نقش مدیریت شهری در ارتقاء کیفیت فضاهای عمومی کلان‌شهر تبریز باتأکیدبر توسعۀ اجتماعی و فرهنگی

محورهای موضوعی : تحولات اجتماعی

فوزیه خیاط‌کلیبر ¹ , آرش ثقفی‌اصل ² , مسعود حق‌لسان ³ , حسن ستاری‌ساربانقلی ⁴

1 - دانشجوی دکتری طراحی‌شهری، واحد تبریز، دانشگاه آزاداسلامی، تبریز، ایران
2 - دانشیار گروه معماری و شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاداسلامی، تبریز، ایران.
3 - استادیار گروه معماری و شهرسازی، واحد ایلخچی، دانشگاه آزاداسلامی، ایلخچی، ایران.
4 - دانشیار گروه معماری و شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

تاریخ دریافت : 1403/07/09 تاریخ پذیرش : 1403/12/05 تاریخ انتشار : 1403/12/19

کلید واژه: اجتماعی-فرهنگی, فضاهای عمومی, مدیریت شهری, اجتماع, کلان‌شهر تبریز.,

چکیده مقاله :

نمود تحولات اجتماعی-فرهنگی سریع شهری و افزایش جمعیت در 1قرن حاضر، تقاضا برای فضاهای عمومی در اجتماع باکیفیت را بیش‌ازپیش آشکار ساخته است. پژوهش موردتبیین دراین‌رستا به‌دنبال واکاوی نقش مدیریت شهری در ارتقاء کیفیت فضاهای عمومی باتأکیدبر توسعۀ اجتماعی و فرهنگی در اجتماع به‌ویژه در کلان‌شهر تبریز تلاش است. طوری‌که از روش ترکیبی شامل مطالعات کیفی و کمی، این تحقیق به شناسایی و ارزیابی نقش مدیریت شهری دراین حوزه پرداخته است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که مدیریت شهری در ارتقاء کیفیت فضاهای عمومی دارای نقش‌های چندگانه‌ای است‌که عبارت‌انداز: سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، اجرا، حفاظت و نگهداری، تدوین استانداردها و کاتالیزور کیفیت و نقش مشارکتی در توسعۀ اجتماعی و فرهنگی. نتایج حاصل‌از تحلیل داده‌ها حاکی ازآن است‌که سیاست‌گذاری به‌عنوان محرک اصلی در ارتقاء کیفیت فضاهای عمومی ایفای‌نقش می‌کند. همچنین، مشارکت فعال اجتماعی شهروندان در فرایندهای تصمیم‌گیری و اجرای پروژه‌ها به‌عنوان عاملی کلیدی در بهبود کیفیت این فضاها شناخته شده است. به‌طورخاص، این جستار بر اهمیت رویکردی جامع و یکپارچه در مدیریت فضاهای عمومی در اجتماع تأکید دارد. به‌بیانی، برای دستیابی به فضاهای عمومی باکیفیت، لازم است‌که تمامی ابعاد اجتماعی-فرهنگی، اقتصادی-سیاسی، موردتوجه قرار گیرد و همکاری بین تمامی ذی‌نفعان ازجمله مدیران شهری، شهروندان و متخصصان مختلف برقرار شود. بدین‌سان، این پژوهش به‌عنوان یک مرجع علمی برای سیاست‌گذاران و مدیران شهری درراستای ارتقاء کیفیت فضاهای عمومی شهری عمل می‌کند. نتایج این تحقیق می‌تواند در تدوین برنامه‌های جامع و بلندمدت برای بهبود فضاهای عمومی شهری و ارزیابی عملکرد مدیریت شهری دراین زمینه مورداستفاده قرار گیرد.

 

چکیده انگلیسی:

The manifestation of rapid socio-cultural transformations and population growth in the 21st century has increasingly highlighted the demand for high-quality public spaces within communities. This research seeks to examine the role of urban management in enhancing the quality of public spaces with a focus on social and cultural development, particularly in the metropolis of Tabriz. Utilizing a mixed-methods approach, incorporating both qualitative and quantitative studies, this research identifies and evaluates the role of urban management in this area. The findings indicate that urban management plays multiple roles in improving the quality of public spaces, including policy-making, planning, execution, maintenance, setting standards, acting as a catalyst, and facilitating social and cultural development. Data analysis reveals that policy-making acts as the primary driver in enhancing the quality of public spaces. Additionally, active participation by citizens in decision-making and project implementation has been recognized as a key factor in improving the quality of these spaces. This study emphasizes the importance of a comprehensive and integrated approach to managing public spaces within communities. Achieving high-quality public spaces requires attention to all socio-cultural, economic, and political dimensions, as well as collaboration among stakeholders, including urban managers, citizens, and various professionals. As such, this research serves as a reference for policymakers and urban managers aiming to improve the quality of urban public spaces. The findings can be used to develop long-term plans for enhancing public spaces and assessing the performance of urban management in this field.

 

منابع و مأخذ:

برک‌پور، ناصر. اسدی، ایرج. 1390. مدیریت و حکمروایی شهری، چاپ‌دوم، تهران: انتشارات دانشگاه هنر.
پاکزاد، جهانشاه. 1395. راهنمای طراحی فضاهای شهری در ایران، چاپ‌هشم، تهران: انتشارات شهیدی.
دبدبه، محمد. 1400. دست‌نوشته‌های از مجموعه آثار معمار دبدبه )گسترۀ واکاوی در مدیریت شهری با ابعاد مطالعات اجتماعی و فرهنگی)، تهران.
رفیعیان، مجتبی، عسگری، علی، و عسگری زاده، زهرا. 1388. رضایت‌مندی شهروندان از محیط‌های سکونتی شهری، فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-علوم‌محیطی، دورۀ 7، شمارۀ 1، 68-57. صفری‌شالی، رضا. حبیب‌پورگتابی، کرم. 1394. راهنمای جامع کاربرد “SPSS”، در تحقیقات پیمایشی: (تحلیل داده‌های کمی)، چاپ‌‌ششم، تهران: انتشارات لویه.
طغرایی، ابوالفضل. رنجبر، احسان. کاظمی، عباس. 1401. تبیین جایگاه فضای عمومی شهری در دو انگارۀ مصرف فرهنگی و تولید اجتماعی فضا، فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-دانش شهرسازی, دورۀ 6، شمارۀ 2، 130-101.
قلندریان گل خطمی، ایمان. 1397. تبیین مفهوم کیفیت محیط در نوسازی بخش مرکزی کلان شهر مذهبی مشهد، رسالۀ دکتری تخصصی شهرسازی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران-ایران.
Carmona, M. 2010. Contemporary Public Space, Part Two: Classification, Journal Of Urban Design, 15(2): 157-173.
Carmona, M. 2014. Re-Theorising Contemporary Public Space: A New Narrative And A New Normative, Journal Of Urbanism: International Research On Placemaking And Urban Sustainability.
Chien, H. 2024. 10New Forms Of Active Citizen Participation To Regenerate Cities, Varieties Of Civil Society Across Asia, 2.
De Magalhães, C., Carmona, M. 2009. Dimensions And Models Of Contemporary Public Space Management In England, Journal Of Environmental Planning And Management, 52(1): 111-129.
Dempsey, N., Burton, M. 2012. Defining Place-Keeping: The long-Term Management Of Public Spaces, Urban forestry & urban greening, 11(1): 11-20.
Dempsey, N., Smith, H., Burton, M. (Eds.). 2014. Place-Keeping: Open Space Management In Practice, Routledge.
Hallanaro, S. 2024. Creating A Community: Perceptions Of Cooperation Between The Residents Of Rinnekodit Silta And Owners Of K-Market Kivikko.
Jeppesen, S., Andersen, J. E., Madsen, P. V. 2006. Urban Environmental Managment In Developing Countries-Land Use, Environmental Health And Pollution Management-A Review.
Lara-Hernandez, J. A., Coulter, C. M., Melis, A. 2020. Temporary Appropriation And Urban Informality: Exploring The Subtle Distinction, Cities, 99, 102626.
Low, S. M. 2023. Why Public Space Matters, Oxford University Press.
Madanipour, A. (Ed.). 2010. Whose Public Space?: International Case Studies In Urban Design And Development, Routledge.
Praliya, S., Garg, P. 2019. Public Space Quality Evaluation: Prerequisite For Public Space Management, The Journal Of Public Space, 4(1): 93-126.
Randrup, T. B., Persson, B. 2009. Public Green Spaces In The Nordic Countries: Development Of A New Strategic Management Regime, Urban Forestry & Urban Greening, 8(1): 31-40.
Stevens, Q. 2017. Public Space As Lived, In Explorations In Urban Design (pp. 303-312), Routledge.
Tibbalds, F. (2012). Making People-Friendly Towns: Improving The Public Environment In Towns And Cities, Taylor & Francis.
Tonne, C., Adair, L., Adlakha, D., Anguelovski, I., Belesova, K., Berger, M.,. Adli, M. 2021. Defining Pathways To Healthy Sustainable Urban Development, Environment international, 146: 106236.
Zamanifard, H., Alizadeh, T., Bosman, C. 2018. Towards A Framework Of Public Space Governance, Cities, 78: 155-165.

