الگوی عملکرد جهادی مبتنی بر نیّت سازمانی

محورهای موضوعی : مدیریت جهادی

زهرا احتشام ¹ , جواد پورکریمی ² , فاطمه نارنجی ثانی ³ , میثم لطیفی ⁴

1 - دانشجوی دکتری، گروه مدیریت آموزش عالی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
2 - دانشیار، گروه مدیریت و برنامه¬ریزی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
3 - دانشیار، گروه مدیریت و برنامه¬ریزی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
4 - دانشیار، گروه مدیریت منابع انسانی و رفتار سازمانی، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1403/11/11 تاریخ پذیرش : 1404/04/30 تاریخ انتشار : 1404/07/01

کلید واژه: نیت, نیت سازمانی, نیت استراتژیک, عملکرد جهادی, امام خامنه‌ای,

چکیده مقاله :

انقلاب اسلامی ایران و پس از آن، دفاع مقدس توانست ادبیات جهادی را وارد عرصه مدیریت و سازمان نماید. داشتن نیات صحیح، روح این مفهوم است که شاید در ادبیات علمی کم‌تر روی آن تأکید شده باشد. هدف پژوهش حاضر بررسی و طراحی الگوی عملکرد جهادی مبتنی بر نیت سازمانی است. پژوهش از نوع چندروشی کیفی است و از روش‌های تحلیل اسنادی و تحلیل محتوا استفاده شده است. بر اساس یافته‌های تحلیل اسنادی، رویکرد فضیلت‌گرایی در بین مکاتب اخلاقی غربی بیشترین قرابت را با رویکرد فلسفه اخلاق توحیدی (اسلامی) از حیث نگاه به نیّت دارد. همچنین نیت می‌تواند در سه سطح عملکرد فردی افراد، عملکرد سازمانی افراد و عملکرد سازمان تأثیرگذار باشد. تأثیرگذاری نیت در سطح عملکرد فردی افراد می‌تواند در سه بعد خود رفتار، نتایج رفتار و فاعل رفتار صورت پذیرد. همچنین مفهوم نیت استراتژیک می‌تواند ردّپایی از نیت‌محوری در ادبیات مدیریت و سازمان غربی باشد. در بخش تحلیل محتوا، بیانات مقام معظم رهبری در فاصله زمانی سال‌های 1375 تا 1403 مورد بررسی قرار گرفته است. یافته‌های تحلیل محتوا الگوی مفهومی عملکرد جهادی را با دو مقوله اصلی نیت عملکرد (روح سازمان) و قالب عملکرد (کالبد سازمان) و با محوریت نیت سازمانی ترسیم نموده است.  روح سازمان شامل پنج مؤلفه داشتن جهت و نیت مقدس، کار کردن برای خدا، ناراحت کردن و مبارزه با دشمن، انگیزه اعتلای جامعه و کشور و چشم‌پوشی از اهداف مادّی و کالبد سازمان شامل پنج مؤلفه خستگی‌ناپذیری و دور زدن موانع، تلاش بی‌وقفه و خطرپذیری، تولیدکنندگی و عدم وابستگی به بیگانه، سرگرم نشدن به حواشی و زرق و برق‌ها و رعایت قانون و منطق است.

چکیده انگلیسی:

The Islamic Revolution of Iran was able to introduce jihadi literature into the field of management and organization. Having the right intentions is the spirit of this concept that is perhaps less emphasized in the scientific literature. The purpose of the present study is to examine and design a jihadi performance model based on organizational intention. The research is of a qualitative multi-method type and uses document and content analysis methods. Based on the findings the virtue approach among Western ethical schools is most similar to the monotheistic ethical philosophy approach in looking at intention. Intention can also be effective at three levels: individual performance, organizational performance, and organizational performance. The impact of intention on the level of individual performance can be in three dimensions: behavior itself, behavior results, and the agent of behavior. Also, the concept of strategic intention can be a trace of intention-centeredness in Western management and organization literature. In the content analysis section, the statements of the Supreme Leader between 1375 and 1403 have been examined. The findings of the content analysis have outlined a conceptual model of jihadi performance with ten components and two main categories: performance intention (organizational spirit) and performance format (organizational body), centered on organizational intention. The spirit of the organization includes five components: having a holy direction and intention, working for God, disturbing and fighting the enemy, the motivation to elevate society and the country, and renouncing material goals. The body of the organization includes five components: tirelessness and overcoming obstacles, relentless effort and risk-taking, productivity and independence from outsiders, not being distracted by sideshows and glamour, and observing law and logic.

