بررسی تأثیر پایداری شرکتی بر عملکرد مالی شرکت‌ها با در نظر گرفتن نقش تعدیل‌کننده ویژگی های مدیرعامل

محورهای موضوعی : راهبری شرکتی

مهناز آهنگری ¹

1 - گروه حسابداری، واحد بردسکن، دانشگاه آزاد اسلامی، بردسکن، ایران.

تاریخ دریافت : 1403/12/04 تاریخ پذیرش : 1404/04/25 تاریخ انتشار : 1404/08/21

کلید واژه: دوره تصدی مدیرعامل, پایداری شرکتی, عملکرد شرکت, تحصیلات,

چکیده مقاله :

 هدف: پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین پایداری شرکتی و عملکرد شرکت با در نظر گرفتن نقش تعدیل‌کننده دوره تصدی و تحصیلات مدیرعامل می‌پردازد.

روش: این پژوهش از نوع همبستگی-علی بوده و داده‌های ترکیبی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ را با استفاده از مدل‌های رگرسیونی ترکیبی تحلیل می‌کند. انتخاب مدل مناسب با استفاده از آزمون‌های F لیمر و هاسمن انجام شده است.

یافته‌ها: نتایج نشان‌دهنده وجود رابطه معنادار بین پایداری شرکتی و عملکرد شرکت است. همچنین دوره تصدی مدیرعامل به‌صورت معنادار این رابطه را تعدیل می‌کند، به این معنا که مدت زمان تصدی مدیرعامل بر تأثیر پایداری شرکتی بر عملکرد اثرگذار است. در مقابل، تحصیلات مدیرعامل تأثیر معناداری در این رابطه ندارد.

نتیجه‌گیری: یافته‌ها اهمیت ویژگی‌های مدیریتی، به‌ویژه دوره تصدی مدیرعامل، را در تصمیم‌گیری‌های استراتژیک و تحلیل‌های مالی شرکت‌ها نشان می‌دهد و می‌تواند راهنمای مفیدی برای مدیران و سرمایه‌گذاران باشد.

چکیده انگلیسی:

 Objective: This study aims to examine the relationship between corporate sustainability and firm performance, considering the moderating effects of CEO tenure and education.

Method: Employing a correlational-causal approach, panel data from firms listed on the Tehran Stock Exchange between 2017 and 2021 were analyzed using panel regression models. Model selection was based on F-Limer and Hausman tests.

Findings: Results reveal a significant positive relationship between corporate sustainability and firm performance. CEO tenure significantly moderates this relationship, indicating that longer CEO tenure strengthens the impact of corporate sustainability on performance. Conversely, CEO education does not have a significant moderating effect.

Conclusion: These findings highlight the importance of managerial characteristics, particularly CEO tenure, in strategic decision-making and financial analysis, providing valuable insights for managers and investors.

منابع و مأخذ:

برزگر، قدرت الله؛ غواصی کناری، محمد ( ۱۳۹۵). مطالعه رابطه بین سطح افشای مسئولیت اجتماعی و سیاست تقسیم سود در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. مجله دانش حسابداری، ۷(۲۴)، ۱۵۵–۱۸۰.
زنوبی، ارسلان؛ یوسفی، رسول (1402). پایداری شرکت و عملکرد شرکت: با توجه به نقش تعدیل‌گر سطح تحصیلات و دوره تصدی مدیرعامل. همایش ملی پژوهش های مدیریت وعلوم انسانی.
قیصری، بهنام (۱۴۰۴). تاثیر پایداری شرکتی بر عملکرد مالی با تاکید بر نقش تعدیلگر دوره تصدی و تحصیلات مدیرعامل. نهمین کنفرانس بین‌المللی و دهمین کنفرانس ملی یافته‌های نوین در مدیریت، روان‌شناسی و حسابداری.
نقی بهار، مهدی؛ قاسم آبادی، زهره (۱۴۰۲). بررسی رابطه بین عملکرد پایداری شرکت و عملکرد مالی با تاکید بر نقش تعدیل‌گر تحصیلات و دوره تصدی مدیرعامل. کنفرانس ملی پژوهش‌های نوین در مدیریت، اقتصاد و حسابداری.
یاری درمشکانلو، پریسا؛ ابراهیمی شقاقی، مرضیه؛ اسلامی مفید آبادی، حسین (1401). تأثیر خودشیفتگی و غرور مدیرعامل بر رابطه میان پایداری شرکتی و عملکرد مالی. پژوهش‌نامه مالی و سرمایه‌گذاری، 3(2)، 90–180.

Albarrak, A., Alotaibi, M. A., Alsharari, N. M., & Almalki, A. (2024). Corporate sustainability and financial performance: The moderating effect of CEO characteristics. Sustainability, 16(16), 12664. https://doi.org/10.3390/su161612664
Alrobai, F., & Albaz, M. M. (2025). The impact of CEO and firm attributes on ESG performance: Evidence from an emerging market. Journal of Risk and Financial Management, 18(5), 268
Barzegar, A., & Ghavasi Kenari, V. (2016). The study of the relationship between the level of social responsibility disclosure and dividend policy in companies listed on Tehran Stock Exchange. Journal of Accounting Knowledge, 7(24), 155–180. (in Persian)
Bhandari, A., & Javakhadze, D. (2023). Corporate sustainability and firm performance: A meta-analysis. Journal of Financial Economics, 148(2), 35-57
Elkington, J. (1997). Cannibals with forks: The triple bottom line of 21st century business. Capstone Publishing.
Gheysari, B. (2025). The impact of corporate sustainability on financial performance with an emphasis on the moderating role of CEO education and tenure. 9th International and 10th National Conference on New Findings in Management, Psychology, and Accounting. (in Persian)
Hambrick, D. C., & Mason, P. A. (1984). Upper echelons: The organization as a reflection of its top managers. Academy of Management Review, 9(2), 193-206
López, F., Martos, R., & Rubio, L. (2024). Sustainability disclosure and market value: New insights from European firms. European Accounting Review, 33(1), 77-98
Naghih Bahar, M., & Ghasem Abadi, Z. (2023). Examining the relationship between corporate sustainability performance and financial performance with an emphasis on the moderating role of CEO education and tenure. National Conference on New Research in Management, Economics, and Accounting. (in Persian)
Sheikh, S. (2019). Measuring corporate social responsibility: A review of disclosure practices. Sustainability Accounting, 27(3), 210-225.
Surroca, J., Tribó, J. A., & Waddock, S. (2010). Corporate responsibility and firm performance: The role of intangible resources. Strategic Management Journal, 31(5), 463–490. https://doi.org/10.1002/smj.820
Yari Darmeshkanlou, P., Ebrahimi Shaghaghi, M., & Eslami Mofidabadi, H. (2022). The impact of CEO narcissism and pride on the relationship between corporate sustainability and financial performance. Financial and Behavioral Researches in Accounting, 3(2), 90–108. (in Persian)
Zanoubi, M., & Yousefi, A. (2023). Corporate sustainability and firm performance: Considering the moderating role of CEO education and tenure. National Conference on Management and Humanities Research. (in Persian)

متن کامل:



Journal of Accounting and Corporate Governance Researches

Vol. 4, No. 11, Spring 2025 (81-94)

Paper type: Research Article

The Impact of Corporate Sustainability on Firms’ Financial Performance Considering the Moderating Role of CEO Characteristics

 

Mahnaz Ahangari*¹

Abstract   Objective: This study aims to examine the relationship between corporate sustainability and firm performance, considering the moderating effects of CEO tenure and education. Method: Employing a correlational-causal approach, panel data from firms listed on the Tehran Stock Exchange between 2017 and 2021 were analyzed using panel regression models. Model selection was based on F-Limer and Hausman tests. Findings: Results reveal a significant positive relationship between corporate sustainability and firm performance. CEO tenure significantly moderates this relationship, indicating that longer CEO tenure strengthens the impact of corporate sustainability on performance. Conversely, CEO education does not have a significant moderating effect. Conclusion: These findings highlight the importance of managerial characteristics, particularly CEO tenure, in strategic decision-making and financial analysis, providing valuable insights for managers and investors.    Keywords: CEO Tenure, Corporate Sustainability, Firm Performance, Education.                                                                                                          10.71600/jacgr.2025.1200246       How to cite this article: Ahangari, M (2025). The Impact of Corporate Sustainability on Firms’ Financial Performance Considering the Moderating Role of CEO Characteristics. Accounting and Corporate Governance Researches, 4(11), 81-94. (In Persian).

