بررسی و ارزیابی تغییرات مکانی فرسایش بادی در حاشیه جنوب غربی پلایای پترگان (شهرستان زیرکوه، استان خراسان جنوبی)
محورهای موضوعی : آمایش سرزمینمریم ربیعی گسک 1 , مهدی ثقفی 2 , محمد معتمدی راد 3
1 - استادیار،گروه آموزش جغرافیا، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران. *(مسوول مکاتبات)
2 - دانشیار، گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
3 - استادیار، گروه آموزش جغرافیا، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.
کلید واژه: ارزیابی, تغییرات مکانی, فرسایش باد, پلایای پترگان.,
چکیده مقاله :
زمینه و هدف: فرسایش بادی یکی از عمده‌ترین مسائل زیست‌محیطی است. هم اکنون اراضی تحت‌تأثیر فرسایش بادی به بیش از 05/۵ میلیون کیلومتر مربع می رسد. گرچه فرسایش بادی چالش جدیدی نیست اما به تازگی به عنوان یکی از منابع اصلی تهدید محیط زیست در سراسر جهان شناخته شده است. در ایران بیش از یک میلیون کیلومترمربع معادل 66/64% از مساحت کشور را مناطق خشک و فرا خشک فرا گرفته است. از این میان ماسه زارها در حدود ۱۳۰ هزار کیلومتر مربع از حوضه بیابانی کشور را در بر گرفته که بیش از ۵۰ هزار کیلومتر مربع آن شامل تپه های ماسه‌ای فعال و غیر فعال است. بنابراین مطالعه حاضر با هدف ارزیابی تغییرات مکانی فرسایش بادی در حاشیه جنوب غربی پلایای پترگان (شهرستان زیرکوه، استان خراسان جنوبی) می باشد.
روش بررسی: در این مطالعه با استفاده از روش اریفر شدت پهنه‌های مختلف منطقه موردمطالعه در محدوده مرز شرقی کشور و در دامنه‌های خارجی کوهستان مرز شرقی کشورکه تحت قلمرو یکی از مهم‌ترین پلایاهای ایران واقع شده (پلایای پترگان) مورد بررسی قرار گرفته است.
یافته ها: بر اساس نتایج طبقات فرسايشي زياد و خيلي زياد با دربرگرفتن حدود 55 درصد، بيشترين مساحت را به خود اختصاص داده‌اند. طبقه فرسايشي متوسط و کم نيز با اختصاص 2/38درصد از منطقه در رتبه دوم از قرار گرفته است. متوسط ميزان فرسايش بادي در منطقه 17/25 تن بر هكتار در سال محاسبه گرديد.
بحث و نتیجه گیری: باتوجه‌به دادههای میدانی و انطباق آن با نتایج حاصل از مدل مورداستفاده ملاحظه شد که نتایج مدل از انطباق بالایی با دادههای واقعی برخوردار بوده و نتایج قابل قبولی ارائه نموده است.
Background and Objectives: Wind erosion is one of the major environmental issues Currently, the lands affected by wind erosion reach more than 5.05 million square kilometers. Although wind erosion is not a new challenge. But it has recently been recognized as one of the main sources of environmental threats worldwide.in Iran More than one million square kilometers, equivalent to 64.66% of the country's area, are covered by arid and semi-arid areas. Of these sand dunes in approxIt covers 130,000 square kilometers of the country's desert basin, of which more than 50,000 square kilometers include active and inactive sand dunes.in this It covers 130,000 square kilometers of the country's desert basin, of which more than 50,000 square kilometers include active and inactive sand dunes.
Material and Methodology: in this A study using the Erifer intensity method of different areas of the region. The study is in the area of the eastern border of the country and in the outer slopes of the mountains of the eastern border. The country that is located under the territory of one of the most important playas of Iran (Petergan playa) has been investigated.
Findings: The purpose of this review is also to check efficiency Erifer's method is used to estimate wind erosion potential in this part of our country. Based on the results of high and very high erosion classes including about 55 percent, they have allocated the most area. The medium and low erosion class is ranked second with 38.2% of the region. The average amount of wind erosion in the region was calculated to be 25.17 tons per hectare per year.
Discussion and Conclusion: According to the field data and its compliance with the results of the model It was observed that the results of the model had a high compliance with the real data and provided acceptable results.
