تاثیر سرمایه فکری سبز بر اقدامات زیست محیطی وزارت ورزش و جوانان با نقش میانجی مدیریت منابع انسانی سبز

محورهای موضوعی : مدیریت ورزش

امید صفری ¹

1 - استادیار،گروه تربیت بدنی،واحد نورآباد ممسنی ،دانشگاه آزاد اسلامی، نورآباد ممسنی،ایران

تاریخ دریافت : 1403/10/13 تاریخ پذیرش : 1403/12/08 تاریخ انتشار : 1403/12/29

کلید واژه: سرمایه فکری سبز, مدیریت منابع انسانی سبز, عملکرد زیست محیطی و وزارت ورزش و جوانان,

چکیده مقاله :

هدف: افزایش نگرانی­ها نسبت به مسائل زیست محیطی و به دنبال آن پیدایش استانداردهای بین­المللی زیست محیطی فشار بیشتری بر سازمان­ها برای اتخاذ شیوه­های سازگار با محیط زیست آورده است، از اینرو هدف از این پژوهش بررسی تاثیر سرمایه فکری سبز بر اقدامات زیست محیطی وزارت ورزش و جوانان با نقش میانجی مدیریت منابع انسانی سبز بود. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود که با استفاده از روش معادلات ساختاری انجام شد.

روش پژوهش: جامعه آماری پژوهش کلیه کارکنان وزارت ورزش و جوانان به تعداد 760 نفر بود که حجم نمونه بر اساس جدول کرجسی و مورگان 245 نفر در نظر گرفته شد. درنهایت پس از توزیع و جمع‌آوری داده‌ها تعداد 232 پرسش‌نامه برای تحلیل مورد استفاده قرار گرفت. برای سنجش متغیرها از  پرسشنامه­های سرمایه فکری سبز چن (2008) ، مدیریت منابع انسانی سبز جابور و همکاران (2011) و عملکرد زیست محیطی کیم و همکاران (2019) استفاده گردید. که روایی و پایایی آنها مورد تایید قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده­ها از تحلیل عاملی تائیدی و معادلات ساختاری توسط نرم افزار لیزرل استفاده شد.

یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد که سرمایه فکری سبز بر مدیریت منابع انسانی سبز و عملکرد زیست­محیطی وزارت ورزش و جوانان تاثیر می­گذارد. مدیریت منابع انسانی سبز بر عملکرد زیست­محیطی وزارت ورزش و جوانان تاثیر می­گذارد. همچنین سرمایه فکری سبز به طور غیر مستقیم از طریق مدیریت منابع انسانی سبز بر عملکرد زیست­محیطی وزارت ورزش و جوانان تاثیر می­گذارد.

نتیجه‌گیری: با توجه به یافته­ها نتیجه گرفته می­شود سرمایه فکری سبز با فراهم کردن دانش بالاتر نسبت به مسائل زیست­محیطی می­تواند به عنوان یک نیروی محرک در شکل­گیری و اجرای شیوه­های مدیریت منابع انسانی سبز مانند استخدام و انتخاب سبز، آموزش و توسعه سیز، مدیریت و ارزیابی عملکرد و پاداش سبز عمل کند که باعث تقویت عملکرد زیست­محیطی کارکنان می­شود. بر این اساس پیشهاد می­شود برای تقویت عملکرد زیست­محیطی وزارت ورزش و جوانان به وجود سرمایه فکری سبز نیاز می­باشد.

چکیده انگلیسی:

Objective: Growing concerns about environmental issues and the emergence of international environmental standards have put increasing pressure on organizations to adopt environmentally friendly practices. Therefore, the aim of this research is to investigate the impact of green intellectual capital on the environmental actions of the Ministry of Sport and Youth with the mediating role of green human resource management.

Methods: The research method was descriptive and correlational, using structural equation modeling. The statistical population of the research was all employees of the Ministry of Sport and Youth, totaling 760 people. The sample size was determined to be 245 using the Cochran and Morgan table. Finally, after distribution and collection of data, 232 questionnaires were used for analysis. To measure the variables, the questionnaires of green intellectual capital by Chen (2008), green human resource management by Jabbar et al. (2011), and environmental performance by Kim et al. (2019) were used. The validity and reliability of these questionnaires were confirmed. For data analysis, confirmatory factor analysis and structural equations were used by LISREL software.

Results: The findings showed that green intellectual capital has a positive effect on green human resource management and environmental performance in the Ministry of Sport and Youth. Green human resource management has a positive effect on environmental performance in the Ministry of Sport and Youth. Green intellectual capital also has an indirect effect on environmental performance in the Ministry of Sport and Youth through green human resource management. Based on the findings, it can be concluded that green intellectual capital, by providing higher knowledge about environmental issues, can act as a driving force in the formation and implementation of green human resource management practices such as green recruitment and selection, green training and development, green performance management and evaluation, and green rewards. This strengthens the environmental performance of employees.

Conclusions: Accordingly, it is recommended that the existence of green intellectual capital is necessary to strengthen the environmental performance of the Ministry of Sport and Youth.

منابع و مأخذ:

اختیاری، نرگس؛ عیدی؛ حسین و شعبانی مقدم، کیوان (1397)، تبیین مدل عوامل اثر گذار بر توسعه فرهنگ محیط زیست در ورزش، پژوهش های کاربردی در مدیریت ورزشی دوره هفتم، شماره 2 (26)، صص: 67-57.
بحرانی، حامد؛ حسینی، محمد و رجائی، محمدرضا (1400)، تاثیر سرمایه فکری سبز بر رفتار سبز کارکنان با میانجی گری مدیریت منابع انسانی سبز،دومین کنفرانس تفکر سیستمی در عمل، مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد.
بورقانی، سهیلا؛ فتوت، بنفشه و خادم، مریم (1396)، اثرات عوامل منابع انسانی سبز بر عملکرد محیطی سازمانهای تولیدی ( مورد مطالعه : شرکت‌های پتروشیمی منطقه عسلویه و ماهشهر)، نشریه مدیریت فردا، شماره 16، صص: 40-29.
سیدرضا، سید جوادین؛ روشندل، طاهره؛ نوبری، علیرضا (1395). مدیریت منابع انسانی سبز، یک رویکرد سرمایه¬گذاری و توسعه پایدار، فصلنامه علمی پژوهشی دانش سرمایه¬گذاری، شماره ، صص 327-297.
طاهرخانی، حسن؛ شریفی فر، فریده و نیک بخش رضا (1398)، ارائه الگو خط مشی های محیط زیستی در ورزش براساس مدل پارادایمی، پژوهش های معاصر در مدیریت ورزشی، دوره 9، شماره 18، صص: 140-123.
Ahmad, S. (2015). Green Human Resource Management: Policies and Practices. Cogent Business & Management, 2, 1-13.
Asiaei, K.; Jusoh, R. A multidimensional view of intellectual capital: The impact on organizational performance. Manag. Decis. 2015, 53, 668–697.
Chang, C. H., & Chen, Y. S. (2012). The determinants of green intellectual capital. Management Decision, 50(1), 74–94. https://doi.org/10.1108/ 00251741 21119
4886Chen, Y. S. (2008). The positive effect of green intellectual capital on competitive advantages of firms. Journal of Business Ethics, 77(3), 271–286. https://doi.org/ 10.1007/s10551-006-9349-1
Guerci, M., & Carollo, L. (2016). A paradox view on green human resource management: Insights from the Italian context. The International Journal of Human Resource Management, 27(2),212-238.
Khan K, Shams MS, Khan Q, Akbar S and Niazi MM (2022) Relationship Among Green Human Resource Management, Green Knowledge Sharing, Green Commitment, and Green Behavior: A Moderated Mediation Model. Front. Psychol. 13:924492. doi: 10.3389/fpsyg.2022.924492
Kim, Y. J., Kim, W. G., Choi, H. M., & Phetvaroon, K. (2019). The effect of green human resource management on hotel employees' eco-friendly behavior and environmental performance. International Journal of Hospitality Management, 76, 83–93. https://doi.org/10.1016/j.ijhm.2018.04.007 [Crossref], [Web of Science ®], [Google Scholar]
Kong, E., & Thomson, S. B. (2009). An intellectual capital perspective of human resource strategies and practices. Knowledge Management Research & Practice, 7(4), 356-364.
Haldorai, Kavitha. Kim, Woo Gon & Garcia, R.L. Fernando (2022), Top management green commitment and green intellectual capital as enablers of hotel environmental performance: The mediating role of green human resource management, Tourism Management 88, https://doi. org/ 10. 1016/ j.tourman.2021.104431.
Jackson, S. E., Schuler, R. S., & Jiang, K. (2014). An aspirational framework for strategic human resource management. The Academy of Management Annals, 8(1), 1–56. https://doi.org/10.1080/19416520.2014.872335
Islam, T., Hussein, D., Ahmed, I., and Sadiq, M. (2021a). Ethical leadership and environment specific discretionary behaviour: the mediating role of green human resource management and moderating role of individual green values. Can. J. Adm. Sci. 38, 442–459. doi: 10.1002/cjas.1637
Mansoor, A., Jahan, S., & Riaz, M. (2021). Does green intellectual capital spur corporate environmental performance through green workforce? Journal of Intellectual Capital. https://doi.org/10.1108/JIC-06-2020-0181. Vol. ahead-of-print No. ahead-of-print.
Masri, H. A., & Jaaron, A. A. (2017). Assessing green human resources management practices in Palestinian manufacturing context: an empirical study. Journal of cleaner production, 143, 474-489.
Molina-Azorín, J. F., Tarí, J. J., Pereira-Moliner, J., L´opez-Gamero, M. D., & Pertusa-Ortega, E. M. (2015). The effects of quality and environmental management on competitive advantage: A mixed methods study in the hotel industry. Tourism Management, 50, 41–54. https://doi.org/ 10.1016/ j.tourman .2015.01.008.
Ragas, S. F. P., Tantay, F. M. A., Chua, L. J. C., & Sunio, C. M. C. (2017). Green lifestyle moderates GHRM’s impact on job performance. International Journal of Productivity and Performance Management, 66(7), 857–872. https://doi.org /10.1108/IJPPM-04-2016-0076
Ren, S., Tang, G., & Jackson, S. (2018). Green human resource management research in emergence: A review and future directions. Asia Pacific Journal of Management, 35 (3), 769–803. https://doi.org/10.1007/s10490-017-9532-1
Yong, J. Y., Yusliza, M. Y., Ramayah, T., & Fawehinmi, O. (2019). Nexus between green intellectual capital and green human resource management. Journal of Cleaner Production, 215, 364–374. https://doi.org/10.1016 /j.jclepro .2018.12.306.
Yong, J. Y., Yusliza, M. Y., Ramayah, T., Chiappetta Jabbour, C. J., Sehnem, S., & Mani, V. (2020). Pathways towards sustainability in manufacturing organizations: Empirical evidence on the role of green human resource management. Business Strategy and the Environment, 29(1), 212–228. https://doi.org/10.1002/bse.2359.

متن کامل:



 

 

 

The impact of green intellectual capital on the environmental measures of the Ministry of Sports and Youth with the mediating role of green human resources management

 

 Omid Safari* 

 

Assistant Professor, Department of Physical Education, NoM. C., Islamic Azad University, Nourabad Mamasani, Iran.

 E-mail: [e-mail]

 

Article Info	ABSTRACT
Article type: Research Article     Article history: Received 1 February   2025 Revised 12 February   2025 Accepted 26 February   2025 Published 19 March   2025   Keywords: Green intellectual capital, Green human resource management, Environmental performance, Ministry of Sport and Youth .	Objective: Growing concerns about environmental issues and the emergence of international environmental standards have put increasing pressure on organizations to adopt environmentally friendly practices. Therefore, the aim of this research is to investigate the impact of green intellectual capital on the environmental actions of the Ministry of Sport and Youth with the mediating role of green human resource management. Methods: The research method was descriptive and correlational, using structural equation modeling. The statistical population of the research was all employees of the Ministry of Sport and Youth, totaling 760 people. The sample size was determined to be 245 using the Cochran and Morgan table. Finally, after distribution and collection of data, 232 questionnaires were used for analysis. To measure the variables, the questionnaires of green intellectual capital by Chen (2008), green human resource management by Jabbar et al. (2011), and environmental performance by Kim et al. (2019) were used. The validity and reliability of these questionnaires were confirmed. For data analysis, confirmatory factor analysis and structural equations were used by LISREL software. Results: The findings showed that green intellectual capital has a positive effect on green human resource management and environmental performance in the Ministry of Sport and Youth. Green human resource management has a positive effect on environmental performance in the Ministry of Sport and Youth. Green intellectual capital also has an indirect effect on environmental performance in the Ministry of Sport and Youth through green human resource management. Based on the findings, it can be concluded that green intellectual capital, by providing higher knowledge about environmental issues, can act as a driving force in the formation and implementation of green human resource management practices such as green recruitment and selection, green training and development, green performance management and evaluation, and green rewards. This strengthens the environmental performance of employees. Conclusions: Accordingly, it is recommended that the existence of green intellectual capital is necessary to strengthen the environmental performance of the Ministry of Sport and Youth.
Cite this article: safari.omid. (2024). The impact of green intellectual capital on the environmental measures of the Ministry of Sports and Youth with the mediating role of green human resources management. Jahesh, 2 (4), 11-24.                                     © The Author(s).              Publisher: Gorgan Branch, Islamic Azad University.