Received: 2025/02/22           Accepted: 2025/07/16

 

---

[1] . Department of Accounting, Bardaskan Branch, Islamic Azad University,Bardaskan,Iran. 

*Corresponding Author: [e-mail]

نوع مقاله: علمی پژوهشی

بررسی تأثیر پایداری شرکتی بر عملکرد مالی شرکت‌ها با در نظر گرفتن نقش تعدیل‌کننده ویژگی های مدیرعامل

مهناز آهنگری*¹

تاریخ دریافت: 04/12/1403             تاریخ پذیرش: 25/04/1404

چکیده   هدف: پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین پایداری شرکتی و عملکرد شرکت با در نظر گرفتن نقش تعدیل‌کننده دوره تصدی و تحصیلات مدیرعامل می‌پردازد. روش: این پژوهش از نوع همبستگی-علی بوده و داده‌های ترکیبی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ را با استفاده از مدل‌های رگرسیونی ترکیبی تحلیل می‌کند. انتخاب مدل مناسب با استفاده از آزمون‌های F لیمر و هاسمن انجام شده است. یافته‌ها: نتایج نشان‌دهنده وجود رابطه معنادار بین پایداری شرکتی و عملکرد شرکت است. همچنین دوره تصدی مدیرعامل به‌صورت معنادار این رابطه را تعدیل می‌کند، به این معنا که مدت زمان تصدی مدیرعامل بر تأثیر پایداری شرکتی بر عملکرد اثرگذار است. در مقابل، تحصیلات مدیرعامل تأثیر معناداری در این رابطه ندارد. نتیجه‌گیری: یافته‌ها اهمیت ویژگی‌های مدیریتی، به‌ویژه دوره تصدی مدیرعامل، را در تصمیم‌گیری‌های استراتژیک و تحلیل‌های مالی شرکت‌ها نشان می‌دهد و می‌تواند راهنمای مفیدی برای مدیران و سرمایه‌گذاران باشد. واژه­های کلیدی: دوره تصدی مدیرعامل، پایداری شرکتی، عملکرد شرکت، تحصیلات.                                                                                             10.71600/jacgr.2025.1200246       استناد: آهنگری، مهناز (1404). بررسی تأثیر پایداری شرکتی بر عملکرد مالی شرکت‌ها با در نظر گرفتن نقش تعدیل‌کننده ویژگی های مدیرعامل. پژوهش های حسابداری و راهبری شرکتی، 4(11)، 81–94.

 

 

---

[1] . گروه حسابداری، واحد بردسکن، دانشگاه آزاد اسلامی، بردسکن، ایران. *نویسنده مسئول: [e-mail]

مقدمه

پایداری شرکتی یکی از مفاهیم اساسی در مدیریت کسب‌وکار است که به اجرای اصول مسئولیت‌پذیری اجتماعی و اقتصادی در شرکت‌ها اشاره دارد. این مفهوم، که توسط پیمان جهانی سازمان ملل متحد¹ (2022) تعریف شده است²، تأکید دارد که کسب‌وکارها باید به شیوه‌ای فعالیت کنند که نه‌تنها سودآور باشد، بلکه به توسعه پایدار جوامع و حفاظت از محیط‌زیست نیز کمک کند. در این راستا، توسعه پایدار به‌عنوان راهکاری در نظر گرفته می‌شود که نیازهای کنونی را بدون به خطر انداختن توانایی نسل‌های آینده برای تأمین نیازهای خود، برآورده می‌سازد (یونسکو³، 2020). در سال‌های اخیر، سرمایه‌گذاران، تحلیلگران مالی و نهادهای نظارتی توجه بیشتری به گزارش‌های غیرمالی و معیارهای زیست‌محیطی، اجتماعی و حاکمیتی⁴ (ESG) داشته‌اند.  اهمیت این گزارش‌ها به دلیل تأثیر آن‌ها بر شفافیت اطلاعاتی، مدیریت ریسک، و بهبود عملکرد مالی و اجتماعی شرکت‌ها افزایش یافته است (شیخ⁵، 2019). در این میان، هیئت‌مدیره شرکت‌ها نقش کلیدی در ایجاد تعادل میان اهداف مالی و غیرمالی ایفا می‌کنند و مسئولیت دارند که منافع کلیه ذینفعان را در تصمیم‌گیری‌های راهبردی خود لحاظ کنند. مفهوم پایداری شرکتی در ادبیات علمی اغلب به‌جای مسئولیت اجتماعی شرکت  به کار رفته است. درحالی‌که  مسئولیت اجتماعی بر تعهدات اجتماعی و اخلاقی شرکت‌ها تمرکز دارد، پایداری شرکتی به‌طور گسترده‌تر شامل حاکمیت شرکتی، مدیریت زیست‌محیطی، و مسئولیت اجتماعی است (لوپز و همکاران⁶، 2024).  باوجود تأکید فراوان بر اهمیت پایداری شرکتی، مطالعات علمی در مورد تأثیر آن بر عملکرد مالی شرکت‌ها نتایج متناقضی ارائه داده‌اند. برخی پژوهش‌ها نشان داده‌اند که اجرای سیاست‌های پایداری شرکتی، موجب افزایش شهرت برند، بهبود تصویر شرکت و درنتیجه رشد عملکرد مالی می‌شود (شیخ، 2019). 

علاوه بر این، ویژگی‌های مدیرعامل، ازجمله تحصیلات و دوره تصدی، می‌توانند بر رابطه بین پایداری شرکتی و عملکرد مالی تأثیرگذار باشند. مطابق با نظریه رده‌های بالایی⁷، تصمیمات استراتژیک مدیران ارشد تحت تأثیر تجربیات، ارزش‌ها و ویژگی‌های فردی آن‌ها قرار دارد  (همبریک و ماسون⁸، 1984). این نظریه بیان می‌کند که ویژگی‌های مدیران ارشد، مانند تحصیلات، تجربه، دوره تصدی، سن و ویژگی‌های شخصیتی، تأثیر مستقیمی بر تصمیمات استراتژیک شرکت دارند. بر اساس این نظریه، مدیران ارشد سازمان‌ها به‌طور کامل منطقی تصمیم‌گیری نمی‌کنند، بلکه تصمیمات آن‌ها تحت تأثیر تجارب، ارزش‌ها، و دیدگاه‌های شخصی‌شان قرار دارد. بنابراین، ویژگی‌های فردی مدیرعامل می‌تواند بر عملکرد سازمان و نتایج مالی تأثیرگذار باشد. در همین راستا، پژوهشات نشان داده‌اند که مدیرعاملانی با تحصیلات مرتبط در حوزه مدیریت و اقتصاد، آگاهی بیشتری از اصول پایداری دارند و در اجرای استراتژی‌های پایدار موفق‌تر عمل می‌کنند (لوپز و همکاران، 2024). همچنین، مدیران عامل با دوره تصدی طولانی‌تر، به دلیل شناخت عمیق‌تر از ساختارهای سازمانی، نقش مؤثرتری در تحقق اهداف پایداری ایفا می‌کنند (بهندری و جواخدز⁹، 2023).

