تحلیل جایگاه گردشگری مذهبی جمهوری اسلامی ایران در ارتقاء همگرایی با کشورهای همجوار (مطالعه موردی:عراق)
محورهای موضوعی : جامعه شناسی سیاسی
امیرپویان رفیعی شاد
1
,
محمد همتی
2
,
علیرضا استعلاجی
3
1 - دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی،دانشگاه آزاد اسلامی،واحد یادگار امام خمینی(ره)،تهران،ایران
2 - استادیار گروه جغرافیا، واحد یاد گار امام ره، دانشگاه آزاد اسلامی ، شهر ری ، تهران
3 - استاد
کلید واژه: گردشگری , سیاست گردشگری , همگرایی, جمهوری اسلامی ایران , عراق.,
چکیده مقاله :
هدف و زمینه: ایران با ظرفیت‌های فرهنگی و طبیعی خود، امکان جذب گردشگران مسلمان را دارد و می‌تواند در این زمینه پیشگام باشد. برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌گذاری‌های فرهنگی-اسلامی در نقشه مهندسی فرهنگی و سندهای توسعه گردشگری، به جذب و گسترش گردشگران خارجی تأکید دارند. با توجه به تنوع ادیان و اماکن مذهبی غنی، ایران در زمره کشورهای برتر جهان در این حوزه قرار دارد.
روش پژوهش: پژوهش حاضر ازنظر هدف، کاربردی و از جنبه ماهیت و روش گردآوری داده‌ها، کیفی و اکتشافی می‌باشد. جامعه مشارکت‌کننده این پژوهش شامل تمامی کارشناسان حوزه ژئوپلیتیک، گردشگری و روابط بین‌الملل است. با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند و بر اساس مدل کوکران، تعداد 40 نفر به‌عنوان حجم نمونه برآورد گردید. ابزار جمع‌آوری داده‌ها شامل مصاحبه نیمه‌ساختاریافته بوده که روایی آن به‌صورت صوری و محتوایی تأیید و پایایی آن نیز بر اساس آزمون آلفای کرونباخ، معادل 0.74 محاسبه گردیده است. به‌منظور تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها از آزمون میانگین و همبستگی پیرسون در نرم‌افزار SPSS استفاده شده است.
یافته‌ها: محدودیت‌ها در توسعه گردشگری در ایران، علل مختلفی از جمله جنگ و تبلیغات منفی دارند که باعث عقب‌افتادگی کشور در این زمینه شده است. اتخاذ سیاست‌های مناسب می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر توسعه صنعت گردشگری و افزایش بازدید از اماکن مذهبی داشته باشد. دیپلماسی گردشگری به‌عنوان ابزاری برای تقویت روابط بین‌المللی و ترویج فرهنگ ملی، نقش مهمی ایفا می‌کند.
نتیجه‌گیری: تحقیق نشان می‌دهد که عوامل کارگزاری، زمینه‌ای، فرآیندی و ساختاری تأثیر قابل توجهی بر موفقیت گردشگری مذهبی ایران دارند. وضعیت نامناسب سیاست‌های گردشگری و دیپلماسی، به‌علاوه تأثیر تحریم‌ها و تصویر منفی رسانه‌ها، بر تعداد گردشگران و درآمدهای ارزی اثر منفی گذاشته است. همگرایی‌های مذهبی و سیاسی در توسعه گردشگری حائز اهمیت‌اند، در حالی که همگرایی‌های اقتصادی و اجتماعی ارتباط ضعیفی دارند. طراحی سیاست‌های گردشگری متناسب می‌تواند به بهبود جذب گردشگران و تقویت روابط بین‌المللی ایران کمک کند.
Background and objectives:
Iran, with its rich cultural and natural capacities, has the potential to attract Muslim tourists and can take a leading role in this regard. Cultural-Islamic planning and policies within the framework of cultural engineering and tourism development documents emphasize the importance of attracting and expanding foreign tourists. Given its diverse religions and rich religious sites, Iran ranks among the top countries in the world in this domain.