 

 

 

تاثیر سرمایه فکری سبز بر اقدامات زیست محیطی وزارت ورزش و جوانان

 با نقش میانجی مدیریت منابع انسانی سبز

امید صفری * 

استادیار،گروه تربیت بدنی،واحد نورآباد ممسنی ،دانشگاه آزاد اسلامی، نورآباد ممسنی،ایران.

رایانامه: [e-mail] 

 

اطلاعات مقاله	چکیده
نوع مقاله: مقاله پژوهشی   تاریخ دریافت: 13/10/1403 تاریخ بازنگری: 24/11/1403 تاریخ پذیرش: 8/12/1403 تاریخ انتشار: 29/12/1403     کلیدواژه‌ها:  سرمایه فکری سبز، مدیریت منابع انسانی سبز، عملکرد زیست محیطی،  وزارت ورزش و جوانان.	هدف: افزایش نگرانی­ها نسبت به مسائل زیست محیطی و به دنبال آن پیدایش استانداردهای بین­المللی زیست محیطی فشار بیشتری بر سازمان­ها برای اتخاذ شیوه­های سازگار با محیط زیست آورده است، از اینرو هدف از این پژوهش بررسی تاثیر سرمایه فکری سبز بر اقدامات زیست محیطی وزارت ورزش و جوانان با نقش میانجی مدیریت منابع انسانی سبز بود. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود که با استفاده از روش معادلات ساختاری انجام شد. روش پژوهش: جامعه آماری پژوهش کلیه کارکنان وزارت ورزش و جوانان به تعداد 760 نفر بود که حجم نمونه بر اساس جدول کرجسی و مورگان 245 نفر در نظر گرفته شد. درنهایت پس از توزیع و جمع‌آوری داده‌ها تعداد 232 پرسش‌نامه برای تحلیل مورد استفاده قرار گرفت. برای سنجش متغیرها از پرسشنامه­های سرمایه فکری سبز چن (2008) ، مدیریت منابع انسانی سبز جابور و همکاران (2011) و عملکرد زیست محیطی کیم و همکاران (2019) استفاده گردید. که روایی و پایایی آنها مورد تایید قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده­ها از تحلیل عاملی تائیدی و معادلات ساختاری توسط نرم افزار لیزرل استفاده شد. یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد که سرمایه فکری سبز بر مدیریت منابع انسانی سبز و عملکرد زیست­محیطی وزارت ورزش و جوانان تاثیر می­گذارد. مدیریت منابع انسانی سبز بر عملکرد زیست­محیطی وزارت ورزش و جوانان تاثیر می­گذارد. همچنین سرمایه فکری سبز به طور غیر مستقیم از طریق مدیریت منابع انسانی سبز بر عملکرد زیست­محیطی وزارت ورزش و جوانان تاثیر می­گذارد. نتیجه‌گیری: با توجه به یافته­ها نتیجه گرفته می­شود سرمایه فکری سبز با فراهم کردن دانش بالاتر نسبت به مسائل زیست­محیطی می­تواند به عنوان یک نیروی محرک در شکل­گیری و اجرای شیوه­های مدیریت منابع انسانی سبز مانند استخدام و انتخاب سبز، آموزش و توسعه سیز، مدیریت و ارزیابی عملکرد و پاداش سبز عمل کند که باعث تقویت عملکرد زیست­محیطی کارکنان می­شود. بر این اساس پیشهاد می­شود برای تقویت عملکرد زیست­محیطی وزارت ورزش و جوانان به وجود سرمایه فکری سبز نیاز می­باشد.
استناد: صفری، امید ؛ (1403). عنوان مقاله. تاثیر سرمایه فکری سبز بر اقدامات زیست محیطی وزارت ورزش و جوانان با نقش میانجی مدیریت منابع انسانی سبز. جهش، 2 (4)، 24-11.   ناشر: واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی. © نویسندگان.

 

 

مقدمه

نگاهي گذرا به وضعيت محيط زيست جهان مبين اين واقعيت است كه در چند دهة اخير در نتيجة فعاليت­هاي بشر، كرة زمين متحمل صدمات جبران ناپذيري شده است (محمدنژاد شورکایی و همکاران، 1395). زيرا تمامي منابع طبيعي مثل هوا، آب، مواد معدني زمين، گياهان و حيوانات به طرز هشدار دهنده­اي در حال اتمام مي­باشند. استفاده از منابع طبيعي منجر به مسائل جدي مثل تخريب لايه اوزون، هشدارهاي جهاني و افزايش کلروفلورو کربن و دی اکسید کربن در هوا گشته است (سید جوادین، 1395: 299). از اینرو در قرن حاضر نگرش نسبت به مسائل زیست محیطی شدت یافت (احمد¹، 2015). افزایش این نگرانی­ها و به دنبال آن پیدایش استاندارد­های بین­المللی زیست محیطی فشار بیشتری بر سازمان­ها و کسب و کار برای توسعه و استفاده از مدیریت سبز با اتخاذ شیوه­های سازگار با محیط زیست آورد (ماسری²، 2017: 281). اين يک مساله حیاتی است و شامل هر بخش از جمله ورزش مي باشد که بايد به عنوان يک اولويت مديريتي در نظر گرفته شود. سازمان­های ورزشی به عنوان بزرگترین تهدیدکننده محیط زیست محسوب نمی­شود، اما این نهاد هم می­تواند صدمات کوچک و بزرگی به محیط زیست وارد سازد. چنانچه مدیران و دست­اندرکاران امر ورزش، ورزشکاران، تماشاگران بپذیرند که مسئولانه­تر عمل کنند، بر حفظ و حفاظت از محیط زیست تأثیرات مثبتی خواهند داشت (بهمن پور و شجیع، 1396). از آنجایی که صنعت ورزش مستقیماً به نگرانی‌های زیست‌محیطی در مورد آب، انرژی و ضایعات کمک می‌کند (هالدورای³ و همکاران، 2022). مدیریت و اصلاح الگوي مصرف، بهره­گیري از منابع انرژي تجدیدپذیر، مدیریت مواد زائد و پسماند، مشاوره متخصصین محیط زیست، ارتقاء سطح آگاهی­هاي زیست محیطی کارکنان و کاربران و اصلاح سیستم بهداشتی از جمله اقدامات مهم براي رعایت اصول زیست محیطی در سازمان­های ورزشی هستند (طاهرخانی و همکاران، 1398). در کشور ما نیز بر طبق برنامه­های پنجم و ششم توسعه در طول سالیان اخیر، تلاش­های جهت مدیریت سبز و حفاظت از محیط زیست و توسعه پایدار در سازمان­های ورزشی به خصوص وزارت ورزش و جوانان به عنوان مهم­ترین سازمان ورزشی کشور انجام شده است، اما این گسترش هنوز به صورت کاملا عملی مشهود نمی باشد. و بهبود آن نیازمند مطالعات علمی جهت شناسایی عواملی است که بر عملکرد زیست مخیطی وزارت ورزش و جوانان اثر می­گذارد.