با توجه به اهمیت این موضوع، پژوهش حاضر تلاش می‌کند تا با بررسی نقش ویژگی‌های مدیرعامل (تحصیلات و دوره تصدی) در رابطه بین پایداری شرکتی و عملکرد مالی شرکت‌ها، به شکاف‌های موجود در ادبیات علمی پاسخ دهد. یافته‌های این مطالعه می‌توانند راهنمایی ارزشمند برای مدیران، سرمایه‌گذاران و سیاست‌گذاران اقتصادی در جهت تدوین راهبردهای بهینه پایداری شرکتی باشند.

 

مبانی نظری تدوین فرضیه ها و پیشینه پژوهش

پایداری شرکتی یکی از مفاهیم کلیدی در حوزه مدیریت مالی و حسابداری است که تأثیر قابل‌توجهی بر عملکرد شرکت‌ها دارد. پایداری شرکتی اغلب به‌عنوان یک متغیر تعدیل‌گر در تحلیل‌های مالی مورد استفاده قرار می‌گیرد و ابعاد آن شامل مسئولیت اجتماعی شرکت ، شفافیت اطلاعاتی، و تأثیرات زیست‌محیطی است (شیخ، 2019). پایداری شرکتی به‌عنوان یک مفهوم گسترده در مدیریت سازمان‌ها، به توانایی شرکت‌ها در پاسخگویی به نیازهای کنونی بدون آسیب به توانایی نسل‌های آینده در تأمین نیازهای خود اشاره دارد (الکینگتون¹⁰، 1997). پژوهش‌ها نشان داده‌اند که پایداری شرکتی می‌تواند تأثیرات مثبتی بر عملکرد مالی و غیرمالی شرکت‌ها داشته باشد، زیرا این شرکت‌ها معمولاً از منابع و فرصت‌های بلندمدت بهتری برخوردارند (لانو و سرافیم¹¹، 2015). پایداری شرکتی، که شامل ابعاد محیط‌زیستی، اجتماعی و حکمرانی¹² می‌شود، می‌تواند تأثیر زیادی بر عملکرد مالی و غیرمالی شرکت‌ها داشته باشد. از جمله مزایای توجه به پایداری می‌توان به افزایش شهرت، بهبود روابط با ذینفعان، کاهش ریسک‌های عملیاتی و افزایش سودآوری اشاره کرد. مطالعات متعددی نشان داده‌اند که شرکت‌هایی که به پایداری توجه دارند، بازده بیشتری نسبت به شرکت‌های غیرپایدار دارند و همچنین شرکت‌هایی با عملکرد بالای زیست‌محیطی، اجتماعی و راهبری ، معمولاً از سودآوری بلندمدت بهتری برخوردار هستند  (الباراک و همکاران، 2024). به‌ویژه این شرکت‌ها قادرند از فرصت‌های جدید بازار بهره‌برداری کنند و در بلندمدت عملکرد بهتری را از خود نشان دهند. زنوبی و یوسفی (1402) نشان دادند که پایداری شرکتی به افزایش سودآوری، کاهش هزینه‌های سرمایه، و بهبود ارزش بازار شرکت منجر می‌شود. بر هیمن اساس فرضیه اول پژوهش به شرح زیر تدوین گردید:

فرضیه اول: بین پایداری شرکتی و عملکرد شرکت رابطه معناداری وجود دارد.

عملکرد شرکت یکی از شاخص‌های حیاتی در ارزیابی موفقیت سازمان‌ها است و معمولاً از طریق متغیرهای مالی مانند سودآوری، رشد درآمد، و بازده سرمایه‌گذاری سنجیده می‌شود. بررسی رابطه بین پایداری شرکتی و عملکرد نشان داده است که شرکت‌های پایدار معمولاً عملکرد بهتری از نظر مالی دارند، زیرا آنها استراتژی‌هایی را اتخاذ می‌کنند که همزمان منافع اقتصادی، اجتماعی و محیطی را بهبود می‌بخشد (سورکولا و همکاران¹³، 2010). بااین‌حال، برخی محققان معتقدند که اجرای سیاست‌های پایداری ممکن است هزینه‌های عملیاتی را افزایش داده و در کوتاه‌مدت موجب کاهش سودآوری شود. بر اساس نظریه فرصت‌طلبی مدیریت، برخی مدیران ممکن است هزینه‌های اجتماعی را تنها در زمانی که عملکرد مالی شرکت بهبود یافته است، افزایش دهند تا شهرت خود را تقویت کنند، درحالی‌که در شرایط نامساعد اقتصادی از تعهدات پایداری فاصله بگیرند (شیخ، 2019). رابطه میان پایداری و عملکرد مالی می‌تواند تحت تأثیر ویژگی‌های فردی مدیرعامل قرار گیرد. برای مثال، خودشیفتگی و غرور بیش‌از‌حد مدیرعامل ممکن است باعث شود منابع شرکت در جهت منافع شخصی او مصرف شود و عملکرد پایداری دچار آسیب شود (یاری درمشکانلو و همکاران، 1401). پژوهش  ها نشان داده است که دوره تصدی مدیرعامل می‌تواند به‌عنوان یک متغیر تعدیل‌کننده در رابطه بین پایداری شرکتی و عملکرد مالی عمل کند. مدت زمانی که مدیرعامل در یک شرکت فعالیت می‌کند، می‌تواند تأثیر بسزایی در نحوه اجرای استراتژی‌های پایداری و اثرات آن بر عملکرد مالی داشته باشد. مدیرعاملانی که دوره تصدی طولانی‌تری دارند، عموماً دیدگاه بلندمدت‌تری نسبت به استراتژی‌های پایداری داشته و می‌توانند فرآیندهای اجرایی بهتری را برای پیاده‌سازی این سیاست‌ها ایجاد کنند (نقی بهار و قاسم آبادی، ۱۴۰۲). پژوهش‌ها نشان داده‌اند که تأثیر مثبت پایداری شرکتی بر عملکرد مالی در شرکت‌هایی که مدیرعاملان آن‌ها دوره تصدی طولانی‌تری دارند، معنادارتر است، زیرا آن‌ها فرصت کافی برای پیاده‌سازی و مشاهده نتایج استراتژی‌های پایداری دارند (زنوبی و یوسفی، ۱۴۰۱). مدیرعاملانی که مدت طولانی‌تری در شرکت حضور دارند، تجربه و شناخت بیشتری از استراتژی‌های پایداری دارند و می‌توانند آن‌ها را بهتر اجرا کنند. از سوی دیگر، مدیرانی که دوره تصدی کوتاه‌تری دارند، ممکن است تمایلی به سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های بلندمدت پایداری نداشته باشند (لوپز و همکاران، 2024). از طرفی الربایی و الباز (2025) در بازارهای در حال توسعه، مانند مصر، نشان می‌دهد ویژگی‌های CEO از قبیل قدرت و اعتماد‌به‌نفس تأثیر معنی‌داری بر عملکرد ESG دارد اما دوره تصدی تأثیر قابل توجهی ندارد. قیصری (1404) نشان داد  تفاوت دوره تصدی و سطح تحصیلات مدیرعامل نقش تعدیل‌کننده قوی در رابطه پایداری مالی - عملکرد مالی ندارد. بر همین اساس فرضیه دوم پژوهش به شرح زیر تدوین گردید:

فرضیه دوم:  دوره تصدی مدیرعامل بر رابطه بین پایداری شرکتی و عملکرد شرکت تأثیر معناداری دارد.

