بررسی تاثیرات سیاست های فرهنگی دولت پهلوی (اول و دوم) برجریان ادبیات داستانی ایران(1304-1357)
محورهای موضوعی : مجله پژوهش های سیاسی و بین المللی
الهام معصومی نژاد
1
,
محمد توحیدفام
2
,
مریم اسماعیلی فرد
3
,
علی اشرف نظری
4
1 - دانشجوي دکتري سیاستگذاری عمومی، دانشکده حقوق، الهيات وعلوم سياسي،واحد علوم و تحقيقات،دانشگاه آزاد اسلامي،تهران،ايران.
2 - گروه علوم سیاسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - استاد یار دانشگاه ازاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
4 - دانشيار گروه علوم سياسي،دانشگاه تهران،تهران،ايران
کلید واژه: واژگان کلیدی: ادبیات داستانی ایران , سیاست های فرهنگی پهلوی, کنترل فرهنگی, ناسیونالیسم و ادبیات,
چکیده مقاله :
این مقاله به بررسی تأثیر سیاستهای فرهنگی دولت پهلوی (اول و دوم) بر جریان ادبیات داستانی ایران و تحلیل تغییرات در تولید و محتوای آثار ادبی تحت تأثیر این سیاستها میپردازد. همچنین، مقایسهای دقیق بین سیاستهای فرهنگی پهلوی اول و دوم و نحوه تأثیر آنها بر ادبیات داستانی انجام میشود. این پژوهش به تحلیل ارتباط مستقیم میان سیاست های فرهنگی و تغییرات اساسی در تولید و توزیع ادبیات داستانی ایران پرداخته و خلاء موجود در این زمینه را پر می کند. از جمله جنبههای نوآورانه این پژوهش، تمرکز بر سیاستگذاریهای فرهنگی به جای تحلیل صرف متون ادبی است که در پژوهشهای پیشین کمتر به آن پرداخته شده است. هدف اصلی این پژوهش پاسخ به این پرسش است که سیاست های فرهنگی دوران پهلوی اول و دوم چگونه بر جریان ادبیات داستانی ایران تأثیر گذاشت و چه تغییراتی در تولید و محتوای این آثار ایجاد کرد؟ فرضیه این مقاله بر این اساس است که سیاستگذاریهای فرهنگی دوران پهلویها، با تمرکز بر ناسیونالیسم، مدرنسازی و کنترل نهادهای فرهنگی، منجر به شکلگیری جریانهای جدید ادبی و در عین حال محدودسازی نقد اجتماعی و سیاسی در ادبیات داستانی ایران شد.این مقاله با استفاده از روش تاریخی-تحلیلی به بررسی سیاستهای فرهنگی دوران پهلوی و تأثیرات آنها بر ادبیات داستانی می پردازد.. در این روش، از منابع آرشیوی، اسناد تاریخی و منابع ثانویه معتبر مانند کتابها و مقالات علمی به عنوان داده های اصلی استفاده شده است.
article studies the impact of the cultural policies of the Pahlavi government (First and Second) on the current of Iranian fiction and analyzes the changes in the production and content of literary works under the influence of these policies. a detailed comparison is made between the cultural policies of the First and Second Pahlavis and how they affected fiction. This research analyzes the direct connection between cultural policies and fundamental changes in the production and distribution of Iranian fiction and fills the gap in this field. Among the innovative aspects of this research is the focus on cultural policies instead of the mere analysis of literary texts, which has been less addressed in previous research. The main goal of this research is to answer the question of how the cultural policies of the first and second Pahlavi eras affected the flow of Iranian fiction and what changes did they bring about in the production and content of these works? The hypothesis of this article is based on the premise that the cultural policies of the Pahlavi era, focusing on nationalism, modernization, and control of cultural institutions, led to the formation of new literary movements while at the same time limiting social and political criticism in Iranian fiction.
article uses a historical-analytical method to examine the cultural policies of the Pahlavi era and their effects on fiction. In this method, archival sources, historical documents, and reliable secondary sources such as books and scientific articles have been used as primary data.
1- آبراهامیان، یرآوند. (1398). تاریخ ایران مدرن (چاپ نوزدهم). تهران: نی.
2. آذرنگ، عبدالحسین و دهباشی، علی. (1393). تاریخ شفاهی نشر ایران (ویرایش دوم). تهران: ققنوس.