عملکرد زیست محیطی یک سازمان (ورزشی) نشان دهنده میزان تعهد آن به حفظ محیط طبیعی است (مولینا آزورین و همکاران ، 2015). برای بهبود عملکرد زیست محیطی در سازمان­های ورزشی ، نه تنها شروع به استفاده از محصولات سبز، اتخاذ سیاستهای کاهش زباله، مدیریت و استفاده از بازیافت آب، بلکه مدیریت منابع انسانی را در سازمان­های ورزشی نیز درگیر کرده است و مدیران سازمان­های ورزشی باید ادغام استراتژی­های سبز در طراحی، ساخت و ساز و عملیات روزانه خود اقدام نمایند (راگاس و همکاران، 2017). تقریباً تمام صنعت­ها از جمله صنعت ورزش اخیراً شیوه‌های مدیریت زیست‌محیطی را اتخاذ کرده‌اند و از طریق مدیریت مؤثر زباله‌ها و دفع پاسخگوی مواد خطرناک، کارایی بیشتری را نشان داده‌اند (یونگ و همکاران ، 2020). همچنین، برای دستیابی به سطح بالاتری از عملکرد زیست‌محیطی، سازمان‌ها (به ویژه سازمان های ورزشی) باید از منابع انسانی برای پذیرش اهداف سبز استفاده کنند و در نتیجه عملکرد محیطی و مدیریت منابع انسانی  را به هم مرتبط کنند (جکسون و همکاران ، 2014). گورچی  و همکاران (2016) بیان کردند که روش­های مدیریت منابع انسانی سبز می­تواند به سازمان­ها برای دستیابی به پایداری کمک کند.

سرمایه فکری سبز نیز عامل دیگری است که بر عملکرد زیست­محیطی تاثیر می­گذارد. نظریه مبتنی بر منابع فرض می‌کند که سازمان‌ها باید بسته‌های منحصربه‌فردی از منابع استراتژیک برای دستیابی به عملکرد برتر را توسعه داده و به طور مؤثر یکپارچه کنند (بارنی و همکاران⁴، 1991؛ نقل از هالدورای و همکاران، 2022). حمایت از مسائل زیست محیطی از سوی تیم مدیریت ارشد منجر به درک مثبت شیوه­های سبز در میان کارکنان می­شود که به نوبه خود منجر به عملکرد زیست محیطی پایدار می­شود (هالدورای⁵ و همکاران، 2022). با توجه به نفوذ موقعیت مدیران ارشد در سلسله مراتب شرکت، تیم مدیریت ارشد احتمالاً یکی از ارزشمندترین منابع هر سازمان است (میچالسین و همکاران⁶، 2004؛ نقل از هالدورای و همکاران، 2022). به طور مشابه، سرمایه فکری⁷ سبز نیز با چهار ویژگی دیدگاه مبتنی بر منابع («نادر»، «ارزش‌پذیر»، «غیر قابل تقلید» و «غیرقابل جایگزین») سازگار است. به عبارت دیگر، ادبیات سرمایه فکری ریشه عمیقی در دیدگاه مبتنی بر منابع دارد (پپارد و رایلندر⁸، 2001؛ بنیتس و همکاران، 1998؛ نقل از هالدورای و همکاران، 2022). از سوی دیگر سرمایه فکری سبز می­تواند به عنوان یک نیروی محرکه در شکل گیری و اجرای اقدامات مدیریت منابع انسانی سبز در یک سازمان دیده شود (بحرانی و همکاران، 1400). از آنجاکه نقش سرمایه فکری و انسانی در اجرای استراتژی شرکتی و دستیابی به اهداف سازمانی بسیار مهم است، محققان استدلال می­کنند که همسویی عملکرد رفتار سبز با سیستم مدیریت محیط زیست برای تحقق اهداف پایداری محیط زیست سازمان بسیار مهم است (رن و همکاران، 2018). چن⁹ (2008) نشان می­دهد که سرمایه فکری سبز، یک مزیت رقابتی ایجاد می­کند. این یک امر مهم برای سازمان­های کشورهای در حال ظهور برای جذب استعدادهای مناسب، دستیابی به مزایای رقابتی و حفظ پایداری زیست محیطی است.

به طور خلاصه با توجه به اهمیت و کارکرد سرمایه فکری سبز و مدیریت منابع انسانی سبز در بهبود عملکرد زیست­محیطی سازمان­ها و تاثیر سرمایه فکری سبز بر مدیریت منابع انسانی سبز و بررسی ادبیات پژوهش، پژوهشی که تاثیرسرمایه فکری سبز بر عملکرد زیست محیطی وزارت ورزش و جوانان با نقش میانجی مدیریت منابع انسانی سبز را بررسی نماید، تا کنون صورت نگرفته است. از اینرو در این پژوهش محقق دنبال پاسخ به این سوال است که آیا سرمایه فکری سبز بر عملکرد زیست محیطی وزارت ورزش و جوانان با نقش میانجی مدیریت منابع انسانی سبز تاثیر دارد؟

 

روش‎شناسی پژوهش 

این تحقيق توصيفی پيمايشی است. که از نوع همبستگی است که در آن رابطه میان متغیرها بر اساس هدف تحقیق تحلیل می‌گردد و به طور مشخص مبتنی بر معادلات ساختاری است. جامعه­ی آماری مورد مطالعه، کلیه کارکنان وزارت ورزش و جوانان جمهوری اسلامی ایران می­باشد که بر اساس استعلام از مدیریت منابع انسانی آن سازمان تعداد آنها 760 نفر می­باشد.  که بر اساس جدول کرجسی و مورگان 245 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شد. در نهایت پس از پخش 300 پرسشنامه، تعداد 232 پرسشنامه دریافت و برای برای تحلیل مورد استفاده قرار گرفت. روش نمونه­گیری در این پژوهش تصادفی ساده بوده است.