تحصیلات مدیرعامل، به‌ویژه در حوزه‌های مدیریت، اقتصاد، مالی و مهندسی، نقش مهمی در درک اهمیت پایداری شرکتی و پیاده‌سازی آن دارد. مدیرعاملانی که تحصیلات مرتبط دارند، معمولاً درک بهتری از مزایای مالی و غیرمالی پایداری شرکتی دارند و می‌توانند برنامه‌های پایداری را به‌طور اثربخش‌تری اجرا کنند . پژوهش ها نشان داده‌اند که مدیرعاملانی با تحصیلات سطح بالا، تمایل بیشتری به سرمایه‌گذاری در استراتژی‌های پایدار دارند، زیرا آن‌ها پایداری را نه به‌عنوان یک هزینه اضافی، بلکه به‌عنوان یک عامل ارزش‌آفرین برای شرکت در نظر می‌گیرند (بهندری و جواخدز، 2023). مطالعات اخیر نشان می‌دهند که در شرکت‌هایی که مدیرعاملان تحصیلات بالاتری دارند: گزارش‌دهی ESG شفاف‌تر و گسترده‌تر است (لوپز و همکاران، 2024)، سرمایه‌گذاری در پروژه‌های پایداری افزایش می‌یابد، ، ارتباط مثبت قوی‌تری بین عملکرد پایداری و عملکرد مالی مشاهده می‌شود (شیخ، 2019) و مدیرعاملانی با تحصیلات عالی، ارتباط قوی‌تری بین اجرای سیاست‌های پایداری و بهبود عملکرد مالی ایجاد می‌کنند. این امر به دلیل توانایی بیشتر آن‌ها در شناسایی فرصت‌های مرتبط با مسئولیت اجتماعی و کاهش ریسک‌های زیست‌محیطی و قانونی است (زنوبی و یوسفی، ۱۴۰۱). بر همین اساس فرضیه سوم پژوهش به شرح زیر تدوین گردید:

فرضیه سوم: تحصیلات مدیرعامل بر رابطه بین پایداری شرکتی و عملکرد شرکت تأثیر معناداری دارد.

روش پژوهش

ازآنجاکه اين تحقيق به دنبال بررسی رابطه بین پایداری شرکتی و عملکرد شرکت با در نظر گرفتن نقش تعدیل گر دوره تصدی و تحصیلات مدیرعامل است و از طريق يافته‌هاي آن سعي خواهد شد راه‌كارهايي در جهت تصميم‌گيري و برنامه‌ريزي‌هاي آينده، مورداستفاده‌ تحلیل‌گران بازار سرمایه و سرمایه‌گذاران قرار گيرد، لذا نوع اين تحقيق از حيث هدف، كاربردي قلمداد مي‌شود. همچنین استاندارد گذاران و قانون‌گذاران بورس اوراق بهادار، با استفاده از نتایج این پژوهش می‌توانند در صورت لزوم بازنگری در استانداردها و قوانین موجود در ارتباط با شرکت‌ها یا تدوین استاندارها و قوانین جدید تصمیم‌گیری نمایند.

جامعه و نمونه آماری

در این پژوهش در دوره مطالعاتی 1396 تا 1400، ‌در هر سال 143 شرکت را مورد بررسی قرار داده‌ایم بنابراین به طور کلی 715 = 143× 5 سال – شرکت مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. روند تعيين نمونه مورد مطالعه در نگاره 1 ارائه شده است.

 

نگاره 1. تعداد شرکت‌های نمونه بر مبنای روش حذفی سیستماتیک

شـــــرح	تعداد
تعداد شرکت‌های مورد مطالعه در بازه زمانی 1396 الی 1400	427
تعداد شرکت‌هایی که در قلمرو زمانی پژوهش از بورس خارج ‌شده‌اند	(146)
شرکت‌های انتخابی جزو صنايع واسطه‌گري مالي، هلدينگ ها (شرکت‌های مادر) و بانک‌ها	(93)
تعداد شرکت‌هایی كه یادداشت‌های مالي پيوست آن‌ها به صورت كامل (بر اساس داده‌های موردنیاز) منتشر نشده است.	(45)
نمونه‌ی آماری	143

 

 

تعریف عملیاتی و نحوه اندازه‌گیری متغیرهای پژوهش

متغیر وابسته: عملکرد شرکت

جهت تعیین عملکرد شرکت از کیوی (Q) توبین (TOBIN) استفاده می‌شود. مقدار Q توبین نیز از تقسیم ارزش بازار شرکت به ارزش دفتری دارایی‌های شرکت بدست می‌آید. ارزش دفتری (دارایی‌ها و بدهی‌ها) از ترازنامه شرکت‌ها و ارزش بازار (قیمت مبادله سهام در تعداد سهام) از تابلوی ارزش منتشرشده شرکتها و از طریق نرم افزارهای بورس اوراق بهادار تهران محاسبه می‌شود.

متغیر مستقل: پایداری شرکتی

پایداری شرکت به عنوان متغیر تعدیلگر در نظر گرفته شده است. جهت امتیازدهی سنجش مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها بر اساس (شیخ، 2019) از یک متغیر موهومی بین صفر و یک استفاده می‌شود به طوری که اگر افشای پایداری به خوبی صورت گرفته باشد، ارزشی نزدیک به یک و در غیر اینصورت ارزشی نزدیک به صفر خواهد داشت. برای استخراج شاخص‌های افشای پایداری به گزارش فعالیت هیئت مدیره شرکت‌ها اتکا گردید و بر این اساس 60 شاخص برای ابعاد پایداری تعریف گردید. پنج ویژگی شاخص‌های عملکرد پایداری عبارتنداز: الف) قابل مقایسه بودن و قابلیت اندازه گیری ب) معنی دار بودن ج) جامعیت د) تداوم و) شفافیت ی) کارایی. سطح افشای عملکرد پایداری شرکت طبق پژوهش برزگر و کناری (1395) با استفاده از روابط زیر محاسبه می‌گردد:

SUS = CSPECOD + CSPSD + CSPED

 

 

 

در روابط بالا کل اقلام افشا شده بیانگر جمع نمرات دریافتی هر شرکت بر اساس شاخص‌های سه بخش فوق و تعداد کل اقلام قابل افشا بیانگر جمع نمرات قابل دریافت شرکت‌ها است. شاخص‌های هر بخش دارای وزن‌های یکسانی هستند. بر این اساس، جمع نمرات قابل دریافت (مخرج کسر) برابر 60 است. به عبارتی حداکثر نمره افشای دریافتی شرکت‌ها برابر با 60 است و چنانچه بیش از نصف باشد، سطح افشا نزدیک به عدد یک و مناسب بوده است و در غیر اینصورت نزدیک به صفر و افشا نمره ضعیف می‌گردد.

متغیرتعدیلگر

·       دوره تصدی مدیرعامل: یک متغیر نسبی است که عبارت است از مدت سالی که مدیرعامل شرکتی در یک شرکت وظیفه مدیرعاملی را برعهده دارد. هر چه مدت تصدی مدیرعامل افزایش یابد، احتمال در دستکاری سود بیشترمیشود و این موضوع باعث تنزل کیفیت اطلاعات در صورتهای مالی خواهد شد و برابر است با تعداد سالهایی که از زمان تصدی آن به عنوان مدیر عامل گذرد.

