کاربرد روش سیستم دینامیک در ارزیابی وضعیت سیستم منابع آب و تولید کشاورزی حوزه آبریز سد درود زن استان فارس
محسن توکلی
1
(
دانشجوی دکتری گروه اقتصاد کشاورزی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران
)
سید نعمت اله موسوی
2
(
استاد گروه اقتصاد کشاورزی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران
)
عباس امینی فرد
3
(
استادیارگروه اقتصاد ، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران
)
کلید واژه: تفکر سیستمی, سیستم دینامیک, آب, غذا, سد درود زن,
چکیده مقاله :
تغییرات در منابع آب دارای روندی پویاست و عوامل زیاد اقتصادی-اجتماعی و متغیرهای اقلیمی بر رفتار این منابع اثرگذارند. در این راستا، در مطالعه حاضر، به منظور ارزیابی فرآیندهای بازخوردی و روابط متقابل بین متغیرهای جمعیت، عرضه آب و تولید کشاورزی در حوضه آبریز سد درودزن که امروزه مدیریت منابع آب در آن با توجه به رشد جمعیت و تغییرات آب و هوا چالشی جدی بشمار می‌رود، از روش سیستم دینامیک بهره گرفته شد. پس از مدلسازی سیستم منابع آب در حوضه آبریز مورد نظر، از تست رفتاری و ساختاری برای ارزیابی و آزمون مدل استفاده شد. مطالعه رفتار سیستم منابع آب حوضه آبریز سد درود زن حاکی از آن است که با افزایش جمعیت و سطح زیرکشت محصولات کشاورزی در این حوضه آبریز، حجم منابع آب در دسترس روند نزولی را طی میکند و در انتهای دوره مورد بررسی به 91/204 میلیون مترمکعب میرسد. بنابراین، نتایج این مطالعه تأییدی بر افزایش عدم تعادل بین عرضه و تقاضای آب و آسیب‌پذیر بودن سیستم منابع آب حوضه آبریز سد درود زن در آینده نزدیک است. اگرچه سطح زیر کشت شبیه سازی شده برای محصولاتی زراعی روند با نوسانی را تجربه میکند اما میانگین تغییرات سالانه برای این متغیر معادل 41/0- درصد بدست آمده است. همچنین در بین محصولات مورد بررسی میانگین شاخص خودکفایی محصول برنج معادل 02/2 ارزیابی شده است. بنابراین میزان تولید محصول برنج در منطقه مورد بررسی توانایی پاسخ به تقاضای برنج در این منطقه را داراست.
چکیده انگلیسی :
Changes in water resources have a dynamic trend and many socio-economic factors and climatic variables affect the behavior of these resources. In this regard, in the present study, in order to evaluate the feedback processes and interrelationships between population variables, water supply and agricultural production in the catchment area of Dorodzan Dam, where water resources management is a serious challenge due to population growth and climate change. The dynamical system method was used. After modeling the water resources system in the catchment, behavioral and structural tests were used to evaluate and test the model. The study of the behavior of water resources system of Dorodzan dam catchment indicates that with the increase of population and area under cultivation of agricultural products in this catchment, the volume of available water resources is declining and at the end of the study period to 91.204 million cubic meters. Therefore, the results of this study confirm the increase in the imbalance between water supply and demand and the vulnerability of the water resources system of the Dorodzan dam catchment in the near future. Although the area under simulated crops for crops is fluctuating, the average annual change for this variable is -0.41%. Also, among the studied products, the average self-sufficiency index of rice crop is equal to 2.02 . Therefore, the amount of rice production in the study area has the ability to respond to rice demand in this area.
