بررسی تطبیقی مبانی عدالت انتخاباتی و چالش های پیش رو در فقه و حقوق ایران
محورهای موضوعی : فقه و مبانی حقوقعلیرضا قاسم زاده 1 , علیرضا عسگری 2 , حسین جوادی 3
1 - گروه فقه ومبانی حقوق اسلامی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران.
2 - دانشیار، گروه فقه ومبانی حقوق اسلامی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران.
3 - گروه فقه ومبانی حقوق اسلامی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران.
کلید واژه: عدالت, انتخابات, عدالت انتخاباتی, فقه, حقوق ایران.,
چکیده مقاله :
هدف از این پژوهش آن است که مبانی فقهی عدالت انتخاباتی و چالشهای پیش روی آن را از منظر فقه و حقوق ایران مورد بررسی قرار دهد. عدالت انتخاباتی گونهای از عدالت سیاسی است که به معنای رعایت حقوق و تکالیف بازیگران عرصۀ عدالت در سه بعد توزیعی، رویهای و مراودهای میباشد. بازیگران عرصۀ انتخابات؛ حاکمیت، ناظرانتخابات و مجری انتخابات، مردم، نامزدها، تشکلهای سیاسی و گروههای مرجع و رسانهها میباشند. الگوی مطلوب نظام انتخاباتی، الگویی است که شقوق و شئون مختلف عدالت انتخاباتی را در بالاترین حد خود داشته باشد. از جمله چالشهای پیش رو در انتخابات، شرط جنسیت ذکوریت برای نامزد ریاست جمهوری، حکم عدم شرکت در انتخابات به جهت عملکرد مسئولان، آرا سفید، خرید وفروش رای، استفاده از بیتالمال جهت تبلیغات و تهمت زدن در جریان اتنخابات است که این چالشها باید از منظر فقهی مورد بررسی و تحلیل و حکمشناسی قرار گیرد. در این پژوهش برای بررسی مبانی فقهی عدالت انتخاباتی ادلۀ اربعه مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است و از نظر حقوقی نیز با رویکردی به قوانین ایران، مسئلۀ عدالت انتخاباتی مورد کاوش مبنایی واقع شده است. روش پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی است.
The purpose of this research is to examine the jurisprudential foundations of electoral justice and the challenges it faces from the perspective of Iranian jurisprudence and law. Electoral justice is a type of political justice that means respecting the rights and duties of actors in the field of justice in three dimensions: distributive, procedural, and transactional. The actors in the electoral arena are the government, election observers and election administrators, the people, candidates, political organizations and reference groups, and the media. The desired model of the electoral system is one that has the highest levels of electoral justice. Among the challenges ahead in the elections are the requirement that the presidential candidate must be male, the ruling on not participating in the elections due to the performance of officials, blank votes, buying and selling votes, using treasury funds for advertising and slander during the elections, which must be examined, analyzed and jurisprudentially examined from a jurisprudential perspective. In this research, the four arguments have been examined and analyzed to examine the jurisprudential foundations of electoral justice, and from a legal perspective, the issue of electoral justice has been explored with an approach to Iranian laws. The method of the present research is descriptive-analytical.
1. انصاری، مسعود؛ طاهری، محمدعلی (1390) دانشنامه حقوق خصوصی، تهران: محراب فکر
2. باتلر، دیوید، (1385). انتخابات مبارزات، ترجمه مزدا موحد، دایره المعارف دموکراسی، زیرنظر سیمور مارتین لیپست، ج 1، تهران: انتشارات کتابخوانه تخصصی وزارت امور خارجه.
3. بزرگمهري، مجید (1385) بررسی نظام انتخاباتی جمهوري اسلامی ایران وفرانسه، چاپ اول، تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
4. بشیریه، حسین (1386) آموزش دانش سیاسی (مبانی علم سیاست نظری و تأسیسی)، تهران: مؤسسه نگاه معاصر.
5. بیات، عبدالرسول، (1381) فرهنگ واژها، قم: نشر مؤسسه اندیشه و فرهنگ دینی.
6. جعفری لنگرودی (1382)، فرهنگ عنصرشناسی، چاپ اول، نشر گنج دانش.