·        تحصیلات مدیرعامل: اگر مدیرعامل با مدرک کارشناسی ارشد و دکترا باشد عدد یک می‌گیرد در غیر این صورت عد صفر می‌گیرد.

متغیر کنترلی: در پژوهش حاضر از متغیرهای زیر به عنوان متغیر کنترلی استفاده شده است

1)       اهرم مالی (LEV): برابر است با نسبت بدهی‌های بلندمدت به کل دارایی.

2)       اندازه شرکت (Size): با استفاده از لگاریتم طبیعی کل دارایی‌های شرکت برآورد شده است.

3)       بازده دارایی (ROA): برابر است با سود قبل از کسر بهره و مالیات به جمع دارایی‌ها.

4)       ارزش بازار به ارزش دفتری (MB): از تقسیم ارزش بازار به ارزش دفتری شرکت i در پایان سال مالی t بدست می‌آید.

 

مدل‌هاي آزمون فرضيه‌هاي تحقيق

در اين تحقيق به ‌منظور بررسي وجود رابطه­ خطی بين متغيرها از مدل­های آماری زیر استفاده شده است:

 جهت سنجش فرضیه اول پژوهش از مدل رگرسیونی (1) استفاده شده است:

مدل (1):

 

جهت سنجش فرضیه دوم پژوهش از مدل رگرسیونی (2) استفاده شده است:

مدل (2):

 

جهت سنجش فرضیه سوم پژوهش از مدل رگرسیونی (3) استفاده شده است:

مدل (3): 

 

یافته‌ها

آمار توصیفی

در نگاره 2 معیارهای توصیفی متغیرهای پژوهش ارائه شده است. 

 

نگاره 2. معیارهای توصیفی متغیرهای پژوهش

 

در این پژوهش در دوره مطالعاتی 1396 تا 1400، ‌در هر سال 143 شرکت را مورد بررسی قرار داده‌ایم بنابراین به طور کلی 715 = 143× 5 سال – شرکت مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. نتایج نگاره 2 بیانگر آن است که تمام اطلاعات مورد نیاز در این پژوهش به طور کامل استخراج شده و مشاهده گمشده در پژوهش وجود ندارد. کمترین و بیشترین مقدار متغیرهای پژوهش میتواند در شناسایی مشاهدات پرت در تحلیل دادههای به پژوهشگر کمک کند. در بین متغیرهای پژوهش پراکندگی مشاهدات با توجه به دامنه تغییرات که از تفاضل دو مقدار مذکور حاصل می شود برای اندازه شرکت و دوره تصدی مدیرعامل شرکت‌ها بیشتر از سایر متغیرهای پژوهش میباشد. البته دوره تصدی با توجه به لزوم بررسی سنوات گذشته با نقطه شروع تصدی در سال 1390 محاسبه شده است. مقیاس اندازه گیری متغیر تحصیلات مدیر عامل به صورت اسمی است و بر همین مبنا نگاره 3 در رابطه با فراوانی متناظر با میزان تحصیلات افراد در زیر ارائه شده است.

 

نگاره 3. نگاره فراوانی متناظر با میزان تحصیلات مدیر عامل

نام متغیر	تعداد	کمترین مقدار	بیشترین مقدار	میانگین	میانه	انحراف‌معیار	چولگی
کیوتوبین ()	715	98/862-	68/227	113/6	328/4	402/37	807/17-
پایداری شرکتی ()	715	523/1	732/2	176/2	190/2	245/0	189/0-
افشای عملکرد اقتصادی ()	715	434/0	869/0	648/0	652/0	141/0	059/0
افشای عملکرد اجتماعی ()	715	588/0	1	798/0	823/0	136/0	027/0-
افشای عملکرد زیست محیطی ()	715	500/0	950/0	728/0	750/0	141/0	039/0-
اهرم مالی ()	715	0	786/0	061/0	034/0	085/0	803/3
اندازه شرکت ()	715	552/11	327/21	145/15	976/14	482/1	780/0
بازده دارایی ها ()	715	566/0-	673/0	169/0	149/0	167/0	190/0
دوره تصدی ()	715	1	11	348/3	2	756/2	157/1

شرح	فراوانی	درصد
میزان تحصیلات مدیرعامل کارشناسی است.	48	71/6
میزان تحصیلات مدیرعامل کارشناسی ارشد است.	498	65/69
میزان تحصیلات مدیرعامل دکتری است.	169	64/23

 

یافته‌های نگاره 3 نشان داد که فقط 48 نفر معادل با 71/6 نفر از مدیران عامل لیسانس و 169 نفر معادل با 64/23 دارای مدرک دکتری هستند و تعداد زیادی از مدیران عامل در حال حاضر دارای مدرک فوق لیسانس می‌باشند و بیشترین فراوانی را در بین سطوح تحصیلات دانشگاهی داشته‌اند.

آمار استنباطی

آزمون همبستگی

متناسب با فرضیه‌های پژوهش و به منظور بررسی روابط بین متغیرها در ادامه نتایج آزمون همبستگی پیرسون در جهت ارزیابی روابط دو به دو متغیرهای پژوهش در نگاره 4 ارائه شده است.

 

نگاره 4. ضرایب همبستگی پیرسون بین متغیرهای مستقل، تعدیلگر و وابسته

 

یافته‌های نگاره 4 نشان داد که ضریب همبستگی بین پایداری شرکتی و عملکرد شرکت (کیوتوبین) 0933/0 و سطح معناداری متناظر با آماره t، 011/0 کمتر از 05/0 است (05/0< ) بنابراین رابطه بین متغیرهای مذکور مستقیم و معنادار است و افزایش پایداری شرکتی بهبود عملکرد شرکت را به دنبال خواهد داشت. ضرایب همبستگی بین تحصیلات مدیرعامل و دوره تصدی مدیرعامل با عملکرد شرکت 029/0 و 017/0- و دارای سطح معناداری بیشتر از 05/0 است (05/0> ) بنابراین ارتباط بین متغیرهای مذکور معنادار نیست به همین شکل ضرایب همبستگی بین تحصیلات مدیرعامل و دوره تصدی مدیرعامل با پایداری شرکتی 0106/0 و 019/0- و دارای سطح معناداری بیشتر از 05/0 است (05/0> ) لذا رابطه بین متغیرهای مذکور معنادار نیست. ضریب همبستگی بین دوره تصدی مدیرعامل و تحصیلات مدیرعامل 193/0 و سطح معناداری متناظر با آماره t، 001/0 کمتر از 05/0 است (05/0< ) بنابراین رابطه بین متغیرهای مذکور مستقیم و معنادار است و هر چقدر میزان تحصیلات مدیر عامل بیشر باشد دوره تصدی مدیرعامل افزایش خواهد یافت. البته همانگونه که اشاره شد با توجه به تحت تاثیر قرار گرفتن متغیرهای مالی (نسبت مالی) نسبت به متغیرهای کنترلی پژوهش اجرای مدل های رگرسیونی علاوه بر ارزیابی مطلوب تر روابط بین متغیرها، می‌تواند نتایج منطقی تری را نمایش دهد. با عنایت به یکسان بودن سال  - شرکت‌ها در دوره مطالعه، برای استفاده از مدل رگرسیونی به روش پانل دیتا، لازم است ابتدا آزمون F‌ لیمر برای سنجش دادههای پانل در مقابل داده های پولینگ مورد آزمون قرار گیرد. هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین پایداری شرکتی و عملکرد شرکت با در نظر گرفتن نقش تعدیل کننده دوره تصدی و تحصیلات مدیرعامل در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میباشد، لذا برای اجرای مدل رگرسیونی ابتدا با کمک آزمون F‌ لیمر و سپس آزمون هاسمن (در صورت استفاده از داده‌های پانل) نوع مناسب اجرای مدل را تعیین می‌کنیم و سپس با آزمون‌های تعیین اعتبار مدل را ارزیابی می نمائیم تا بتوانیم در فرضیههای پژوهش را مورد سنجش قرار دهیم.

