پهنه¬بندی جاذبه¬های گردشگری روستایی به منظور برنامه¬ریزی توسعه آن در شهرستان خلخال
محورهای موضوعی : گردشگری روستاییاحمد رحیمی 1 , منوچهر آقایی هشجین 2 , سید توسل اقدسی¬گهراز 3 , سهیلا ملک¬پورهشجین 4
1 - دانش¬آموخته دکتری جغرافیا و برنامه¬ریزی روستایی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - دانش¬آموخته دکتری جغرافیا و برنامه¬ریزی روستایی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران.
3 - دانش¬آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه¬ریزی توریسم، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران.
4 - دانش¬آموخته دکتری جغرافیا و برنامه¬ریزی روستایی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران.
کلید واژه: پهنه¬بندی, جاذبه¬های گردشگری روستایی, برنامه¬ریزی توسعه, شهرستان خلخال.,
چکیده مقاله :
مقدمه: گردشگری روستایی امروزه یکی از مردمی¬ترین اشکال گردشگری محسوب می¬شود بطوریکه اغلب گردشگران از انواع تفریحات روستایی و محیط¬های کشاورزی برخوردار می¬گردند. بر این اساس گردشگری روستایی می¬تواند موجب رشد اقتصادی و تنوع فعالیت¬ها و نیز ایجاد اشتغال و درآمدزایی برای ساکنان روستایی با جذب مازاد نیروی انسانی گردد و خود به یکی از فرصت¬های توسعه همه جانبه روستایی منجر شود. شرایط محیطی طبیعی همراه با ساختار اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی محیط¬های روستایی موجب تنوع روستاها و در نهایت خلق جاذبه¬های متنوع اکوتوریستی و توریسم فرهنگی گردشگری روستایی را به بازدید از این نواحی علاقه¬مند می¬سازد. هدف پژوهش: هدف اصلی تحقیق حاضر، رتبه¬بندی انواع جاذبه¬های طبیعی و فرهنگی، روستاهای نمونه، بخش¬های سه گانه شهرستان و در نهایت ارائه راهکارهای توسعه گردشگری می¬باشد. روش¬شناسی تحقیق: تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر پژوهشی توصیفی – تحلیلی است، به گونه¬ایی که جهت جمع آوری داده¬ها و اطلاعات از روش اسنادی –کتابخانه¬ایی و با توجه به شناخت چندین ساله نگارنده و انجام طرح¬های متعدد پژوهشی و عمرانی در سطح ناحیه از سال1367 تاکنون و مشاهده و ثبت قابلیت¬ها و جاذبه¬های اکوتوریستی و فرهنگی ناحیه از روش مطالعات میدانی استفاده شده است. قلمروجغرافیایی پژوهش: محدود مورد مطالعه شهرستان خلخال در استان اردبیل است. یافته¬ها و بحث: از نظر اولویت¬بندی روستاها بر حسب تعداد انواع جاذبه¬ها و رتبه هریک از آنها که بین یک تا شانزده رتبه¬بندی شده¬اند روستاهای با تعداد جاذبه¬های20-15 با رتبه یک در اولویت اول، روستاهای با 15-10 جاذبه با رتبه دو در اولویت دوم و روستاهای با تعداد 10-5 جاذبه با رتبه سه در اولویت سوم و روستاهای با 5-1 جاذبه با رتبه چهار در اولویت چهارم برنامه¬ریزی توسعه گردشگری قرار دارند. که 4/82 درصد از روستاهای بخش خورش رستم در رتبه اول و دوم قرار گرفته¬اند و این در حالی است که تنها 1/42 درصد از روستاهای بخش شاهرود و 6/66 درصد روستاهای بخش مرکزی در رتبه¬های اول و دوم قرار گرفته¬اند که بایستی در برنامه¬ریزی¬ها مورد توجه قرار گیرند. نتایج: شهرستان خلخال دارای قابلیت¬ها و جاذبه¬های گردشگری متنوعی می¬باشد که به نظر می¬رسد با برنامه¬ریزی و مدیریت بهینه می¬توان ضمن جذب گردشگران زیاد به این شهرستان زمینه توسعه گردشگری و توسعه روستاهای شهرستان را فراهم آورد.
آقایی هشجین، م، 1388، برنامه¬ریزی توسعه توریسم از طریق پهنه¬بندی قابلیت¬ها و جاذبه¬های گردشگری در شهرستان خلخال، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه¬ریزی توریسم، گروه جغرافیای انسانی – دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت.
اداره کل منابع طبیعی استان اردبیل، 1386، آمارهای منابع طبیعی استان اردبیل.
اداره کل هواشناسی استان اردبیل، 1387، آمار های هواشناسی استان اردبیل.
اقدسی، ت، 1389، محدودیت ها و تنگناهای توسعه توریسم در شهرستان خلخال، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه¬ریزی روستایی، گروه جغرافیای انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت.
پاپلی¬یزدی محمدحسین ، سقایی، مهدی، 1385، گردشگری (ماهیت و مفهوم)، انتشارات سمت.
رحیمی، ح، 1381، جهانگردی روستایی و قلمرو آن، ماهنامه سیاسی اقتصادی، شماره 186-185.
رضوانی، ع، 1372، جغرافیا و صنعت توریسم، انتشارات دانشگاه پیام نور، چاپ سوم.
