وضعیت عرفان وتصوف در قرن ششم وهفتم هجری و عاشقانه های عطار با غزلیات مولوی
محورهای موضوعی : فصلنامه تاریخلیلا فرزانه 1 , حسینقلی صیادی 2 , سید محمود رضا غیبی 3
1 - گروه زبان وادبیات فارسی،واحدشبستر،دانشگاه آزاد اسلامی، شبستر ،ایران
2 - گروه زبان وادبیات فارسی،واحدمرند،دانشگاه آزاد اسلامی،مرند،ایران(نویسنده مسئول)
3 - گروه زبان وادبیات فارسی،واحدمرند،دانشگاه آزاد اسلامی، مرند ،ایران
کلید واژه: تحلیل , عاشقانه ها, عطار, غزلیات , مولوی,
چکیده مقاله :
عشق و نگاه عاشقانه یکی از اسطوره های کهن شعر فارسی است که بدون شک در تمامی آثار شعرا و حتی عرفا از آغاز تا انجام مشهودو ملموس است.
یافته‌ها. نشان داد که مولانا عاشقی عارف است و عطار عارف عاشق، به عبارتی این‌گونه تصور می‌شود که عطار با عرفان بیکران خویش، به عشق دست‌یافته و سپس عشقش شعله کشیده است و به همین دلیل است که عرفان او بر عشقش می‌چربد. اما مولوی عاشقی است که سوخته‌ی عشق است و این عشق است که او را به عرفان می کشد.در نتیجه میتوان گفت که:عشق عطار نسبت به مولوی نرم‌تر و آرام تر است.
بحث و نتیجه‌گیری. از مقایسه غزلیات عاشقانه عطار و مولوی چنین استنباط می‌شود، که عطار به وصال معشوق ازلی رسیده است. و فنای فی الله را کاملاً تجربه کرده و به بقا دست‌یافته است.به این دلیل است که لحن او در این نوع اشعار گرم‌تر، صمیمی‌تر؛، واقعی‌تر جلوه می‌کند. اما مولوی غرق عشق گرم شمس است. حتی باوجود فراق دردناک دومرحله‌ای او، بازهم تا آخر عمر رشته ارتباط خویش را نمی‌تواند قطع کند و آن‌چنان‌که عطار در معشوق فنا می‌شود، نمی‌تواند فنا گردد، و به بقا برسد.
Love and romantic gaze is one of the ancient myths of Persian poetry that is undoubtedly visible and tangible in all the works of poets and even mystics from beginning to end.
Findings. It showed that Rumi is a mystic lover and Attar is a mystic lover, in other words, it is thought that Attar, with his infinite mysticism, achieved love and then his love ignited, and that is why his mysticism spreads over his love. But Rumi is a lover who is burned by love and it is this love that draws him to mysticism. As a result, it can be said that: Attar's love is softer and calmer than Rumi's.
Discussion and Conclusion. From the comparison of Attar's and Rumi's romantic ghazals, it is inferred that Attar has reached the union with his eternal lover. And he has fully experienced the annihilation in God and achieved survival. This is why his tone in this type of poetry appears warmer, more intimate, and more real. But Rumi is immersed in Shams's warm love. Even despite his painful two-stage separation, he still cannot sever the thread of their relationship until the end of his life, and just as the perfumer perishes in his beloved, he cannot perish and attain immortality.
- اشرف زاده ،رضا،(1380)حکایت شیخ صنعان از منطق الطیر عطار نیشابوری ،تهران ، انتشارات اساطیر، 2616. 1)
- افلاکی ،شمس الدین احمد ،(1375(منا قب العارفین،مصحح یازیچی ،تحسین،ج دوم. تهران، دنیای کتاب ، 2631.6)
- حسینی کازرونی،سید احمد، (1391) عشق در مثنوی معنوی ،تهران،. انتشارات زوار، 26188
- خائفی، عباس؛ تقی پور کندسر، شیما؛ (1392)مجالس سبعه، آغازی بر مثنوی و غزلیات مولانا، شماره ۲۲ (۱۴ صفحه از ۶۵ تا ۷۸)
- زمانی، کریم (۱۳۸۴)؛ شرح جامع مثنوی، چاپ شانزدهم، تهران، اطلاعات.