آزمون فرضیه اول پژوهش

فرضیه اول: بین پایداری شرکتی و عملکرد شرکت رابطه معناداری وجود دارد

برای ارزیابی فرضیه اول پژوهش مدل رگرسیونی زیر را به مشاهدات برازش می‌دهیم.

 

که در آن:

: کیو توبین به عنوان معیار عملکرد شرکت

: پایداری شرکتی

: اندازه شرکت

: اهرم مالی

: بازده دارایی‌ها

و   خطای مدل رگرسیونی می باشد. فرضیه اول پژوهش در صورت معناداری ضریب رگرسیونی ، تائید خواهد شد. در گام نخست اجرای مدل رگرسیونی با استفاده از آزمون  لیمر می‏توان وجود ناهمگني را در بين مقاطع مشخص كرد. نتايج آزمون  لیمر بيانگر رد فرضيه صفر و وجود ناهمگني بين مقاطع در سطح 5 درصد می‏باشد. در واقع بیانگر مناسب بودن روش پانل دیتا برای برآورد مدل می‏باشد. درادامه برای تعیین اثرات ثابت یا اثرات تصادفی از آزمون هاسمن استفاده شد که نتایج آن بيانگر آن است كه در اين مورد فرضيه صفر رد نشده و اثرات تصادفی براي برآورد مدل مناسب است (05/0> 1587/0 ). در نگاره 5 برآورد ضرایب رگرسیونی برای هر یک از متغیرهای پیش بین مدل رگرسیونی ارائه شده است. نتایج نگاره زیر نشان می‌دهد که آماره فیشر (392/13 =  ) و بیشتر از آماره متناظر در نگاره فیشر میباشد لذا مدل برازش داده شده معنادار بوده و از کارایی قابل قبول برخوردار می‌باشد. (05/0 > 001/0 = ). ضریب تعیین تعدیل شده در مدل رگرسیونی نشان می دهد که 49/16 درصد تغییرات عملکرد شرکت بر اثر تغییرات متغیر پایداری شرکت به همراه تغییرات در متغیرهای کنترلي می باشد.

 

 

 

نگاره 5. خلاصه نتایج برازش مدل رگرسیونی و برآورد ضرایب

		کیوتوبین	پایداری شرکتی	تحصیلات مدیرعامل	دوره تصدی
کیوتوبین ()	ضریب همبستگی آماره آزمون (سطح معناداری)	1 ---
پایداری شرکتی ()	ضریب همبستگی آماره آزمون (سطح معناداری)	**0933/0 503/2 (0111/0)	1 ---
تحصیلات مدیرعامل ()	ضریب همبستگی آماره آزمون (سطح معناداری)	029/0 786/0 (432/0)	0106/0 285/0 (775/0)	1 ---
دوره تصدی ()	ضریب همبستگی آماره آزمون (سطح معناداری)	017/0-466/0- (640/0)	019/0- 518/0 (604/0)	**193/0 263/5 (001/0)	1 ---

 

ضريب رگرسيوني متناظر با شاخص پایداری شرکتی 779/13 و سطح معناداري مربوط به آن 0139/0 و كمتر از 05/0 مي باشد؛ لذا با اطمینان 95/0 تاثیر پایداری شرکتی بر عملکرد شرکت مستقیم و معنادار میباشد (05/0 > 013/0 = ). بنابراين با عنايت به اطلاعات جمع آوري شده و رد فرض صفر در آزمون فرضيه اول پژوهش مبني بر اينكه " بین پایداری شرکتی و عملکرد شرکت رابطه معناداری وجود دارد" با اطمينان 95/0 تائید ميگردد.

آزمون فرضیه دوم پژوهش

فرضیه دوم: دوره تصدی مدیرعامل بر رابطه بین پایداری شرکتی و عملکرد شرکت تأثیر معناداری دارد.

برای ارزیابی فرضیه دوم پژوهش مدل رگرسیونی زیر را به مشاهدات برازش می‌دهیم.

 

که در آن : دوره تصدی مدیر عامل و متغیر تعدیلگر مدل می‌باشد. فرضیه دوم پژوهش در صورت معناداری ضریب رگرسیونی ، تائید خواهد شد. نتايج آزمون  لیمر بیانگر مناسب بودن روش پانل دیتا برای برآورد مدل می‏باشد. بنابراین برای تعیین اثرات ثابت یا اثرات تصادفی از آزمون هاسمن استفاده شد. نتايج آزمون هاسمن در بيانگر آن است كه در اين مورد فرضيه صفر رد نشده و اثرات تصادفی براي برآورد مدل مناسب است (05/0> 1013/0 ). در نگاره 6 برآورد ضرایب رگرسیونی برای هر یک از متغیرهای پیش بین مدل رگرسیونی ارائه شده است.

نتایج نگاره 6 نشان می دهد که آماره فیشر (777/9 =  ) و بیشتر از آماره متناظر در نگاره فیشر میباشد لذا مدل برازش داده شده معنادار بوده و از کارایی قابل قبول برخوردار می‌باشد. (05/0 > 001/0 = ). ضریب تعیین تعدیل شده در مدل رگرسیونی نشان می‌دهد که 86/16 درصد تغییرات عملکرد شرکت بر اثر تغییرات متغیر پایداری شرکتی، دوره تصدی مدیرعامل و اثر توام آن دو متغیر به همراه تغییرات در متغیرهای کنترلي می‌باشد. ضريب رگرسيوني متناظر با شاخص پایداری شرکت 99/27 و سطح معناداري مربوط به آن 0013/0 و کمتر از 05/0 مي‌باشد؛ لذا تاثیر پایداری شرکتی بر عملکرد شرکت مستقیم و معنادار میباشد (05/0 < 0013/0 = ).  

 

 

 

نگاره 6. خلاصه نتایج برازش مدل رگرسیونی و برآورد ضرایب در فرضیه دوم

متغیرها	نماد ضریب	ضرایب	خطای استاندارد	آماره t	سطح معناداری	نتیجه
ضریب ثابت		315/39-	815/18	089/2-	0370/0
پایداری شرکتی ()		779/13	586/5	466/2	0139/0	مستقیم و معنادار
اهرم مالی ()		98/109-	756/16	563/6-	0001/0	معکوس و معنادار
اندازه شرکت ()		557/1	933/0	668/1	0956/0	معنادار نیست
بازده دارایی ها ()		148/8-	673/8	939/0-	3478/0	معنادار نیست
نتایج کلی مدل	ضریب تعیین تعدیل شده		1649/0		آماره F	392/13
	آماره دوربین واتسون		167/2		سطح معناداری	001/0
	آزمون F لیمر		922/3		سطح معنادری	0186/0
	آزمون هاسمن		598/6		سطح معنادری	1587/0

 

ضريب رگرسيوني متناظر با شاخص دوره تصدی مدیرعامل 841/9 و سطح معناداري مربوط به آن 029/0 و کمتر از 05/0 مي‌باشد؛ لذا تاثیر دوره تصدی بر عملکرد شرکت مستقیم و معنادار است (05/0 < 029/0 = ). به همین شکل ضریب رگرسیونی اثر توام پایداری شرکتی و دوره تصدی 385/4- و سطح معناداری متناظر با آن 033/0 و کمتر از 05/0 می‌باشد بنابراين با عنايت به اطلاعات جمع آوري شده و رد فرض صفر، آزمون فرضيه دوم پژوهش مبني بر اينكه "دوره تصدی مدیرعامل بر رابطه بین پایداری شرکتی و عملکرد شرکت تأثیر معناداری دارد" با اطمينان 95/0 تائید ميگردد.