متن کامل:



Vol. 21, No. 4; (Ser. 84), Winter 2025, pp. 144-163	Journal of Socio-Cultural Changes
ISSN: 2008-1480 DOI:

 

The Role Of Urban Management In Improving The Quality Of Public Spaces In Tabriz Metropolis With An Emphasis On Social And Cultural Development

 

Fozieh Khayat Kalibar¹, Arash Saghafi Asl²*, Masoud Haqlesan³, Hasan Sattari Sarbangholi⁴

(Received Date: 2024/09/30 - Accepted Date: 2025/02/23)

 

Abstract

The manifestation of rapid socio-cultural transformations and population growth in the 21st century has increasingly highlighted the demand for high-quality public spaces within communities. This research seeks to examine the role of urban management in enhancing the quality of public spaces with a focus on social and cultural development, particularly in the metropolis of Tabriz. Utilizing a mixed-methods approach, incorporating both qualitative and quantitative studies, this research identifies and evaluates the role of urban management in this area. The findings indicate that urban management plays multiple roles in improving the quality of public spaces, including policy-making, planning, execution, maintenance, setting standards, acting as a catalyst, and facilitating social and cultural development. Data analysis reveals that policy-making acts as the primary driver in enhancing the quality of public spaces. Additionally, active participation by citizens in decision-making and project implementation has been recognized as a key factor in improving the quality of these spaces. This study emphasizes the importance of a comprehensive and integrated approach to managing public spaces within communities. Achieving high-quality public spaces requires attention to all socio-cultural, economic, and political dimensions, as well as collaboration among stakeholders, including urban managers, citizens, and various professionals. As such, this research serves as a reference for policymakers and urban managers aiming to improve the quality of urban public spaces. The findings can be used to develop long-term plans for enhancing public spaces and assessing the performance of urban management in this field.

Keywords: Social-Cultural, Public Spaces, Urban Management, Community, Tabriz Metropolis.

---

[1] * This Article Is Extracted From The Doctoral Thesis Of ‘Fozieh Khayat Kalibar’, Titled "Recognizing And Explaining The Role Of Urban Management In Improving And Enhancing The Quality Of Public Spaces In Iranian Metropolises (Case Study: Tabriz Metropolis)", Under The Supervision Of ‘Dr. Arash Saghafi Asl’, &‘Dr. Masoud Haqlesan’, & Advisory Of ‘Dr. Hasan Sattari Sarbangholi’.

Ph.D. Student In Urban Designing, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran. [e-mail]

[2] * Associate Professor Of Architecture & Urban Planning Department, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran. (Corresponding Author: [e-mail])                

[3]  Assistant Professor Of Architecture & Urban Planning Department, Ilkhchi Branch, Islamic Azad University, Ilkhchi, Iran. [e-mail]

[4]  Associate Professor Of Architecture & Urban Planning Department, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran. [e-mail]

نقش مدیریت شهری در ارتقاء کیفیت فضاهای عمومی کلان‌شهر تبریز

باتأکیدبر توسعۀ اجتماعی و فرهنگی

 

فوزیه خیاط کلیبر¹، آرش ثقفی‌اصل²*، مسعود حق‌لسان³، حسن ستاری ساربانقلی⁴

 (تاریخ دریافت: 09/07/1403 - تاریخ پذیرش: 05/12/1403)

 

چکیده

نمود تحولات اجتماعی-فرهنگی سریع شهری و افزایش جمعیت در 1قرن حاضر، تقاضا برای فضاهای عمومی در اجتماع باکیفیت را بیش‌ازپیش آشکار ساخته است. پژوهش موردتبیین دراین‌رستا به‌دنبال واکاوی نقش مدیریت شهری در ارتقاء کیفیت فضاهای عمومی باتأکیدبر توسعۀ اجتماعی و فرهنگی در اجتماع به‌ویژه در کلان‌شهر تبریز تلاش است. طوری‌که از روش ترکیبی شامل مطالعات کیفی و کمی، این تحقیق به شناسایی و ارزیابی نقش مدیریت شهری دراین حوزه پرداخته است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که مدیریت شهری در ارتقاء کیفیت فضاهای عمومی دارای نقش‌های چندگانه‌ای است‌که عبارت‌انداز: سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، اجرا، حفاظت و نگهداری، تدوین استانداردها و کاتالیزور کیفیت و نقش مشارکتی در توسعۀ اجتماعی و فرهنگی. نتایج حاصل‌از تحلیل داده‌ها حاکی ازآن است‌که سیاست‌گذاری به‌عنوان محرک اصلی در ارتقاء کیفیت فضاهای عمومی ایفای‌نقش می‌کند. همچنین، مشارکت فعال اجتماعی شهروندان در فرایندهای تصمیم‌گیری و اجرای پروژه‌ها به‌عنوان عاملی کلیدی در بهبود کیفیت این فضاها شناخته شده است. به‌طورخاص، این جستار بر اهمیت رویکردی جامع و یکپارچه در مدیریت فضاهای عمومی در اجتماع تأکید دارد. به‌بیانی، برای دستیابی به فضاهای عمومی باکیفیت، لازم است‌که تمامی ابعاد اجتماعی-فرهنگی، اقتصادی-سیاسی، موردتوجه قرار گیرد و همکاری بین تمامی ذی‌نفعان ازجمله مدیران شهری، شهروندان و متخصصان مختلف برقرار شود. بدین‌سان، این پژوهش به‌عنوان یک مرجع علمی برای سیاست‌گذاران و مدیران شهری درراستای ارتقاء کیفیت فضاهای عمومی شهری عمل می‌کند. نتایج این تحقیق می‌تواند در تدوین برنامه‌های جامع و بلندمدت برای بهبود فضاهای عمومی شهری و ارزیابی عملکرد مدیریت شهری دراین زمینه مورداستفاده قرار گیرد.

واژگان کلیدی: اجتماعی-فرهنگی، فضاهای عمومی، مدیریت شهری، اجتماع، کلان‌شهر تبریز

---

[1]  *این مقاله برگرفته از رسالۀ دکتری «فوزیه خیاط کلیبر»، باعنوان «شناخت و تبیین نقش مدیریت شهری در بهبود و ارتقاء کیفیت فضاهای عمومی کلان‌شهرهای ایران (نمونه‌موردی: کلان‌شهر تبریز)»، است‌که به راهنمایی «دکتر آرش ثقفی‌اصل»، و «دکتر مسعود حق‌لسان»، و مشاورۀ «دکتر حسن ستاری ساربانقلی»، استخراج شده است.

 دانشجوی دکتری طراحی‌شهری، واحد تبریز، دانشگاه آزاداسلامی، تبریز، ایران.                                                                [e-mail]

[2] * دانشیار گروه معماری و شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاداسلامی، تبریز، ایران. (نویسندۀ مسئول):                                          [e-mail]                        

[3]  استادیار گروه معماری، واحد ایلخچی، دانشگاه آزاداسلامی، ایلخچی، ایران. [e-mail]

[4]  دانشیار گروه معماری و شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران. [e-mail] 

1- مقدّمه

دگرگونی‌های اجتماعی-فرهنگی و تحولات شتابان شهرنشینی در قرن 20میلادی، و آغاز هزارۀ سوم، چالش‌های بی‌سابقه‌ای را برای مدیریت شهری به‌ارمغان آورده است. افزایش جمعیت شهری، پیچیدگی ساختارهای اجتماعی-فرهنگی، اقتصادی-سیاسی و تغییرات اقلیمی، همگی بر کیفیت زندگی شهری و به‌ویژه فضاهای عمومی در اجتماع تأثیر گذاشته‌اند (Tonneet al, 2021). دراین میان، نقش مدیریت شهری در ارتقاء کیفیت فضاهای عمومی شهری به‌عنوان یکی‌از مهمترین عوامل مؤثر در شکل‌دهی هویت‌فرهنگی و پایداری اجتماعی شهرها مطرح می‌شود. مفهوم مدیریت شهری در دهه‌های اخیر تحولات چشمگیری را تجربه کرده است. تلاش برای پاسخ‌گویی به مشکلات ناشی‌از رشد بی‌رویه شهرها، منجربه شکل‌گیری رویکردهای جدیدی در مدیریت شهری شده است (Jeppesen, Andersen, Madsen, 2006). تحولات اجتماعی، تکنولوژیکی و سیاسی نیز بر شیوۀ تولید، بازتولید و مدیریت فضاهای عمومی تأثیر گذاشته‌اند. بااین‌حال، علی‌رغم اهمیت فضاهای عمومی در زندگی شهری، مطالعات اندکی به‌بررسی دقیق نقش مدیریت شهری در ارتقاء کیفیت فضاهای عمومی شهری پرداخته‌اند. بسیاری از متفکران شهری بر کاهش کیفیت فضاهای عمومی در ابعاد مختلفی همچون عمومی بودن، عدالت فضایی، تنوع اجتماعی و اصالت تأکید کرده‌اند (Tibbalds, 2012). در دنیای امروز، مدیریت فضاهای عمومی به‌عنوان یک فرایند پیچیده و چندجانبه درنظر گرفته می‌شود که درآن، بازیگران مختلفی همچون دولت، بخش‌خصوصی و شهروندان نقش‌آفرینی می‌کنند (Madanipour, 2010). باوجود مطالعات گسترده در زمینۀ فضاهای عمومی، هنوز پرسش‌های بسیاری درمورد ماهیت مدیریت فضاهای عمومی و نقش مدیریت شهری دراین حوزه باقی‌مانده است. این پژوهش باهدف پاسخ‌گویی به‌این پرسش‌ها، به‌واکاوی نقش مدیریت شهری در ارتقاء کیفیت فضاهای عمومی شهری باتأکیدبر توسعۀ اجتماعی و فرهنگی می‌پردازد. با بهره‌گیری از رویکردهای کمی و کیفی، این پژوهش به‌دنبال شناسایی عوامل مؤثر بر کیفیت فضاهای عمومی و ارزیابی نقش مدیریت شهری دراین زمینه در اجتماع است.