منابع و مأخذ:

 احمدی، مجید؛ روستا، علیرضا .(1400). تبیین عملکرد جهادی مدیران با تأکید بر قرآن کریم، نهج‌البلاغه و بیانات عالمانه آیت العظمی امام خامنه‌ای. فصلنامه رهیافت‌های نوین مدیریت جهادی و حکمرانی اسلامی، (3)، 80-100.
 احمدی، مهدی .(1390). تبیین سیستمی رهنمودهای مقام معظم رهبری در خصوص جهاد اقتصادی. فصلنامه مطالعات راهبردی بسیج، 15 (55): 39-72.
 اسلامی، سید حسن .(1387). اخلاق فضیلت‌مدار و نسبت آن با اخلاق اسلامی. پژوهشنامه اخلاق، 1 (1).
 بیگدلی، محمدمهدی؛ عصاره نژاد دزفولی، سینا؛ حمزه‌پور، مهدی و پهلوانی زاده، محمد .(1396). شناسایی و سطح¬بندی مؤلفه¬های فرهنگ سازمانی جهادی در سازمان¬های مردم¬نهاد. فصلنامه مطالعات راهبردی بسیج، (76): 93-123.
 تولایی، روح¬الله؛ شکوهیار، سجاد .(1393). ارزیابی مؤلفه¬های مدیریت جهادی بر عملکرد سازمانی با رویکرد کارت امتیازی موازن. نشریه چشم¬انداز مدیریت دولتی، (19): 15-37.
 جلیلی، حبیب‌الله (1394). مؤلفه‌های مدیریت جهادی در ابعاد عملکرد سازمانی. شیراز: کنفرانس ملّی آینده‌پژوهشی علوم انسانی و توسعه.
 خزاعی، زهرا؛ لاریجانی، مریم؛ نبوی میبدی، مریم السادات (1397). بررسی جایگاه نیت در نظام اخلاقی علامه طباطبایی و مایکل اسلوت. پژوهش‌های اخلاقی، 8 (4)، 79-96.
 خلیلی، رضا .(1385). ایدئولوژی و استراتژی؛ نسبت‌سنجی مفهومی نگرش ایدئولوژیک و تفکر استراتژیک. فصلنامه مطالعات راهبردی، 9 (4)، 759-788.
 رهنما، علی .(1391). نقش نیت در ارزش فعل اخلاقی. پژوهش‌های قرآنی، 17 (4)، 4-19.
 ساری عارفی، معصومه سادات؛ مسعودی، جهانگیر (1397). تبیین نقش نیّت در ارزش اخلاقی از منظر ملاصدرا. پژوهش‌های فلسفی کلامی، 20 (4)، 91-110.
 سپهری، خدیجه .(1402). جایگاه حسن فعلی و حسن فاعلی در ارزشمندی اخلاقی افعال از منظر آیت‌الله مصباح یزدی. معرفت اخلاقی، 14 (1): 109-127.
 صادقی، مرضیه .(1380). بررسی سه دیدگاه «اخلاق مبتنی بر فضیلت، اخلاق مبتنی بر عمل و اخلاق مکمل». مجله نامه مفید، (28).
 طباطبایی، محمدحسین .(1385). نهایه الحکمه، قم: بوستان کتاب. چ ششم. ج دوم.
 طباطبایی، محمدحسین .(1389). بدایه الحکمه. قم: بوستان کتاب، چ دوازدهم، ج دوم.
 عابدی رنانی، علی .(1395). اخلاق فضیلت سازمانی: کاربرد اخلاق فضیلت در سازمان. معرفت، 26 (239): 61-72.
 علمی‌راد، فاطمه .(1401). نقش نیت در عمل اخلاقی از منظر روایات اسلامی. فصلنامه علمی - پژوهشی اخلاق پژوهی، 5 (3)، 33-54.
 فرهنگی، علی‌اکبر .(1376). تجربه‌گرایی و رفتار انسانی. دانش مدیریت، 10 (37 و 38)، 43-71.
 کلانتری، علی‌اکبر .(1399). بررسی دیدگاه‌ها در مفهوم‌شناسی حدیث «نیت المؤمن خیر من عمله». فصلنامه علمی علوم حدیث، 26 (3)، 72-94.
 لطیفی، میثم؛ هاشمی گلپایگانی، سید محمدحسین؛ یخچالی، مصطفی (1395). شناسایی و توصیف مؤلفه¬های سازمان¬های جهادی. نشریه مدیریت اسلامی، (95): 135-165.
 مجلسی، محمدباقر .(1403). بحارالانوار. بیروت: موسسه وفا. ج شصت و هفتم.
 مصباح یزدی، محمدتقی .(1376). اخلاق در قرآن. قم: مؤسسه آموزشی-پژوهشی امام-خمینی(ره).
 مصباح یزدی، محمدتقی .(1384). نقد و بررسی مکاتب اخلاقی. قم: موسسه امام خمینی(ره).
 مصباح یزدی، محمدتقی .(1391). اخلاق در قرآن. تحقیق و نگارش محمد حسین اسکندری، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
 مصباح یزدی، محمدتقی .(1394). نقد و بررسی مکاتب اخلاقی. تحقیق و نگارش احمدحسین شریفی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
 مصباح، مجتبی .(1391). نقش نیت در ارزش اخلاقی. فصلنامه تخصصی اخلاق وحیانی. 1(2): 81-104.