آزمون فرضیه سوم پژوهش

فرضیه سوم: تحصیلات مدیرعامل بر رابطه بین پایداری شرکتی و عملکرد شرکت تأثیر معناداری دارد.

برای ارزیابی فرضیه سوم  پژوهش مدل رگرسیونی زیر را به مشاهدات برازش می‌دهیم.

 

که در آن  : دوره تصدی مدیر عامل و متغیر تعدیلگر مدل می‌باشد. فرضیه دوم پژوهش در صورت معناداری ضریب رگرسیونی ، تائید خواهد شد. نتايج آزمون  لیمر  بیانگر مناسب بودن روش پانل دیتا برای برآورد مدل می‏باشد. بنابراین برای تعیین اثرات ثابت یا اثرات تصادفی از آزمون هاسمن استفاده شد. نتايج آزمون هاسمن بيانگر آن است كه در اين مورد فرضيه صفر رد شده و اثرات تصادفی براي برآورد مدل مناسب است (05/0< 001/0 ). در نگاره 7 برآورد ضرایب رگرسیونی برای هر یک از متغیرهای پیش بین مدل رگرسیونی ارائه شده است.

نتایج نگاره 7 نشان می دهد که آماره فیشر (973/8 =  ) و بیشتر از آماره متناظر در نگاره فیشر میباشد لذا مدل برازش داده شده معنادار بوده و از کارایی قابل قبول برخوردار می‌باشد. (05/0 > 001/0 = ). ضریب تعیین تعدیل شده در مدل رگرسیونی نشان می‌دهد که 27/16 درصد تغییرات عملکرد شرکت بر اثر تغییرات متغیر پایداری شرکتی، تحصیلات مدیرعامل و اثر توام آن دو متغیر به همراه تغییرات در متغیرهای کنترلي می‌باشد. ضريب رگرسيوني متناظر با شاخص پایداری شرکت 305/7 و سطح معناداري مربوط به آن 547/0 و بیشتر از 05/0 مي‌باشد؛ لذا تاثیر پایداری شرکتی بر عملکرد شرکت معنادار نمیباشد (05/0 > 547/0 = ).

 

نگاره 7. خلاصه نتایج برازش مدل رگرسیونی و برآورد ضرایب در فرضیه سوم

متغیرها	نماد ضریب	ضرایب	خطای استاندارد	آماره t	سطح معناداری	نتیجه
ضریب ثابت		266/72-	008/24	010/3-	0027/0
پایداری شرکتی ()		996/27	684/8	223/3	0013/0	مستقیم و معنادار
دوره تصدی ()		841/9	523/4	175/2	0299/0	مستقیم و معنادار
اثر توام پایداری شرکتی و دوره تصدی		385/4-	060/2	128/2-	0336/0	معکوس و معنادار
اهرم مالی ()		13/109-	684/16	540/6-	0001/0	معکوس و معنادار
اندازه شرکت ()		629/1	932/0	748/1	0808/0	معنادار نیست
بازده دارایی ها ()		758/8-	686/8	008/1-	3137/0	معنادار نیست
نتایج کلی مدل	ضریب تعیین تعدیل شده		1686/0		آماره F	777/9
	آماره دوربین واتسون		262/2		سطح معناداری	001/0
	آزمون F لیمر		951/4		سطح معناداری	0160/0
	آزمون هاسمن		608/10		سطح معناداری	1013/0

 

ضريب رگرسيوني متناظر با شاخص تحصیلات مدیرعامل 56/17- و سطح معناداري مربوط به آن 558/0 و بیشتر از 05/0 مي‌باشد؛ لذا تاثیر تحصیلات بر عملکرد شرکت معنادار نیست (05/0 > 558/0 = ). به همین شکل ضریب رگرسیونی اثر توام پایداری شرکتی و تحصیلات 24/8 و سطح معناداری متناظر با آن 546/0 و بیشتر از 05/0 می‌باشد بنابراين با عنايت به اطلاعات جمع آوري شده و عدم رد فرض صفر، آزمون فرضيه سوم پژوهش مبني بر اينكه "تحصیلات مدیرعامل بر رابطه بین پایداری شرکتی و عملکرد شرکت تأثیر معناداری دارد" با اطمينان 95/0 رد می‌شود.

نتیجه گیری و پیشنهادات

این پژوهش به بررسی تأثیر پایداری شرکتی بر عملکرد مالی شرکت‌ها با در نظر گرفتن نقش تعدیل‌کننده تحصیلات و دوره تصدی مدیرعامل پرداخت. بر اساس یافته‌های پژوهش، پایداری شرکتی تأثیر مثبتی بر عملکرد مالی دارد که با نتایج پژوهش‌های شیخ (2019) و لوپز و همکاران (2024) همسو است. این یافته‌ها تأیید می‌کنند که شرکت‌هایی که در زمینه پایداری شرکتی سرمایه‌گذاری می‌کنند، از مزایای متعددی همچون کاهش هزینه‌های سرمایه، افزایش اعتماد سرمایه‌گذاران و بهبود عملکرد مالی بهره‌مند می‌شوند. از سوی دیگر، بررسی نقش تعدیل‌کننده تحصیلات و دوره تصدی مدیرعامل نشان داد که دوره تصدی مدیرعامل می‌تواند رابطه بین پایداری شرکتی و عملکرد مالی را تقویت کند، به‌گونه‌ای که مدیران با دوره تصدی طولانی‌تر استراتژی‌های پایداری را به شکل مؤثرتری اجرا کرده و اثرات مثبت آن را بر عملکرد مالی افزایش می‌دهند. این یافته با نظریه رده‌های بالایی همخوانی دارد که بیان می‌کند ویژگی‌های فردی مدیران ارشد، از جمله تجربه و سابقه مدیریتی، تأثیر مستقیمی بر تصمیمات استراتژیک شرکت دارد. با این حال، نتایج پژوهش نشان داد تحصیلات مدیرعامل تأثیر معناداری در تعدیل رابطه بین پایداری شرکتی و عملکرد مالی ندارد. این موضوع ممکن است ناشی از عوامل مختلفی از جمله ماهیت تخصص تحصیلی، نوع صنعت، یا ساختار تصمیم‌گیری در شرکت‌ها باشد. در حالی که برخی مطالعات داخلی و خارجی نشان داده‌اند که تحصیلات مدیرعامل می‌تواند بر جنبه‌هایی از عملکرد شرکت تأثیر بگذارد. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که در زمینه تقویت رابطه بین پایداری شرکتی و عملکرد مالی، تحصیلات مدیرعامل نقش معناداری ایفا نمی‌کند. با توجه به نتایج این پژوهش، چندین توصیه کاربردی برای مدیران و سیاست‌گذاران ارائه می‌شود:

-لزوم تقویت سیاست‌های پایداری شرکتی: شرکت‌ها باید پایداری شرکتی را به‌عنوان یک استراتژی کلیدی در نظر بگیرند و از اجرای سیاست‌های  پایداری شرکتی به‌عنوان یک ابزار برای افزایش رقابت‌پذیری و بهبود عملکرد مالی استفاده کنند.

