قوانین با چالشهایی مواجه هستیم. وبابررسی به این نتیجه می رسیم که با وجود قوانین فقهی و حقوقی کشورنیاز به اسنادی که بدون توجه به ساختار فرهنگی، دینی، سیاسی واجتماعی کشورهاازجمله کشورما تدوین شده اند، نیست.

چکیده انگلیسی:

For years, international communities have been addressing the catastrophic events affecting women, resulting in the creation of documents to overcome crises and achieve sustainable development. In this context, the 2030 Agenda was introduced in 2015. This agenda consists of 17 goals, and this study focuses on goals 4, 5, and 8, which centre on women's rights, including ensuring equal education, achieving gender equality, and employment. Considering the implications of joining and accepting these international documents for member countries, this research examines the status of the mentioned goals in Islamic jurisprudence and Iranian law through a descriptive and analytical approach. We found that these rights are acknowledged as fundamental in Islam, and lawmakers have accordingly legislated. Our analysis shows that unlike the hidden drawbacks of international documents, Islamic and Iranian laws recognize women's rights in various forms. However, there are challenges in implementing these laws. We conclude that with existing religious and legal frameworks, there is no need for documents that are drafted without considering the cultural, religious, political, and social structures of countries, including our own.

منابع و مأخذ:

. قرآن کریم‌
. ابناوی، میثم؛ لیراوی زهرا(1399). بررسی تطبیقی سند 2030توسعه پایدار سازمان یونسکووموازین اسلامی ،ایرانی. تهران : اولین کنفرانس ملی پژوهش های کاربردی در فرایندهای تعلیم و تربیت.
. آذربایجانی، مسعود(1388). عدالت جنسیتی واشتغال زنان. مجله مطالعات کاربردی زنان. کتاب زنان، شماره 46.
. آشتیانی، منوچهر(1392). پیشرفت، توقف ناپذیری، غیرقابل برگشت بودن. سوره اندیشه، شماره 14
. باقرزاده، محمدرضا(1388). نیم نگاهی به حقوق زن در اسلام، نقدی بر کنوانسیون رفع کلیه اشکال تبعیض علیه زنان. فصلنامه معرفت، شماره ۷.
. باقری، خسرو (۱۳۸۲).مبانی فلسفی فمینیسم. تهران: وزارت علوم،تحقیقات وفناوری، دفتر برنامه‌ریزی اجتماعی و مطالعات فرهنگی، 1382.
. بهزاد پور،سیمین‏دخت (1378 ). زن در توسعه مفاهیم اسلامی. تهران: سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی .
. پیروزنیک، مهرناز (1396). سند سازمان ملل متحد دگرگون ساختن جهان ما دستور کار 2030 برای توسعه پایدار. تهران: صندوق کودکان ملل متحد درایران و دفترمنطقه ای یونسکو.
.پورمنوچهری،سید علی،آبانگاه ، هادی (1401). بازشناسی فقهی تربیت جنسی و مطابقت آن با سند 2030 . پژوهش های فقه و حقوق اسلامی. سال 18، شماره 2 .ص 11-34 .
. جارالهی، عذرا وهمکاران(1399). زمینه های بازگشت زنان ازدواج کرده به مدرسه. مدیریت مدرسه، شماره 2.
. جلالی، محمد و سیده فاطمه موسوی(1391)، حقوق زنان از منظر اسلام و اسناد بین المللی حقوق بشر، فصلنامه علمی پژوهشی زن وفرهنگ، سال چهارم، شماره 15.
. جوکار، مريم(1391). گذری کوتاه بر تأثیر مدرنیسم برخانواده با تأکید بر خانواده ايرانی. مجموعه مقالات سومین نشست وانديشه های راهبردی زن وخانواده، تهران: انتشارات آيین.
. حبیبی ، حسن(1396). مجموعه مقالات زن و انقلاب اسلامی. تهران : سمت
.حسینی، سیده معصومه(1383). تفاوت های جنسیتی از دیدگاه اسلام و فمنیسم. مطالعات راهبردی زنان، شماره ۲3.
. دهخدا، علی اکبر(1373). لغت نامه . تهران : چاپ خانه مجلس.
. سازمان برنامه و بودجه(1378). اولین گزارش ملی توسعه انسانی ایران. تهران : انتشارات سازمان
. سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور(1384). آرمان ها و اهداف توسعه هزاره . ترجمه سیدمهدی آرایی و همکاران.تهران:انتشارات سازمان مدیریت .
. سفیری، خدیجه(۱۳۸۰). نگاه جنسیتی به کار و تأثیر آن بر توسعه انسانی. مجله تخصصی زبان ادبیات دانشگاه مشهد دانشکده ادبیات و علوم انسانی . دوره: 34 شماره:4-3 صفحات :731-760