 مطهری، مرتضی .(1368). مجموعه آثار. تهران: انتشارات صدرا.
 موسوی خمینی، سید روح‌الله(ره). (1373). آداب نماز. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
 Anscombe, G. E. M. (1958). Modern moral philosophy. Philosophy, 33(124), 1-19. https://philpapers.org/rec/GEMMMP.
 Gulati, R. (2019). The soul of a start-up: companies can sustain their entrepreneurial energy even as they grow. Harvard Business Review, 97(4), 84-92. https://www.hbs.edu/faculty/Pages/item.aspx?num=56304
 Hamel G., and Prahalad C.K., (1994) Competing for the future. Boston MA: Harvard UniversityPress. https://hbr.org/1994/07/competing-for-the-future
 Hamel, G. Prahalad, C.K. (2005). Strategic Intent. Harvard Business Review press.
https://hbr.org/2005/07/strategic-intent
 Hamel, G., & Prahalad, C. K. (1989). Strategic intent. Harvard Business Review, 67, 63–78.
 Jarzabkowski, P., & Kaplan, S. (2015). Strategy tools‐in‐use: A framework for understanding “technologies of rationality” in practice. Strategic management journal, 36(4), 537-558.
https://doi.org/10.1002/smj.2270
 List, C., & Pettit, P. (2011). Group agency: The possibility, design, and status of corporate agents. Oxford University Press.
 Lob, E. (2020). Iran's Reconstruction Jihad: Rural Development and Regime Consolidation After 1979. Cambridge University Press.
 MacIntyre, A. (2013). After virtue. A&C Black.
 Mantere, S., & Sillince, J. A. (2007). Strategic intent as a rhetorical device. Scandinavian Journal of Management, 23(4), 406-423.
https://doi.org/10.1016/j.scaman.2007.03.002
 Massa, S., & Testa, S. (2012). The role of ideology in brand strategy: the case of a food retail company in Italy. International Journal of Retail & Distribution Management, 40(2), 109-127.
https://doi.org/10.1108/09590551211201865
 Mburu, S. N., & Thuo, J. K. (2015). Understanding the concept of strategic intent. International Refereed Journal of Engineering and Science (IRJES), 3(6), 114-119. http://dx.doi.org/10.31686/ijier.vol3.iss6.384
 O’Shannassy, T. F. (2016). Strategic intent: The literature, the construct and its role in predicting organization performance. Journal of Management & Organization, 22(5), 538-598.
https://doi.org/10.1017/JMO.2015.46
 Odita, A. O., & Bello, A. (2015). Strategic intent and organizational performance a study of banks in Asaba, Delta state Nigeria. In Information and Knowledge Management , 5(4), 60-71.
 Oxford Learner's Dictionaries (2024), Accessible at https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/
 Rupesinghe, N., Naghizadeh, M. H., & Cohen, C. (2021). Reviewing jihadist governance in the Sahel. NUPI Working Paper.
http://dx.doi.org/10.13140/RG.2.2.14304.61449
 Searle, John R. (1983). Intentionality: An Essay in the Philosophy of Mind. New York: Cambridge University Press.
 Slote, M. (2023). Agent-based virtue ethics. In Philosophical Essays East and West: Agent-Based Virtue Ethics and other topics at the intersection of Chinese thought and Western analytic philosophy (pp. 83-95). Cham: Springer Nature Switzerland.