-توجه به ویژگی‌های مدیرعامل در انتخاب مدیران ارشد: هیئت‌مدیره شرکت‌ها باید تحصیلات و تجربه مدیرعامل را به‌عنوان یکی از معیارهای مهم در فرآیند انتخاب و انتصاب مدیران مدنظر قرار دهند.

-افزایش دوره تصدی مدیرعامل در شرکت‌های پایدار: توصیه می‌شود شرکت‌هایی که استراتژی‌های پایداری را دنبال می‌کنند، از مدیرانی با دوره تصدی طولانی‌تر بهره بگیرند تا اثرات این استراتژی‌ها در بلندمدت به ثمر برسد.

-برنامه‌های آموزشی برای مدیران: سازمان‌ها باید برنامه‌های آموزشی در حوزه مدیریت پایداری، تحلیل  پایداری شرکتی و تصمیم‌گیری استراتژیک را برای مدیران ارشد خود طراحی کنند تا توانایی آن‌ها در اجرای سیاست‌های پایداری افزایش یابد.

محدودیت‌ها و پیشنهادات برای پژوهش های آتی

این پژوهش، علی‌رغم ارائه یافته‌های ارزشمند، دارای برخی محدودیت‌ها است که باید در پژوهش‌های آتی مدنظر قرار گیرد:

-عدم بررسی سایر ویژگی‌های فردی مدیرعامل: این پژوهش بر تحصیلات و دوره تصدی تمرکز داشت، اما ویژگی‌های دیگری مانند سن، جنسیت، و سبک رهبری مدیرعامل نیز می‌توانند بر این رابطه تأثیرگذار باشند که در پژوهش‌های آینده قابل بررسی است.

-عدم تفکیک صنایع مختلف: تأثیر پایداری شرکتی ممکن است در صنایع مختلف متفاوت باشد. پیشنهاد می‌شود که پژوهش‌های آینده، اثرات این متغیر را در بخش‌های مختلف اقتصادی مقایسه کنند.

-استفاده از داده‌های کیفی: در این پژوهش، از شاخص‌های کمی برای سنجش پایداری و عملکرد مالی استفاده شد. پژوهشات آتی می‌توانند از روش‌های کیفی، مانند مصاحبه با مدیران ارشد، برای درک بهتر تصمیم‌گیری‌های مرتبط با پایداری استفاده کنند.

منابع

برزگر، قدرت الله؛ غواصی کناری، محمد ( ۱۳۹۵). مطالعه رابطه بین سطح افشای مسئولیت اجتماعی و سیاست تقسیم سود در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. مجله دانش حسابداری، ۷(۲۴)، ۱۵۵–۱۸۰.

زنوبی، ارسلان؛ یوسفی، رسول (1402). پایداری شرکت و عملکرد شرکت: با توجه به نقش تعدیل‌گر سطح تحصیلات و دوره تصدی مدیرعامل. همایش ملی پژوهش های مدیریت وعلوم انسانی.

قیصری، بهنام (۱۴۰۴). تاثیر پایداری شرکتی بر عملکرد مالی با تاکید بر نقش تعدیلگر دوره تصدی و تحصیلات مدیرعامل. نهمین کنفرانس بین‌المللی و دهمین کنفرانس ملی یافته‌های نوین در مدیریت، روان‌شناسی و حسابداری.

نقی بهار، مهدی؛ قاسم آبادی، زهره (۱۴۰۲). بررسی رابطه بین عملکرد پایداری شرکت و عملکرد مالی با تاکید بر نقش تعدیل‌گر تحصیلات و دوره تصدی مدیرعامل. کنفرانس ملی پژوهش‌های نوین در مدیریت، اقتصاد و حسابداری.

یاری درمشکانلو، پریسا؛ ابراهیمی شقاقی، مرضیه؛ اسلامی مفید آبادی، حسین (1401). تأثیر خودشیفتگی و غرور مدیرعامل بر رابطه میان پایداری شرکتی و عملکرد مالی. پژوهش‌نامه مالی و سرمایه‌گذاری، 3(2)، 90–180.

 

Albarrak, A., Alotaibi, M. A., Alsharari, N. M., & Almalki, A. (2024). Corporate sustainability and financial performance: The moderating effect of CEO characteristics. Sustainability, 16(16), 12664. https://doi.org/10.3390/su161612664

Alrobai, F., & Albaz, M. M. (2025). The impact of CEO and firm attributes on ESG performance: Evidence from an emerging market. Journal of Risk and Financial Management, 18(5), 268

Barzegar, A., & Ghavasi Kenari, V. (2016). The study of the relationship between the level of social responsibility disclosure and dividend policy in companies listed on Tehran Stock Exchange. Journal of Accounting Knowledge, 7(24), 155–180. (in Persian)

Bhandari, A., & Javakhadze, D. (2023). Corporate sustainability and firm performance: A meta-analysis. Journal of Financial Economics, 148(2), 35-57

Elkington, J. (1997). Cannibals with forks: The triple bottom line of 21st century business. Capstone Publishing.

Gheysari, B. (2025). The impact of corporate sustainability on financial performance with an emphasis on the moderating role of CEO education and tenure. 9th International and 10th National Conference on New Findings in Management, Psychology, and Accounting. (in Persian)

Hambrick, D. C., & Mason, P. A. (1984). Upper echelons: The organization as a reflection of its top managers. Academy of Management Review, 9(2), 193-206

López, F., Martos, R., & Rubio, L. (2024). Sustainability disclosure and market value: New insights from European firms. European Accounting Review, 33(1), 77-98

Naghih Bahar, M., & Ghasem Abadi, Z. (2023). Examining the relationship between corporate sustainability performance and financial performance with an emphasis on the moderating role of CEO education and tenure. National Conference on New Research in Management, Economics, and Accounting. (in Persian)

Sheikh, S. (2019). Measuring corporate social responsibility: A review of disclosure practices. Sustainability Accounting, 27(3), 210-225.

Surroca, J., Tribó, J. A., & Waddock, S. (2010). Corporate responsibility and firm performance: The role of intangible resources. Strategic Management Journal, 31(5), 463–490. https://doi.org/10.1002/smj.820

Yari Darmeshkanlou, P., Ebrahimi Shaghaghi, M., & Eslami Mofidabadi, H. (2022). The impact of CEO narcissism and pride on the relationship between corporate sustainability and financial performance. Financial and Behavioral Researches in Accounting, 3(2), 90–108. (in Persian)

Zanoubi, M., & Yousefi, A. (2023). Corporate sustainability and firm performance: Considering the moderating role of CEO education and tenure. National Conference on Management and Humanities Research. (in Persian)

 

 

 

---

[1]  UN Global Compact

[2]  ابتکار سازمان ملل در زمینه مسئولیت‌پذیری اجتماعی و پایداری شرکتی که شرکت‌ها و سازمان‌ها را تشویق می‌کند تا اصول ده‌گانه این پیمان را در زمینه حقوق بشر، استانداردهای کار، محیط‌زیست و مبارزه با فساد در استراتژی‌ها و عملیات خود بگنجانند.

[3]  UNESCO

[4]  Environmental, Social, Governance) ESG(

[5]  Sheikh

[6]  López et al

[7]  pper Echelons Theory ) UET(

[8]  Hambrick & Mason

[9]  Bhandari & Javakhadze

[10]  Elkington

[11]  Ioannou & Serafeim

[12]  Environmental, Social, Governance) ESG(

[13]  Surroca et al

---