ابزار اصلی گردآوری داده‌ها در پژوهش حاضر، پرسش‌نامه است که شامل دو بخش سوالات عمومی به منظور کسب اطلاعات جمعيت شناختی و سوالات تخصصی می‌باشد. برای تدوین سوالات تخصصی در این پژوهش از پرسشنامه حاوی 40 سنجه با طیف پنج گزینه‌ای لیکرت (از کاملاً مخالف تا کاملاً موافق) استفاده شد. برای سنجش متغیر سرمایه فکری سبز (18 سنجه)، از پرسشنامه چن (2008) که شامل سه مولفه سرمایه انسانی سبز، سرمایه ساختاری سبز و سرمایه رابطه­ای سبز است استفاده خواهد شد. برای سنجش مدیریت منابع انسانی سبز (15 سنجه)، از پرسشنامه جابور و همکاران (2011) که شامل چهار مولفه استخدام و انتخاب سبز، آموزش و توسعه سیز، مدیریت و ارزیابی عملکرد و پاداش سبز است استفاده خواهد گردید. و برای سنجش عملکرد زیست محیطی (7 سنجه) از پرسشنامه کیم و همکاران (2019)  استفاده گردید. روایی صوری پرسش‌نامه‌ها توسط چند نفر از استادان متخصص مدیریت آموزشی که سابقۀ فعالیت در زمینۀ متغیرهای این تحقیق را نیز داشتند، مورد ارزیابی و تأیید قرار گرفت و پایایی پرسش‌نامه با استفاده از فرمول محاسبۀ كرنباخ، محاسبه گردید و پایایی همۀ پرسش‌نامه‌ها بالاتر از 7/0 بود، که این نشان‌دهندۀ پایایی قابل‌قبول پرسش‌نامه‌ها بود. برای توصیف داده­ها از روش‌های آمار توصیفی و برای تجزیۀ استنباطی داده­ها از روش­های آماری معادلات ساختاری استفاده شد به وسیله نرم­افزار لیزرل استفاده شد.

 

 

 

 

 

 

یافته­های پژوهش

جدول 1. همبستگی میان متغیرهای برونزا و درونزا تجقیق

متغیر	سرمایه فکری سبز	مدیریت منابع انسانی سبز	عملکرد زیست­محیطی
سرمایه فکری سبز	1
مدیریت منابع انسانی سبز	**542/0	1
عملکرد زیست­محیطی	**364/0	**348/0	1

 

با توجه به داده­های جدول بالا، ضریب همبستگی متغیر سرمایه فکری سبز با مدیریت منابع انسانی سبز 542/0 و با عملکرد زیست­محیطی وزارت ورزش و جوانان 364/0 می­باشد که در سطح p < 0.01 مثبت و معنادار است. به علاوه رابطه بین مدیریت منابع انسانی سبز با عملکرد زیست­محیطی وزارت ورزش و جوانان 348/0 است که نشان می­دهد در سطح p < 0.01 رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.

 

 

شکل 1: مدل ساختاری در حالت ضرایب استاندارد

 

شکل 2: مدل ساختاری در حالت ضرایب استاندارد

 

 

جدول 2. نتایج آزمون فرضیات

 

 

جهت بررسی مدل پژوهش، قبل از تأیید روابط ساختاري باید از برازش مطلوب مدل اطمینان حاصل کرد. مدل تدوین شده در این پژوهش بر اساس شاخص هاي متداول برازش مورد ارزیابی قرار گرفت و نتیجه حاصل که در جدول 4-12 آورده شده است.

جدول 3. شاخص­های برازش مدل ساختاری

فرضیه	متغیر مستقل	اثر	متغیر وابسته	تخمین	آماره t	نتیجه
H1	سرمایه فکری سبز		عملکرد زیست­محیطی	47/0	02/4	***
H2	سرمایه فکری سبز		مدیریت منابع انسانی سبز	55/0	29/4	***
H3	مدیریت منابع انسانی سبز		عملکرد زیست­محیطی	27/0	05/2	***
H4	نقش میانجی سرمایه فکری سبز			148/0	32/6	***
(ns = no significant, *p < .05, **p < .01, ***p < .001)

متغیر	GFI	NFI	IFI	CFI	X2/df	RMSEA
آستانه پذیرش	9/0<	9/0<	9/0<	9/0<	3 >	10/0>
اخلاق حرفه­ای	93/0	91/0	93/0	93/0	45/2	061/0

 

همانطور که در جدول 4-12 آورده شده است، نسبت کای دو بر درجه آزدای برابر 785/1 و کوچکتر از مقدار مجاز 3 می­باشد. همچنین RMSEA برابر با 061/0 و کوچکتر از 10/0 می­باشد. به طور کلی مقدار شاخص­های تناسب حاکی از برازش مناسب مدل است.

 

