مطالعۀ آئین ازدواج در دو حماسه جهانی شاهنامه و رامایانا
محورهای موضوعی :ندا رجبی منصور 1 , حمیدرضا شایگان فر 2 , مهرانگیز اوحدی 3
1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد واحد تهران شمال
2 - دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد تهران شمال
3 - دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد تهران‌شمال (استاد مشاور)
کلید واژه: ازدواج, آزمون ازدواج, فرهنگ, شاهنامه, رامایانا.,
چکیده مقاله :
ازدواج از موضوعات بحث‌برانگیز در آثار حماسی جهان است. ازدواج در آثار حماسی دارای فرجامی خوش و گاهاً غم‌انگیز است که موجب شورش، جنگ و خونریزی، نابودی پادشاهان می‌گردد. ازدواج سنگ بنای هر جامعهای است که تأمین‌کننده نیازهای روانی، عاطفی، اجتماعی و اخلاقی انسان است و در عین‌حال یک پدیده فرهنگی است که نزد هر ملّتی رنگ خاصّی به خود گرفته است. پژوهش حاضر با روی‌کردی توصیفی- تحلیلی و خوانشی تطبیقی به روش آمریکایی به بررسی بن‌مایه‌ها و آیین ازدواج در شاهنامه و رامایانا پرداخته است. با توجّه به اهمیّت نتیجۀ اسطوره‌ها و حماسه‌ها در دنیای کنونی و انتقال آداب و رسوم و فرهنگ هر جامعهای، ضرورت این پژوهش احساس شد. حاصل از این پژوهش دست‌یابی به بن¬مایه‌های همانند آزمون ازدواج، آداب و رسوم ازدواج، پیشگامی و آزادی دختر در ازدواج و برون‌مرز همسری است. در شاهنامه بسامد برون مرز همسری بیشتر از رامایانا مشهود است که همین امر باعث سفر و جستجوی پهلوانان شده است. در واقع آئین ازدواج در ایران با توجه به نوع آن موقّتی یا پایدار بودن آن شامل رسومات مختلفی است. و در فرهنگ مردم هند بیشتر با آئین‌های مذهبی همراه است. به طور کلی بن‌مایه‌ها و اساس اولیه ازدواج در شاهنامه و رامایانا دارای وجوه مشترک و متفاوتی است که در میان آن برون مرز همسری و آزمون ازدواج دارای اشتراکات فراوانی در این دو فرهنگ است. هر دو فرهنگ تلاش داشته‌اند تا هدف از سفرهای پهلوانان خود را توجیه کنند و از جانب دیگر بر انتخاب همسر توسط زن اصرار داشته‌اند.
Marriage is a controversial subject in epic works of the world. It has happy and often sad endings which causes rebellion, war, bloodshed and destruction of kings. It is the corner stone of every society which provides psychological, emotional, social and moral needs of man and at the same time it is a cultural phenomenon that every nation gives it its own special colour. Employing descriptive analytic approach and also applying comparative reading the American style, the purpose of the present research is to study themes regarding marriage rituals in Shahnameh and Ramayana. In view of the importance of the outcome of the myths and epics in today’s world and the transmission of customs and culture of every society, the need for this research was felt. The result of the research is finding themes such as marriage test, marriage rites, freedom of women in marriage and the fact that they take the first step in marriage, and wedding outside borders. The latter is more evident in Shahnameh than in Ramayana and this issue was the cause for hero’s journeys and quests. Marriage rituals in Iran whether temporary or permanent include different customs and in Indian culture it is more accompanied with religious rites. In general themes and the basic foundation of marriage in both works have common and different aspects among which wedding foreigners and marriage test have the most similarities in these two cultures. On one hand they both attempt to justify the hero’s journeys and on the other hand they insist on the women’s prime choice of spouse.
- بارتلمه، کریستین، (۱۳۳۷)، زن در حقوق ساسانی، ترجمه ناصرالدین صاحب الزمانی، چاپ ۱، تهران: موسسه مطبوعاتی عطایی.
- بهار، مهرداد، (۱۳۷۵)، پژوهشی در اساطیر ایران، چاپ ۱، تهران: نشر آگاه.
- پانی پتی، ملأ مسیح، (۲۰۰۹)، رامایانا، به اهتمام دکتر سید عبدالحمید ضیایی و پرفسور سید محمد یونس جعفری، چاپ ۱، دهلی نو: آلفا آرت.
- توسّلی، محمد مهدی، (۱۳۹۴)، تحّولات شبه قارّه هند، چاپ اول، قم: انتشارات بین المللی المصطفی (ع).