Method: The present study is applied in terms of its objectives and qualitative and exploratory in nature regarding the data collection method. The participant population for this research comprises all experts in the fields of geopolitics, tourism, and international relations. Utilizing a purposive sampling method based on Cochran's model, a sample size of 40 individuals was estimated. The data collection instrument consisted of semi-structured interviews, which were validated both formally and content-wise, with reliability assessed using Cronbach's alpha, yielding a coefficient of 0.74. For data analysis, the mean test and Pearson correlation were employed using SPSS software.
Findings: The limitations on tourism development in Iran stem from various factors, including war and negative propaganda, which have contributed to the country's lag in this sector. The implementation of appropriate policies can significantly impact the growth of the tourism industry and increase visits to religious sites. Tourism diplomacy plays a crucial role as a tool for enhancing international relations and promoting national culture.
Results: Research indicates that brokerage, contextual, procedural, and structural factors have a significant impact on the success of religious tourism in Iran. The unfavorable state of tourism policies and diplomacy, coupled with the effects of sanctions and negative media portrayals, has adversely affected both the number of tourists and foreign exchange revenues. Religious and political alignments play a crucial role in the development of tourism, whereas economic and social alignments exhibit a weaker connection. The design of appropriate tourism policies can enhance tourist attraction and strengthen Iran's international relations.
• Ahmadzadeh, M., & Bagherzadeh, H. (2020). The impact of political and economic factors on tourism development in Iran. Tourism Management Studies, 35(2), 45-60. • Ahmad, S., & Ali, R. (2020). Infrastructure Development in Religious Tourism: A Study of Iran and Iraq. Journal of Tourism Studies, 15(2), 112-125. • Anderson, R., & Brown, T. (2020). International Cooperation for Visa Policies. World Travel Review. • Bjola, C., & Kornprobst, M. (2018). Understanding international diplomacy: theory, practice and ethics. Routledge. • Cohen, E. (2014). Tourism and the Politics of Disaster. Routledge. • Diaz-Soria, I. (2018). Being a tourist as a chosen experience in a proximity destination. In Proximity and Intraregional Aspects of Tourism (pp. 93-114). Routledge. • Emami, A., & Moradi, M. (2020). Economic Challenges in Tourism Development. Journal of Tourism Economics, 14(3), 45-60. • Eslami, M., Bazrafshan, M., & Sedaghat, M. (2021). Shia geopolitics or religious tourism? Political convergence of Iran and Iraq in the light of Arbaeen pilgrimage. In The geopolitics of Iran (pp. 363-385). Singapore: Springer Singapore. • Fang, W. T. (2020). Tourism in emerging economies. Springer Singapore. • Farahani, F., & Nasir, S. (2019). Marketing Strategies in Religious Tourism: Challenges and Opportunities. International Journal of Tourism Research, 21(3), 345-360. • Ghimire, K. B. (2001). Tourism and the Politics of Development in Nepal. Routledge. • Hall, C. M. (2005). Tourism: Rethinking the Social Science of Mobility. Perspectives on Tourism. • Heidari, A., Yazdani, H. R., Saghafi, F., & Jalilvand, M. R. (2018). The perspective of religious and spiritual tourism research: a systematic mapping study. Journal of Islamic Marketing, 9(4), 747-798. • Heydari Chianeh, R., Del Chiappa, G., & Ghasemi, V. (2018). Cultural and religious tourism development in Iran: prospects and challenges. Anatolia, 29(2), 204-214. • Hosseini, M. (2021). Security Concerns in Religious Tourism: The Case of Iran and Iraq. Tourism Management Perspectives, 37, 245-255. • Khan, A. (2023). Cultural Dynamics and Tourism Development. Journal of Cultural Studies. • Khanalizadeh, Z., Ranjbar, H., & Aghazadeh, A. (2020). "Security