3- ابرامی، هوشنگ(1350)،تحول محتوای کتاب در ایران ،کتاب امروز ،شماره 1،مهر.
3. تابانی، حبیب الله. (1382). چهرههای منفور در تاریخ ایران معاصر. تهران: نگاه.
4. پارسینژاد، کامران و رنجبر عمرانی، حمیرا. (1397). ادبیات داستانی در ایران پهلوی اول 1300 تا 1320 با تکیه بر سیر تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
5. پورآرین، فؤاد، رازنهان، رجبی. (1394). رضاشاه و مدرنیزاسیون ایران: ضدیت با مظاهر فرهنگ اسلامی-ایرانی. تاریخنامه خوارزمی, 9 (3)،24-3
6. حسینلی، رسول. (1379). مبانی و اصول سیاست فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران (مجموعه مقالات). تهران: نشرآن.
7. حنیف، محمد. (1395). داستان سیاسی، داستان انقلاب. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
8- خالق پناه، کمال و سنایی، علی.(1398). مدرنیته و صورت بندی گفتمانی سیاست فرهنگی: تحلیل گفتمانی سیاست فرهنگی در ایران (1285- تا به امروز). نشریه جامعه شناسی کاربردی.31 (79)،57-74
9. سفری، محمدعلی. (1399). قلم و سیاست از استعفای رضا شاه تا سقوط مصدق (جلد یک). تهران: نامک.
10. سلیمانی، کریم. (1388). سانسور مطبوعات، کتاب، فیلمبرداری و عکسبرداری در دوران رضا شاه (1304-1320).پژوهشنامه انجمن ادبی تاریخ, 2، 95-132.
11. سوآپا، دروتا و رحمانیان، داریوش. (1401). شهربانی رضا شاهی (1304-1320) به روایت ادبیات داستانی فارسی. فصلنامه علمی مطالعات تاریخ انتظامی, 9(35), 67-88.
12. شیری، قهرمان. (1387). مکتبهای داستاننویسی در ایران. تهران: چشمه.
13. راغب، محمد. (1399). مدخل داستان معاصر فارسی (1274-1384). تهران: انتشارات فاطمی.
14. دربیگی، بابک. (1382). سازمان پرورش افکار. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
15. صدیقی، علیرضا. (1388). بومیگرایی و تأثیر آن بر ادبیات داستانی ایران (20-57). فصلنامه زبان و پژوهش فارسی, 15, 95-116.
16. قتلعام قلم و اندیشه. (بیتا). بیجا، بینا.
17. کافی، غلامرضا. (1389). شناخت ادبیات انقلاب اسلامی. تهران: پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس.
18. گوئل، کهن. (1362). تاریخ مطبوعات ایران (جلد اول). تهران: آگاه.
19. معتقدی، ربابه. (1380). سانسور مطبوعات در عصر پهلوی اول. گنجینه استاد, 44, 106-110.
20. موسوی، سید صدرالدین، درودی، مسعود و اسلانی کتولی. (1393). تأثیر گفتمان غربزدگی بر ادبیات داستانی دهههای چهل و پنجاه شمسی در ایران. ادبپژوهی, 8(29), 139-160.
21- میر عابدینی، حسن(1386).صد سال داستان نویسی در ایران،تهران: چشمه.
22- مختاری اصفهانی،رضا و زارعی ،مجتبی.(1388). پهلویسم یا شبه مدرنیسم در ایران(نوسازی فرهنگ و هویت ایرانی – اسلامی به روایت اسناد رژیم پهلوی).تهران: خانه کتاب
23- نواب پور،رضا(1397)،پژوهشی جامع شناختی در نثر داستانی جدید فارسی،ترجمه ابوالقاسم سری،تهران : توس.
24. همایون کاتوزیان، محمدعلی. (1383). مشروعیت سیاسی و پایگاه اجتماعی رضا شاه (ترجمه حمید احمدی). تهران: اطلاعات سیاسی اقتصادی، شماره 203 و 204.
25. همراز، ویدا. (1376). نهادهای فرهنگی در حکومت رضا شاه. فصلنامه تاریخ معاصر ایران, 1 (1), 56-63.
26. وحید، مجید. (1386). بحثی در سیاستگذاری فرهنگی. فصلنامه سیاست, 37 (3), 287-306.
