بررسی تطبیقی دیدگاه‌های آیت‌الله سیستانی و مصطفی الأعظمی در تاریخ تدوین حدیث و تأثیر آن بر اعتبار تراث حدیثی

محورهای موضوعی : تاریخ حدیث

محسن سعیدی فاضل ¹ , سید محمود طباطبایی ² , ایوب اکرمی ³

1 - دانشجوی دکتری مدرسی معارف، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران.
2 - استادیار دانشگاه فردوسی مشهد(نویسنده مسئول)، ایران.
3 - استادیار دانشگاه فردوسی مشهد (همکار)، ایران.

تاریخ دریافت : 1403/10/20 تاریخ پذیرش : 1404/01/16 تاریخ انتشار : 1404/01/18

کلید واژه: آیت‌الله سیستانی, الأعظمی, تراث حدیثی شیعه, تراث حدیثی اهل‌سنّت, تدوین حدیث.,

چکیده مقاله :

یکی از مهم‌ترین مباحث در تاریخ تدوین حدیث، مسئله درجه اعتبار تراث حدیثی شیعه و اهل‌سنّت است. از دیرباز اعتبار بیشتر کدام‌ یک از این ‌دو تراث حدیثی، مسئله‌ای چالش‌برانگیز میان شیعه و اهل‌سنّت بوده است. برخی پژوهشگران اهل‌سنّت درباره اعتبار تراثِ حدیثی‌شان و دفع اشکالات وارد شده به آن به دفاع و استدلالِ روایی در پرتوِ تاریخ حدیث پرداخته‌اند. این پژوهش با روش مطالعۀ تحلیلی‌_تطبیقی درصدد واکاوی دیدگاه‌های دو عالم سرشناس شیعه و سنی، یعنی آیت‌الله سیدعلی سیستانی و محمد مصطفی الأعظمی درباره تاریخ تدوین حدیث است. یافته‌های پژوهش براساس دیدگاه این دو، نشان می‌دهد تراث شیعی از درجه اعتبار بالاتری برخوردار است. نیز به همراهی نسبی آرای برخی مستشرقان، مانند ژوزف شاخت[1] با دیدگاه شیعه در این زمینه و نیز معتبرنبودن نظرات امثال اعظمی در اعتبارِ حداکثریِ احادیث اهل‌سنّت می‌توان اشاره کرد.

 

[1]. Josef Schacht

چکیده انگلیسی:

One of the most important issues in the history of hadith compilation is the question of the credibility of the hadith heritage of Shia and Sunni Islam. For a long time, the issue of which of these two hadith traditions holds greater credibility has been a contentious topic between Shia and Sunni scholars. Some Sunni researchers have defended the credibility of their hadith heritage and responded to the criticisms against it by providing narrative-based arguments in the light of the history of hadith. This research, using an analytical-comparative method, aims to examine the views of two prominent scholars, Ayatollah Seyed Ali Sistani and Mohammad Mustafa al-A'zami, regarding the history of hadith compilation. The findings of this study, based on the views of these two scholars, indicate that the Shia tradition holds higher credibility. The research also refers to the relative alignment of some Orientalists' views, such as Joseph Schacht, with the Shia perspective on this matter and the lack of credibility of views like al-A'zami’s on the maximal authenticity of Sunni hadiths.

منابع و مأخذ:

1. ابن‌حزم..اسماء الصحابه و ما لکل واحد منهم من العدد. قاهرة: مکتبة القرآن.
2. ابوریة،محمود. (1416 ق). اضواء علی السنة المحمدیة. قم: مؤسسة انصاریان.
3. احمدبن حنبل. (1421 ق). مسند احمد. بی‌جا: مؤسسة الرسالة.
4. الأعظمی،محمد مصطفی. (1400 ق). دراسات فی الحدیث النبوی و تاریخ تدوینه. بیروت: المکتب الاسلامی.
5. امین،احمد. (1969 م). فجر الإسلام. بیروت: دارالکتب العربی.
6. بیهقی،احمدبن حسن. (1434 ق). المدخل الی السنن الکبری. کویت: دارالخلفاء.
7. خطیب،محمد عجاج. (1402 ق./1980 م). السنة قبل التدوین (چاپ دوم). قاهره: وهبه.
8. دارمی،عبدالله. (1434 ق). سنن الدارمی (محقق: نبیل هاشم الغمری). بیروت: دار البشائر.
9. ذهبی، شمس الدین. (1987 م). تذکرة الحفاظ. بیروت: دارالکتب العلمیة.
10. رامهرمزی،حسن. (1404 ق). المحدث الفاصل بین الراوی والواعی (محقق: د. محمد عجاج الخطیب). بیروت: دارالفکر.
11. رضایی اصفهانی، محمد علی و همکاران. (1400). تفسیر موضوعی قرآن کریم. دفتر نشر معارف.
12. سیستانی،سید علی. (1441 ق). رسالة فی تدوین الحدیث (تقریر الابحاث) (به قلم سیدمحمدعلی ربانی). بی‌جا.
13. طبری،محمدبن جریر. (1997 م). تاریخ طبری. بیروت: دارالتراث.
14. عاملی، سید جعفر مرتضی(1426 ق). الصحیح من سیرة النبی الاعظم. بی‌جا: دار الحدیث.
15. عاملی، شیخ حر. ح. (1409 ق). وسائل الشیعة. قم: مؤسسة آل‌البیت (ع).
16. قرطبی، ابن البر. (1414 ق). جامع بیان العلم و فضله. دار ابن‌الجوزی، مملکة السعودیه.
17. متقی‌هندی، (1401 ق). کنز العمال فی سنن الأقوال و الأفعال. بی‌جا: مؤسسة الرساله.
18. معرفت،محمد هادی. (1394 ش). تفسیر و مفسران. قم: نشر تمهید.
19. معرفت، محمد هادی. (1375 ش). تاریخ قرآن. تهران: سمت.