 

2- مطالعات نظری

1-2- تبیین مدیریت شهری با ابعاد اجتماعی و فرهنگی

مدیریت شهری را می‌توان به‌عنوان مجموعه‌ای از کُنش‌های متقابل بین نهادهای رسمی حکومت شهری و بازیگران غیررسمی جامعۀ مدنی با گسترۀ اجتماعی و فرهنگی درنظر گرفت که بر شکل‌گیری و ادارۀ شهر تأثیر می‌گذارد (برک‌پور، اسدی، 1390). دراین میان، مدیریت فضاهای عمومی شهری به‌عنوان حوزۀ حاکمیتی، فضایی را فراهم می‌آورد تا مطالبات متنوع ذی‌نفعان و نیازهای متغیر فضاهای عمومی درقالب فرایندها و مکانیزم‌های مشخص بیان و پیگیری شوند (Carmona, 2010). بررسی تحولات اجتماعی و فرهنگی اخیر در مدیریت فضاهای عمومی شهری نشان می‌دهد که الگوی سنتی مبتنی‌بر تمرکزگرایی و کنترل دولتی جای خودرا به رویکردهای مشارکتی داده است. دریک دهۀ گذشته، شاهد افزایش مشارکت بخش‌خصوصی، سازمان‌های عمومی، گروه‌های جامعۀ مدنی و سایر ذی‌نفعان در فرایند تولید و مدیریت فضاهای عمومی شهری در اجتماع بوده‌ایم. این تغییر الگو، ناشی‌از تحولات گسترده‌تر در روابط دولت و جامعه و تمایل روزافزون به مشارکت شهروندان در تصمیم‌گیری‌های شهری است (Chien, 2024). این تحولات بر شیوۀ اداره فضاهای عمومی و ارائۀ خدمات شهری تأثیر گذاشته و منجربه شکل‌گیری الگوهای جدیدی از مشارکت و همکاری بین دولت، بازار و جامعه شده است (Hallanaro, 2024).

 

2-2- کیفیت فضاهای عمومی شهری با نمود پیوندهای اجتماعی و فرهنگی

فضاهای عمومی به‌عنوان هستۀ مرکزی محیط‌های شهری، میزبان طیف گسترده‌ای از فعالیت‌های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی، سیاسی هستند (Lara-Hernandez, Melis, Coulter, 2020) این فضاها شکل‌دهندۀ جامعه هستند و با روابط قدرت، اولویت‌ها و ترس‌های جامعه شکل می‌گیرند. فضاهای عمومی موفق، ویژگی‌های مشترکی دارند که آن‌ها را از سایر فضاها متمایز می‌سازد. این ویژگی‌ها شامل؛ طراحی جذاب، برنامه‌ریزی دقیق، مدیریت کارآمد و قابلیت تطبیق با نیازهای مختلف کاربران است (Stevens, 2017). كيفيت فضاهای شهری، جنبه‌ای از كيفيت زندگي است‌كه احساس رفاه، آسايش و رضايت مردم از عوامل كالبدي فضايي، اجتماعي-فرهنگی، اقتصادي-سیاسی، زیست‌محیطی و سمبليك محيط زندگی‌شان را دربرمی‌گیرد (قلندریان، 1397؛ پاکزاد، 1395؛ رفیعیان، عسگري، عسگري‌زاده، 1388). كيفيت-در فرهنگ معين؛ به‌معناي صفت و چگونگي است. كيفيت-در زبان لاتين؛ به‌معناي ماهيت، نوع يا خصوصيت يك شيء به‌كار می‌رود. پژوهشگران مختلف، معیارهای متعددی را برای ارزیابی کیفیت فضاهای عمومی ارائه داده‌اند که نشان‌دهندۀ ماهیت چندبعدی این مفهوم است (Carmona, 2014; Praliya, Garg, 2019). دربررسی ماهیت چندبعدی فضاهای عمومی شهری و معیارهای اثرگذار بر کیفیت آن‌ها، بسیاری از محققان بر اهمیت تلفیق طراحی و مدیریت در شکل‌دهی فضاهای عمومی تأکید کرده‌اند. به‌عبارت‌دگر، کیفیت-یک فضای عمومی نه‌تنها به ویژگی‌های کالبدی آن، بلکه به فرایندهای طراحی، ساخت و مدیریت آن نیز بستگی دارد. از سویی‌دگر، در قرن حاضر و به‌ویژه در ایران فضای عمومی متأثر از جریان‌ها و جنبش‌های اجتماعی-فرهنگی و اقتصادی–سیاسی است (طغرایی، رنجبر، کاظمی، 1401). لذا، به‌نظر می‌آید مفهوم کیفیت فضای عمومی و مطالعۀ وابستۀ آن همچون ارزیابی کیفیت نیازبه تغییر نگرش‌های پایه‌ای استکه می‌توان برپایۀ (جدول 1)، موردبررسی قرار داد.

 

 

 

 

جدول 1: مفاهیم شکل‌دهنده درارتباط‌با چارچوب مدیریت فضاهای عمومی شهری با گسترۀ اجتماعی و فرهنگی

(مأخذ: برداشت معنایی نگارندگان، 1403؛ Zamanifard et al., 2018)

نگارنده	تأکید	ابعاد مرتبط با مدیریت
Carmona (2014)	طراحی شهری	بستر، قدرت، سیاست، اقدام
De Magalhães, Carmona (2009)	مدیریت فضاهای عمومی شهری	مدل‌های مدیریت، فعالیت‌های مدیریتی
Healey (2010, 2015)	توسعۀ شهری	مدیریت مکان؛ شرایط اجتماعی-فرهنگی، اقتصادی-سیاسی؛ ساختار قدرت؛ جامعۀ مدنی؛ روابط سهام‌داران
Rhodes (1997, 2007)	حکمروایی	شبکه‌های فعالان؛ روابط بین عاملان؛ ارائۀ خدمات عمومی؛ نوع‌های مدیریت
Pierre (1999, 2005, 2014)	حکمروایی شهری	نیروهای اقتصادی، سیاسی و ایدئولوژیک؛ مدل‌های مدیریت شهری؛ اهداف کلی؛ ابزارها؛ نتایج
Coaffee & Healey (2003)	مدیریت مکان	تحلیل نهادی؛ شکل‌گیری اجتماعی؛ ظرفیت مدیریت؛ مکان؛ ساختار روابط و شبکه‌سازی
Adams & Tiesdell (2013)	طراحی شهری و فرایندهای توسعه	عوامل و سهام‌داران و نقش آن‌ها در توسعه؛ اقدامات توسعه و مدل‌های توسعه؛ روش‌های مدیریت
Harvey (1989)	سرمایۀ اقتصادی و مدیریت شهری	تحول مدیریت شهری؛ تأثیرات اقتصادی و سیاسی
Carmona (2016)	طراحی شهری و مدیریت	انگیزه‌های مداخله؛ کیفیت طراحی (با تعریف بسیار گسترده آن)؛ اختیار؛ قدرت؛ عملیات؛ ابزارهای مدیریت؛ ابزارهای رسمی و غیررسمی مدیریتی
Kent (2019)	مکان‌سازی	ظرفیت جامعه؛ مدیریت؛ عملیات پایین‌به‌بالا و مبتنی‌بر مکان
Stoker (1998)	مدیریت (حکمروایی)	مفهوم مدیریت؛ عوامل خارج از دولت؛ اهمیت قدرت در روابط بین عوامل؛ شبکه‌های خودمدیریتی عاملان؛ ظرفیت مدیریت
Cuthbert (2007)	طراحی و برنامه‌ریزی شهری	نقش ایدئولوژی در شکل‌گیری فضاهای شهری؛ ارتباط بین طراحی شهری و سیاست
Webster (2007)	حقوق مالکیت و فضاهای عمومی شهری	اهمیت مصرف در مدیریت فضای عمومی؛ تراژدی مشترکات؛ اقتصاد فضای عمومی
Hambleton (2015)	رهبری محلی و مکانسازی	نتیجه (همه‌گیری و عدالت)؛ ویژگی‌های خوب مدیریت شهری؛ عوامل (جامعۀ مدنی، دولت، بازارها)؛ دولت محلی
González & Healey (2005)	نظریه‌سازمانی و سرمایۀ مدیریتی	نقش نهادها؛ روابط و تعاملات بین عوامل؛ زمینه‌ها؛ گفتمان‌ها (قالب‌بندی مسائل، مشکلات، راه‌حل‌ها، منافع)؛ ساختار قدرت؛ زمینه تاریخی و جغرافیایی؛ شیوه‌های عملی (فعالیت‌ها)؛ دیدگاه‌های عاملان؛ احساس تعلق

 

2-3- رویکردهای مدیریت فضاهای عمومی شهری باتأکیدبر جنبه‌های اجتماعی و فرهنگی

مدیریت فضاهای عمومی شهری، به‌عنوان یک حوزۀ مطالعاتی میان‌رشته‌ای با تأثیر و تأثر جنبه‌های اجتماعی و فرهنگی، در سال‌های اخیر اهمیت فزاینده‌ای یافته است. این حوزه، به‌طور فزاینده‌ای با چالش‌های پیچیده‌ای در اجتماع مواجه است‌که ناشی‌از تغییرات سریع اجتماعی-فرهنگی، اقتصادی-سیاسی و زیست‌محیطی است. همان‌طورکه مطالعات متعدد نشان داده‌اند (Dempsey, Smith, 2014). مدیریت این فضاها در یک بستر اجتماعی-فرهنگی و اقتصادی-سیاسی پویا و پیچیده صورت می‌گیرد و به‌طور مستقیم با نیازهای متنوع و درحال تغییر شهروندان درارتباط است. عواملی مانند؛ شهرنشینی فزاینده، مهاجرت و افزایش تراکم جمعیت، فشارهای بی‌سابقه‌ای بر فضاهای عمومی شهری وارد آورده‌اند. کاهش تنوع زیستی، کمبود فضاهای سبز و تقاضا برای عملکردهای چندگانه در فضاهای شهری، از مهمترین پیامدهای این تغییرات هستند (Low, 2023). این تحولات، لزوم بازنگری در رویکردهای سنتی مدیریت فضاهای عمومی و توسعۀ مدل‌های جدید و جامع را بیش‌ازپیش آشکار می‌سازد (Randrup, Persson, 2009). مدیریت مؤثر فضاهای عمومی شهری، فرایندی پیچیده و چندجانبه است‌که شامل؛ برنامه‌ریزی، طراحی، اجرا و ارزیابی است. این فرایند با مشارکت فعال شهروندان و ذی‌نفعان مختلف در اجتماع صورت گیرد تا بتوان به نتایج مطلوب و پایدار دست‌یافت. ترکیب حاکمیت خوب با مدیریت مؤثر فضاهای عمومی، می‌تواند به‌عنوان یک راهبرد کلیدی برای تحقق اهداف توسعۀ پایدار در شهرها تلقی شود برپایۀ (شکل 1).