- زرین‌کوب، عبدالحسین، (۱۳۸۸)، جستجو در تصوف ایران، چاپ نهم، تهران: امیرکبیر.
- ........................................، (۱۳۸۷)، ارزش میراث صوفیه، چاپ سیزدهم، تهران: امیرکبیر.
- ......................................... (۱۳۸۰). صدای بال سیمرغ، تهران: سخن.
- ......................................... (۱۳۶۸)، از کوچه‌ی رندان، چاپ دوم، تهران: امیرکبیر.
- سجادی، صادق. (1383)فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی. تهران: طهوری، چاپ هفتم.
- سیدی ،حسین، صفری کند خدیجه سری،(1386) ،مست ومستور(جستاری تطبیقی در شعر واندیشه ی مولوی وحافظ)،انتشارات رواق,مشهد هر ،2643.6)
- شمس تبریزی،(1396)کلیات ،تهران, نشر پیما ن،2614,21)
- صفا، ذبیح الله.(1352) تاریخ ادبیات در ایران. تهران: ابن سینا، چاپ ششم، (جلد دوم:از میانه قرن پنجم تا آغاز قرن هفتم)
- صارمی ،سهیلا،(1389)اصطلاحات عرفاني و مفاهيم برجسته در زبان عطار ،انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
- عطار، فریدالدین محمد، (۱۳۸۴)، منطق الطیر، تصحیح محمدرضا شفیعی‌کدکنی، چاپ دوم، تهران: سخن.
- ............................. (۱۳۸۶) مصیبت نامه،مقدمه و تصحیح و تعلیقات محمد رضا شفیعی کدکنی،تهران :سخن.
- .............................،(1905) تذکرة الاولیاء، محقق، مصحح، نیکلسون، رینولد آلین، ج۱، ص۹ ۱۵، لیدن، مطبعه لیدن.
- ...............................مختار نامه ،(1384)تصحیح شفیعی کدکنی ،محمد رضا، سخن ، ،تهران چ سوم 2643.1)
- عطار، محمد بن ابراهیم.(1346) تذکره الاولیا. با مقدمه قزوینی از روی چاپ نیلکسون[تهران]: کتابخانه مرکزی.
- فروزانفر،بدیع الزمان(۱۳۵۳)شرح احوال و نقد و تحلیل آثار شیخ فرید الدین محمد عطار نیشابوری،تهران،دهخدا.
- .............................. (1347)، شرح احادیث مثنوی، تهران: امیرکبیر.
- .............................. (1385)، زندگانی مولانا جلال‌الدین محمد بلخی مشهور به مولوی، تهران: معین.
- کمپانی ، مهدی (1390) ، حیات معنوی مولوی،تهران، نگاه معاصر
- ..............................(1390) ، مولانا و مسائل وجودی انسان، تهران، نگاه معاصر
- کامياب تالشي ، نصرت الله ، (1375)عشق در عرفان اسلامي ( از بايزيد تا عبدالرحمن جامي )،انتشارات دارالثقلین
- مولوی، جلال الدین محمد، (۱۳۶۲ ) فیه مافیه ، به تصحیح بدیع الزمان فروزانفر ، تهران : امیرکبیر،چ پنجم .
- مرتضوی ،منوچهر،(1384)، مکتب حافظ (مقدمه ای بر حافظ شناسی)،ج سوم،تهران,انتشارات ستوده،2610.20)
-محمدی ، احمد (1368)انديشه عرفاني عطار، تهران، انتشارات ادیب
- نوربخش، جواد (1379)، فرهنگ نوربخش، چاپ سوم، تهران: انتشارات یلدای قلم.
- هجویری، ابوالحسن علی بن عثمان.(1387) کشف المحجوب. تصحیح محمود عابدی. تهران: سروش، چاپ چهارم.
-هلموت ریتر، (2021)دریای جان ، مترجم :عباس زریاب خویی ، بی جا
-موحد ،محمد علی (1377) مقالات شمس تبریزی، تهران، انتشارات خوارزمی