- توسّلی، محمد مهدی، (۱۳۹۷)، «بررسی مردم شناختی آیین‌های ازدواج در ایران و هند»، ۲ فصلنامه مطالعات شبه قاره دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال ۱۰، ش ۲۴، ص ۱۲۸-۱۰۹.
- جعفری، علی اکبر، (۱۳۹۵)، ستوت یسن، چاپ ۱، تهران: فروهر.
- حجازی، بنفشه، (۱۳۸۵)، بررسی جایگاه زن از عهد باستان تا پایان دوره ساسانیان، چاپ ۱، تهران: قصیده سرا.
- حسین زاده، بهاره، (۱۳۹۵)، «سویم وره رسم ازدواج طبقه جنگجوی هند و اروپایی»، نشریه پژوهش‌های ایرانشناسی، سال ۶، شماره ۳، ص ۴-۳.
- حیدری، نگین، (۱۳۹۳)، «بررسی تطبیقی شخصیت سودابه در شاهنامه فردوسی و لیدی مکبث در مکبث شکسپیر»، فصلنامه زن و فرهنگ، سال ۵، ش ۲۰، صص ۴۰-۲۳.
- دشتی، نصرالله، رضائی، مهدی، (۱۳۹۸)، «بررسی ساختار پیمان‌ها در آثار حماسی و پیوند آن با باورهای اسطوره‌ای و دینی»، پژوهشنامه ادب حماسی، دوره ۱۵، ش ۱، صص ۱۴۷-۱۱۹.
- دلاوری، پشنگ و هم¬کاران، (۱۴۰۱)، «ردیابی فرهنگ دخالت و نقش آن‌ها در ازدواج فرزندان در شاهنامۀ فردوسی»، پژوهشنامة ادب حماسی، دوره ۱۸، ش ۱، صص ۱۷۵-۱۵۱.
- دورانت، ویل، (۱۳۴۱)، تاریخ تمدّن، ترجمه احمد آرام، ج ۱، تهران: اقبال،
- راوندی، مرتضی، تاریخ اجتماعی ایران، نشر دیجیتالی مرکز تحقیقات رایانه‌ای قائمیه اصفهان، بی تا.
- شوالیه، ژان؛ گربران، آلن، (۱۳۸۵)، فرهنگ نمادها، ترجمه سودابه فضائلی، ج ۱ و ج ۶، تهران: جیحون.
- شهزادی، رستم، (۱۳۸۷)، ماتیکان ۱۰۰۰ داتستان، چاپ ۳، تهران: فروهر.
- صادقی، معصومه، (۱۳۹۸)، «تحلیل سیر شخصیت قهرمان در ۱ داستان عاشقانه- قهرمانی از منظر نقد روان¬شناسی (بر مبنای مطالعه موردی داستان بیژن و منیژه)»، پژوهشنامة ادب حماسی، دوره ۱۵، ش ۲، صص ۲۲۰-۱۹۵.
- فردوسی، ابوالقاسم. (۱۳۸۶)، شاهنامه، ج ۷ و ۸، تصحیح جلال خالقی مطلق، چـاپ اوّل، تهران: ناشر مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی.
- فریزر، جیمز جرج، (۱۳۸۳)، شاخۀ زرین (پژوهشی در جادو و دین)، ترجمۀ کاظم فیروزمند، تهران: آگاه.
- کیا، خجسته، (۱۳۷۱)، سخنان سزاوار زنان در شاهنامه پهلوانی، چاپ اول، تهران: فاخته.
- گروسه، رنه، (۱۳۴۶)، تمدّن ایرانی، ترجمه عیسی بهنام، چاپ ۱، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
- محصّل، محمدتقی، (۱۳۶۶)، گزیده‌های زاد اسپرم، چاپ ۱، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
- مختاریان، بهار، (۱۳۸۷)، «موی بریدن در سوگواری»، نامه فرهنگستان، سال ۱۰، شماره ۴، ص ۵۵-۵۰.
- مزداپور، کتایون، (۱۳۸۳)، داغ گل سرخ و ۱۴ گفتاردیگر درباره اسطوره، چاپ اول، تهران، اساطیر.
- ویرژیل، پولوس، (۱۳۶۹)، آنه اید، ترجمه میر جلال الدّین کزّازی، چاپ اول، تهران: نشر مرکز.00
- هینلز، جان، (۱۳۶۸)، شناخت اساطیر ایران، ترجمه ژاله آموزگار و احمد تفضّلی، چاپ ۱، بابل: چشمه.