 

 

شکل 1: مدل ترکیبی حکمروایی و مدیریت فضاهای عمومی شهری، دربردارندۀ 4بعد حکمروایی شهری: عاملان (کاربران و ادارات)، قدرت و منابع، قوانین و بازی‌ها و گفتمان‌ها که شکل‌دهنده فرایندهای مدیریتی باتأکیدبر جنبه‌های اجتماعی و فرهنگی-(مأخذ: نگارندگان، 1403)

 

مدیریت فضاهای عمومی شهری در عصر حاضر، فراتر از یک وظیفه صرفاً فنی، به‌یک مسئلۀ پیچیده اجتماعی-فرهنگی و اقتصادی-سیاسی تبدیل شده است. طوری‌که بر اهمیت رویکردهای مشارکتی و حاکمیت چندلایه در مدیریت این فضاها تأکید کرده‌اند. مفهوم «حاکمیت مکان‌مبنا»، چارچوبی مفیدی برای درک تعاملات پیچیده میان عوامل مختلف درگیر در مدیریت فضاهای عمومی شهری فراهم می‌آورد. دراین چارچوب، کاربران فضا به‌عنوان بازیگران فعال و تأثیرگذار شناخته می‌شوند و ارتباط متقابل آن‌ها با مدیران شهری، اهمیت ویژه‌ای می‌یابد. مدرن‌سازی کاربرمحور، تحولات چشمگیری در نحوۀ مدیریت فضاهای عمومی ایجاد کرده است.این رویکرد، چالش‌های جدیدی را برای مدیران دولتی و جامعۀ مدنی به‌همراه داشته و نقش آن‌ها را در فرایند تصمیم‌گیری و اجرا متحول ساخته است (Dempsey, Burton, 2012). دراین‌راستا، تقویت مشارکت اجتماعی و فرهنگی شهروندان؛ ایجاد سازوکارهای تصمیم‌گیری مشارکتی و شفافیت در فرایندهای مدیریتی، ازجمله؛ الزامات اصلی برای دستیابی به مدیریت موفق فضاهای عمومی شهری محسوب می‌شود برپایۀ (شکل 2).

 

 

شکل 1: منطق مدیریت راهبردی فضاهای عمومی شهری در سویۀ اجتماعی و فرهنگی-(مأخذ: نگارندگان، 1403)

مدیریت فضاهای عمومی شهری، به‌عنوان یکی‌از مسائل کلیدی در برنامه‌ریزی شهری و ابعاد اجتماعی و فرهنگی، در سال‌های اخیر موردتوجۀ پژوهشگران بسیاری قرار گرفته است. به‌طورخاص می‌توان اذعان داشت مطالعات انجام‌شده دراین حوزه، مدل‌ها و چارچوب‌های مختلفی را برای تحلیل و مدیریت این فضاها ارائه کرده‌اند؛ متیو کارمونا  و کلودیو دی ماگالهاس با رویکردی فرایندی، مدیریت فضاهای عمومی شهری را به 4مرحلۀ اصلی تقسیم می‌کنند: 1. تنظیم کاربری‌ها و مدیریت تعارضات، 2. حفاظت از روتین‌ها و هویت‌مکان، 3. سرمایه‌گذاری و تأمین منابع، و 4. همکاری و مشارکت ذی‌نفعان در اجتماع (De Magalhães, Carmona, 2009). این پژوهشگران بر اهمیت تعامل و پیوستگی این 4مرحله در دستیابی به مدیریت موفق فضاهای عمومی شهری در گسترۀ اجتماعی و فرهنگی تأکید دارند. به‌طورمشخص، رویکرد سلسله‌مراتب مدیریت فضاهای عمومی شهری را می‌تواند به 3سطح؛ راهبردی، تاکتیکی و عملیاتی تقسیم‌بندی نمود. طوری‌که این تقسیم‌بندی نشان‌دهندۀ طیف گسترده‌ای از تصمیم‌گیری‌ها و اقداماتی است‌که از سطح کلان سیاست‌گذاری تا سطح اجرایی عملیات روزمره را دربرمی‌گیرد (دبدبه، 1400). وی، باتأکیدبر اهمیت مدیریت در تمام مراحل چرخّ عمر فضاهای عمومی در اجتماع، از برنامه‌ریزی تا نگهداری، این مفهوم را به‌عنوان هدف نهایی فرایند طراحی و ساخت معرفی می‌کنند. همچنین بر نقش حیاتی مدیریت راهبردی در حفظ و توسعۀ کیفیت‌های بلندمدت فضاهای عمومی بر توسعۀ اجتماعی و فرهنگی تأکید داشته است (همان). درخصوص چارچوب حکمرانی و مدیریت فضاهای عمومی دراین پژوهش حاکی ازآن است‌که تنوع در ساختارهای حکمرانی از حکمروایی متمرکز تا حکمروایی مشارکتی می‌تواند بر نحوۀ مدیریت فضاهای عمومی تأثیرگذار باشد. طوری‌که برپایۀ (شکل 3)، می‌توان روابط پیچیده بین چیدمان حکمرانی و مدیریت فضاهای عمومی را به‌تصویر ‌کشید.

 

 

شکل 2: مدل حکمروایی، ارتباط بین ابعاد سازمان‌دهی سیاست گذاری در اجتماع-(مأخذ: نگارندگان، 1403)

 

به‌طورمشخص، بادرنظرگرفتن پیچیدگی‌های موجود در مدیریت و حکمروایی فضاهای عمومی، ضرورت تدوین چارچوبی جامع برای تحلیل فرایندهای تصمیم‌گیری و تخصیص منابع دراین فضاها می‌تواند برپایۀ (شکل 4)، قابل مطرح باشد. با تکمیل این چارچوب، فرایند شکل‌گیری فضاهای عمومی را به 4مرحله طراحی، توسعه، استفاده و مدیریت قابل تقسیم‌بندی بوده است. باتأکیدبر نقش عوامل آگاهانه و ناآگاهانه در این فرایند، بر اهمیت درک پیچیدگی‌های اجتماعی و فرهنگی حاکم بر فضاهای شهری می‌توان تأکید داشت. 

 

 

شکل 4: مدل مدیریت فضاهای عمومی شهری در گسترۀ تحولات اجتماعی و فرهنگی-(مأخذ: نگارندگان، 1403)

 

3- روش‌شناسی

ازآنجاکه مسئلۀ اصلی این پژوهش نقش مدیریت شهری در ارتقاء کیفیت فضاهای عمومی شهری باتأکیدبر توسعۀ اجتماعی و فرهنگی است، پرسش‌ها از نوع چیستی و چگونگی و مبتنی‌بر زمینه تدوین گردیده است. این مطالعه با رویکرد ترکیبی و روش‌های کیفی و کمی انجام‌شده است. طوری‌که برپایۀ (شکل 4)، می‌توان اثبات این موضوع را مدنظر داشت. پس‌از مرور جامع در مطالعات نظری، مفاهیم اثرگذار شناسایی شده، سپس باهدف فهم تعامل ذهنی شهروندان با فضای شهری، شناخت تجارب افراد و شناسایی مفاهیم اثرگذار بر ارتقاء کیفیت فضاهای عمومی شهری از دریچۀ نگاه شهروندان در اجتماع از رویکرد کیفی استفاده شده، درنهایت تجمیع مؤلفه‌های شناسایی‌شده در مطالعات نظری و کدگذاری کیفی، به‌صورت پرسشنامۀ کمی تدوین و براساس آزمون‌های آماری “SPSS“، وزن، اهمیت و میزان اثرگذاری هریک از ابعاد شناسایی و تبیین شده است. همچنین می‌توان گام‌های پژوهش را برپایۀ (جدول 2)، اشاره کرد.

جدول 2: گام های انجام شده جهت شناسایی مؤلفه‌های مدیریت شهری درارتباط‌با کیفیت فضاهای عمومی شهری با تبیین توسعۀ اجتماعی و فرهنگی

(مأخذ: نگارندگان، 1403)

گام اول؛	گام دوم؛	گام سوم؛
مطالعات نظری عمیق و شناسایی ابعاد و مدیریت شهری مرتبط باکیفیت فضاهای عمومی شهری	مصاحبه‌های کیفی نیمه‌ساختاریافته با شهروندان و مدیران شهری درارتباط‌با مؤلفه‌ها و نقش مدیریت شهری در ارتقاء کیفیت فضاهای عمومی شهری باتأکیدبر توسعۀ اجتماعی و فرهنگی	تحلیل آماری و سنجش مؤلفه‌های مدیریت شهری اثرگذار بر کیفیت فضاهای عمومی شهری در اجتماع

 

1-3- جمع‌آوری داده‌های کیفی

روش تحلیل تماتیک به‌بررسی و توسعۀ نظریۀ مستتر از پدیده‌ها ازطریق جمع‌آوری و تحلیل سیستماتیک داده‌ها می‌پردازد. این روش عمدتاً برای کشف منطق بین پدیده‌ها/–/دراین پژوهش منطق بین مفاهیم تبیین‌کننده نقش مدیریت شهری در ارتقاء کیفیت فضاهای عمومی شهری باتأکیدبر توسعۀ اجتماعی و فرهنگی/–/می‌پردازد. دراین روش ابتدا داده‌ها ازطریق مصاحبه‌های عمیق از مدیران شهری و شهروندان کلان‌شهر تبریز جمع‌آوری شده‌اند، سپس مفاهیم و یافته‌های به‌دست‌آمده کدگذاری طبقه‌بندی شده‌اند، درنهایت براساس تحلیل تماتیک، مدل نظریه‌ای پژوهش مبتنی‌بر لنز نظری شهروندان تبیین شده است، دراین گام جمع‌آوری داده‌ها تا رسیدن به مرز اشباع نظری ادامه یافته است. ازاین‌رو 28مصاحبه عمیق با شهروندان و مدیران شهری بخش خصوصی و دولتی کلان‌شهر تبریز انجام شده است. دراین پژوهش پرسش‌ها به‌صورت آنلاین و حضوری و گروه سنی 18+ سال مدنظر بوده است. مصاحبه در بازۀ زمانی تابستان 1403شمسی، انجام شده است. مصاحبه از هر فرد بین 10تا20دقیقه زمان‌بر بوده است. ازآنجاکه در روش تحلیل تماتیک نیازبه انتخاب تعداد دقیق نمونه که نشانگر ویژگی‌های جمعیت باشند، نمی‌باشند، تلاش شده است که توزیع برابری از افراد با گروه‌های سنی و جنسیتی مصاحبه شوند. برپایۀ (شکل 5)، می‌توان چارچوب مفهومی ارزیابی این واکاوی را لحاظ نمود.