بحث و نتیجه‌گیری

یافته­های این مطالعه نشان داد که سرمایه فکری سبز تأثیر قابل توجهی بر عملکرد زیست محیطی فدراسیون­های ورزشی دارد. محققان متعددی سهم منابع نامشهود در توسعه اثر بخشی سازمان، از جمله عملکرد زیست محیطی را تجزیه و تحلیل کرده­اند. نتایج تحقیقات آسیایی و همکاران (۲۰۱۵)، نشان داد که سه شکل سرمایه، یعنی سرمایه انسانی، ساختاری و رابطه­ای، نقش محوری در بهبود عملکرد شرکت داشتند. چن (۲۰۰۸)، در تحقیقات خود نشان داد که هر سه بعد سرمایه فکری سبز تأثیرات قدرتمندی بر رقابت­پذیری آنها دارند. به نوبه خود، یدیاتی و همکاران (۲۰۱۹) مشخص کردند که تقویت هر سه بعد سرمایه فکری سبز باعث افزایش اثربخشی محیطی شرکت­ها می­شود. علاوه بر این، یوسلیزا و همکاران (۲۰۲۰) در تحقیقات خود در مالزیا نشان دادند که سرمایه فکری سبز تأثیر مثبتی بر عملکرد اقتصادی و نتایج زیست محیطی و اجتماعی دارد. سیدیک و همکاران (۲۰۱۹) هنگام مطالعه شرکت­های تولیدی در اندونزی به نتایج مشابهی رسید. به طور مشابه، منصور و همکاران (۲۰۲۱) نشان دادند که عملکرد زیست محیطی یک شرکت به شدت به سرمایه فکری سبز وابسته است. تحقیقات آنها تأثیرات مثبت و عمیق سرمایه فکری سبز را بر بهبود عملکرد محیطی شرکت و مزیت رقابتی تأیید کرد. سازمان­ها می­توانند با آموزش مسائل زیست محیطی، سرمایه انسانی خود را تقویت کنند. سیاست­گذاران ممکن است برنامه­های آموزشی حفاظت از محیط زیست را برای کارکنان سازمان­های ورزشی طراحی و اجرا کنند تا کارایی و شایستگی­های «سرمایه انسانی سبز» در ایجاد مدیریت منابع انسانی سبز را بهبود (یونگ و همکاران، ۲۰۱۹) بخشند. ازین رو مدیران ورزشی باید روی سرمایه­گذاری و ایجاد سیستم­های اطلاعاتی قوی برای حفظ «سرمایه ساختاری سبز» خود، که بعد دوم سرمایه فکری سبز است، ایجاد کنند. علاوه بر این، برای تقویت «سرمایه رابطه­ای سبز»، بعد سوم سرمایه فکری سبز، مدیران هتل­ها می­توانند «روابط سبز» مشترکی با فروشندگان بالادستی، مشتریان پایین دستی و ذینفعان استراتژیک خود ایجاد کنند، که به اشتراک­گذاری اطلاعات در مورد محیط زیست­گرایی توسط سازمان را تسهیل می­کند و باعث ارتقای توسعه دانش مرتبط با محیط زیست می­شود. این ابتکارات همچنین ممکن است به فدراسیون­های ورزشی کمک کند تا استانداردها و الزامات زیست محیطی سازمان را درک کنند تا بتوانند محصولات سازگار با محیط زیست را ارائه دهند. علاوه بر این، سازمان­های ورزشی می­توانند ممیزی­های زیست محیطی را انجام دهند تا ارزیابی کنند که آیا شیوه­های سبز تامین­کنندگان با اهداف زیست محیطی سازمان مطابقت دارد یا خیر. به طور مشابه، سازمان­ها می­توانند با برقراری ارتباط منظم در مورد محصولات / خدمات سبز خود و درخواست بازخورد در مورد استراتژی­ها و اهداف محیطی، روابط نزدیک با مشتریان خود حفظ کنند.

یافته­های این مطالعه نیز نشان داد که سرمایه فکری سبز تأثیر قابل توجهی بر مدیریت منابع انسانی سبز دارد. در این مطالعه به عنوان مرجعی برای سازمان­ها برای درک تأثیر سرمایه فکری سبز بر مدیریت منابع انسانی سبز عمل می­کند. با توجه به این واقعیت که مدیریت منابع انسانی سبز در سال­های اخیر شهرت یافته است، اتخاذ مدل پیشنهادی مدیریت منابع انسانی سبز در کشورهای در حال توسعه می­تواند عملکرد زیست محیطی را بهبود بخشد. این نتیجه همچنین با یافته­های عبیدات و همکاران (2020) هالدورای و همکاران (۲۰۲۲) مطابقت دارد اولین بعد سرمایه فکری سبز، "سرمایه انسانی سبز" در کارکنان تعبیه شده است و می­تواند به سادگی از یک شرکت ناپدید شود زمانی که کارکنان از یک سازمان خارج شوند (چانگ و چن، ۲۰۱۲). با این حال، عواملی که مدیریت منابع انسانی سبز را هدایت می­کنند باید مورد مطالعه قرار گیرند (عبیدات و همکاران، ۲۰۲۰؛ رن و همکاران، ۲۰۲۰). برای سازمان­ها ورزشی مهم است که بهترین سرمایه انسانی را جذب کنند و کارکنان موجود خود را آموزش و توسعه دهند تا بتوانند رشد سبز را ترویج دهند.

همچنین یافته­ها نشان می­دهد که مدیریت منابع انسانی سبز به طور مثبت با عملکرد زیست محیطی مرتبط است و  این نتیجه با مطالعات قبلی مطابقت دارد (کیم و همکاران، ۲۰۱۹؛ فام و همکاران، ۲۰۲۰؛ هالداری و همکاران، ۲۰22). کارمندان تحت تأثیر شیوه­های مدیریت منابع انسانی سبز قرار می­گیرند تا از حفاظت از محیط زیست قدردانی کنند. آموزش کافی برای کارکنان، و همچنین فراهم کردن فرصت­هایی برای مشارکت در طرح­های پیشنهاد سبز، می­تواند عملکرد سبز را بهبود بخشد. یافته­ها همچنین تأیید می­کنند. که شیوه­های مدیریت منابع انسانی سبز یک راه جدید برای بهبود عملکرد زیست محیطی است، و این تصور را تقویت می­کند که عملکرد زیست محیطی ممکن است با تأثیرگذاری بر رفتار و نگرش کارکنان افزایش یابد. نتایج حاکی از آن است که آموزش و توسعه سبز تاثیر بسزایی بر عملکرد محیطی دارد. در شیوه­های مديريت منابع انسانی سبز، آموزش شامل ارائه شایستگی­های اصلی به کارکنان مانند آموزش نحوه جمع­آوری اطلاعات زباله و افزایش استاندارد کارایی شرکت و شایستگی محیطی است. علاوه بر این، یافته­های تحقیق با نتایج خان و همکاران (۲۰۲۰)، اوجو و همکاران (۲۰2۰) و یوسف و همکاران (۲۰۲۰) که در آن عملکردهای مدیریت منابع انسانی سبز مانند استخدام و انتخاب عملکرد پایدار تاثیر مثبت می­گذارند، مطابقت دارد. نتیجه دیگر نشان داد که جبران و پاداش سبز به طور قابل توجهی یر عملکرد محیطی تأثیر می­گذارد. رضایت کارکنان از پاداش سبز و پاداش در ایجاد عملکرد محیطی در توانایی سبز براي انجام كار تأکید مي­شود. استخدام و انتخاب سبز به طور قابل توجهی بر عملکرد زیست محیطی تأثیر دارد در نتایج مصری و جارون (۲۰۱۷)، نشان داده شد که استخدام سبز با استخدام و حفظ کارمندان مشابه، تمایل سازمان را برای  همکاری به نفع عملکرد محیطی برجسته می­کنند. نتایج بیشتر نشان می­دهد که ارتباط مثبت بین پاداش و پاداش سبز، استخدام و انتخاب سبز، عملکرد و ارزیابی سبز، و آموزش و توسعه سبز، که بر عملکرد محیطی تاثیر می­گذارد با نوآوری سبز بر عملکرد محیطی تأثیر می­گذارد. علاوه بر این، یافته­های نتایج میانجی­گری، پشتیبانی قوی از فرضیه­های هدف را نشان می­دهد که نوآوری سبز بین شیوه­های مدیریت منابع انسانی سبز و عملکرد محیطی واسطه است. این یافته­ها با کاوش­های تحقیقاتی (اسلام، 2021 آ و ب) با واسطه­گری مشابه در ادبیات اخیر و همچنین در زمینه مشابه همخوانی داشت.

