سیاست جنایی حمایت از بزه دیده‌های فرقه‌های نوظهور و مبانی فقهی آن
محورهای موضوعی : جامع الفقهیهحمیدرضا جمشیدی لاریجانی 1 , علی منصور لکورج 2 , مظاهر خواجوند 3 , ولی اسلامی 4
1 - دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم شناسی، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران.
2 - استادیار، گروه حقوق، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران.
3 - استادیار، گروه حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نوشهر، نوشهر، ایران.
4 - استادیار، گروه حقوق، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران.
کلید واژه: سیاست جنایی, بزه دیده‌ه, فرقه‌های نوظهور, کشف جرم, تحقیقات مقدماتی, مرحله رسیدگی,
چکیده مقاله :
گسترش فرقه‌های نوظهور در جامعه روند فزاینده‌ای داشته و در سال‌های اخیز جوانان زیادی به این فرقه‌ها پیوسته‌اند. همین امر بررسی رویکردهای حقوق کیفری در این خصوص را ضروری ساخته است. یکی از مسائل مرتبط با فرقه‌های نوظهور که از دیدگاه فقهی و حقوقی نیازمند بحث و بررسی است، بزه‌دیده‌های این فرقه‌هاست. بر همین اساس، هدف مقاله حصر بررسی این سوال مهم است که رویکرد سیاست جنایی حمایت از بزه‌دیده‌های فرقه‌های نوظهور چیست و مبانی فقهی آن کدام است؟ این مقاله توصیفی تحلیلی است و با استفاده از روش کتابخانه‌ای به بررسی سوال مورد اشاره پرداخته است. یافته‌ها بر این امر دلالت دارد که در حقوق کیفری ایران، حقّ به رسمیت شناخته شدن جایگاه بزه دیده و دستسرسی به عدالت کیفری، حمایت از بزهدیده در کشف جرم، مرحله تعقیب جرم، مرحله رسیدگی و صدور حکم مجازات بزهکار از مهمترین حمایت‌های قانون‌گذار از بزه‌دیده‌های فرقه‌های نوظهور است. البته این حمایت‌ها، عام بوده و فقط خاص این دسته از بزه‌دیدگان نیست. آسیب جسمی و روحی به افراد، سوءاستفاده‌های جنسی، بهره‌کشی از افراد و سوق دادن به انزوا و گوشه نشینی، آسیب ماد و مالی و آسیب به کانون خانوده از مهمترین مبانی سیاست جنایی حمایت از بزه دیده‌های فرقه‌های نوظهور است.
The spread of emerging sects in society has been increasing, and in recent years, many young people have joined these sects. This has made it necessary to examine criminal law approaches in this regard. One of the issues related to emerging sects that requires discussion and investigation from a jurisprudential and legal perspective is the victims of these sects. Accordingly, the purpose of this article is to examine the important question of what is the criminal policy approach to supporting victims of emerging sects and what are its jurisprudential foundations? This article is descriptive-analytical and uses a library method to examine the question in question. The findings indicate that in Iranian criminal law, the right to recognition of the victim's status and access to criminal justice, support for the victim in the detection of the crime, the prosecution stage, the investigation stage, and the issuance of a sentence for the offender are among the most important protections provided by the legislator for victims of emerging sects. Of course, this support is general and not specific to this group of victims. Physical and psychological harm to individuals, sexual abuse, exploitation of individuals and pushing them into isolation and seclusion, material and financial harm, and harm to the family center are among the most important foundations of criminal policy in supporting victims of emerging sects.
ابراهیمی‌راد، مسعود (1389)، «اصل قانونی بودن تعقیب و ضرورت گرایش آن به سمت مقتضی بودن تعقیب در حقوق کیفری ایران»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، به راهنمایی استاد محمود آخوندی، قم، دانشگاه قم.
احمدی، آناهیتا (1388)، همیشه پای یک اکیست در میان است، جلد اول، چاپ اول، تهران، نشر موسسه جام جم.
اردبیلی، محمدعلی (1403)، حقوق جزای عمومی، جلد دوم، چاپ شصت و چهارم، تهران، انتشارات نشر میزان.
اشو، راجینش (1382)، راز بزرگ، ترجمه روان کهریز، چاپ اول، تهران، انتشارات باغ نو.
اشو، راجینش (1382)، مراقبه هنر وجد و سرور، ترجمه فرامرز جواهری نیا، چاپ اول، تهران، انتشارات فردوس.
اشو، راجینش(1383)، شورشی، ترجمه عبدالعلی براتی، چاپ اول، تهران، نشرنسیم دانش.
آشوری، محمد؛ خدادادی، ابوالقاسم(1390)، «حقوق بنیادین بزهدیده در فرآیند دادرسی کیفری»، دوفصلنامه آموزه‌های حقوق کیفری، پاییز و زمستان، 8(2): 36-3.
تاجیک، ابوالفضل؛ احمدی، احسان(1391)، «جستاری در فرقه شناسی»، مجله معرفت ادیان،3(12): 126-107.
