نگاهی به ابعاد دین داری در تعلیمات نگارستان معین‌الدین جوینی بر مبنای نظریة گلاک و استارک

محورهای موضوعی : تعلیمی

فائزه عرب یوسف آبادی ¹ , مطهره میرشکاری ²

1 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه زابل، زابل، ایران (نویسندۀ مسئول)
2 - دانش آموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه زابل، زابل، ایران

تاریخ دریافت : 1403/09/05 تاریخ پذیرش : 1404/12/28 تاریخ انتشار : 1404/04/23

کلید واژه: دینداری, نگارستان معین‌الدین جوینی, نظریه گلاک و استارک, ابعاد دینداری,

چکیده مقاله :

مقاله حاضر به بررسی دینداری در تعلیمات نگارستان معین‌الدین جوینی بر مبنای نظریة گلاک و استارک می‌پردازد. هدف این تحقیق تحلیل ابعاد دینداری در این اثر تعلیمی و ارائه شواهدی معتبر از متن نگارستان است. روش تحقیق، تحلیل متن به‌صورت توصیفی تحلیلی با روش یادداشت برداری کتابخانه­ای است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که جوینی در نگارستان به ابعاد مختلف دینداری شامل اعتقادی، تجربی، مناسکی، اخلاقی و نهادی را منعکس کرده است. بُعد اعتقادی شامل باورها و اصول دینی است که در نظام آموزشی وی به‌طور ویژه مورد توجه قرار گرفته است. همچنین، بُعد تجربی به تجارب فردی در زندگی دینی اشاره دارد که جوینی آن را از طریق مثال‌ها و داستان‌های مختلف به مخاطبان ارائه مکرده است. علاوه بر این، بُعد مناسکی در نگارستان مربوط به انعکاس آیین‌ها و مراسم دینی اسلامی است. بُعد اخلاقی که به فضایل انسانی و رفتارهای اخلاقی در جامعه تأکید دارد که در آموزش‌های جوینی به خوبی منعکس شده است. در بُعد نهادی تأثیر نهادهای اجتماعی و دینی همچون صوفیه در شکل‌دهی به دینداری نگارستان  مشخص شد.

 

چکیده انگلیسی:

The present article investigates the concept of religiosity in the educational work Negarestan by Mo'in al-Din Jovayni, based on the theoretical framework of Charles Glock and Rodney Stark. The aim of this study is to analyze the dimensions of religiosity reflected in this didactic text and to provide valid textual evidence from Negarestan. The research method is a descriptive-analytical textual analysis conducted through library-based note-taking. The findings reveal that Jovayni addresses various dimensions of religiosity, including the ideological, experiential, ritualistic, ethical, and institutional aspects. The ideological dimension encompasses core religious beliefs and doctrines, which are particularly emphasized in his educational approach. The experiential dimension refers to individual experiences in religious life, which Jovayni conveys through various examples and stories. The ritualistic aspect in Negarestan involves the representation of Islamic rites and ceremonies. The ethical dimension highlights human virtues and moral conduct in society, which are strongly reflected in Jovayni’s teachings. Finally, the institutional dimension identifies the influence of social and religious institutions—such as Sufi orders—on shaping the religiosity expressed in Negarestan.

منابع و مأخذ:

1. ابن‌عربی، محی‌الدین (1424) الفتوحات المکیة. بیروت: دار صادر.
2. امامی خوئی، محمدتقی ؛ نژاد نجفیان، محمد امین (1395). «نقش تصوف شهری عامه در تحولات سیاسی و اجتماعی آناتولی در سده¬های هفتم و هشتم هجری».مطالعات تاریخ اسلام. شماره 29.صص 1-28.
3. پورشریف، حسین (1392) «بررسی ویژگی‌های سبکی نگارستان جوینی». سبک شناسی نظم و نثر فارسی، 20: 57-75.
4. پورشریف، حسین؛ مدرس‌زاده، عبدالرضا؛ موحدی، محمدرضا (1398) «متن‌پژوهی نگارستان معین‌الدین جوینی». کاوش‌نامه زبان و ادبیات فارسی، 40: 9-39.
5. جوینی، معین‌الدین (1402) نگارستان. تصحیح حسین پورشریف. تهران: کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
6. رضوانی مقدم، نرگس؛ دانشگر، آذر (1400). «سبک نثر معین‌الدین جوینی در نگارستان بر اساس سبک‌شناسی تکوینی». مطالعات زبانی بلاغی، 25: 159-190.
7. رزمجو، حسین (1372). انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی. مشهد: آستان قدس رضوی.
8. عین‌القضات همدانی (1367) نامه‌ها. تصحیح: عفیف عسیران. تهران: نشر علمی و فرهنگی.
9. فیاض، ابراهیم؛ تولی، محمد امین؛ دبیریان، محسن (1392). «تصوف و جامعه¬شناسی توسعه¬نیافتگی در ایران». دوفصلنامة الگوی پیشرفت اسلامی و ایرانی. شمارة 4. صص 61-8
10. نادری رمضان آباد، امین؛ بحرانی¬پور، علی؛ خسروبیگی، هوشنگ؛ قیم، بهادر(1399). «ساختار فرهنگی، هنری و اقتصادی خانقاه¬هادر فرایند رشد مدیران صوفیة ایلخانان ایران». مطالعات هنر اسلامی شماره 377.صص 1-18.
11. مشتاق مهر، رحمان؛ بافکر، سردار (بدون تاریخ) «شاخص‌های محتوایی و صوری ادبیات تعلیمی». نشریه ادبیات تعلیمی، 26: 1-28.
12. Durkheim, Émile (1912) The Elementary Forms of Religious Life. New York: Free Press.
13. Glock, Charles Y., & Stark, Rodney (1965) Religion and Society in Tension. Chicago: Rand McNally.
14. Putnam, Robert D., & Campbell, David E. (2010) American Grace: How Religion Divides and Unites Us. New York: Simon & Schuster.
15. Smith, J. (2005) "Dimensions of Religious Experience in Literature". Journal of Literary Studies, 20(4): 112-130.