یافته­های تحقیق  نیز نشان می­دهد که مدیریت منابع انسانی سبز رابطه بین سرمایه فکری سبز و عملکرد زیست محیطی را واسطه کرد. رن و همکاران (2018) بیان کردند که مدیریت منابع انسانی سبز برای درک انگیره کارکنان مفید است. مزایای اتخاذ مدیریت منابع انسانی سبز و تاثیر آن بر عملکرد محیطی در ادبیات مورد بررسی قرار گرفته است (کیم و همکاران، ۲۰۱۹؛ فام و همکاران، ۲۰۲۰). کنگ و تامسون (2009) اظهار داشتند که سرمایه فکری می­تواند به عنوان یک نیروی محرک در شکل­گیری و اجرای شیوه­های مدیریت منابع انسانی در یک سازمان تلقی شود. هم چنین اضافه کردند که سرمایه فکری می­تواند دانش بالاتری را برای مدیران ارشد فراهم کند با تصمیم­های راهبردی مدیریت منابع انسانی را برای چالش­های سازمانی آینده اتخاذ کنند. بر این اساس هر چه سطح سرمایه فکری نیز در سازمان تقویت شود عملکرد زیست محیطی نیز بهبود می­یابد. با این حال رابطه بین سرمایه فکری سبز و مدیریت منابع انساني سبز هنوز بررسی نشده است. بر این اساس، یونگ و همکاران (2019) خواستار تحقیقات بیشتر برای بررسی رابطه بین سرمایه فکری سبز و مدیریت منابع انسانی سبز در کشورهای در حال توسعه شدند. با توجه به این شکاف، مطالعه حاضر به طور تجربی تأثیر سرمایه فکری سبز بر مدیریت منابع انسانی سبز بررسی کرد. مطالعه حاضر نشان می­دهد که تعهد سبز مدیران ورزشی و سرمایه فکری سبز مهمترین عامل مورد استفاده در این مطالعه برای توضیح مفهوم عملکرد زیست محیطی با شیوه­های مدیریت منابع انسانی سبز است. دوم، عملکرد زیست محیطی وزارت ورزش و جوانان به یک اولویت برای مدیریت و مقامات عالی تبدیل می­شود، بنابر این توسعه رویکرد روش شناختی عملکرد زیست محیطی وزارت ورزش و جوانان برای به حداقل رساندن ضایعات، آلودگی، آلاینده­ها، حفظ آب شیرین، برق و مواد معدنی غیرپایدار به بهبود عملکرد زیست محیطی کمک می­کند. در نهایت، مدیران منابع انسانی وزارت ورزش و جوانان ممکن است اهداف و اقدامات نمونه­ای را برای دستیابی به اهداف سبز برای توانمندسازی کارکنان خود تعیین کنند. مدیریت منابع انسانی سبز ممکن است جنبه قابل مشاهده­تری از مسئولیت­های اجتماعی یک سازمان ورزشی باشد. این مطالعه همچنین نقش حیاتی سرمایه فکری سبز را در تاثیرگذاری بر عملکرد محیطی مورد بررسی قرار داد. بنابراین، یافته­های به دست آمده از تجزیه و تحلیل نشان می­دهد که استفاده مؤثر از مدیریت منابع انسانی سبز باید در زمینه منابع داخلی سازمانی درک شود. بنابراین با توجه به یافته­های حاصل از تجزیه و تحلیل داده­ها، پیشنهادهای کاربردی زیر برای مدیران و مسئولین وزارت ورزش و جوانان ارائه گردید.

از آنجایی که مدیریت منابع انسانی سبز منجر به بهبود عملکرد زیست محیطی می­شود، سازمان­های ورزشی می­توانند مدیریت منابع انسانی سبز خود را با تعیین اهداف سبز خاص بخش و معیارهای عملکرد زیست محیطی تقویت کنند. بنابراین، مدیران تشویق می­شوند تا برای بهبود عملکرد محیطی، یک جزء محیطی را در سیاست­های استخدام خود بگنجانند. سازمان­های ورزشی باید آموزش­های مرتبط با محیط زیستی را برای توانمندسازی کارکنان برای دستیابی به اهداف زیست محیطی، توسعه دهند و به عملکرد زیست محیطی آنها، پاداش دهند. پیشنهاد می­شود که سازمان باید در ابعاد سرمایه فکری سبز سرمایه­گذاری کنند و آن را به عنوان دارایی راهبردی در نظر بگیرند تا بتوانند پتانسیل­های انسانی را به سمت فعالیت­های مدیریت محیط زیست خود هدایت کنند. ابعاد سرمایه فکری سبز از طریق جهت­گیری راهبردی، کارکنان را ترغیب می­کند تا رفتارهای شغلی سبز جهت کاهش آلاینده­های زیست محیطی از خودنشان دهند؛ پیشنهاد می­شود، مدیران ارشد باید بر روی یکپارچه سازی اهداف مدیریت محیط زیست با سیاست­ها و شیوه­های مدیریت منابع انسانی و سرمایه فکری سبز کار کنند تا بتوانند از روند سبز و نوآوری در فرایندها و محصولات حمایت کنند. در این جا باید دقت کرد که سرمایه فکری سبز سبز برای حمایت و تقویت نوآوری سبز جهت مزیت رقابتی پایدار، به فرهنگ توسعه و ساختار سازمانی مسطح نیز نیاز دارد. پیشنهاد می­شود سیاست­گذاران باید برنامه­های آموزش حفاظت از محیط زیست را برای نیروی انسانی سازمان تدوین کنند تا کارایی­ها و شایستگی­های سرمایه انسانی سبز در ایجاد مدیریت منابع انسانی سبز تقویت شود.