تقی زاده شاهرخ آبادی، محبوبه(1392)، «نگاهی تحلیل به نوآوری جرائم حدی در قانون مجازات 1392»، فصلنامه پژوهش‌های حقوقی قانون یار،4(14): 324- 285.
جعفری لنگرودی،محمدجعفر(1378)، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، جلد چهارم، چاپ اول، تهران، انتشارات گنج دانش.
جعفری، علی اکبر(1389)،«فرجام شناسی کیهانی و شکل گیری فرقه‌های دینی ایران در آستانه تشکیل دولت صفوی»،1(21): 220-197.
جمشیدی لاریجانی، حمیدرضا (1395)، «بررسی فرقه‌های انحرافی از منظر بزه دیده شناسی حمایتی، پايان نامه كارشناسي ارشد، به راهنمایی استاد شهید شاطری پور، نراق، دانشکده حقوق (دانشگاه آزاد اسلامي واحد نراق).
حاجی ده آبادی، احمد(1396)، جبران خسارت بزه دیده به هزینه دولت و نهادهای عمومی، چاپ دوم، تهران، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
رایجیان اصلی، مهرداد (1381)، «تبیین استراتژی عقب نشینی یا تحدید دامنه مداخله حقوق جزا و جایگاه آن در ایران»، مجله حقوقی و قضایی دادگستری،66(41): 118-93.
رایجیان اصلی، مهرداد (1381)، بزه دیده در فرایند کیفری، چاپ اول، تهران، انتشارات خط سوم.
شاکری، ابوالحسن؛ پوراکبری نومندانی، سید امیر(1397)،« اکراه در قتل»، خوی، کنفرانس ملی دستاورد های نوین جهان در تعلیم و تربیت- روانشناسی- حقوق و مطالعات فرهنگی– اجتماعی، 6 بهمن ماه.
شریفی، احمدحسین(1392)، درآمدی بر عرفان حقیقی و عرفان‌های کاذب، چاپ دوازدهم، قم، نشر پرتو ولایت.
شـعبانی سـاروئی، رمضان؛ میرمحمدی، داوود؛ نگارش، حمید و همکاران (1394)، جریان شناسی قومیت‌ها و فرق در ایران، جلد اول، چاپ دوم، تهران، نشرموسسه پیمان نواندیش.
شهبازنژاد، امید (1390)، فرقه‌های نوظهور و آسیب‌ها، چاپ اول، مشهد، انتشارات معجزه.
صفری شالی، رضا؛ تاجی اشکفتکی، محمدرضا؛ ودیعه، ساسان (1399)، «آسیب شناسی فرهنگ‌های نوپدید در ایران (مطالعه موردی)»، نشریه مطالعات ملی، (21)4: 154-137.
فتاح، عزت الله(1397)، «آینده جرم شناسی و جرم شناسی آینده»، ترجمه اسماعیل رحیمی نژاد، نشریه نامه مفید، (14): 100-65.
فلاح، امیر و تقی پور، علیرضا(1402)سیاست جنایی تقنینی ایران در برابر فرقه های انحرافی،اولین کنفرانس بین المللی حقوق ، مدیریت ، علوم تربیتی ، روانشناسی و مدیریت برنامه ریزی آموزشی، تهران،(1): 28-1.
قلی زاده، بهروز؛ شاکری، ابوالحسن(1397)، «سردستگی در حقوق کیفری ایران»، مجله حقوقی دادگستری ،82 (103): 121- 99.
کاظم زاده، پروین(1388)، «بررسی عرفان‌های نوظهور (با تاکید بر آیین اکنکار)»، نشریه پژوهش نامه اخلاق، 2(5):221-183.
کوشا، جعفر؛ زارعی، محمدحسین(1390)، «اصل تناسب جرم ومجازات در حقوق بین المللی کیفری»، مجله تحقیقات حقوقی،14(7):363-332.
کوندار، سیما(1377)، تراش‌های الماس خداوند، ترجمه طاهره آشنا، چاپ دوم، تهران، انتشارات تعالیم مقدس.
لیز، ژرار؛ فیلیزولا، ژینا (1379)، بزه دیده و بزه دیده شناسی، ترجمه روح الدین کردعلیوند و احمد محمدی، چاپ اول، تهران، انتشارات مجد.
مظاهری سیف، حمیدرضا (1388)، جریان شناسی انتقادی عرفان‌های نوظهور، چاپ سوم، قم، نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
نجفی‌توانا، علی؛ سعادت‌مهر، سیدمحمد (1394)، «بازجویی- شیوه‌ها و بایسته‌ها»، فصلنامه کارآگاه، پاییز 3(32): 72-63.
یوسفی‌مراغه،مهدی(1388)،«خدمات‌رسانی به بزه‌دیدگان در مرحله تحقیقات مقدماتی»، دوفصلنامه مطالعات پیشگیری از جرم، 4(13):164-133.