رکن الدین افتخاری، ع، مهدوی، د، 1385، راهکارهای توسعه گردشگری روستایی با استفاده از مدل swot، دهستان لواسان کوچک، فصلنامه مدرس علوم انسانی دوره ده، شماره دوم.
سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل، 1386، آمارهای کشاورزی استان اردبیل.
سازمان مسکن و شهرسازی استان اردبیل، 1386، آمارهای مسکن و شهرسازی استان اردبیل.
سقایی، م، 1382، بررسی قابلیت های گردشگری روستایی در ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه فردوسی مشهد.
شارپلی ریچارد،ج، 1380، گردشگری روستایی، ترجمه رحمت اله منشی زاده و فاطمه نصیری، انتشارات منشی.
شریف زاده، ا، مرادنژاد ، ﻫ ، 1380، توسعه پایدار و گردشگری روستایی، ماهنامه اجتماعی اقتصادی جهاد، خرداد و تیر ماه.
قادری، ا،1382، نقش گردشگری روستایی در توسعه روستایی پایدار، رساله دکتری جغرافیا – دانشگاه تربیت مدرس.
کارگر، ب، ، 1386، توسعه شهرنشینی و صنعت گردشگری در ایران ، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
مرکز آمار ایران ، 1386، نتایج تفضیلی شهرستان خلخال – سرشماری عمومی نفوس و مسکن1385.
معاونت برنامه ریزی استان اردبیل، 1387، آمار نامه استان اردبیل .1386
مولائی هشجین، ن، 1367، طرح توسعه فیزیکی هشجین، پایان نامه کارشناسی جغرافیای انسانی – گروه جغرافیا – دانشگاه تهران.
مولایی هشجین، ن، 1377، برنامه ریزی توسعه خدمات زیر بنایی و روستایی در نواحی روستایی از دیدگاه جغرافیا، رساله دکتری تخصصی جغرافیای انسانی - برنامه ریزی روستایی و عشایری ،گروه تخصصی جغرافیا دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات.
مولائی هشجین، ن، 1382، الگوی بهینه برای برنامه ریزی توسعه خدمات روستایی در ایران ( مطالعه موردی: جنوب استان اردبیل) – فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات جغرافیایی- سال هجدهم، شماره پیاپی 70.
مولائی هشجین، ن ،1380، طرح هادی روستاهای طولش، گورانسراب و بفراجرد – بخش مرکزی شهرستان خلخال – کارفرما بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان اردبیل- مهندسین مشاور آبادگران شهر و روستا.
مولائی هشجین، ن، 1381، طرح هادی روستای کزج – بخش خورش رستم شهرستان خلخال – کارفرما بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان اردبیل- مهندسین مشاور آبادگران شهر و روستا.
مولائی هشجین، ن، 1382، طرح هادی روستاهای نساز و نمهیل بخش خورش رستم شهرستان خلخال – کارفرما بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان اردبیل- مهندسین مشاور آبادگران شهر و روستا.
مولائی هشجین، ن، 1383، طرح هادی روستاهای کلی، بیرق، اوجغازعلیا (بخش مرکزی)، کجل، منامین ( خورش رستم) و اسبو (شاهرود) شهرستان خلخال – کارفرما بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان اردبیل- مهندسین مشاور آبادگران شهر و روستا.
مولائی هشجین، ن، 1384، طرح هادی روستاهای لرد و شال - بخش شاهرود - شهرستان خلخال – کارفرما بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان اردبیل – مهندسین مشاور آبادگران شهر و روستا.
مولائی هشجین، ن، 1385، بررسی جغرافیایی روند تغییرات فضایی، عملکردی سکونتگاههای روستایی با تأکید بر نقش تغییرات اداری ( مطالعه موردی : روستا – شهر هشجین خلخال)، طرح پژوهشی – دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت.
مولائی هشجین، ن، 1386، طرح هادی روستاهای اناویز، بلیل( بخش مرکزی)، مزرعه و نوده ( بخش خورش رستم) شهرستان خلخال– کارفرما بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان اردبیل- مهندسین مشاور آبادگران شهر و روستا.
مولائی هشجین، ن، 1387، طرح بهسازی روستای نمونه برندق، بخش مرکزی شهرستان خلخال – کارفرما بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان اردبیل - مهندسین مشاور آبادگران شهر و روستا.
مولائی هشجین، ن، 1387، طرح هادی روستاهای قشلاق گیلوان، قشلاق دیز و مجره، بخش مرکزی، شهرستان خلخال -کارفرما بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان اردبیل - مهندسین مشاور آبادگران شهر و روستا.
مولائی هشجین، ن، 1388، توریسم و نقش آن در توسعه بخش خورش رستم خلخال، دومین همایش منطقه ای خورش رستم و توسعه – هشجین.
مولائی هشجین، ن، 1388، طرح هادی روستاهای دیز،کیوی، جعفرآباد (بخش خورش رستم، گلوجه و ترازوج (بخش مرکزی) شهرستان خلخال - کارفرما بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان اردبیل - مهندسین مشاور آبادگران شهر و روستا.
Briden hann j. wickense . 2004 , Tourism routes as atool for the economic development of rural areas vibrant hope or impossible dream?
Management : http : // www. els evier . com / Locat / tourman.
Gilg Anderw , 1988, Rural Recreation and Tourism , London.
Soteriades Morios , 2002, " Tourism and Environment in Rural Areas " www.fund. Acbe / prel udw.