1. Mahmoodabadi M., and Rajabpour H. 2017. Study on the effect of initial soil moisture content on wind erosion rate using a laboratory wind tunnel. Journal of Water and Soil Conservation 24(2): 167-182. Iin Persian with English abstract
2. Mahmoodabadi M., and Zamani S. 2012. Effect of wind speed and soil particle size distribution on sediment transport mechanisms due to wind erosion. Watershed Engineering and Management 4(3): 141-151. )In Persian with English abstract
3. Dong, Z., X. Wang and L. Liu. 2000. Wind erosion in arid and semi-arid China: an overview. Journal of Soil and Water Conservation, 55(2): 439-444.
4. Abbasi H.R. 2021. land sensitivity to wind erosion in Omidiyeh-Hendijan-Mahshahr dust sources, Technical report, Research institute of forests and Rangelands Iran, p.105.
5. Shahabinejad, N., M. Mahmoodabadi, A. Jalalian and E. Chavoshi. 2019. The fractionation of soil aggregates associated with primary particles influcing wind erosion rates in arid to semiarid environments. Geoderma 356: 113936.
6. Pansu, M., and Gautheyrou, J. 2006. Handbook of Soil Analysis, Mineralogical, Organic and Inorganic Methods. Springer. 993p.
7. Gee, G. W. and J. W. Bauder. 1986. Particle-size analysis, hydrometer method. PP. 404-408. In: A. Klute (Eds.), Methods of Soil Analysis, Part I, 3 th Ed., Amrican Society Agronomy, Madison, WI.
8. Li, X. L., L. Y. Liu and J. H. Wang. 2004. Wind tunnel simulation of Aeolian sandy soil erodibility under human disturbance. Geomorphology 59: 3-11.
9. Rezaei Arshad, R., M. Mahmoodabadi, M. H. Farpoor and M. Fekri. 2019. Experimental investigation of raininduced splash and wash processes under wind-driven rain. Geoderma 337: 1164-1174.
10. Nazari Samani, A. A., Khosravi, H., Mesbahzadeh, T., Azarakhshi, M., & Rahdari, M. R. (2016). Determination of sand dune characteristics through geomorphometry and wind data analysis in central Iran (Kashan Erg). Arabian Journal of Geosciences, 9(18), 716.
11. Forest, Range and Watershed Management Organization (FRWMO). 2005. National program for desert land management of Iran. Deputy State of Rangeland and Soil, Office of Desertification and Sand Fixation, 112 pages. (In Persian)
12. Li, F. R., Zhao, L. Y., Zhang, H., Zhang, T. H. and Shirato, Y., 2004. Wind erosion and airborne dust deposition in farmland during spring in the Horqin Sandy Land of eastern Inner Mongolia, China. Soil and Tillage Research 75, 121–130.
13. Ahmadi, H. 1998. Applied geomorphology. Tehran University press, 620 pages. (In Persian)
14. Presley D., and Tatarko J. 2009. Principles of wind erosion and its control. Kansas State University. Available at: http:// www.weru.ksu.edu. (Visited August 18, 2011).
15. Yamani M., Zahab Nazoori S., and Goorabi A. 2011. Morphometric study and causes of Kerman rig deployment through the analysis of wind characteristics and sand grain. Arid Regions Geographic Studies 1(4): 17-33. (In Persian)
16. Mehrshahi:dariush.Nkonam.zari 1388. journal of the growth of geogeaphy statisticis.number 88.the twenty-fourth.period.pages9.
17. Refahi, H. 2004. Wind Erosion and Control. University of Tehran Press, 320p. (In Persian)
18. Fister, W. and Ries, J.B. 2009. Wind erosion in the central Ebro Basin under changing land use management. Field experiments with a portable wind tunnel. Journal of Arid Environments,73.
19. Fearn, T., Riccioli, C., Garrido-Varo, A. and Guerrero-Ginel, J.E. 2009. On the geometry of SNV and MSC .Chemometrics and Intelligent Laboratory Systems, 96 (1): 22-26.
20. Fister, W. and Ries, J. B. 2009. Wind erosion in the central Ebro Basin under changing land use management. Field experiments with a portable wind tunnel, Journal of Arid Environments, V73. pp 996-1004.
21. Morgan, R.P.C. 2009. Soil erosion and conservation: John Wiley & Sons.