 

 

شکل 3: چارچوب مفهومی ارزیابی نقش مدیریت شهری بر ارتقاء کیفیت فضای عمومی باتأکیدبر وارسی توسعۀ اجتماعی و فرهنگی

(مأخذ: نگارندگان، 1403)

4- نمونۀ مطالعه

جهت بررسی عمیق‌تر نقش مدیریت شهری در ارتقاء کیفیت فضاهای عمومی با بازگفت توسعۀ اجتماعی و فرهنگی، مطالعه‌موردی برروی کلان‌شهر تبریز به‌عنوان 4مین کلان‌شهر پرجمعیت ایران انجام شده است. انتخاب تبریز به‌عنوان مطالعه‌موردی به‌دلیل تنوع فضاهای عمومی موجود دراین شهر و همچنین اهمیت آن به‌عنوان مراکز اصلی جمعیتی و اقتصادی کشور بوده است. دراین پژوهش، از روش ترکیبی شامل روش‌های کیفی و کمی استفاده شده است. در بخش کیفی؛ بااستفاده‌از مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با 43نفر از شهروندان، مدیران بخش خصوصی و دولتی که به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم با مدیریت فضاهای عمومی شهری درارتباط بودند، داده‌ها جمع‌آوری شده است. حجم نمونه در بخش کیفی براساس اصل اشباع نظری تعیین شده است. در بخش کمی؛ پرسشنامه‌ای با 318پاسخ‌گو توزیع شده است‌که نمونۀ آماری آن به‌صورت تصادفی ساده انتخاب شده است. نمونۀ آماری پژوهش حاضر ازنظر جنسیت، سن و سطح تحصیلات دارای توزیع متنوعی است. 62.3درصد جمعیت پاسخ‌گو را آقایان و 37.7درصد جمعیت را خانم‌ها تشکیل می‌دهند. بیشترین درصد فراوانی یعنی 35.8درصد افراد در گروه سنی بین 40-31سال قرار داشته‌اند، 3.8درصد افراد کمتر از 18سال و بیش‌از 60سال هستند، 34درصد افراد در گروه سنی بین 50-41 و 13.2درصد افراد نیز در گروه سنی بین 30-19سال جای دارند. میزان تحصیلات بیشتر پاسخ­گویان یعنی 41.5درصد آن­ها مقطع کارشناسی‌ارشد و 22.6درصد افراد در مقطع دکتری بوده است.

 

5- بحث و یافته‌ها

1-5- یافته‌های کیفی

دراین پژوهش، به‌منظور استخراج مفاهیم پنهان در داده‌های مصاحبه‌ها، از روش تحلیل تماتیک مبتنی‌بر رویکرد براون و کلارک¹ (2006)؛ استفاده شده است. در مرحلۀ نخست، داده‌های مصاحبه‌ها به‌صورت کامل و دقیق مطالعه شده و سپس فرایند کدگذاری به‌صورت باز را برروی کل مجموعه داده‌ها اعمال گردید. این فرایند شامل: شناسایی، نام‌گذاری و طبقه‌بندی واحدهای معنایی در متن مصاحبه‌ها بوده است. در ادامه، با انجام مقایسه‌های مستمر بین کدهای استخراج شده، تم‌های اولیه شناسایی و سپس به‌صورت نظام‌مند بررسی و تعریف شدند برپایۀ (شکل 6). این فرایند تکراری و تعاملی، به پژوهشگر اجازه می‌دهد تا با حرکت مداوم بین داده‌ها و کدها، به‌درک عمیق‌تری از مفاهیم پنهان در متن دست یابد.

 

 

شکل 6:چارچوب 6مرحله‌ای براون و کلارک برای انجام تحلیل تماتیک-(مأخذ: نگارندگان، 1403)

به‌منظور استخراج الگوها و مفاهیم نهفته در داده‌های کیفی حاصل‌از مصاحبه‌ها، فرایند تحلیل تماتیک به‌صورت چندمرحله‌ای انجام شد. دراین فرایند، داده‌ها به‌طور سیستماتیک کدگذاری شده و سپس کدهای مرتبط‌با یکدیگر گروه‌بندی شدند تا تم‌های اصلی استخراج گردند. نتایج تحلیل، نقش مدیریت شهری در ارتقاء کیفیت فضاهای عمومی شهری باتأکیدبر توسعۀ اجتماعی-فرهنگی را می‌توان به 4دستۀ اصلی تقسیم کرد: نقش اجرایی، نقش اجتماعی، نقش برنامه‌ریزی و نقش نظارتی راهبردی-برپایۀ (شکل 7).

 

شکل 4: ابعاد و مؤلفه‌های اثرگذار بر تبیین نقش مدیریت شهری در ارتقاء کیفیت فضاهای عمومی شهری کلان‌شهر تبریز باتأکیدبر توسعۀ اجتماعی-فرهنگی

 (مأخذ: نگارندگان، 1403)

 

در تحلیل داده‌های حاصل‌از مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با شهروندان و مدیران شهری، 4نقش کلیدی برای مدیریت شهری در ارتقاء کیفیت فضاهای عمومی شهری باتأکیدبر توسعۀ اجتماعی-فرهنگی، شناسایی شد. این نقش‌ها که به‌صورت متقابل و هم‌افزایی عمل می‌کنند، عبارت‌انداز: نقش اجرایی، برنامه‌ریزی، راهبردی/سیاست‌گذاری و تدوین‌کننده و کاتالیزور کیفیت فضاهای عمومی شهری. هریک از این ابعاد به تفکیک معرفی می‌گردد:

v       بُعد اجرایی: مبتنی‌بر کدگذاری مصاحبه‌های کیفی با شهروندان و مدیران شهری، طراحی منظر شهری، افزایش زیبایی و جذابیت بصری شهرها، ایجاد زیرساخت‌های شهری، ارتقاء دسترسی‌پذیری مطلوب شهر، مدیریت ترافیک، بهره‌وری بهینه از تسهیلات و خدمات از مهمترین نقش‌های مدیریت شهری درراستای ارتقاء کیفیت فضاهای عمومی در اجتماع شهری است.

v       بُعد برنامه‌ریزی مدیریت شهری: بُعد برنامه‌ریزی به نقش هماهنگ‌کنندگی، مدیریت، برنامه‌ریزی، سیاست‌گذاری و اجرای عملکردهای شهری و مدیریت شهری دانش‌محور و بین‌رشته‌ای اشاره دارد. دراین‌راستا گروه‌ها و ذی‌نفعان مختلف درراستای دستیابی به هدف مشترک، تضادها را کاهش داده و در مسیر ارتقاء کیفیت فضاهای شهری با تحولات اجتماعی-فرهنگی برنامه‌ریزی می‌کنند.

v       بُعد نظارتی-سیاست‌گذاری مدیریت شهری: مبتنی‌بر مصاحبه‌های انجام‌شده نظیر نظارت راهبردی، نظارت راهبردی در قانون‌گذاری و اجرای قوانین و سیاست‌گذاری از مهمترین نقش‌های مدیریت شهری معرفی شده است.

v       بُعد تدوین‌گر و کاتالیزور کیفیت فضای عمومی شهری: این بُعد نشان‌گر نقش‌های چون مدیریت زیرساخت‌های اجتماعی و فرهنگی جامعه، ارتقاء شادی و سرزندگی در جامعه با افزایش زیرساخت‌های سبز، هم‌بستگی و اعتماد اجتماعی، ارتقاء مشارکت شهروندان در فرایند مدیریت فضای عمومی شهری، همچنین حفظ آرامش شهروندان، حفظ ارزش‌ها، نمادها و میراث ملموس و ناملموس فرهنگی، کیفیت زندگی، کیفیت فضای شهری، رفاه اجتماعی و درنهایت ارتقاء رضایتمندی شهروندان از فضاهای عمومی شهری است.

درنتیجه، یافته‌های نظری و کیفی در چارچوب پرسش‌نامۀ کمی ارزیابی گردید و مؤلفه‌های تبیین‌کننده نقش مدیریت شهری در ابعاد سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، اجرایی، حفاظت و نگهداری، تبیین‌گر و کاتالیزور کیفیت فضای عمومی شهری، و نقش مشارکتی طبقه‌بندی نمود.