and its Impact on Tourism Development: A Case Study of Iran and Iraq." International Journal of Tourism Research. • Kuznetsova, A. (2022). The impact of online negativity on tourism: A critical analysis. International Journal of Tourism Science, 12(1), 45-62. • Luz, N. (2020). Pilgrimage and religious tourism in Islam. Annals of Tourism Research, 82, 102915. • Matthew, O. A., Ede, C., Osabohien, R., Ejemeyovwi, J., Ayanda, T., & Okunbor, J. (2021). Interaction effect of tourism and foreign exchange earnings on economic growth in Nigeria. Global Business Review, 22(1), 7-22. • Mohammad, A., & Kazemi, M. (2022). Planning and Management in Religious Tourism: Lessons from Iran and Iraq. Journal of Travel Research, 61(4), 503-516. • Mohammadi, A., & Rezaei, S. (2022). International Agreements and Tourism Cooperation in the Middle East. Journal of International Relations and Development, 19(4), 125-140. • Mohammadi, R. (2018). "Legal Frameworks and Challenges of Tourism Development in Iran and Iraq." Journal of Tourism Management. • Mohammadi, S., Sadeghi, A., & Rahmani, K. (2021). Infrastructure challenges in religious tourism in Iran: A case study. Journal of Religious Tourism, 17(3), 221-238. • Mohseninia, Iman, 2015, tourism diplomacy and the use of political tourism to reduce tension with countries, modern research and knowledge management conference in humanities, Tehran Dehghani Firouzabadi, S. Evolution in regionalism theories. Central Eurasian Studies, 2(5), (1388) 116-99. https://www.sid.ir/fa/journal/(inpersian)ViewPaper.aspx?id=101699 • Najafi, S. (2021). Security Issues Affecting Tourism Development in Iraq. Journal of Security Studies, 12(1), 22-38. • Nazari, F., & Khosravi, K. (2019). Branding and Promotion in Iranian Tourism: Challenges and Solutions. International Journal of Tourism Studies, 25(2), 130-145. • Olsen, D. H. (2018). Religion, pilgrimage and tourism in the Middle East. In Routledge handbook on tourism in the Middle East and North Africa (pp. 109-124). Routledge. • Pahlavan, F., Ashrafi, M., & Zare, H. (2019). "Cultural Exchange and Its Role in Tourism Development: The Case of Iran and Iraq." Asian Social Science. • Piketty, T. (2014). Capital in the Twenty-First Century. Harvard University Press. • Rahimi, E., & Zare, F. (2020). Cultural and Linguistic Challenges in Religious Tourism: Evidence from Iran and Iraq. Journal of Cross-Cultural Management, 27(2), 89-104. • Rashid, A. G. (2018). Religious tourism–a review of the literature. Journal of Hospitality and Tourism Insights, 1(2), 150-167. • Rodrik, D. (2016). Economics Rules: The Rights and Wrongs of the Dismal Science. Norton & Company. • Sadeghi, M. (2021). "Infrastructure Development and Its Impact on Tourism: Perspectives from Iran and Iraq." Tourism Economics. • Safari, H., & Raghfar, H. (2021). Destination management: The case of religious tourism in Iran. International Journal of Tourism Research, 23(4), 670-678. • Shahid, A., Khodadadi, M., & Fathi, R. (2022). Innovation in religious tourism products: A pathway to competitive advantage. Journal of Business Research, 135, 585-595. • Smith, M. (2006). Cultural Tourism in a Changing World: Politics, Participation and (Re)connectivity. Channel View Publications. • Stiglitz, J. E. (2015). The Great Divide: Unequal Societies and What We Can Do About Them. W.W. Norton & Company. • Timothy, D. J. (2011). Tourism and Political Change in Eastern Europe. Routledge. • Vetrivel, S. C., Sowmiya, K. C., & Sabareeshwari, V. (2024). Role of Business Tourism in Knowledge Economies. In Shifts in Knowledge Sharing and Creativity for Business Tourism (pp. 120-144). IGI Global. • Zamani-Farahani, H., & Eid, R. (2016). Muslim world: A study of tourism & pilgrimage among OIC Member States. Tourism Management Perspectives, 19, 144-149. • Zarei, R., Fattahi, Y., & Yousefi, A. (2020). Marketing strategies for promoting religious tourism in Iran. Journal of Tourism Marketing, 45(1), 112-128.
