نقش قوۀ خیال در رابطۀ مرید با مراد
محورهای موضوعی : ادبیات عرفانی
1 - دانشیار گروه ادیان و عرفان، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه سمنان، ایران
2 - دانشجوی دکتری تصوف و عرفان اسلامی، دانشگاه سمنان، ایران
کلید واژه: خیال, مراد, مرید, طهارت, عرفان. ,
چکیده مقاله :
مفهوم خیال یکی از مفاهیم پیچیده و چندوجهی است که در زمینههای مختلف معرفتشناسی، هستیشناسی و انسانشناسی بررسی شده و نقش و جایگاه ویژهاش در هر یک از این حوزهها بیان شده است. رابطة میان مرید و مراد، از جمله روابط مهم در حوزة عرفان به شمار میرود. ما در این پژوهش به روش توصیفی ـ تحلیلی، نقش قوۀ خیال را در رابطة میان مرید با مراد بررسی میکنیم. نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که مرید از طریق خیال، میتواند طریق درست را از مراد یاد بگیرد و براساس آن قدم بردارد؛ همچنین طهارت، برجستهترین ویژگی مرید است. مرید، طهارت ظاهری و باطنی را از مراد دریافت میکند و این دریافت، از طریق قوۀ خیال امکانپذیر است. مراد، از طریق خیال میتواند بر مرید، چه از لحاظ ظاهری و چه از نظر باطنی تسلط کامل در سلوک داشته باشد.
The concept of khiyāl (the imaginative or imaginal faculty) is one of the most intricate and multifaceted notions discussed across epistemology, ontology, and anthropology, each of which assigns it a distinct significance. The relationship between the murid (disciple) and the murād (spiritual guide) is among the central relationships in the field of mysticism. In this study, using a descriptive–analytical method, we examine the role of the faculty of imagination in shaping this relationship. The findings indicate that the disciple, through the operation of this faculty, is able to learn the correct spiritual path from the guide and follow it accordingly. Moreover, purification is identified as the disciple’s most essential quality. Both outward and inward purification are received from the guide, and this reception becomes possible through the imaginal faculty. Through this same faculty, the guide can exercise full spiritual supervision over the disciple—both outwardly and inwardly—throughout the course of the disciple’s spiritual journey.
القرآن الکریم
مفاتیح الجنان
نهجالبلاغه
آشتیانی، سید جلالالدین، زمستان 1370. شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم ابن عربی. چاپ دوم. قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
ابراهیمی دینانی، غلامحسین، زمستان 1377. عالم خیال در نظر مولوی و ابن عربی. خردنامه صدرا. ش 14. صص 16-11
ابنسینا، حسین بن عبدالله، 1401. روانشناسی شفا. ترجمه: اکبر داناسرشت. مقدمه: دکتر فرید قاسملو. انتشارات المعی
امیری، لیلا، منصوری، عباسعلی و اسفندیاری، سیمین، بهار و تابستان 1402. «نسبت «امامشناسی» و «نفسشناسی» در اندیشه هانری کربن». پژوهشنامه کلام، س 9، ش 18، صص. 26-5
https://www.doi.org/10.22034/pke.2023.16201.1771 برقعی، زهره، 1389. خیال از نظر ابن سینا و صدرالمتألهین. قم: مؤسسه بوستان کتاب (مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)
جهامی، جیرار، 1998م. موسوعه مصطلحات الفلسفه عند العرب. بیروت: لبنان. مکتبه لبنان ناشرون
جهانگیری، محسن، 1375. محی الدین ابن عربی چهره برجسته عرفان اسلامی. تهران: دانشگاه تهران
چیتیک، ویلیامسی، 1388. طریق عرفانی معرفت محیالدین ابن عربی. ترجمه: مهدی نجفی افرا. تهران: جامی
حافظ، شمس الدین محمد شیرازی، 1402. دیوان غزلیات. چ 11. تهران: انتشارات پیام عدالت
حسنزاده آملی. 1390. دروس شرح اشارات و تنبیهات (نمط نهم: مقامات العارفین)، انتشارات آیت اشراق
حسینی طهرانی، سید محمد حسین، 1422 ق. معادشناسی. ج 2. مشهد: نور ملکوت قرآن
خلجی، علی، 1388. مولانا و ادب ارادت. تهران. نشر ترفند
خلیل جر، 1393. فرهنگ لاروس (عربی-فارسی). ترجمه: سید حمید طبیبیان. ج 1. تهران: امیرکبیر
سرمدی، مجید و مسعودیفر، جلیل، 1393. گزیده و شرح مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه. تهران: دانشگاه پیامنور
شایگان، داریوش، 1392، هانری کربن آفاق تفکر معنوی در اسلام ایرانی. ترجمۀ باقر پرهام. چاپ ششم، تهران: نشر فروزان روز
الشعرانی، عبدالوهاب بن احمد، 1391. سلوک و مکاشفه. ترجمه: مسعود انصاری، تهران: نشر جامی
صمدی آملی، داود، 1393. شرح مراتب طهارت. ج 1، تهران: نشر روح و ریحان
صمدی آملی، داود، 1389. مآثر آثار (لطائف نوری) حضرت علامه ابوالفضائل حسن حسنزاده آملی. جلد اول، قم: نشر الف، لام، میم
الطّباطبائی النجفی، مهدی بن سید مرتضی، 1417ق. رساله سیر و سلوک منسوب به بحرالعلوم. با مقدمه و شرح سید محمد حسین حسینی طهرانی. مشهد: نشر علامه طباطبایی
قیصری، محمد داوود، 1386. شرح فصوص الحکم. تصحیح سید جلالالدین آشتیانی. چ سوم، تهران: نشر علمی فرهنگی
کاشانی، عزالدین محمودبن علی، 1389. مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه. تصحیح: جلالالدین همایی. تهران: نشر زوّار
مازیار، امیر، 1402. رؤیا، استعاره، زبان دین. چ 4، تهران: انتشارات کرگدن
مجمع البحوث السلامیه، 1414هـ. شرح مصطلحات الفلسفیه. ایران: مشهد
مصباح یزدی، محمدتقی، 1400. آموزش فلسفه. ج 1، تهران: انتشارات بینالملل
مولوی، جلالالدین محمدبن محمد، 1373. مثنوی معنوی. ترجمه و تفسیر: سید جعفر شهیدی. دفتر 4، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی
مولوی، جلالالدین محمدبن محمد، 1386. فیه ما فیه. با تصحیحات و حواشی بدیعالزمان فروزانفر. تهران: نشر زوّار
نادرعلی، عادل، 1392. مطلع الانوار. جلد 1، چ 1، قم: انتشارات جوانان موفق
نجم رازی دایه، نجمالدین، 1379. مرصاد العباد. چ 8، تهران: نشر علمی و فرهنگی
نراقی، ملا احمد، 1389. معراج السعاده. باب چهارم، قم: انتشارات طوبای محبت
هاشمی سجزهئی، ابوالفضل، بهار و تابستان 1394. تبیین مسئله «همّت» عارف و نقش آن در انجام اعمال خارقالعاده. حکمت عرفانی، س 4، ش 1، پیاپی 9، صص. 77-98
https://civilica.com/doc/1862222 همدانی، مولی عبدالصمد، 1387. بحر المعارف. تحقیق و ترجمه: حسین استاد ولی. ج 2، تهران: انتشارات حکمت