 

2-5- یافته‌های کمی

جهت ارزیابی کمی نقش هریک از ابعاد شناسایی شده در بخش نظری و کیفی پژوهش، پرسش‌نامه‌ای بسته با مقیاس لیکرت 5گزینه‌ای طراحی و اجرا گردید. جامعۀ آماری این پژوهش را شهروندان و مدیران شهری بخش خصوصی و دولتی ساکن کلان‌شهر تبریز با نمود اجتماعی و فرهنگی تشکیل می‌دهند. به‌منظور بررسی روایی و پایایی ابزار اندازه‌گیری، از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. این ضریب، میزان هم‌بستگی درونی گویه‌های پرسش‌نامه را نشان می‌دهد و به‌عبارت‌دگر، میزان توافق پاسخ‌های افراد به سؤالات مختلف پرسش‌نامه را می‌سنجد (حبیب­پورگتابی و صفری‌شالی،1394). چنانچه این مقدار بیش­تر از 7/0 باشد، می­توان‌گفت ابزار دارای پایایی بالایی است، مقدار آلفای کرونباخ محاسبه شده برای پرسش‌نامه حاضر برابر با 0.990 بود است‌که نشان‌دهندۀ پایایی بسیار بالای ابزار اندازه‌گیری و قابل‌اعتماد بودن داده‌های جمع‌آوری شده است. باتوجه‌به تأیید پایایی ابزار، تحلیل‌های آماری برروی داده‌ها انجام شد.

 

3-5- آزمون فریدمن/تحلیل واریانس 2طرفه

جهت سنجش اهمیت نسبی مؤلفه‌های تبیین‌کنندۀ نقش مدیریت شهری در ارتقاء کیفیت فضاهای عمومی باتأکیدبر توسعۀ اجتماعی و فرهنگی، از آزمون ناپارامتریک فریدمن استفاده شد. این آزمون به پژوهشگران امکان می‌دهد تا بدون فرض توزیع نرمال داده‌ها، تفاوت معناداری بین رتبه‌های اختصاص‌داده‌شده به مؤلفه‌های مختلف را بررسی کنند (همان). دراین پژوهش، از پاسخ‌گویان خواسته شد تا به هریک از مؤلفه‌ها براساس یک مقیاس رتبه‌ای امتیاز دهند. نتایج آزمون فریدمن نشان داد که تفاوت معناداری بین رتبه‌های اختصاص داده شده به مؤلفه‌های مختلف وجود دارد (مقدار آمارۀ آزمون: 54. 58، سطح معناداری000/0). این امر نشان می‌دهد که شهروندان و مدیران شهری اهمیت متفاوتی برای مؤلفه‌های مختلف قائل هستند برپایۀ (نمودار 1). در ادامه، به‌بررسی دقیق‌تر رتبه‌بندی هریک از مؤلفه‌ها پرداخته خواهد شد.

 

 

نمودار 1: سنجش میانگین رتبۀ نقش‌های اصلی مدیریت شهری درراستای ارتقاء کیفیت فضاهای عمومی شهری باتأکیدبر توسعۀ اجتماعی و فرهنگی

(مأخذ: نگارندگان، 1403)

 

براساس نتایج حاصل‌از آزمون فریدمن، نقش سیاست‌گذاری با کسب بالاترین میانگین رتبه (3.97)، و پس‌از آن نقش حفاظت و نگهداری (3.76)، به‌عنوان مهمترین ابعاد نقش مدیریت شهری در ارتقاء کیفیت فضاهای عمومی کلان‌شهر تبریز باتأکیدبر توسعۀ اجتماعی و فرهنگی شناخته شدند برپایۀ (نمودار 1). در سطح جزئی‌تر، نتایج تحلیل مؤلفه‌های تشکیل‌دهندۀ نقش مدیریت شهری نیز حاوی یافته‌های قابل‌توجهی است. نتایج نشان می‌دهد که «تأمین رفاه و ارتقاء کیفیت زندگی برای ساکنین محلی»، با میانگین رتبۀ 64.86، «بهره‌گیری از فرصت‌های توسعه‌های اجتماعی و فرهنگی شهری»، با میانگین رتبۀ 62.90، «تدوین خط مشی‌ها برای حل مسائل فضای شهری»، با میانگین رتبۀ 61.21، «پشتیبانی و هماهنگی امور سیاست‌گذاری»، با میانگین رتبه 60.32، به‌ترتیب با کسب بالاترین میانگین رتبه‌ها، از اهمیت بیشتری درنظر پاسخ‌گویان برخوردار بوده‌اند. این یافته‌ها نشان می‌دهد که شهروندان و مدیران شهری، ارتقاء کیفیت زندگی، توسعۀ پایدار اجتماعی و فرهنگی و حل مسائل موجود در فضاهای عمومی را از مهمترین اولویت‌های مدیریت شهری دراین حوزه می‌دانند. درمقابل، مؤلفه‌هایی همچون «مدیریت دموکراتیک و همۀ شمول فضاهای عمومی شهری»، با میانگین رتبۀ 41.30، «غلبه‌بر موانع موجود»، با میانگین 41.86، «آماده‌سازی خدمات و تسهیلات لازم برای پشتیبانی فعالیت‌های مولد کارامد و اقتصادی»، با میانگین 43.60، و «ارائۀ راهبردهای خلاقانه در رویارویی با چالش‌های فضای شهری»، با میانگین 43.91، با کسب کمترین میانگین رتبه‌ها، از اولویت کمتری برخوردار بوده‌اند. این یافته نشان می‌دهد که اگرچه این مؤلفه‌ها از اهمیت بالایی برخوردار هستند، اما درعمل توجۀ کمتری به مدیران شهری است. سنجش ارتباط 2سویه بین نقش‌های اصلی مدیریت شهری در ارتقاء کیفیت فضاهای عمومی شهری به‌منظور سنجش رابطه بین نقش‌های مختلف مدیریت شهری باتأکیدبر ارتقاء کیفیت فضاهای عمومی شهری و یافتن ارتباط هم‌بستگی بین مفاهیم از ضریب هم‌بستگی اسپیرمن برپایۀ (جدول 3)، شده است.

 

جدول 3: ازمون هم‌بستگی اسپیرمن جهت سنجش ارتباط 2سویه بین نقش‌های اصلی مدیریت شهری در ارتقاء کیفیت فضاهای عمومی شهری باتأکیدبر توسعۀ اجتماعی و فرهنگی-(مأخذ: نگارندگان، 1403)

تبیین	نقش سیاست‌گذاری	نقش برنامه‌ریزی	نقش اجرایی	نقش حفاظت و نگهداری	نقش تبیین‌گر و کاتالیزور کیفیت فضای عمومی شهری	نقش مشارکتی
نقش سیاست‌گذاری	1
نقش برنامه‌ریزی	.714**	1
نقش اجرایی	.617**	.860**	1
نقش حفاظت و نگهداری	.607**	.868**	.860**	1
نقش تبیین‌گر و کاتالیزور کیفیت فضای عمومی شهری	.592**	.815**	.835**	.852**	1
نقش مشارکتی	.539**	.774**	.764**	.785**	.933**	1

 

*p<0.05 و**p<0.01

 

یافته‌های حاصل از تحلیل هم‌بستگی نشان‌دهندۀ رابطۀ مستقیم، مثبت و معنادار میان ابعاد و نقش‌های مختلف مدیریت شهری است. نتایج آزمون اسپیرمن، ارتباط بسیار قوی بین نقش برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری به‌میزان 0.714، را تأیید می‌کند. این یافته نشان می‌دهد که سیاست‌گذاری مناسب، پیش‌نیاز برنامه‌ریزی مؤثر بوده و بالعکس، برنامه‌های دقیق، سیاست‌های شهری را تقویت می‌کنند. همچنین، نقش اجرایی نیز ارتباط مستقیمی با هر 2نقش مذکور دارد (0.617 با نقش سیاست‌گذاری 0.860 با نقش برنامه‌ریزی)، که حاکی‌از اهمیت اجرای بهینه برنامه‌ها و سیاست‌ها در تحقق اهداف مدیریت شهری است. نتایج نشان می‌دهد که این نقش با تمام ابعاد دیگر مدیریت شهری، باتأکیدبر توسعۀ اجتماعی و فرهنگی ارتباط بسیار قوی و معناداری دارد. این امر تأکید می‌کند که حفظ و نگهداری از فضاهای عمومی، نه‌تنها برای حفظ کیفیت این فضاها، بلکه برای بهبود کلی عملکرد سیستم مدیریت شهری نیز ضروری است. همچنین یافته‌ها نشان می‌دهد که نقش تبیین‌گر و کاتالیزور کیفیت فضای عمومی شهری دارای ارتباط مستقیم، معنادار به‌میزان 0.539، با ابعاد سیاست‌گذاری، ارتباط مستقیم، معنادار به‌میزان 0.815، با بُعد برنامه‌ریزی، ارتباط مستقیم، معنادار به‌میزان 0.835، با بُعد اجرایی، و ارتباط مستقیم، معنادار به‌میزان 0.852، با بُعد حفاظت و نگهداری می‌باشد. بدین‌سان، نتایج پژوهش حاکی ازآن است‌که نقش مشارکتی نیز در ارتقاء کیفیت فضاهای عمومی مؤثر است. مشارکت فعال شهروندان در تصمیم‌گیری‌ها و اجرای برنامه‌ها، یکی‌از عوامل کلیدی در بهبود کیفیت زندگی و ارتقاء استانداردهای شهری در تلالو تحولات اجتماعی-فرهنگی، است. حفاظت از فضاهای عمومی و منابع طبیعی، به‌طور مستقیم بر کیفیت زندگی شهروندان در اجتماع فرهنگی تأثیر می‌گذارد. همچنین تبیین و کاتالیزوری کیفیت فضای عمومی شهری، به‌طور مستقیم با مشارکت مردمی و سایر ابعاد مدیریت شهری مرتبط است. مقایسۀ آرای شهروندان و مدیران شهری در زمینۀ اهمیت هریک از نقش‌های مدیریت شهری درراستای ارتقاء کیفیت فضاهای شهری براساس آزمون آنوا؛ برپایۀ (جدول 4)، ابعاد و نقش‌های مختلف دررابطه‌با مدیریت شهری، از آزمون تحلیل واریانس 1‌طرفه (ANOVA)، استفاده شده است. آزمون آنوا، به‌عنوان تعمیمی از آزمون (T)، برای مقایسۀ میانگین‌های بیش‌از 2گروه، ابزاری قدرتمند در تحلیل داده‌های کمی به‌شمار می‌آید. با بهره‌گیری ازاین آزمون، امکان مقایسۀ آماری دقیق میانگین‌های نگرش 3گروه مذکور (شهروندان، مدیران بخش دولتی و مدیران بخش خصوصی)، نسبت‌به هریک از ابعاد و نقش‌های مدیریت شهری فراهم آمده است.