7. آخوند خراساني، محمد كاظم بن حسين (1413) مقاله في المداله، چاپ اول، قم: دفتر تبليغات اسلامي.
8. آشتياني، محمد بن حسن بن جعفر (1425) كتاب القضا، چاپ اول، انتشارات رهبر- كنگره علامه آشتياني.
9. ابن ابي عز، علي بن علي (1424) التنبيه علي مشكلان الهدايه، چاپ اول، ناشرون: مكتب الرشد.
10. ابن اسحاق جندي، خليل بن اسحاق (1429) التوضيح في شرح المختصر، چاپ اول، قاهره: مركز نجيبويه للمخطوطات و خدمه التراث.
11. ابن نجيم، زين الدين بن ابراهيم (بي تا) البحر الرائق شرح كنز الدقائق، چاپ دوم، بيروت: دار الكتاب السلامي.
12. ابن قدامه مقدسي، عبدالله بن احمد (1414) الكافي في فقه الامام احمد، چاپ اول، بيروت: دار الكتاب العلميه.
13. ابن قدامه مقدسي، عبدالله بن احمد (1388) المغني، قاهره: مكتب القاهره.
14. ابن رشد الحفيد، محمد بن احمد (1425) بداية المجتهد و نهاية المقتصد، چاپ اول، قاهره: دارالحديث.
15. ابن رشد قرطبي، محمد بن احمد (1408) البيان و التحصيل، چاپ دوم، بيروت: دار الغرب السلامي.
16. ابن جلاب مالكي، عبيدالله بن حسين (1428) التفريع في فقه الامام مالك بن انس، چاپ اول، بيروت: دار الكتاب العلميه.
17. ابن عسكر بغدادي، عبدالرحمن بن محمد (بي تا) ارشاد السالك الي اشرف المسالك في فقه الامام مالك، چاپ سوم، قاهره: مطبعة الحلبي.
18. ابن عبد البر قرطبي، يوسف بن عبدالله (1398) كتاب الكافي في فقه اهل المدينه المالكي، چاپ اول، رياض: مكتبه الرياض الحديثه.
19. ابن عابدين، محمد امين بن امين (1412) قرة عين الاخيار لتتكمله رد المختار علي الدر المختار، چاپ دوم، بيروت: دارالفكر.
20. ابن عابدين، محمد امين بن عمر (بي¬تا) منحة الخالق، چاپ دوم، بيروت: دار الكتاب السلامي.
21. ابن مازه، محمود بن احمد (1424) المحيط البرهاني في الفقه النعماني، چاپ اول، بيروت: دارالكتب العليمه.
22. ابن مودود موصلي، عبدالله بن محمود (1356) الاختيار لتعيل المختار، چاپ اول، قاهره: مطبعة الحلبي.
23. ابن شاس، عبدالله بن نجم (1423) عقد الجواهر الثمينة في مذهب عالم المدينه، چاپ اول، بيروت: دار الغرب الاسلامي.
24. ابن ادريس حلي، محمد بن منصور (1410) السرائر الحاوي لتحرير الفتاوي، چاپ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامي.
25. اين حمزه طوسي، محمد بن علي (1408) الوسيلة الي نيل الفضيله، چاپ اول، قم: كتابخانه مرعشي نجفي.
26. اردبيلي، احمد بن محمد (1403) مجمع الفائده و البرهان، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامي.
27. انصاري، مرتضي بن محمدامين (1414) رساله في المدائه، چاپ اول، قم: مجمع الفكر اسلامي.
28. ابن ابي تغلب، عبدالقادر بن عمر (1403) نيلالمارب بشرح دليل الطالب، چاپ اول، كويت: مكتبه الفلاح.
29. اردكاني، مرتضي بن محمد (1402) رساله في المدائه، چاپ اول، قم: مولف.
30. علیدوست، ابوالقاسم؛ لطفی، محمدجواد(1399)، آیه الرجال قوامون علی النساء و تصدی زنان نسبت به پست های متضمن ولایت، دو فصلنامه قرآن فقه و حقوق اسلامی، بهار و تابستان، شماره 12، ص7-26.