تشکر و قدردانی

نویسندگان مقاله از همکاری تمامی افراد شرکت‌کننده در این پژوهش تشکر و قدردانی  می‌نمایند. همچنین از داوران محترم، جهت ارائه نظرهای ساختاری و علمی سپاسگزاری می‌گردد.

منابع

اختیاری، نرگس؛ عیدی؛ حسین و شعبانی مقدم، کیوان (1397)، تبیین مدل عوامل اثر گذار بر توسعه فرهنگ محیط زیست در ورزش، پژوهش های کاربردی در مدیریت ورزشی دوره هفتم، شماره 2 (26)، صص: 67-57.

بحرانی، حامد؛ حسینی، محمد و رجائی، محمدرضا (1400)، تاثیر سرمایه فکری سبز بر رفتار سبز کارکنان با میانجی گری مدیریت منابع انسانی سبز،دومین کنفرانس تفکر سیستمی در عمل، مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد.

بورقانی، سهیلا؛ فتوت، بنفشه و خادم، مریم (1396)، اثرات عوامل منابع انسانی سبز بر عملکرد محیطی سازمانهای تولیدی ( مورد مطالعه : شرکت‌های پتروشیمی منطقه عسلویه و ماهشهر)، نشریه مدیریت فردا، شماره 16، صص: 40-29.

سیدرضا، سید جوادین؛ روشندل، طاهره؛ نوبری، علیرضا (1395). مدیریت منابع انسانی سبز، یک رویکرد سرمایه­گذاری و توسعه پایدار، فصلنامه علمی پژوهشی دانش سرمایه­گذاری، شماره ، صص 327-297.

طاهرخانی، حسن؛ شریفی فر، فریده و نیک بخش رضا (1398)، ارائه الگو خط مشی های محیط زیستی در ورزش براساس مدل پارادایمی، پژوهش های معاصر در مدیریت ورزشی، دوره 9، شماره 18، صص: 140-123.

Ahmad, S. (2015). Green Human Resource Management: Policies and Practices. Cogent Business & Management, 2, 1-13.

Asiaei, K.; Jusoh, R. A multidimensional view of intellectual capital: The impact on organizational performance. Manag. Decis. 2015, 53, 668–697.

Chang, C. H., & Chen, Y. S. (2012). The determinants of green intellectual capital. Management Decision, 50(1), 74–94. https://doi.org/10.1108/ 00251741 21119

4886Chen, Y. S. (2008). The positive effect of green intellectual capital on competitive advantages of firms. Journal of Business Ethics, 77(3), 271–286. https://doi.org/ 10.1007/s10551-006-9349-1

Guerci, M., & Carollo, L. (2016). A paradox view on green human resource management: Insights from the Italian context. The International Journal of Human Resource Management, 27(2),212-238.

Khan K, Shams MS, Khan Q, Akbar S and Niazi MM (2022) Relationship Among Green Human Resource Management, Green Knowledge Sharing, Green Commitment, and Green Behavior: A Moderated Mediation Model. Front. Psychol. 13:924492. doi: 10.3389/fpsyg.2022.924492

Kim, Y. J., Kim, W. G., Choi, H. M., & Phetvaroon, K. (2019). The effect of green human resource management on hotel employees' eco-friendly behavior and environmental performance. International Journal of Hospitality Management, 76, 83–93. https://doi.org/10.1016/j.ijhm.2018.04.007 [Crossref], [Web of Science ®], [Google Scholar]

Kong, E., & Thomson, S. B. (2009). An intellectual capital perspective of human resource strategies and practices. Knowledge Management Research & Practice, 7(4), 356-364.

Haldorai, Kavitha. Kim, Woo Gon & Garcia, R.L. Fernando (2022), Top management green commitment and green intellectual capital as enablers of hotel environmental performance: The mediating role of green human resource management, Tourism Management 88, https://doi. org/ 10. 1016/ j.tourman.2021.104431.

Jackson, S. E., Schuler, R. S., & Jiang, K. (2014). An aspirational framework for strategic human resource management. The Academy of Management Annals, 8(1), 1–56. https://doi.org/10.1080/19416520.2014.872335

Islam, T., Hussein, D., Ahmed, I., and Sadiq, M. (2021a). Ethical leadership and environment specific discretionary behaviour: the mediating role of green human resource management and moderating role of individual green values. Can. J. Adm. Sci. 38, 442–459. doi: 10.1002/cjas.1637

Mansoor, A., Jahan, S., & Riaz, M. (2021). Does green intellectual capital spur corporate environmental performance through green workforce? Journal of Intellectual Capital. https://doi.org/10.1108/JIC-06-2020-0181. Vol. ahead-of-print No. ahead-of-print.

Masri, H. A., & Jaaron, A. A. (2017). Assessing green human resources management practices in Palestinian manufacturing context: an empirical study. Journal of cleaner production, 143, 474-489.

Molina-Azorín, J. F., Tarí, J. J., Pereira-Moliner, J., L´opez-Gamero, M. D., & Pertusa-Ortega, E. M. (2015). The effects of quality and environmental management on competitive advantage: A mixed methods study in the hotel industry. Tourism Management, 50, 41–54. https://doi.org/ 10.1016/ j.tourman .2015.01.008.

Ragas, S. F. P., Tantay, F. M. A., Chua, L. J. C., & Sunio, C. M. C. (2017). Green lifestyle moderates GHRM’s impact on job performance. International Journal of Productivity and Performance Management, 66(7), 857–872. https://doi.org /10.1108/IJPPM-04-2016-0076

Ren, S., Tang, G., & Jackson, S. (2018). Green human resource management research in emergence: A review and future directions. Asia Pacific Journal of Management, 35 (3), 769–803. https://doi.org/10.1007/s10490-017-9532-1

Yong, J. Y., Yusliza, M. Y., Ramayah, T., & Fawehinmi, O. (2019). Nexus between green intellectual capital and green human resource management. Journal of Cleaner Production, 215, 364–374. https://doi.org/10.1016 /j.jclepro .2018.12.306.

Yong, J. Y., Yusliza, M. Y., Ramayah, T., Chiappetta Jabbour, C. J., Sehnem, S., & Mani, V. (2020). Pathways towards sustainability in manufacturing organizations: Empirical evidence on the role of green human resource management. Business Strategy and the Environment, 29(1), 212–228. https://doi.org/10.1002/bse.2359.

 

 

 

---

[1]  .  Ahmad

[2]  .  Masri

[3] . Haldorai

[4] . Barney et al

[5] .  Haldorai

[6] . Michalisin et al

[7] . intellectual capital

[8] . Peppard & Rylander,

[9] .  Chen

---