. سفیری،خدیجه( 1388). جامعه‏شناسی اشتغال زنان . تهران : انتشارات جامعه شناسان .
. شایگان علی(1331). شرح قانون مدنی . تهران : انتشارات اسلامیه.
. صادقی سبزواری، محمدومنصوره کریمی(1398). بررسی تاثیرسند 2030برخانواده بارویکرد فقه حکومتی،.گفتمان فقه حکومتی، سال دوم ، شماره ۴ .
. کلینی، محمد بن یعقوب(1365). اصول کافی. مترجم: محمد باقر کمره ای. تهران: انتشارات سرور
. کچوئیان، حسین(1390). نظام اجتماعی غرب: تجدد، توسعه و ویرانگری، تاملی تاریخی بر توسعه و نسبت آن با علوم اجتماعی و برنامه ریزی. سوره اندیشه ، شماره ۵۶ و ۵۷ .
. گیدنز، آنتونی(1382). جامعه‏شناسی. ترجمه :منوچهر صبوری. تهران : نشر نی.
. گیدنز، آنتونی(1387) . پیامدهای مدرنیته. ترجمه: محسن ثلاثی. تهران: نشر مرکز.
. غمامی، سید محمد مهدی ؛مقدمی خمامی،نیلوفر (1398). چالش هاي بنيادين جمهوري اسلامي ايران درمواجهه با سند توسعه پايدارسند2030 . حکومت اسلامی، سال بیست و چهارم، شماره 1 .
. قاری‌ سید فاطمی‌، سید محمد(١٣٨٨). حقوق بشردرجهان معاصر.جلددوم، تهران: انتشارات شهر دانـش‌.
. منصور،جهانگیر(1403). قانون اساسی. تهران : چاپ دوران .
. لنسکی،گرهارد(1376). سیرجوامع بشری. مترجم: ناصرموفقیان، تهران:شرکت انتشارات علمی فرهنگی آموزش انقلاب اسلامی .
. متمسک، رضا(1383). تصویبی ستودنی و موجی از مخالفت؛ در حاشیه حذف عدالت جنسیتی از برنامه چهارم توسعه" . مجله حوراء، شماره 7.
. مرکزپژوهشهای مجلس شورای اسلامی(1371). سیاستهای اشتغال زنان در جمهوری اسلامی ایران. تهران: انتشارات مجلس
. مریدی،سیاوش و علیرضا نوروزی(1373). فرهنگ اقتصادی. تهران: پیشبرد
. مشير سليمي، علي‌اكبر(1387). گزارش همايش آشنايي با يونسكو، كميسيون ملي يونسكو در ايران و بررسي راه‌هاي همكاري آنها.
. مصفا، نسرین(1395). نقش یونسکو در ترویج علم. فصلنامه ترویج علم، سال اول، ش اول.
. مطهری، مرتضی(۱377ش). یادداشت ها. جلد 5، تهران: انتشارات صدرا .
. مطهری، مرتضی(1381). نظام حقوقی زن در اسلام. تهران : انتشارات صدرا .
. مظفری، بهجت الملوک(1374). مجموعه مقالات سمینار سیمای زن در جامعه . تهران : معاونت پژوهشی دانشگاه الزهرا .
. معین، محمد(1371) . فرهنگ لغات فارسی. تهران : امیرکبیر .
. مقدمی،خمامی(1398). چالشهای بنیادین جمهوری اسلامی ایران در مواجه با سند توسعه پایدار فصلنامه حکومت اسلامی . دوره 24، شماره 1 - صفحه 5-32
. مکارم شیرازی، ناصر(۱3۹۲ش). تفسیر نمونه با همکاری جمعی از نویسندگان. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
. مهریزی، مهدی(1378). امام خمینی وگستره آزادی زنان. ماهنامه پیام زن، مهرماه، ۱۳۷۸ .
. مولاوردی، شهین(1379). جنبش‏های اجتماعی زنان. تهران: بازتاب اندیشه، شماره سوم .
. منصور، جهانگیر(1403). قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. تهران: نشر دوران نهاد ریاست جمهوری(1395). منشور حقوق شهروندی. تهران : انتشارات نهاد ریاست جمهوری .
. هاشمی، سید محمد(1384). قانون اساسی و حاکمیت مردم. نشریه حقوق اساسی، دوره 2، شماره 3، ، صفحه 325-
منابع عربی
. ابن‏اثیر، مبارک بن محمد(1364). النهایة فی غریب الحدیث و الاثر. قم : انتشارات اسماعیلیان .
. ابن اثیر، مبارک بن محمد(1415). اسد الغابه فی معرفه الصحابه. قم : دارالکتب العلمیه .
. ابوفارس، محمد عبدالقادر(2000). حقوق المراه المدینه والسیاسیه فی الاسلام. بیروت: دارالفرقان .
. الحر العاملی، محمد ابن الحسن(1367). وسائل الشیعه. بیروت: مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث .
. جواد علی(۱4۲۲ق). المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام. بیروت : دار الساقی.
. رشیدرضا، محمد(1303ق). المنار فی تفسیر القرآن. بیروت: دارالفکر.
. طبرسی، فضل بن حسن (1338ق). مجمع البیان فی تفسیرالقرآن. تصحیح وتعلیق ابوالحسن شعرانی . تهران: مکتبة العلمیة .
. طباطبایی علامه محمدحسین (1357ش). المیزان فى تفسیر القرآن. قم: جماعة المدرسین حوزه العلمیة.
. کلینی، ابوجعفر، محمد بن یعقوب(1365ق). الکافی. تهران: دارالکتب الاسلامیه،
. مجلسی، علامه محمد باقر(۱۴۰۴ق). بحار الانوار. بیروت: مؤسسة الوفاء.
. محمد محمود عبدالحمید( 1411ق) . حقوق المرأة بین‏الاسلام و الدیات الاُخری. بیروت : مکتب مدبولی .