 

جدول 4: آزمون آنوا، مقایسۀ نقش‌های مدیریت شهری بر ارتقاء کیفیت فضاهای عمومی شهری باتأکیدبر توسعۀ اجتماعی و فرهنگی

(مأخذ: نگارندگان، 1403)

نقش‌های مختلف مدیریت شهری		Sum of Squares	Mean Square	F	Sig.
نقش سیاست‌گذاری	Between Groups	10.475	5.237	9.282	.000
	Within Groups	177.727	.564
	Total	188.202
نقش برنامه‌ریزی	Between Groups	9.582	4.791	5.962	.003
	Within Groups	253.138	.804
	Total	262.720
نقش اجرایی	Between Groups	17.988	8.994	9.561	.000
	Within Groups	296.339	.941
	Total	314.328
نقش حفاظت و نگهداری	Between Groups	5.973	2.987	3.421	.034
	Within Groups	275.026	.873
	Total	280.999
نقش تبیین‌گر و کاتالیزور کیفیت فضای عمومی شهری	Between Groups	7.153	3.577	4.440	.013
	Within Groups	253.762	.806
	Total	260.916
نقش مشارکتی	Between Groups	4.706	2.353	2.855	.050
	Within Groups	259.635	.824
	Total	264.341

 

براساس نتایج آزمون تحلیل واریانس 1‌طرفه (ANOVA)، تفاوت معناداری(Sig. < 0.05) ، در ارزیابی اهمیت نقش‌های مختلف مدیریت شهری بین 3گروه شهروندان، مدیران بخش خصوصی و مدیران بخش دولتی مشاهده شده است. این یافته نشان‌دهندۀ آن است‌که هریک ازاین 3گروه، دیدگاه متمایزی نسبت‌به اهمیت ابعاد مختلف مدیریت شهری و تحولات اجتماعی-فرهنگی دارند برپایۀ (نمودار 2).

 

 

نمودار 2:  هم‌سنجی نقش‌های مدیریت شهری بر ارتقاء کیفیت فضاهای عمومی شهری باتأکیدبر توسعۀ اجتماعی و فرهنگی-(مأخذ: نگارندگان، 1403)

 

یافته‌های آزمون آنوا نشان می‌دهد که نقش سیاست‌گذاری به‌عنوان مهمترین عامل در ارتقاء کیفیت فضاهای عمومی شهری از سوی همۀ گروه‌های شرکت‌کننده (شهروندان، مدیران بخش خصوصی و مدیران بخش دولتی)، موردتأکید در آرشیو تحولات اجتماعی-فرهنگی، قرار گرفته است. به‌ویژه، مدیران بخش دولتی بیشترین اهمیت را برای این نقش قائل هستند (میانگین 3.44)، که نشان‌دهندۀ درک عمیق آن‌ها از نقش کلیدی سیاست‌گذاری در هدایت توسعۀ شهری است. درمورد نقش برنامه‌ریزی، شهروندان بیشترین اهمیت را برای آن قائل هستند (میانگین 3.12). این امر حاکی ازآن است‌که شهروندان انتظار دارند تا برنامه‌های توسعۀ اجتماعی و فرهنگی فضاهای عمومی شهری براساس نیازها و اولویت‌های آن‌ها تدوین و اجرا شود. نتایج همچنین نشان می‌دهد که نقش اجرایی از دیدگاه بخش خصوصی و شهروندان اهمیت بیشتری نسبت‌به مدیران بخش دولتی دارد. این تفاوت ممکن است به‌دلیل تفاوت در اولویت‌ها و محدودیت‌های هر گروه باشد. بخش خصوصی و شهروندان (میانگین 3. 3 و 3.19)، معمولاً به‌دنبال اجرای سریع و باکیفیت پروژه‌ها هستند، درحالی‌که مدیران بخش دولتی ممکن است با محدودیت‌های بودجه‌ای و بروکراسی اداری مواجه باشند. اهمیت نقش حفاظت و نگهداری از فضاهای عمومی نیز به‌ویژه ازسوی بخش خصوصی موردتأکید قرار گرفته است (میانگین 3.20). این امر نشان‌دهندۀ اهمیت حفظ سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در فضاهای عمومی و اطمینان از بهره‌برداری طولانی‌مدت از آن‌ها است. نقش تبیین‌گری و کاتالیزوری نیز ازسوی بخش خصوصی بیشترین اهمیت را به‌خود اختصاص داده است (میانگین 3.15). این نشان می‌دهد که بخش خصوصی به‌دنبال ایجاد ارتباطات مؤثر با سایر ذی‌نفعان و ایجاد انگیزه برای مشارکت در توسعۀ اجتماعی و فرهنگی فضاهای عمومی است. درمجموع، نتایج پژوهش برآن است‌که اگرچه همۀ گروه‌ها بر اهمیت سیاست‌گذاری تأکید دارند، اما درمورد نقش سایر عوامل مانند؛ برنامه‌ریزی، اجرا، حفاظت و نگهداری و تبیین‌گری تفاوت‌هایی در اولویت‌بندی وجود دارد. این تفاوت‌ها نشان‌دهندۀ پیچیدگی موضوع مدیریت فضاهای عمومی شهری و لزوم توجه‌به دیدگاه‌های مختلف در تصمیم‌گیری است.

 

6- نتیجه‌گیری

به‌طورخاص، پژوهش موردتبیین باهدف شناسایی و تحلیل مؤلفه‌های مؤثر بر واکاوی نقش مدیریت شهری در ارتقاء کیفیت فضاهای عمومی شهری کلان‌شهر تبریز باتأکیدبر توسعۀ اجتماعی و فرهنگی، به‌بررسی عمیقی از ابعاد مختلف این موضوع پرداخته است. در گام‌نخست، باتکیه‌بر مطالعات نظری گسترده و جامع برای ارزیابی نقش مدیریت شهری دراین زمینه تدوین گردید. این چارچوب، ضمن شناسایی شکاف‌های موجود در پژوهش‌های پیشین، به ارائۀ تعریفی دقیق و جامع از مفاهیم کلیدی پرداخته است. در ادامه، با بهره‌گیری از روش‌های ترکیبی شامل مصاحبه‌های عمیق با شهروندان و مدیران شهری و همچنین پیمایش پرسش‌نامه‌ای، داده‌های غنی و متنوعی جمع‌آوری شد. تحلیل داده‌های کیفی به شناسایی الگوها و تم‌های اصلی درخصوص درک شهروندان از کیفیت فضاهای عمومی و نقش مدیریت شهری در اجتماع منجر شد. همچنین، تحلیل داده‌های کمی به اندازه‌گیری تأثیر عوامل مختلف بر کیفیت ادراک‌شده فضاهای عمومی در رویارویی با تحولات اجتماعی و فرهنگی پرداخت. پژوهش حاضر باتکیه‌بر مطالعات پیشین، به‌بررسی نقش‌های متنوع مدیریت ‌شهری با اهداف پژوهش ارج نهاده طوری‌که این مطالعات، ضمن شناسایی عوامل مؤثر بر کیفیت فضاهای عمومی، بر اهمیت نقش مدیریت شهری مبتنی‌بر مطالعات اجتماعی و فرهنگی دراین حوزه تأکید کرده‌اند. یافته‌های پژوهش حاضر نشان می‌دهند که ارتقاء کیفیت فضاهای عمومی شهری یک فرایند پیچیده و چندوجهی است‌که نیازمند توجه هم‌زمان به 6نقش اصلی مدیریت شهری به‌مثابۀ سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، اجرا، حفاظت و نگهداری، تدوین استانداردها و کاتالیزورهای کیفیت‌بخشی، و مشارکت راهبردی می‌باشند. نتایج حاصل‌از تحلیل داده‌های کیفی و کمی حاکی ازآن است‌که این 6نقش به‌طور مستقیم و تنگاتنگ بایکدیگر مرتبط هستند و هریک بر دیگری تأثیرگذارند؛ لذا، برای دستیابی به نتایج مطلوب در ارتقاء کیفیت فضاهای عمومی شهری، ضروری است که مدیریت شهری به‌طور همزمان به تمامی این نقش‌ها در اجتماع توجه کرده و با هماهنگی و همکاری بین بخش‌های مختلف، اقدامات لازم را انجام دهد. همچنین می‌توان برای تبیین این مطالعه برپایۀ (شکل 8)، برآیند پژوهش را درنظر گرفت.