- Bartholmeh, Christian, (1337), Women in Sasanian Law, trans. Naseruddin Sahib al-Zamani, 1st ed, Tehran: Atai Press Institute. [in persian]
- Bahar, Mehrdad, (1375), A Research in Iranian Mythology, 1st ed, Tehran: Aghah. [in persian]
- Pani Patti, Mulla Masih, (2009), Ramayana, Ed. Dr. Syed Abdul Hameed Ziyai and Professor Syed Muhammad Yunus Jafari, 1st edition, New Delhi: Alpha Art. [in persian]
- Tavassoli, Mohammad Mahdi, (2014), Changes in the Indian Subcontinent, 1st ed, Qom: Al-Mustafa International. [in persian]
- Tavassoli, Mohammad Mahdi, (2017), "Anthropological study of marriage rituals in Iran and India", Quarterly Journal of Sistan and Baluchistan University Subcontinent Studies, 10th year, No. 24. 109-128. [in persian]
- Jafari, Ali Akbar, (1395), Sotot Yasan, 1st ed, Tehran: Forohar. [in persian]
- Hijazi, Banafsheh, (2006), Investigation of the status of women from ancient times to the end of the Sassanid period, 1st ed, Tehran: Qaseida Sera. [in persian]
- Hosseinzadeh, Bahareh, Swaim and the custom of marriage between the Indo-European warrior class, Iranology Research Journal, Year 6, No. 3, Fall and Winter 2015, 3-4. [in persian]
- Heydari, Negin, (2013), A Comparative Study of the Character of Sudabeh in Ferdowsi's Shahnameh and Lady Macbeth in Shakespeare's Macbeth, Quarterly Journal of Women and Culture , Year 5, No. 20, 23-40. [in persian]
- Dashti, Nasralhag, Rezaei, Mehdi, (2018) Examining the structure of contracts in epic works and their connection with mythological and religious beliefs Research Journal of Epic Literature, series. 15, No. 1, 119-147. [in persian]
- Delavari, Peshang et al., (1401), Tracing the culture of interference and its role in the marriage of children in Ferdowsi's Shahnameh, Adab Hamasi Research Journal, Series. 18, No. 1, 151-175. [in persian]
- Durant, Will, (1341), History of Civilization, trans. Ahmad Aram, Vol. 1, Tehran: Iqbal. [in persian]
- Ravandi, Morteza, Social History of Iran, Digital Publication of Qaemieh Computer Research Center, Isfahan: Bita. [in persian]
- Chevalier, Jean; Garbaran, Alan, (2006) The Dictionary of Symbols, trans. Sudaba Fadaeli, Vols 1,6, Tehran: Jayhoon. [in persian]
- Shahzadi, Rostam, (1387, Matikan Hazar Datestan, 3rd ed, Tehran: Forohar. [in persian]
- Sadeghi, Masoumeh, (2018), Analyzing the hero's character in a romantic-heroic story from the point of view of psychological criticism (based on a case study of the story of Bijan and Manijeh), Adab Hamasi Research Journal, Series 15, No. 2, . 195-220. [in persian]
- Ferdowsi, Abulqasem (1386). Shahnameh, by the effort of Jalal Khaleghi Mutalaq, vols. 7,8, 1st ed, Tehran: publisher of the center of Islamic encyclopedia. [in persian]
- Frazer, James George, (2013) The Golden Bough (Research on Magic and Religion), trans. Kazem Firouzmand, Tehran: Aghaz. [in persian]
- Kia, Khajasteh, (1371), Women's invaluable words in Pahlavani section of Shahnameh, 1st ed. Tehran: Fakhte. [in persian]
- Grosse, Rene, (1346), Iranian Civilization, trans. Isa Behnam, 1st ed, Tehran: Book Translation and Publishing Company. [in persian]
- Mohsal, Mohammad Taqi, (2016), Selections from Zad Sperm, 1st ed., Tehran: Institute of Cultural Studies and Research. [in persian]
- Mukhtarian, Bahar, (2007), Cutting Hair in Mourning, Nameh Farhangistan, 10th year, No. 4,.55-50. [in persian]
- Mazdapour, Ketayoun, (1383), Dagh Gol Soreh and fourteen other Sayings about Myth, 1st ed, Tehran, Asatir. [in persian]
- Virgil, Paulus, (1369), Aneid, trans. Mir Jalal al-Din Kazzazi, 1st ed, Tehran: Markaz. [in persian]
- Hinels, John, (1368), Knowledge of Iranian Mythology, trans. Jaleh Amoozgar and Ahmad Tafazoli, 1st ed, Babol: Cheshmeh. [in persian]