 

شکل 8: تبیین نقش مدیریت شهری در ارتقاء کیفیت فضاهای عمومی شهری باتأکیدبر توسعۀ اجتماعی و فرهنگی (موردمطالعه:کلان‌شهر تبریز)

(مأخذ: نگارندگان، 1403)

 

تأمل در حاصل نهایی که براساس نظر به‌دست‌آمده از فرایند کدگذاری تماتیک و نتایج حاصل از 318پاسخ‌دهنده به‌دست‌آمده است، نشانگر پیچیدگی فرایند مدیریت فضاهای عمومی شهری در راستای ارتقاء کیفیت فضاهای عمومی شهری و تأکیدی دوباره بر ضرورت توجه هم‌زمان در مطالعات و جنبش‌های اجتماعی و فرهنگی به مجموعۀ 6بعدی از نقش‌های متنوع مدیریت شهری است. ابعاد و نقش‌های 6گانۀ موردبحث مجموعه‌ای جامع از نقش‌های مختلف مدیریت شهری در راستای ارتقاء کیفیت فضاهای عمومی شهری و توجه هم‌زمان به مفاهیم مدنظر شهروندان و مدیران بخش عمومی و خصوصی در اجتماع می‌باشد. باتوجه‌به ارتباط 2سویه، مستقیم و بالای این نقش‌ها بر یکدیگر توجه‌به این ویژگی‌ها و نقش‌ها و تلاش برای درنظرگیری هریک می‌تواند تضمین کنندۀ ارتقاء کیفیت فضاهای عمومی شهری باشد. بدین ترتیب حل‌مسأله مدیریت فضاهای عمومی شهری و کیفیت بخشی به فضاهای عمومی شهری زمانی دست‌یافتنی خواهد بود که در کلان‌شهر تبریز ابتدا آگاهی اجتماعی و فرهنگی لازم نسبت‌به نقش‌های مختلف؛ سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، اجرایی، حفاظت و نگهداری، تدوین استانداردها و کاتالیزورهای کیفیت بخشی، و مشارکت راهبردی در گام‌های مختلف ایجاد شود و سپس با تحلیل و به کمک شاخص‌های تأیید شده، اولویت و اثرگذاری های شناسایی شدۀ هریک از ابعاد 6گانۀ مدیریت شهری در کلان‌شهر تبریز بررسی و بازبینی شده و هم‌سو باهدف کیفیت بخشی به فضاهای عمومی شهری در اجتماع اصلاح شوند. طوری‌که تنوع نقش‌های مدیریت شهری اهمیت به‌کارگیری از مشارکت شهروندان و نیز لزوم به‌کارگیری رویکردی کل‌نگر و جامع و همکاری متخصصین و مدیران شهری و شهروندان را روشن می‌کند تا نتیجۀ نهایی ارتقاء کیفیت فضاهای عمومی شهری کلان‌شهر تبریز را توأمان بادرنظر داشتن تغییرات اجتماعی-فرهنگی، دربرگیرد. یافته‌های پژوهش حاضر بر اهمیت محوری سیاست‌گذاری و حفاظت و نگهداری در ارتقاء کیفیت فضاهای عمومی شهری کلان‌شهر تبریز باتأکیدبر توسعۀ اجتماعی و فرهنگی توجه دارد. به‌طوری‌که این نتیجه با مطالعات موردبحث دراین جستار هم‌خوانی دارد و لزوم توجه‌به سیاست‌های نوین و برنامه‌های نگهداری مستمر را برجسته می‌سازد. بااین‌حال، مصاحبه‌ها و تجربیات میدانی نشان‌دهندۀ کم‌اهمیت شمردن مرحلۀ حفاظت و نگهداری توسط مدیران شهری بوده که به‌تدریج منجربه کاهش کیفیت فضاها در اجتماع می‌شود. علاوه‌بر 2مؤلفه اصلی، تأمین رفاه و ارتقاء کیفیت زندگی ساکنین محلی، بهره‌گیری از فرصت‌های توسعۀ شهری، تدوین خط‌مشی‌های حل مسائل شهری و هماهنگی امور سیاست‌گذاری نیز از اهمیت بالایی برخوردار تشخیص داده شدند. این یافته‌ها حاکی ازآن است‌که ارتقاء کیفیت فضاهای عمومی مستلزم 1رویکرد جامع و چندجانبه است تا تمامی ابعاد اجتماعی-فرهنگی، و اقتصادی-سیاسی را درنظر بگیرد. بدین‌سان، ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که مفاهیمی همچون مدیریت دموکراتیک و فراگیر غلبه‌بر موانع موجود و ارائۀ راهبردهای خلاقانه و آماده‌سازی خدمات و تسهیلات لازم در الگوی مدیریت شهری تبریز کمتر موردتوجه قرار گرفته‌اند. این امر نشان‌دهندۀ ضرورت تقویت این ابعاد درجهت ایجاد فضاهای عمومی پویا، پاسخ‌گو و پایدار است. یافته‌های این پژوهش نشان‌دهندۀ ارتباط متقابل و قوی بین ابعاد و نقش‌های مختلف مدیریت شهری است. این ارتباط به معنای آن است‌که بهبود 1بعد، به‌طور مستقیم بر بهبود سایر ابعاد نیز تأثیرگذار است. این یافته، نوآوری پژوهش حاضر بوده و بر اهمیت نگرش سیستمی به مدیریت شهری تأکید دارد. مشارکت شهروندی به‌عنوان محوری‌ترین عامل دراین‌ارتباط متقابل شناسایی شده است. هرچه مشارکت شهروندان در تصمیم‌گیری‌ها و اجرای پروژه‌ها بیشتر باشد، کیفیت فضاهای عمومی شهری نیز بهبود بیشتری خواهد یافت. این پژوهش نشان می‌دهد که برای ارتقاء کیفیت زندگی شهری، باید از ظرفیت‌های موجود در جامعه استفاده شود. مقایسۀ اهمیت نقش‌های مختلف از دیدگاه گروه‌های مختلف نشان‌دهندۀ تفاوت‌های قابل‌توجهی است. مدیران بخش عمومی بر اهمیت سیاست‌گذاری تأکید بیشتری دارند، درحالی‌که شهروندان به برنامه‌ریزی اهمیت بیشتری می‌دهند. بخش خصوصی نیز بر نقش‌های اجرایی و تبیین‌گری با نمود تحولات اجتماعی-فرهنگی، تأکید دارد. این تفاوت‌ها نشان‌دهندۀ نیاز به ایجاد یک گفت‌وگوی مشترک بین همۀ ذی‌نفعان برای رسیدن به 1دیدگاه مشترک درمورد اولویت‌ها و راهکارها است.

 

منابع

−       برک‌پور، ناصر. اسدی، ایرج. 1390. مدیریت و حکمروایی شهری، چاپ‌دوم، تهران: انتشارات دانشگاه هنر.

−       پاکزاد، جهانشاه. 1395. راهنمای طراحی فضاهای شهری در ایران، چاپ‌هشم، تهران: انتشارات شهیدی.

−       دبدبه، محمد. 1400. دست‌نوشته‌های از مجموعه آثار معمار دبدبه )گسترۀ واکاوی در مدیریت شهری با ابعاد مطالعات اجتماعی و فرهنگی)، تهران.

−       رفیعیان، مجتبی، عسگری، علی، و عسگری زاده، زهرا. 1388. رضایت‌مندی شهروندان از محیط‌های سکونتی شهری، فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-علوم‌محیطی، دورۀ  7، شمارۀ 1، 68-57.  صفری‌شالی، رضا. حبیب‌پورگتابی، کرم. 1394. راهنمای جامع کاربرد  “SPSS”، در تحقیقات پیمایشی: (تحلیل داده‌های کمی)، چاپ‌‌ششم، تهران: انتشارات لویه.

−       طغرایی، ابوالفضل. رنجبر، احسان. کاظمی، عباس. 1401. تبیین جایگاه فضای عمومی شهری در دو انگارۀ مصرف فرهنگی و تولید اجتماعی فضا، فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-دانش شهرسازی, دورۀ  6، شمارۀ 2، 130-101.

−       قلندریان گل خطمی، ایمان. 1397. تبیین مفهوم کیفیت محیط در نوسازی بخش مرکزی کلان شهر مذهبی مشهد، رسالۀ دکتری تخصصی شهرسازی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران-ایران.

−       Carmona, M. 2010. Contemporary Public Space, Part Two: Classification, Journal Of Urban Design, 15(2): 157-173.

−       Carmona, M. 2014. Re-Theorising Contemporary Public Space: A New Narrative And A New Normative, Journal Of Urbanism: International Research On Placemaking And Urban Sustainability.

−       Chien, H. 2024. 10New Forms Of Active Citizen Participation To Regenerate Cities, Varieties Of Civil Society Across Asia, 2.

−       De Magalhães, C., Carmona, M. 2009. Dimensions And Models Of Contemporary Public Space Management In England, Journal Of Environmental Planning And Management, 52(1): 111-129.

−       Dempsey, N., Burton, M. 2012. Defining Place-Keeping: The long-Term Management Of Public Spaces, Urban forestry & urban greening, 11(1): 11-20.

−       Dempsey, N., Smith, H., Burton, M. (Eds.). 2014. Place-Keeping: Open Space Management In Practice, Routledge.

−       Hallanaro, S. 2024. Creating A Community: Perceptions Of Cooperation Between The Residents Of Rinnekodit Silta And Owners Of K-Market Kivikko.

−       Jeppesen, S., Andersen, J. E., Madsen, P. V. 2006. Urban Environmental Managment In Developing Countries-Land Use, Environmental Health And Pollution Management-A Review.

−       Lara-Hernandez, J. A., Coulter, C. M., Melis, A. 2020. Temporary Appropriation And Urban Informality: Exploring The Subtle Distinction, Cities, 99, 102626.

−       Low, S. M. 2023. Why Public Space Matters, Oxford University Press.

−       Madanipour, A. (Ed.). 2010. Whose Public Space?: International Case Studies In Urban Design And Development, Routledge.

−       Praliya, S., Garg, P. 2019. Public Space Quality Evaluation: Prerequisite For Public Space Management, The Journal Of Public Space, 4(1): 93-126.

−       Randrup, T. B., Persson, B. 2009. Public Green Spaces In The Nordic Countries: Development Of A New Strategic Management Regime, Urban Forestry & Urban Greening, 8(1): 31-40.

−       Stevens, Q. 2017. Public Space As Lived, In Explorations In Urban Design (pp. 303-312), Routledge.

−       Tibbalds, F. (2012). Making People-Friendly Towns: Improving The Public Environment In Towns And Cities, Taylor & Francis.

−       Tonne, C., Adair, L., Adlakha, D., Anguelovski, I., Belesova, K., Berger, M.,. Adli, M. 2021. Defining Pathways To Healthy Sustainable Urban Development, Environment international, 146: 106236.

−       Zamanifard, H., Alizadeh, T., Bosman, C. 2018. Towards A Framework Of Public Space Governance, Cities, 78: 155-165.

 

145

 

---

[1]  Braun & Clarke